Lược sỠGiáo hội Công giáo (Chương XIX)
10.05.2008
.
ChÆ°Æ¡ng XIX
GIÃO HỘI
TỪ THẾ CHIẾN II ÄẾN CÔNG Äá»’NG
VATICAN II
Trong Thế chiến II, Giáo Hội trong các nước tham chiến bị
liên lụy nhiá»u. LÆ°Æ¡ng tâm ngÆ°á»i kitô hữu bị tra vấn nhiá»u khi phải lá»±c chá»n
thái độ. Tuy nhiên, chiến tranh cũng là một giai đoạn giúp trưởng thà nh và suy
nghÄ©. Giai Ä‘oạn canh tân thần há»c và thá» nghiệm Ä‘á»™c đáo nà y có những khó khăn
và khủng hoảng trong những năm cuối thá»i của Äức Piô XII.
I.
NGƯỜI KITÔ HỮU TRONG THẾ CHIẾN II
1.
Những thảm há»a của chiến tranh
CÅ©ng nhÆ° má»i công dân khác, ngÆ°á»i kitô hữu phải chịu những
háºu quả của cuá»™c chiến : tà n phá chết chóc trong má»™t Châu Âu mà 3/4 bị Äức Quốc
Xã thống trị. LÆ°Æ¡ng tâm Kitô giáo bị đặt trÆ°á»›c những lá»±a chá»n khó khăn : thái Ä‘á»™
vá»›i kẻ chiếm đóng nhÆ° thế nà o ? Có phải tuân phục chÃnh quyá»n hiện hữu ? Có được
thụ Ä‘á»™ng trÆ°á»›c việc ngÆ°á»i Dothái bị hủy diệt ? Bạo Ä‘á»™ng có hợp pháp để giải
phóng tổ quốc không ? Các thái độ khác nhau tùy thuộc từng nước và ngay ở trong
má»i nÆ°á»›c.
Balan : phần phÃa tây bị sát nháºp và o Äức. Tôn giáo bị bách
hại. Tại Nga, chÃnh quyá»n cá»™ng sản thúc đẩy lòng ái quốc của tôn giáo để chống
Phát xÃt, nhÆ°ng khi hòa bình láºp lại, há» lại trở mặt Ä‘Ã n áp tôn giáo. Ở Hòa
Lan, Công Giáo và Tin là nh phối hợp chống lại việc Ä‘Ã n áp ngÆ°á»i Dothái, nên bị
quân Äức trả Ä‘Å©a nặng ná». Ở Pháp chÃnh quyá»n Pétain dà nh nhiá»u thuáºn lợi cho
Công Giáo, nhÆ°ng má»™t số tÃn hữu Công Giáo đã sá»›m đứng vá» phe kháng chiến.
2.
Thái Ä‘á»™ thinh lặng của Äức Piô XII
Khác vá»›i Äức BênêđÃctô XV, ngÆ°á»i đã bị chỉ trÃch mạnh mẽ vì đã
kêu gá»i hòa bình ở Thế Chiến I, Äức Piô XII hồi sinh tiá»n hầu nhÆ° được má»i ngÆ°á»i
ca ngợi vá» thái Ä‘á»™ của ngÆ°á»i trong cuá»™c chiến. Thế nhÆ°ng, sau nà y ngÆ°á»i ta lại
chỉ trÃch thái Ä‘á»™ im lặng của ngÆ°á»i. Tháºt ra ngÆ°á»i đã ná»— lá»±c ngăn chặn chiến
tranh từ 1939-1940, sau đó ngÆ°á»i đã kêu gá»i Moussolini đứng ngoà i cuá»™c chiến,
cuối cùng ngÆ°á»i đã thúc đẩy nhà vua loại trừ Moussolini và phản đối những cuá»™c
oanh tạc.
Tháºt ra có những lúc ngÆ°á»i phải im lặng, kể cả trÆ°á»›c việc ngÆ°á»i
Dothái bị tiêu diệt. NgÆ°á»i cảm thấy bất lá»±c, và vá»›i sá»± khôn ngoan suy Ä‘oán, sá»±
im lặng của ngÆ°á»i có lợi hÆ¡n. Thá»±c tế cho thấy Ä‘Æ°á»ng lối ngoại giao của ngÆ°á»i đạt
kết quả hÆ¡n là lên tiếng phản đối. Có những nÆ¡i giáo quyá»n can thiệp thì quân Äức
lại tà n sát dữ dội hơn.
II.
GIÃO HỘI SAU THẾ CHIẾN THỨ II
1.
Hoạt động của một Giáo Hoà ng uyên bác
CÅ©ng nhÆ° vị tiá»n nhiệm, khi thấy nhiệm vụ cấp bách nhấn mạnh
công là và hòa bình trong má»™t thế giá»›i có chiến tranh, hoặc có nguy cÆ¡ Ä‘e dá»a
các vấn Ä‘á» quốc tế và xã há»™i, Äức Piô XII vẫn không quên nhiệm vụ chuyên biệt
của mình là lãnh đạo, giảng dạy và thánh hóa toà n dân Chúa. NgÆ°á»i là vị Giáo
Hoà ng có nhiá»u văn kiện giáo huấn nhất. Riêng Thông Äiệp đã lên tá»›i con số 43.
NgÆ°á»i cáo giác phong trà o "thần há»c má»›i", ngÆ°á»i e ngại trÆ°á»›c chủ
thuyết "hòa đồng". Các văn kiện của ngÆ°á»i trải rá»™ng từ các vấn Ä‘á»
thần há»c rá»™ng lá»›n nhất đến những vấn Ä‘á» trần tục thÆ°á»ng ngà y.
Qua các văn kiện của ngÆ°á»i, ngÆ°á»i ta thấy rõ sá»± uyên bác sâu
sắc của một vị tiến sĩ.
ChÃnh Äức Piô XII đã long trá»ng công bố tÃn Ä‘iá»u Äức Mẹ Hồn
Xác Lên Trá»i (1950). Thá»i của ngÆ°á»i còn là thá»i Công Giáo Tiến Hà nh nở rá»™ và lÃ
thá»i khai sinh Tu Há»™i Ä‘á»i.
2.
Giáo Hội ở một số nước Tây Âu
Sau chiến tranh, Âu Châu chia là m hai khối : khối Äông Âu
gồm các nước Cộng sản chịu ảnh hưởng của Liên Xô và khối Tây Âu Tư Bản. Sự phân
chia nà y gây hệ quả quan trá»ng cho tôn giáo. Ở Tây Âu, ngÆ°á»i kitô hữu giữ má»™t
vai trò khá lá»›n trong chÃnh trị. Trong nhiá»u nÆ°á»›c, há» trở thà nh má»™t lá»±c lượng
thứ ba chống lại Cộng sản.
- Pháp : Giáo Há»™i biểu lá»™ sức sống dồi dà o vá» các mặt chÃnh
trị xã há»™i, mục vụ, tông đồ, thần há»c, trà thức... Công Giáo Tiến Hà nh phát
triển mạnh. Các há»™i truyá»n giáo Pháp và Há»™i truyá»n giáo Paris hoạt Ä‘á»™ng mạnh. Phong trà o "linh
mục thợ" ra Ä‘á»i. Có những ná»— lá»±c nghiên cứu Kinh Thánh và thần há»c : bản
dịch Thánh Kinh Giêrusalem, bộ Lectio Divina gom góp tác phẩm của các nhà chú
giải Thánh Kinh Công Giáo...
- à : năm 1946, chÃnh thể Cá»™ng Hòa nhìn nháºn thá»a Æ°á»›c
Latêranô. NhÆ°ng Äảng Cá»™ng sản rất mạnh. Äảng Dân chủ Kitô giáo hoạt Ä‘á»™ng rất
tÃch cá»±c, nhÆ°ng không chiếm được Æ°u thế.
Giáo Hội rất lo lắng.
- Tây Ban Nha : cuộc nội chiến 1936-1939 chấm dứt, tướng
Franco nắm chÃnh quyá»n, coi Công Giáo là đạo duy nhất của nÆ°á»›c Tây Ban Nha. Các
hoạt Ä‘á»™ng của Giáo Há»™i có nhiá»u thuáºn lợi.
3.
Giáo Há»™i tại các nÆ°á»›c Äông Âu
Cuá»™c bách hại đạo được thá»±c hiện khắp các nÆ°á»›c Äông Âu vá»›i
những hình thức và cÆ°á»ng Ä‘á»™ khác nhau.
Ở Liên Xô, chÃnh sách và hà nh Ä‘á»™ng bà i tôn giáo rất mãnh
liệt, nhất là ở vùng biển Ban TÃch, nhà nÆ°á»›c triệt hạ phần lá»›n hà ng giáo sÄ©.
Trong tất cả các nÆ°á»›c Äông Âu, nhà nÆ°á»›c Ä‘á»u mở những phiên tòa đại hình xét xá»,
các nhà lãnh đạo Công Giáo thÆ°á»ng bị buá»™c và o tá»™i thông đồng vá»›i kẻ thù vÃ
nhiá»u tá»™i trạng khác : Hồng Y Mindzenty ở Hung, Giám mục Béran ở Tiệp Khắc,
Giám mục Stépinac ở Nam Tư, Hồng Y Wyszynski ở Ba Lan...
Ngoà i chÃnh sách bách hại nặng ná», các nÆ°á»›c Äông Âu còn dá»±ng
lên những nhóm giáo hội cấp tiến tự trị trong lãnh thổ của mình.
4.
Việc giải thực (décolonisation) và các Giáo Hội trẻ
Trong vòng 20 năm sau Thế chiến II, các Äế quốc thá»±c dân
thay nhau sụp đổ. Các nÆ°á»›c thuá»™c địa lần lượt đứng lên già nh Ä‘á»™c láºp. Trong
tình huống nà y, Kitô giáo bị liên hệ và được coi là tôn giáo do thá»±c dân Âu Châu du nháºp. HỠđổ lá»—i cho Kitô giáo cùng vá»›i
thá»±c dân là m lu má» truyá»n thống văn hóa lâu Ä‘á»i của há». Cùng lúc già nh Ä‘á»™c láºp
chÃnh trị, há» cÅ©ng Ä‘á»™c láºp tôn giáo.
Từ năm 1949, nhà nước Cộng sản Trung
Quốc đòi ngÆ°á»i kitô hữu phải thoát khá»i ảnh hưởng của ngoại bang, già nh quyá»n
tá»± trị trong ba lãnh vá»±c : lãnh đạo, quản trị tà i chÃnh và giảng đạo. Do đó,
các giáo sĩ ngoại quốc bị trục xuất hoặc hà nh quyết.
Các quốc gia má»›i Ä‘á»™c láºp là m thà nh thế
giới thứ ba qui lỗi cho Tây Phương trong đó có Kitô giáo đã là m cho hỠnghèo đói.
Các vị lãnh đạo Giáo Hội phải ra sức lên tiếng phân biệt
việc rao giảng Phúc Âm và công cuộc thực dân.
Nhiá»u vị giám mục các nÆ°á»›c thuá»™c địa khẳng định đấu tranh
già nh Ä‘á»™c láºp là hợp pháp.
Các giám mục bản quốc dần dần được thay thế các giám mục
Châu Âu. Các xứ truyá»n giáo trá»±c tiếp tùy thuá»™c Rôma qua các vị Äại Diện Tông
Tòa, nay trở thà nh các giáo pháºn tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° các giáo pháºn trong Giáo Há»™i cÅ©
Âu Châu. Công cuá»™c giải thá»±c là m phát sinh các Giáo Há»™i trẻ tháºt sá»± tá»± láºp.
Phải nói ngay rằng sá»± tá»± láºp nà y đã khởi đầu sá»›m hÆ¡n nÆ¡i các giáo há»™i Thệ Phản
hải ngoại, vì há» Ãt hÆ°á»›ng vỠÂu Châu hÆ¡n so vá»›i các Giáo Há»™i Công Giáo.
|