Lược sỠGiáo hội Công giáo (Chương IX)
10.05.2008
.
ChÆ°Æ¡ng IX
KITÔ GIỚI : BÀNH TRƯỚNG BỊ PHẢN KHÃNG VÀ Tá»° VỆ (Thế kỉ XI-XIII)
Là một thực tại vừa
trần thế vừa thiêng liêng một xã hội muốn trở thà nh một toà n thể đồng nhất đặt
ná»n tảng trên Kitô giáo, Kitô giá»›i thâïy mình cần phải chiến đấu chống lại kẻ
thù của đức tin.
Bên ngoà i, có Hồi
giáo, bên trong có lạc giáo. Thế là Kitô giá»›i trang bị vÅ© khà đi tháºp tá»± chinh,
tổ chức giáo tòa để trấn áp. NhÆ°ng má»i sá»± không vì thế mà được giải quyết.
Không thể áp đặt Tin Mừng bằng vÅ© lá»±c. Từ sá»± nghi ngá» vá» tháºp tá»± chinh nảy sinh
ý muốïn truyá»n giáo. Từ sá»± phản kháng có mà u sắc Tin Mừng, trÆ°á»›c má»™t số cách
hà nh xỠcủa Giáo Hội, thể chế nảy sinh những hình thức tu trì mới.
I. KITÔ GIỚI BÀNH TRƯỚNG : THẬP TỰ CHINH VÀ
TRUYỀN GIÃO
1. Kitô giới vũ trang
à thức vá» chÃnh mình
và sá»± duy nhất của mình bằng cách qui tụ lại và vÅ© trang chống kẻ thù chung lÃ
Hồi giáo Ä‘ang chiếm đóng Thánh Äịa và đe dá»a các Kitô hữu Äông PhÆ°Æ¡ng. Tháºp tá»±
chinh bắt nguồn từ việc hà nh hương Giêrusalem. Hà nh hương trước là một nghi
thức thanh tẩy và đá»n tá»™i, há» có thể chết nÆ¡i Äức Kitô, chết để cùng sống lại
với Ngà i lúc phán xét. Nhưng các cuộc hà nh hương đó râït khó khăn do một lực lượng
Hồi giáo Ä‘e dá»a. Há» chiếm Giêrusalem (1099) vá»›i những cuá»™c tà n sát khủng khiếp.
Nhưng đến 1187 vua Hồi giáo đã chiếm lại. Năm 1291, không còn một bóng dáng
tháºp tá»± quân nà o ở Palestin. Từ 1099 đến 1270 có tất thảy tám cuá»™c tháºp tá»±
chinh, nhÆ°ng tất cả Ä‘á»u kết thúc trong thất bại. Tuy nhiên, phần nà o góp phần
gắn bó Kitô giáo Tây phÆ°Æ¡ng, củng cố quyá»n lá»±c Giáo Hoà ng, nhÆ°ng mặt khác lại Ä‘Ã o
sâu hố chia cắt, chia rẽ giữa tÃn hữu Äông và Tây.
2. Công cuá»™c truyá»n giáo
Tháºp tá»± chinh thất
bại khiến ngÆ°á»i ta thêm tỉnh ngá»™, thay vì táºn diệt Hồi giáo, tốt hÆ¡n là thuyết
phục há». Lần tháºp tá»± chinh (1218) thánh Phanxicô Assisi đã gặp vua Hồi giáo
Aicáºp, cÅ©ng nhÆ° những ngÆ°á»i khác cho rằng cảm hóa là công trình của tình yêu, được
thực hiện bằng sự hiểu biết, và như thế, dưới sự hướng dẫn của các tu sĩ Phan
Sinh và Äa Minh, há» tá»± tổ chức để thá»±c hiện những chuyến viá»…n hà nh nà y, và tá»±
gá»i là những “Anh em viá»…n hà nhâ€. Há» có mặt ở Trung Ã, vịnh Ba tÆ°, Ấn Äá»™, cho đến
táºn Trung Quốc.
II. KITÔ GIỚI BỊ PHẢN KHÃNG
1. Những cuộc phản kháng
Một số trong Giáo Hội
dựa và o Tin Mừng chống lại một Giáo Hội quá già u có, hỠphản ứng trước những
linh mục tham tiá»n hay sống tÆ° hôn. Há» muốn Giáo Há»™i trung thà nh vá»›i tinh thần
nghèo khó của Äức Kitô trong Phúc Âm. Trong số nà y nổi báºt nhất là phong trà o
“Những ngÆ°á»i nghèo thà nh Lyon†do Valdo phát Ä‘á»™ng
khoảng năm 1173. NhÆ°ng phong trà o nà y bị trục xuất ra khá»i Giáo Há»™i. Các phong
trà o, các giáo thuyết khác lại xuất hiện, hỠmuốn trở vỠvới Tin Mừng và Giáo
Há»™i thuở đầu, bởi trÆ°á»›c sá»± buông thả của hà ng giáo sÄ©, nên nhiá»u ngÆ°á»i theo
giáo phái để phản đối Giáo Hội.
2. Sự xuất hiện của các dòng khất thực
Là tưởng trở vỠvới
Tin Mừng, nó tạo ra má»™t hình thức tu trì má»›i. Tuy nhiên sá»± đáp ứng của thánh Äa
Minh và thánh Phanxicô Assisi hơi khác nhau.
- Äa minh và dòng
thuyết giáo (170-1221) ở Tây Ban Nha. Ngà i kết luáºn : Ä‘á»i sống nghèo khó thá»±c
sá»± của nhà giảng thuyết là phÆ°Æ¡ng dược duy nhất hữu hiệu “Äá»i sống không có thu
nháºp vì thế cho nên dòng mang tên là dòng khất thá»±câ€.
- Phanxicô và dòng
các anh em hèn má»n (1181 Ã) 1219, số tu sÄ© tá»›i 3000, 1212 có Clara và các bạn
khác theo gÆ°Æ¡ng thánh Phanxicô. Ngà i là chứng nhân tuyệt hảo của việc trở vá»
với Phúc Âm.
III. KITÔ GIỚI Tá»° VỆ : TRẤN ÃP LẠC GIÃO
1. Thái Ä‘á»™ đối vá»›i ngÆ°á»i Do thái
Tuy không là lạc giáo
nhÆ°ng không cùng má»™t đức tin vá»›i Kitô giáo. NgÆ°á»i theo Do thái giáo bị coi lÃ
con cháu của kẻ giết Chúa. Do váºy, cả giáo thuyết lẫn ngÆ°á»i theo Ä‘á»u là đối tượng
để Kitô giá»›i trấn áp. Công Äồng Latêranô III (1179) và IV (1215) gia tăng biện
pháp phân biệt đối xá» vá»›i ngÆ°á»i Do thái : bâõt phục sức riêng biệt, cấm má»™t số
nghá», câïm kết hôn vá»›i ngÆ°á»i Kitô hữu, sống trong những khu đặc biệt, trục xuất
khá»i má»™t số nÆ°á»›c. Äôi khi còn có những táºp tục hà nh hạ. Tuy nhiên, Giáo Há»™i đối
xá» vá»›i ngÆ°á»i Do thái lúc ấy vẫn tốt hÆ¡n nhiá»u so vá»›i các vua chúa.
2. Trấn áp lạc giáo
Thế kỉ XI-XII số ngÆ°á»i
li khai dÆ°á»ng nhÆ° đông thêm, đứng trÆ°á»›c tình hình đó và do áp lá»±c của quần
chúng, đã có nhiá»u nhà lạc giáo bị nhà vua ra lệnh thiêu sinh. Má»™t sắc lệnh của
Tòa thánh (1140) đỠra ba giai đoạn của thủ tục chống lạc giáo : cố gắng thuyết
phục, phạt theo giáo luáºt, cuối cùng nhỠđến phần Ä‘á»i.
3. Hình thức trấn áp đặc biệt : giáo tòa
Ra Ä‘á»i và o những năm
1220-1230 khi chÃnh quyá»n và giáo quyá»n hợp tác để truy lùng những kẻ lạc giáo
và trừng trị há». Rồi do ý muốn của Giáo Hoà ng, tổ chức nà y mở rá»™ng khắc Giáo
Hội. Hồi đó khi nói “Hình phạt cần thiết†là nói đến thiêu sống. Tuy nhiên còn
nhiá»u hình phạt khác nữa.
Tháºt khó giải thÃch được
là m sao một Giáo Hội dựa và o Phúc Âm lại có thể thiêu sống những ai không chấp
nháºn giáo huấn của mình. DÆ°á»›i má»™t số góc Ä‘á»™, Kitô giá»›i là má»™t thể chế để tồn
tại, Kitô giá»›i đã dùng những phÆ°Æ¡ng tiện của công là đương thá»i là tra tấn vÃ
tỠhình.
|