Giáo Hội Việt Nam trong tình hiệp thông (1)
10.05.2008
.
Vì lÃ
phÆ°Æ¡ng tiện cứu Ä‘á»™ cho toà n thể nhân loại (GH 1), Giáo Há»™i có bổn pháºn phải giữ
mối liên hệ vá»›i tất cả, tuỳ theo hoà n cảnh thá»±c tế của Æ¡n gá»i Thiên Chúa dà nh
cho má»—i ngÆ°á»i. Giáo Há»™i muốn ngá» lá»i “vá»›i tất cả má»i ngÆ°á»i, Công đồng Vatican II
Æ°á»›c ao trình bà y cho má»i ngÆ°á»i biết mình quan niệm thế nà o vá» sá»± hiện diện vÃ
hoạt động của Giáo Hội trong thế giới ngà y nay†(MV 2a).
CÅ©ng
trong tinh thần đối thoại đó, Giáo há»™i Việt Nam luôn thúc giục tất cả các tÃn
hữu góp phần của mình trong cuộc đối thoại đại kết với các Giáo hội Kitô giáo
anh em nhÆ°: các Giáo há»™i Cải Cách, Há»™i thánh Tin Là nh Việt Nam, CÆ¡ Äốc Phục Lâm…
đối thoại liên tôn vá»›i các tôn giáo có mặt lâu Ä‘á»i ở Việt Nam nhÆ°: Pháºt giáo,
Cao Äà i, Pháºt giáo Hoà Hảo… và đối thoại vá»›i cả những ngÆ°á»i không tôn giáo. Vì
thế, trong phạm vi bà i nà y, chúng tôi xin được phép giới thiệu một và i nét cơ
bản của các giáo há»™i và tôn giáo đó, sau khi nói sÆ¡ qua những Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng vá»
cuá»™c đối thoại hiệp thông nà y cho anh chị em tÃn hữu Công giáo.
Nhiệm
vụ chung của Kitô giáo là xây dựng cho được sự hợp nhất. Trong số 821, sách Giáo
lý Giáo Há»™i Công giáo đã tóm tắt những Ä‘iểm chÃnh yếu cần thá»±c hiện để tiến hà nh
hữu hiệu công cuộc xây dựng ấy, như sau:
“Äể đáp
lại lá»i Thánh Thần kêu gá»i xây dá»±ng hợp nhất cho thÃch đáng, cần phải có:
- Má»™t ná»—
lá»±c canh tân thÆ°á»ng xuyên trong Giáo Há»™i nhắm tá»›i việc sống Æ¡n gá»i của mình cho
trung thà nh hÆ¡n. Ná»— lá»±c canh tân ấy chÃnh là động lá»±c đẩy mạnh Ä‘Ã tiến hÆ°á»›ng tá»›i
sự hợp nhất (x. HN 6);
- Má»™t cuá»™c
thay lòng đổi dạ “để sống Phúc Âm bằng má»™t cuá»™c sống tinh tuyá»n hÆ¡n mãi†(HN 7),
vì thái Ä‘á»™ bất trung của các thà nh viên đối vá»›i hồng ân của Chúa Kitô, chÃnh lÃ
nguyên nhân gây ra chia rẽ;
- Việc cầu
nguyện chung, bởi vì cuộc thay lòng đổi dạ và cuộc sống thánh thiện, cùng với
việc cầu nguyện chung và riêng cho sá»± hợp nhất các Kitô hữu, phải được coi lÃ
linh hồn của toà n bá»™ phong trà o đại kết, và tháºt đáng được gá»i là “công cuá»™c đại
kết thiêng liêng†(HN 8);
- Thái độ
hiểu biết lẫn nhau trong tình huynh đệ (x. HN 9);
- Việc đà o
tạo tinh thần đại kết cho các tÃn hữu và nhất là cho các linh mục (x. HN 10);
- Việc đối
thoại giữa các nhà thần há»c và gặp gỡ nhau giữa các giáo há»™i và các cá»™ng Ä‘oà n
khác nhau (x. HN 4,9,11);
- Việc hợp
tác giữa các Kitô hữu vá» những lÄ©nh vá»±c khác nhau trong ná»— lá»±c phục vụ con ngÆ°á»i
(x. HN 12).
Con
Ä‘Æ°á»ng hợp nhất không phải là “con Ä‘Æ°á»ng trở vá»â€ vá»›i Giáo há»™i Roma, mà là con
Ä‘Æ°á»ng, trong đó tất cả Ä‘á»u đồng hà nh hÆ°á»›ng vá» sá»± hợp nhất mà Äức Kitô đã mong
muốn.
Sự kiện
bi đát là đa số nhân loại không biết đến hoặc không tin và o Äức Kitô.
“Với sứ
mệnh đem sứ điệp Phúc Âm soi chiếu cả thế giới và quy tụ trong một Chúa Thánh
Thần, tất cả má»i ngÆ°á»i thuá»™c bất cứ quốc gia, chủng tá»™c hay văn hoá nà o, Giáo
Há»™i xuất hiện nhÆ° dấu chứng của tình huynh đệ, là mối tình có khả năng tạo Ä‘iá»u
kiện cần thiết và củng cố cho việc đối thoại chân thà nh†(MV 92a).
Ngôn từ
căn bản là đối thoại. Nếu ngà y xÆ°a, thái Ä‘á»™ đối vá»›i dân ngoại là nghi ngá», đối
láºp, cạnh tranh, thì ngà y nay là cởi mở, đón nháºn, Ä‘Ã m luáºn. Vatican II đảm nháºn
sứ mệnh do Äức Kitô uá»· thác, nhÆ°ng trong bối cảnh của má»™t thế giá»›i má»›i:
“Trong
thá»i đại chúng ta, nhân loại ngà y cà ng liên kết chặt chẽ vá»›i nhau hÆ¡n; các mối
liên hệ giữa các dân tộc cũng gia tăng, thế nên Giáo Hội cà ng đặc biệt chú tâm
hơn đến việc tìm xem mình phải giữ quan hệ như thế nà o với các tôn giáo ngoà i
Kitô giáo†(TD 1).
Nhìn
theo nhãn quan thần há»c, ta sẽ thấy rằng Thiên Chúa ban Æ¡n cứu Ä‘á»™ qua Ä‘Æ°á»ng lối
táºp thể xã há»™i (x. GH 9a), và dùng những trung gian sẵn có - thÆ°á»ng là các tôn
giáo - vì thế, Giáo Há»™i nháºn thấy rõ là các tôn giáo giữ má»™t vai trò quả tháºt
tÃch cá»±c trong kế hoạch cứu Ä‘á»™ của Thiên Chúa. Váºy, vá»›i chủ trÆ°Æ¡ng đối thoại,
không những Giáo Hội nói lên ước muốn liên hệ với các cá nhân, mà còn với cả
những táºp thể và tôn giáo nữa.
Trong
Thông Ä‘iệp Ecclesiam suam, Äức Phaolô VI đã trình bà y chi tiết vá» phÆ°Æ¡ng thức
đối thoại. Nói chung, đối thoại đòi há»i phải biết:
a. KÃnh
trá»ng và chấp nháºn ngÆ°á»i đối thoại, coi há» là trung thá»±c và có thiện chÃ; đăït
mình trên cùng bình diện vá»›i há»;
b. Thà nh
tháºt muốn tìm hiểu vá» tÆ° tưởng, tÃn ngưỡng, táºp tục, giá trị… của ngÆ°á»i đối
thoại;
c. Sẵn
sà ng lắng nghe những lý lẽ, vấn nạn, khó khăn, luáºn chứng bác bá» của phÃa bên
kia;
d. Thà nh
tháºt phê bình láºp trÆ°á»ng của phÃa bên kia và ôn hoà trình bà y láºp trÆ°á»ng của
mình;
e. Xem xét
má»i sá»±: tÆ° tưởng và những Ä‘á»™ng cÆ¡, sá»± kiện lịch sá» và những háºu quả trong Ä‘á»i
sống tôn giáo của mình và của phÃa đối thoại.
Trong
cuộc đối thoại, cũng nên lưu ý đến điểm nà y: chân lý là một chuyện, còn cách
quan niệm vá» chân lý lại là má»™t chuyện khác. Chân lý tuyệt đối là mầu nhiệm, lÃ
chÃnh Thiên Chúa; và không ai thấu hiểu toà n diện được Thiên Chúa. Váºy, các phÃa
đối thoại cần phải ý thức rõ mình là những lữ khách đang cố bước tới cho gần hơn
với chân lý toà n vẹn.
Có
nhiá»u cách đối thoại khác nhau: đối thoại trà thức hoặc thần há»c, tức là trong
lĩnh vực chuyên môn; đối thoại giữa cuộc sống, và đối thoại qua kinh nghiệm liên
tôn. Lý tưởng là có thể tham dá»± và o cả ba dạng đối thoại. Äối vá»›i Ä‘a số các Kitô
hữu, nhất là tại châu Ã, Ä‘ang sống chung vá»›i tÃn đồ các tôn giáo khác, đối
thoại, trước hết là sống đạo cho xứng với danh nghĩa Kitô để là m chứng cho đức
tin của mình, tiếp đó là hợp tác và o những công tác phục vụ công Ãch, và đơn sÆ¡
chia sẻ niá»m hy vá»ng của mình nhÆ° Thánh PhêÂrô đã từng khuyên nhủ (x. 1 Pr
3,15-16). Cùng cầu nguyện chung vá»›i nhau và chia sẻ kinh nghiệm má»™t cách sâu Ä‘áºm
cÅ©ng giúp cho đôi bên hiểu nhau hÆ¡n vá» phÆ°Æ¡ng diện Ä‘Ãch tháºt tôn giáo.
Láºp
trÆ°á»ng chÃnh thức của Giáo há»™i Công giáo là trung thà nh hoà n toà n vá»›i những gì
Tân Ước cho biết vá»: Äấng trung gian duy nhất (x. Cv 4,12; 1 Tm 2,5), Äấng Nháºp
thể và Cứu chuá»™c “chỉ má»™t lần†duy nhất (x. Dt 9,26-28) và thiên tÃnh của Äức
Kitô (x. Ga 20,28). Giáo Há»™i công nháºn là các tôn giáo có giá trị tháºt sá»± vá» mặt
cứu Ä‘á»™; nhÆ°ng nguồn Æ¡n cứu Ä‘á»™ là chÃnh Chúa Kitô, và được chuyển thông - má»™t
cách nhiệm mầu nhÆ° thế nà o thì chỉ có Thiên Chúa má»›i biết- nhá» Giáo Há»™i là bÃ
tÃch cứu Ä‘á»™ phổ quát. Những giá trị mà các tôn giáo chứa Ä‘á»±ng được coi nhÆ° “hạt
giống của Ngôi Lá»iâ€, bởi vì Thần Khà của Äức Kitô hằng hoạt Ä‘á»™ng qua nghi thức
và giáo lý của các tôn giáo ấy, khiến cho má»i ngÆ°á»i có thể mở lòng để đón nháºn
Æ¡n cứu Ä‘á»™. Tuy nhiên, nhiá»u Ä‘iá»u trong các tôn giáo ấy cÅ©ng cần phải được thanh
tẩy cho phùø hợp với ý Thiên Chúa, như được mạc khải trong Thánh Kinh.
ÄTC
Phaolô VI đã nói trong Thông điệp Ecclesiam suam: “Chúng tôi biết chung quanh
Giáo Há»™i có nhiá»u, tháºm chà rất nhiá»u ngÆ°á»i không theo má»™t tôn giáo nà o; chúng
tôi biết nhiá»u ngÆ°á»i tá»± xÆ°ng mình vô thần bằng rất nhiá»u cách. Và chúng tôi biết
có những ngÆ°á»i công bố rõ rà ng thái Ä‘á»™ đối nghịch ấy của mìnhâ€.
Váºy vô
thần là gì? Äó là láºp trÆ°á»ng cho rằng ngoà i con ngÆ°á»i và vÅ© trụ ra, không có má»™t
Thực thể hay một Hữu thể tuyệt đối (thần thiêng) nà o. Thánh Kinh dùng từ vô thần
chỉ có má»™t lần (x. Ep 2,12), nhÆ°ng vá»›i ý nghÄ©a khác hẳn, để chỉ vá» ngÆ°á»i không
biết hay không chấp nháºn Äức Giavê và Luáºt của NgÆ°á»i, hoặc là sống theo lối vô
luân bất công. Tuy nhiên, Giáo Hội không dùng từ vô thần với ý nghĩa tiêu cực
đó.
Ngà y
nay, chủ trÆ°Æ¡ng vô thần là má»™t hiện tượng phổ biến của quần chúng, bên Äông cÅ©ng
như bên Tây, giữa lớp trẻ cũng như lớp già , giữa giới trà thức lẫn giới bình
dân. Những biến đổi vÄ© đại của nhân loại trong thế ká»· nà y đã thanh lá»c lối sống
đạo của nhiá»u ngÆ°á»i, nhÆ°ng cÅ©ng đã khiến nhiá»u ngÆ°á»i đánh mất niá»m tin siêu
nhiên và bá» hẳn ý niệm vá» Thiên Chúa vá»›i các thá»±c tại siêu việt. Tháºt ra, quá
trình “thế tục hoá†kéo dà i khá lâu tại châu Âu, đã phá vỡ mối dây hợp nhất của
xã há»™i và Kitô giáo. Các cuá»™c chiến tôn giáo đã khiến ngÆ°á»i ta phải Ä‘i tìm má»™t
mối dây hợp nhất khác, và tổ chức xã hội theo những nguyên tắc không tôn giáo.
Kết quả là thế giá»›i (văn hoá, chÃnh trị, kinh tế...) phát triển mà không há» quy
chiếu gì đến tôn giáo, đến Thiên Chúa. Hơn nữa, những giá trị vốn là của Kitô
giáo (nhÆ° nhân quyá»n, nhân vị, tá»± do…) lại được nhiá»u ngÆ°á»i dùng để giải phóng
mình khá»i má»™t Giáo Há»™i mà há» cho là quá khÃch, bảo thủ và coi nhÆ° kẻ thù. Tình
trạng ngà y nay lại còn bi đát hÆ¡n nữa, vì trong má»™t và i nÆ°á»›c Ä‘a số ngÆ°á»i vô thần
không còn biết gì đến tôn giáo, bởi há» sinh ra trong những gia đình vô thần, há»c
vá»›i thầy dạy vô thần, sống trong bầu khà vô thần… và “dÆ° luáºn†cho đó là chuyện
thÆ°á»ng, là hữu lý; còn tin và o Thiên Chúa má»›i bị coi là bất thÆ°á»ng, vô lý, bị
lên án là mê tÃn, phản khoa há»c.
Äã từ
lâu Giáo Há»™i chú ý đến hiện tượng vô thần. Nhiá»u giáo hoà ng đã Ä‘á» cáºp tá»›i, chẳng
hạn nhÆ°: Äức Piô XI (DiÂviÂni Redemptoris), Piô XII (Ad ApoÂstoÂlorum
PrinÂcipis), GioÂan XXIII (Mater et MagiÂstra), Phaolô VI (EccleÂsiam suam),
Gioan Phaolô II (Sapientia Christiana)… và đặc biệt là Công đồng VaÂtiÂcan II
(MV Gaudium et Spes, số 19-21).
Công
đồng ngá» lá»i trÆ°á»›c hết vá»›i các tÃn hữu, để kêu má»i há» cố gắng san bằng những trở
ngại do chÃnh há» gây nên, bằng cách sống đạo cho sáng suốt và xứng đáng (MV 21).
Công đồng cÅ©ng kêu má»i ngÆ°á»i vô thần lấy thái Ä‘á»™ vô tÆ° mà nháºn định má»™t cách
khách quan những dấu chỉ Thiên Chúa đã ghi khắc ở trong vÅ© trụ, trong lịch sá» vÃ
nÆ¡i tâm trà con ngÆ°á»i. CÅ©ng cần phải ý thức rằng “nếu thiếu căn bản là Thiên
Chúa, và thiếu niá»m hy vá»ng và o Ä‘á»i sống trÆ°á»ng cá»u, phẩm giá con ngÆ°á»i sẽ bị
tổn thÆ°Æ¡ng trầm trá»ng, nhÆ° thÆ°á»ng thấy ngà y nay, và những bà ẩn vá» sá»± sống, sá»±
chết, vá» tá»™i lá»—i cÅ©ng nhÆ° Ä‘au khổ vẫn không giải đáp được; vì thế, con ngÆ°á»i
thÆ°á»ng bị dồn và o ngõ cụt tuyệt vá»ng†(MV 21c).
Không
chỉ vì yêu mến Thiên Chúa, mà còn vì yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i vô thần, nên Giáo Há»™i
không những chẳng kết án, mà còn muốn giúp đỡ há» nhÆ° bà mẹ chăm sóc tất cả má»i
ngÆ°á»i con yêu quý của mình. Giáo Há»™i luôn sẵn sà ng đối thoại vá»›i ngÆ°á»i vô thần.
FELIPPE GÓMEZ, S.J.
Äể giúp
các tÃn hữu Việt Nam có tinh thần hiệp thông vá»›i các tôn giáo khác và vá»›i cả các
anh em không tôn giáo, Há»™i đồng Giám mục (miá»n Nam) Việt Nam đã ra thông cáo
ngà y 14-6-1965 vá» việc thá» cúng tổ tiên và các báºc anh hùng liệt sÄ©. Ngà y
14-11-1974, các giám mục đã khai triển thêm những điểm cụ thể vỠvấn đỠnà y. Từ
năm 1974 đến nay, chắc chắn tinh thần cởi mở của các bản thông cáo dưới đây còn
tiến xa hÆ¡n nữa theo tinh thần của những văn kiện gần đây của Toà Thánh, vÃ
những hoạt Ä‘á»™ng liên tôn của Äức Thánh Cha Gioan Phaolô II, các thông Ä‘iệp của
ngà i như: Redemptor hominis (1979), Redem-ptoris missio (1991), Veritatis
splendor (1993), Ut unum sint (1995), Fides et ratio (1998) và Ecclesia in Asia
(1999).
THÔNG CÃO CỦA HỘI Äá»’NG GIÃM MỤC VIỆT NAM VỀ VIỆC TÔN
KÃNH ÔNG BÀ Tá»” TIÊN VÀ CÃC BẬC ANH HÙNG LIỆT SĨ
“Ngà y
20-10-1964, Toà Thánh, qua Bá»™ Truyá»n giáo, đã chấp thuáºn Ä‘á» nghị của các Giám
mục Việt Nam xin áp dụng Huấn thị Plane compertum est, vá» việc tôn kÃnh tổ tiên
và các báºc anh hùng liệt sÄ© cho giáo dân Việt Nam. Äể hiểu rõ tinh thần Giáo Há»™i
trong việc chấp thuáºn nà y, và để có những chỉ thị hÆ°á»›ng dẫn trong việc áp dụng,
Hội đồng Giám mục muốn nêu lên mấy điểm sau đây:
I. Giáo há»™i Công giáo đối vá»›i ná»n văn hoá và truyá»n
thống các dân tộc
1. Giáo
Há»™i Chúa Kitô bao giá» cÅ©ng tha thiết thá»±c hiện mệnh lệnh Äấng Sáng Láºp, để hiện
diện khắp nÆ¡i và tuyên giảng Phúc Âm cho má»i ngÆ°á»i. Cố gắng đầu tiên của Giáo
Há»™i là giúp sao cho con ngÆ°á»i được nên hình ảnh Ä‘Ãch tháºt của Thiên Chúa và được
trung thực với sứ mệnh Kitô hữu của mình, để đạt cứu cánh sau hết là hạnh phúc
Ä‘á»i Ä‘á»i. Công trình đó được thá»±c hiện trong ná»™i tâm của má»—i cá nhân, nhÆ°ng nó có
âm vang đến toà n diện cuá»™c Ä‘á»i và trong má»i lÄ©nh vá»±c sinh hoạt của con ngÆ°á»i.
2. Mặt
khác, từ nguyên thuỷ cho đến ngà y nay, Giáo hội Công giáo vẫn tuân theo tiêu
chuẩn Phúc Âm. Theo đó, Giáo Há»™i không huá»· bá» hay dáºp tắt những giá trị thiện
hảo, liêm chÃnh, chân thà nh của các dân tá»™c. Có lẽ cÅ©ng vì bản tÃnh nhân loại,
dù còn mang dấu vết sự sa ngã của tổ tông, song vẫn giữ trong nội tâm một căn
bản tá»± nhiên mà ánh sáng và ân sủng Thiên Chúa có thể soi chiếu, dinh dưỡng vÃ
nâng lên tá»›i má»™t mức Ä‘á»™ đức hạnh, má»™t nếp sống siêu nhiên Ä‘Ãch tháºt. CÅ©ng vì
váºy, Giáo Há»™i không bao giá» miệt thị, khinh chê tÆ° tưởng cÅ©ng nhÆ° nghệ thuáºt
hoặc văn hoá của ngÆ°á»i không Công giáo. Trái lại, Giáo Há»™i đã từng góp phần
thanh luyện hoặc bổ túc để đi đến chỗ hoà n hảo. Trải qua các thế kỷ, Giáo Hội đã
thánh hoá những phong tục cÅ©ng nhÆ° những truyá»n thống chân chÃnh của các dân
tá»™c. Giáo Há»™i cÅ©ng đã nhiá»u lần Ä‘em nghi lá»… của miá»n nà y xứ ná» sáp nháºp và o ná»n
phụng vụ của mình, sau khi đã tu chỉnh cả tinh thần và hình thức, để ghi nhớ Mầu
Nhiệm hoặc để tôn vinh các báºc thánh nhân hay các vị tá» vì đạo.
3. Äối vá»›i
các tôn giáo khác, Giáo há»™i Công giáo cÅ©ng chủ trÆ°Æ¡ng má»™t láºp trÆ°á»ng rõ rệt. DÄ©
nhiên, Giáo Hội không thể tham dự và o các nghi lễ của các tôn giáo khác, hoặc
coi tôn giáo nà o cũng như tôn giáo nà o, và lãnh đạm để mặc ai muốn hay không
muốn tìm xem Thiên Chúa có mạc khải má»™t Äạo không sai lầm, trong đó Thiên Chúa
được nháºn biết, kÃnh mến và phụng thá». Tuy nhiên, Giáo Há»™i không từ chối công
nháºn má»™t cách kÃnh cẩn những giá trị tinh thần và luân lý của các tôn giáo khác.
Giáo Há»™i không phủ nháºn Ä‘iá»u gì vốn là chân lý và thánh thiện của bất cứ tôn
giáo nà o. Giáo Há»™i luôn luôn rao truyá»n Äức Kitô “là ÄÆ°á»ng Ä‘i, là Chân Lý và lÃ
Nguồn Sống†và , trong Äức Kitô, Thiên Chúa là m hoà vá»›i muôn váºt. Tuy nhiên, Giáo
Há»™i thà nh tâm và lÆ°u ý cứu xét những hà nh Ä‘á»™ng và sinh hoạt, những luáºt pháp vÃ
lý thuyết của các tôn giáo khác, tuy có sai biệt với những điểm Giáo Hội đỠra,
song vẫn mang lại má»™t tia sáng nà o đó của chÃnh chân lý hằng soi sáng má»i ngÆ°á»i.
Vì thế, Giáo Hội khuyên giục con cái mình tuy vẫn phải giữ đức tin Công giáo
toà n vẹn, nhưng phải là m thế nà o để nắm giữ và phát triển những của cải thiêng
liêng, luân lý và những giá trị xã hội, văn hoá, gặp được trong các tôn giáo
khác nhá» những buổi há»™i thảo, sá»± há»c há»i và sá»± cá»™ng tác vá»›i các tÃn đồ của các
tôn giáo nà y.
ChÃnh
láºp trÆ°á»ng đó của Giáo Há»™i được đúc kết trong tÆ° tưởng của các Äức Giáo hoà ng vÃ
trong Công đồng Vatican II, đã giải thÃch lý do quyết định của Toà Thánh, khi
cho áp dụng Huấn thị Plane compertum est tại Việt Nam ngà y nay.
Và cũng
chiếu theo tinh thần đó, các giám mục há»p há»™i nghị tại Äà Lạt trong những ngà y
13 và 14-6-1965 đã cho công bố thông cáo nà y.
II. Thể thức áp dụng Huấn thị Plane Compertum est
1. Nhiá»u
hà nh vi, cá» chỉ xÆ°a kia tại Việt Nam, có tÃnh cách tôn giáo, nhÆ°ng nay vì sá»±
tiếp xúc bên ngoà i và vì tâm tình, táºp quán đã thay đổi nhiá»u, nên chỉ còn lÃ
những phÆ°Æ¡ng cách biểu lá»™ lòng hiếu thảo tôn kÃnh đối vá»›i tổ tiên và các báºc anh
hùng liệt sÄ©. Những cá» chỉ, thái Ä‘á»™, nghi lá»… có tÃnh cách thế tục, lịch sá»± và xã
giao đó, Giáo há»™i Công giáo chẳng những không ngăn cấm mà còn mong muốn vÃ
khuyến khÃch cho chúng được diá»…n tả bằng những cá» chỉ riêng biệt của má»—i nÆ°á»›c,
má»—i xứ và tuỳ theo trÆ°á»ng hợp.
Vì thế,
những cỠchỉ, thái độ và nghi lễ tự nó hoặc do hoà n cảnh, có một ý nghĩa thế tục
rõ rà ng, là để tá» tinh thần ái quốc, lòng hiếu thảo, tôn kÃnh hoặc tưởng niệm tổ
tiên và các báºc anh hùng liệt sÄ© (nhÆ° treo hình, ảnh, dá»±ng tượng, nghiêng mình
bái kÃnh, trÆ°ng hoa đèn, tổ chức ngà y kỵ giỗ…) thì được thi hà nh và tham dá»± cách
chủ động.
2. Trái
lại, vì có nhiệm vụ bảo vệ đức tin Công giáo được tinh tuyá»n, Giáo Há»™i không thể
chấp nháºn cho ngÆ°á»i giáo hữu có những hà nh vi cá» chỉ, hoặc tá»± nó, hoặc do hoà n
cảnh, có tÃnh cách tôn giáo trái vá»›i giáo lý mình dạy.
Vì thế,
các việc là m có tÃnh cách tôn giáo không phù hợp vá»›i giáo lý Công giáo (nhÆ° bất
cứ nghi lễ nà o biểu lộ lòng phục tùng và sự lệ thuộc của mình đối với một thụ
tạo nà o như là đối với Thiên Chúa), hay những việc dị đoan rõ rệt (như đốt và ng
mã), hoặc cỠhà nh ở những nơi dà nh riêng cho việc tế tự… thì giáo hữu không được
thi hà nh và tham dá»±. Trong trÆ°á»ng hợp bất đắc dÄ©, chỉ được hiện diện má»™t cách
thụ Ä‘á»™ng nhÆ° đã ấn định trong Giáo luáºt, khoản 1.258 (Bá»™ Giáo luáºt năm 1917).
3. Äối
với những việc mà rõ là thế tục hay tôn giáo, thì phải dựa theo nguyên tắc nà y,
là nếu những hà nh vi đó, theo dÆ° luáºn dân chúng địa phÆ°Æ¡ng không coi nhÆ° sá»±
tuyên xÆ°ng tÃn ngưỡng của má»™t tôn giáo (ngoà i Kitô giáo), mà chỉ biểu lá»™ tâm
tình tự nhiên, thì được coi như không trái với đức tin Công giáo, nên được thi
hà nh và tham gia. Trong trÆ°á»ng hợp chÆ°a hết nghi nan, thì có thể hà nh Ä‘á»™ng theo
tiếng lÆ°Æ¡ng tâm lúc ấy: nếu cần, thì phải giải thÃch chủ ý của mình má»™t cách
khéo léo, hợp cảnh, hợp thá»i. Sá»± tham dá»± cÅ©ng chỉ được có tÃnh cách thụ Ä‘á»™ng.
Äó lÃ
những nguyên tắc chung, giáo hữu cần phải dá»±a và o mà xét Ä‘oán theo lÆ°Æ¡ng tâm vÃ
hoà n cảnh. Trong trÆ°á»ng hợp hồ nghi, má»i ngÆ°á»i liên hệ không được theo ý riêng
mình, mà sẽ phán Ä‘oán theo chỉ thị của Toà Thánh và bà n há»i vá»›i các giáo sÄ©
thà nh thạo.
Yêu
cầu quý cha phổ biến rá»™ng rãi và giải thÃch tÆ°á»ng táºn thông cáo nà y không những
trong các nhà thỠmỗi khi có dịp, không những cho anh em giáo hữu mà cho cả
ngÆ°á»i ngoà i Công giáo. Các vị phụ trách Công giáo Tiến hà nh cÅ©ng phải lấy thông
cáo nà y là m Ä‘á» tà i há»c táºp cho các há»™i Ä‘oà n trong các buổi há»p và các khoá huấn
luyệnâ€.
Sacerdos
Linh Mục nguyệt san, số 43, tháng 7-1965, tr. 489-492
HỘI NGHỊ NHA TRANG
Ngà y
14-11-1974, bảy giám mục Việt Nam (Tgm. Philipphê Nguyá»…n Kim Äiá»n, Gm. Giacôbê
Nguyá»…n Văn Mầu, Gm. Phanxicô Xaviê Nguyá»…n Văn Thuáºn, Gm. Phaolô Huỳnh Äông Các,
Gm. Giuse Trần Văn Thiện, Gm. Giacôbê Nguyá»…n Ngá»c Quang, Gm. Phêrô Maria Nguyá»…n
Huy Mai) chủ toạ khoá Hội thảo vỠPhúc Âm hoá ở Nha Trang, đã xác định cụ thể
hÆ¡n vá» vấn Ä‘á» thá» cúng tổ tiên trong 6 Ä‘iểm. Chúng tôi xin trÃch nguyên văn sau
đây:
1. BÃ n thá»
gia tiên để kÃnh nhá»› ông bà tổ tiên được đặt dÆ°á»›i bà n thá» Chúa trong gia đình,
miá»…n là trên bà n thá» không bà y biện gì mê tÃn dị Ä‘oan nhÆ° hồn bạch…
2. Việc
đốt hương, nhang, đèn, nến trên bà n thỠgia tiên và vái lạy trước bà n thỠgia
tiên và trÆ°á»›c giÆ°á»ng thá» tổ tiên là những cá» chỉ thái Ä‘á»™ hiếu thảo tôn kÃnh,
được phép là m.
3. Ngà y
giá»— cÅ©ng là ngà y “kỵ nháºt†được “cúng giỗ†trong gia đình theo phong tục địa
phÆ°Æ¡ng, miá»…n là loại bá» những gì là dị Ä‘oan mê tÃn nhÆ° đốt và ng mã… và giảm
thiểu, canh cải những lá»… váºt để biểu dÆ°Æ¡ng ý nghÄ©a thà nh kÃnh biết Æ¡n ông bà nhÆ°
dâng hoa trái, hương đèn…
4. Trong
hôn lá»…, dâu rể được là m “lá»… tổ, lá»… gia tiên trÆ°á»›c bà n thá», giÆ°á»ng thá» tổ tiênâ€
vì đó là nghi lá»… tá» lòng biết Æ¡n, hiếu kÃnh trình diện vá»›i ông bà .
5. Trong
tang lá»…, được vái lạy trÆ°á»›c thi hà i ngÆ°á»i quá cố, đốt hÆ°Æ¡ng vái theo phong tục
địa phÆ°Æ¡ng để tá» lòng tôn kÃnh ngÆ°á»i đã khuất, cÅ©ng nhÆ° Giáo Há»™i cho đốt nến,
xông hÆ°Æ¡ng, nghiêng mình trÆ°á»›c thi hà i ngÆ°á»i quá cố.
6. Äược
tham dá»± nghi lá»… tôn kÃnh vị Thà nh Hoà ng quen gá»i là “phúc thần†tại đình là ng để
tá» lòng cung kÃnh biết Æ¡n những vị mà theo lịch sỠđã có công vá»›i dân tá»™c hoặc
là ân nhân của dân là ng, chứ không phải vì mê tÃn nhÆ° đối vá»›i các “yêu thần, tÃ
thầnâ€.
Trong
trÆ°á»ng hợp thi hà nh các việc trên đây sợ có Ä‘iá»u gì hiểu lầm nên khéo léo giải
thÃch qua những lá»i phân Æ°u, khÃch lệ, thông cảm… Äối vá»›i giáo dân, cần giải
thÃch cho hiểu việc tôn kÃnh tổ tiên và các vị anh hùng liệt sÄ© theo phong tục
địa phÆ°Æ¡ng là má»™t nghÄ©a vụ hiếu thảo của đạo là m con cháu, chứ không phải lÃ
những việc tôn kÃnh có liên quan đến tÃn ngưỡng, và chÃnh Chúa cÅ©ng truyá»n “phải
thảo kÃnh cha mẹâ€, đó là giá»›i răn sau việc thá» phượng Thiên Chúaâ€.
Trong
tinh thần hiệp thông và đối thoại vá»›i các tôn giáo, chúng tôi xin trân trá»ng
giới thiệu một và i nét sơ lược vỠmột số tôn giáo cùng chung sống với Giáo hội
Công giáo trong cộng đồng dân tộc Việt Nam sau đây:
1. Há»™i
Thánh Tin Là nh Việt Nam.
2. Giáo
há»™i Pháºt giáo.
3. Pháºt
giáo Hoà Hảo.
4. Äạo Cao
ÄÃ i.
5. Hồi
giáo.
1. HỘI THÃNH TIN LÀNH VIỆT NAM
Khái quát : Phong trà o
cải cách tôn giáo ở châu Âu và o thế kỷ XVI do Martin Luther và Jean Calvin khởi
xÆ°á»›ng đã dẫn đến việc ly khai khá»i Tông toà Roma, hình thà nh má»™t tôn giáo má»›i -
Äạo Tin Là nh (ở Việt Nam gá»i là đạo Tin Là nh theo cách dịch từ Evangelical: Phúc
Âm - Tin Là nh). Trải qua gần 500 năm tồn tại và phát triển, đến nay đạo Tin Là nh
gồm 300 hệ phái vá»›i khoảng 550 triệu tÃn đồ ở 108 nÆ°á»›c trên tất cả các châu lục
nhÆ°ng táºp trung nhiá»u ở Tây Âu, Bắc Âu và Bắc Mỹ.
Äạo Tin
Là nh là tôn giáo cùng tôn thá» Thiên Chúa Ba Ngôi và dá»±a và o ná»n tảng Thánh Kinh
- “cùng má»™t đức tin, cùng má»™t phép rá»a†nhÆ° Công giáo, trừ má»™t số tÃn Ä‘iá»u vá»
Giáo Há»™i và Thánh Mẫu há»c của Công giáo. Giáo há»™i Tin Là nh tổ chức theo hệ phái
và giữ quyá»n Ä‘á»™c láºp quản trị trong các hệ phái.
Äạo Tin Là nh ở Việt Nam
Äạo
Tin Là nh đến Việt Nam từ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, do tổ chức Liên Hiệp
PhÆ°á»›c Âm Truyá»n giáo còn gá»i là Há»™i Truyá»n giáo CMA (Christian and Missionary
Alliance - CMA) bảo trợ và tổ chức. Năm 1911, cơ sở Tin Là nh đầu tiên được
thà nh láºp tại Äà Nẵng. Gần chục năm sau (1918), 5 Chi há»™i được thà nh láºp ở miá»n
Bắc, 6 Chi há»™i được thà nh láºp ở miá»n Trung và 5 Chi há»™i ở miá»n Nam.
Từ năm
1924-1927, các Äại Há»™i đồng Tin Là nh được tổ chức tại Äà Nẵng dẫn đến việc thà nh
láºp tổ chức Há»™i Tin Là nh Việt Nam Äông Pháp và o năm 1928 và ban hà nh Ä‘iá»u lệ đầu
tiên của Hội. Năm 1945, đổi tên thà nh Hội Thánh Tin Là nh Việt Nam với cơ quan
lãnh đạo là Tổng Liên Hội.
Sau
hiệp định Genève (1954), đất nÆ°á»›c bị chia cắt, má»™t số mục sÆ°, truyá»n đạo và tÃn
đồ miá»n Bắc di cÆ° và o Nam. Số mục sÆ°, truyá»n đạo và tÃn đồ còn ở lại tiến hà nh
Äại há»™i đồng láºp tổ chức Há»™i Thánh Tin Là nh Việt Nam (miá»n Bắc), còn gá»i là Há»™i
Thánh Tin Là nh miá»n Bắc, vá»›i cÆ¡ quan lãnh đạo là Tổng há»™i.
CÅ©ng
từ sau năm 1954, đạo Tin Là nh ở miá»n Nam trải qua nhiá»u thăng trầm lịch sá».
Ngoà i Tổng Liên Há»™i Há»™i Thánh Tin Là nh miá»n Nam, còn xuất hiện nhiá»u hệ phái Tin
Là nh khác. TrÆ°á»›c năm 1975, có nhiá»u tổ chức hệ phái Tin Là nh xây dá»±ng nhiá»u cÆ¡
sở nhÆ° CÆ¡ Äốc Phục Lâm, Báp TÃt, NgÅ© Tuần, Mennonite, Môn đệ Äấng Christ, Nhân
chứng Äức Giêhôva... Dù váºy 80% tÃn đồ Tin Là nh vẫn hoạt Ä‘á»™ng trong hệ thống tổ
chức của Tổng Liên Hội.
Năm
2001, Tin Là nh miá»n Nam tổ chức Äại há»™i đồng, ban hà nh Hiến chÆ°Æ¡ng Äiá»u lệ má»›i
vá»›i danh xÆ°ng Tổng Liên Há»™i Há»™i Thánh Tin Là nh Việt Nam (miá»n Nam), gá»i tắt lÃ
Há»™i Thánh Tin Là nh miá»n Nam. Hiện nay, Há»™i Thánh Tin Là nh ở Việt Nam có khoảng
gần má»™t triệu tÃn đồ vá»›i Ä‘á»™i ngÅ© mục sÆ°, truyá»n đạo và 1 Há»c viện Thánh Kinh
Thần há»c Ä‘Ã o tạo mục sÆ°, truyá»n đạo phục vụ Giáo há»™i.
Bản
dịch Kinh Thánh (KT) phổ thông đang lưu hà nh trong Hội Thánh Tin Là nh Việt Nam
là bản dịch đã hoà n tất từ năm 1925, ngoà i ra còn có bản dịch diá»…n ý (1994) vÃ
bản dịch mới (1997).
(Lược
ghi theo bà i viết của Mục sÆ° Huỳnh Thiên Bá»u; Má»™t số tôn giáo ở Việt Nam, TÆ°
liệu Ban Tôn giáo của ChÃnh Phủ, HN 1993; Văn phòng Tổng Liên Há»™i Há»™i Thánh Tin
Là nh miá»n Nam).
|| Trang sau >>
|