Lược sá» Giáo Há»™i Việt Nam - 6. Thá»i kỳ trưởng thà nh (1960 đến nay)
18.05.2008
.
LƯỢC SỬ GIÃO HỘI CÔNG GIÃO TẠI VIỆT
NAM
1.
Nháºp Ä‘á» 2.
Thá»i kỳ khai sinh (1533-1659) 3.
Thá»i kỳ hình thà nh (1659-1802) 4.
Thá»i kỳ thá» thách (1892-1885) 5.
Thá»i kỳ phát triển (1885-1960) 6.
Thá»i kỳ trưởng thà nh (1960 đến nay)
6. THỜI KỲ TRƯỞNG THÀNH
(1960 ÄẾN NAY)
Sự trưởng
thà nh của Giáo hội Việt Nam được xác định không phải chỉ hệ tại nơi việc tổ chức
giáo há»™i qua những con số tÃn hữu, linh mục, tu sÄ©, Công giáo Tiến hà nh và các
cÆ¡ sở bác ái, nhÆ°ng dá»±a và o chÃnh lòng đạo đức sâu xa của ngÆ°á»i tÃn hữu của cả
hai miá»n Nam Bắc, dù trong lúc được bình an hay bị thá» thách. Giáo Há»™i là sá»±
hiệp thông trá»n vẹn của má»i thà nh phần Dân Chúa. Do đó, sá»± phát triển của Giáo
há»™i Công giáo miá»n Nam có sá»± đóng góp vô cùng lá»›n lao của Giáo há»™i Công giáo
miá»n Bắc bằng lá»i cầu nguyện, hy sinh nhÆ° má»™t Ä‘iá»u kiện cần thiết trong suốt
dòng lịch sá» của Giáo Há»™i toà n cầu. Äây là ân sủng diệu kỳ của lòng Chúa thÆ°Æ¡ng
yêu.
Trong
khoảng thá»i gian từ 1960-1975, các giáo pháºn ở miá»n Trung và miá»n Nam lại được
chia nhá» vì số tÃn hữu tiếp tục gia tăng rất nhanh: Äà Nẵng (1963) từ Quy NhÆ¡n,
Xuân Lá»™c và Phú CÆ°á»ng (1965) từ Sà i Gòn, Ban Mê Thuá»™t (1967) từ Kontum, Phan
Thiết (1975) từ Nha Trang. Và o thá»i Ä‘iểm 1975, Giáo há»™i Việt Nam có 3 Giáo tỉnh:
Hà Ná»™i, Huế, Sà i Gòn vá»›i 25 giáo pháºn. Giáo tỉnh Hà Ná»™i gồm 10 giáo pháºn: HÃ
Nội, Lạng Sơn, Hải Phòng, Bắc Ninh, Hưng Hoá, Thái Bình, Bùi Chu, Phát Diệm,
Thanh Hoá và Vinh; giáo tỉnh Huế gồm 6 giáo pháºn: Huế, Quy NhÆ¡n, Kontum, Nha
Trang, Äà Nẵng và Ban Mê Thuá»™t; giáo tỉnh Sà i Gòn sau đổi thà nh TP. Hồ Chà Minh
(từ ngà y 23-11-1976) gồm 9 giáo pháºn: TP. HCM, VÄ©nh Long, Cần ThÆ¡, Long Xuyên,
Äà Lạt, Mỹ Tho, Phú CÆ°á»ng, Xuân Lá»™c và Phan Thiết.
Khởi đầu
thá»i kỳ nà y, má»™t biến cố tác Ä‘á»™ng sâu xa đến Giáo Há»™i toà n cầu cÅ©ng nhÆ° Giáo há»™i
Việt Nam, đó là Công đồng Chung Vatican II (1962-1965) vá»›i Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng đại kết
và mục vụ đã là m cho Giáo há»™i Việt Nam, nhất là ở miá»n Nam, quan tâm nhiá»u đến
vai trò của Giáo Há»™i trong thế giá»›i ngà y nay và thúc đẩy má»i tÃn hữu tÃch cá»±c
tham gia các hoạt động trong xã hội trần thế. Bảng tổng kết tình hình Giáo hội
Việt Nam và o năm 1962-1963 cho ta thấy hoạt động của Giáo hội trong lĩnh vực
giáo dục, y tế và xã há»™i rất lá»›n. Hầu nhÆ° xứ đạo nà o cÅ©ng có trÆ°á»ng tiểu há»c vÃ
các nÆ¡i táºp trung đông dân nhÆ° thị xã, Ä‘á»u có trÆ°á»ng trung há»c. Ta có thể thấy
cả Giáo há»™i Việt Nam lúc đó có 2.151.370 tÃn hữu, 1.523 linh mục triá»u, 293 linh
mục dòng và thừa sai, 533 đại chủng sinh, 2.748 tiểu chủng sinh, 956 tu sĩ nam,
4.977 tu sÄ© nữ, 6.026 nhà thá», 1.354 xứ đạo. Giáo há»™i Việt Nam lúc đó có 93
trÆ°á»ng trung há»c vá»›i 60.412 há»c sinh, 1.122 trÆ°á»ng tiểu há»c vá»›i 234.749 há»c
sinh, 58 cô nhi viện nuôi 6.616 trẻ, 48 bệnh viện vá»›i 6.453 giÆ°á»ng, 35 viện
dưỡng lão vá»›i 244 ngÆ°á»i, 8 trại phong vá»›i 3.465 ngÆ°á»i và 159 phòng phát thuốc
cho khoảng 1.870.073 lượt ngÆ°á»i.
Sự phát
triển của Giáo há»™i Việt Nam trong thá»i kỳ nà y trÆ°á»›c hết là do sá»± tổ chức quy củ
của các giáo pháºn cho má»i thà nh phần Dân Chúa, nhất là trong việc Ä‘Ã o tạo các
linh mục và tu sÄ©. Ở miá»n Nam, giáo pháºn nà o cÅ©ng có các tiểu chủng viện thu
nháºn các há»c sinh từ lá»›p 6 và huấn luyện đến hết lá»›p 12 để Ä‘Æ°a và o các đại chủng
viện chung của từng vùng hay từng miá»n. Vì có chÆ°Æ¡ng trình Ä‘Ã o tạo hoà n chỉnh vÃ
định hÆ°á»›ng cụ thể nên các linh mục, sau 7-8 năm há»c ở đại chủng viện, đã trở
thà nh những ngÆ°á»i lãnh đạo có khả năng tại các giáo xứ hay trong các hoạt Ä‘á»™ng
mục vụ.
Sự phát
triển của xã há»™i, nhất là ở miá»n Nam Việt Nam, luôn có sá»± đóng góp tÃch cá»±c vÃ
lớn lao của các hội đoà n và phong trà o Công giáo Tiến hà nh. Mỗi giới, mỗi lứa
tuổi, Ä‘á»u có những Ä‘oà n thể hÆ°á»›ng dẫn nhằm giúp việc sống đạo tiến triển theo
Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng tÃch cá»±c. Ta có thể kể tên số Ä‘oà n há»™i tiêu biểu nhÆ°: Thiếu Nhi
Thánh Thể, Hùng Tâm DÅ©ng ChÃ, NghÄ©a Sinh, HÆ°á»›ng Äạo Sinh Công giáo, Thanh Sinh
Công, Con Äức Mẹ, Thanh Lao Công, Legio Mariae, Hiệp Há»™i Thánh Mẫu, Bà Mẹ Công
Giáo, Gia Äình Phạt Tạ, Bác Ãi Vinh SÆ¡n, Dòng Ba Phan Sinh, Dòng Ba Cát Minh,
Dòng Ba Äa Minh…
Chúng ta
không thể nà o quên sự đóng góp lớn lao của các tu sĩ nam nữ và o sự phát triển
Giáo há»™i và xã há»™i. Trong thá»i kỳ 1960-1975, các dòng tu phát triển rất mạnh ở
miá»n Nam: 22 dòng và tu há»™i nam vá»›i 956 tu sÄ©, 33 dòng và tu há»™i nữ vá»›i 4.977 tu
sÄ© đã khấn. Phần lá»›n các tu sÄ© dạy trong các trÆ°á»ng và là m việc tại các cÆ¡ sở
bác ái từ thiện như bệnh viện, nhà hộ sinh, viện dưỡng lão, cô nhi viện, trại
phong… Các tu sÄ© được há»c há»i nhiá»u vá» Ä‘á»i tu cÅ©ng nhÆ° vá» các khoa há»c đạo Ä‘á»i
để có khả năng phục vụ. Trình Ä‘á»™ văn hoá của tu sÄ© được nâng cao: trÆ°á»›c đây lÃ
tốt nghiệp lá»›p 9, giỠđây là lá»›p 12. Sau đó, nhiá»u ngÆ°á»i còn há»c thêm và i ba năm
thần há»c hoặc theo há»c các chuyên khoa tại các đại há»c.
Tuy nhiên,
sá»± trưởng thà nh của Giáo há»™i Việt Nam ở miá»n Nam cÅ©ng được thá» thách khi ngÆ°á»i
tÃn hữu tiếp cáºn vá»›i lối sống hưởng thụ dá»… dãi, thiên vá» khoa há»c thá»±c nghiệm
của ná»n văn hoá phÆ°Æ¡ng Tây. Dù được hoà n toà n tá»± do sống đạo và truyá»n đạo,
nhÆ°ng số ngÆ°á»i theo đạo lại giảm sút so vá»›i những thá»i kỳ trÆ°á»›c đây.
Ta có thể
căn cứ và o số ngÆ°á»i lá»›n được rá»a tá»™i trong các giáo pháºn ở miá»n Nam để xác định
Ä‘iá»u nà y. Thà dụ: tổng giáo pháºn Sà i Gòn từ năm 1962-1974, vá»›i số tÃn hữu
500.000 ngÆ°á»i nhÆ°ng số ngÆ°á»i lá»›n theo đạo má»—i năm má»™t giảm, từ 4.624 ngÆ°á»i xuống
còn 1.829 ngÆ°á»i. Hoặc giáo pháºn Xuân Lá»™c, vá»›i số dân Công giáo 332.810 ngÆ°á»i,
chỉ có 857 ngÆ°á»i lá»›n trở lại đạo và o năm 1974 (x. Nguyá»…n Ngá»c SÆ¡n, NgÆ°á»i mục tá»
cộng đồng hướng vỠtương lai, Toà Tgm. TP. HCM xuất bản 1997, tr. 73-88). Dù
rằng các giáo pháºn nà y có trên 500 linh mục, hà ng ngà n tu sÄ© nam nữ, hà ng trăm
ngà n Ä‘oà n viên Công giáo Tiến hà nh hoạt Ä‘á»™ng trong gần 500 trÆ°á»ng trung tiểu há»c
và cả trăm cÆ¡ sở bác ái từ thiện. NgÆ°á»i ta có thể há»c trÆ°á»ng Công giáo để biết
chữ nghÄ©a, đến cÆ¡ sở từ thiện để nháºn trợ cấp thuốc men, váºt chất, tiá»n bạc,
nhÆ°ng ngÆ°á»i ta không theo đạo Công giáo. Äiá»u nà y thúc đẩy Giáo há»™i Việt Nam
phải thay đổi cách sống đạo và rao giảng Tin Mừng để trưởng thà nh hơn trong đức
tin.
Sự trưởng
thà nh ấy cũng trải qua một giai đoạn khủng hoảng cần thiết để lớn lên sau
30-4-1975, khi chÃnh quyá»n miá»n Nam sụp đổ. Biến cố nà y đã tạo nên sá»± hoảng loạn
trong dân chúng, nhất là những ngÆ°á»i có liên quan vá»›i chế Ä‘á»™ trÆ°á»›c, khiến gần
má»™t triệu ngÆ°á»i đã rá»i khá»i đất nÆ°á»›c thân yêu bằng bất cứ cách nà o, kể cả những
cách thức tủi nhục nhất, Ä‘au thÆ°Æ¡ng nhất. Äối vá»›i má»™t số ngÆ°á»i, biến cố nà y đã
để lại những vết thÆ°Æ¡ng trong tâm hồn mà chỉ có tình yêu và niá»m tin Kitô giáo
mới có thể chữa trị được.
Quả tháºt,
từ năm 1975, Giáo há»™i Việt Nam đã bÆ°á»›c và o má»™t thá»i kỳ má»›i để ý thức hÆ¡n vá» sứ
mạng của mình và cà ng thêm tin tưởng và o quyá»n năng ân sủng của Chúa. Không còn
bị rà ng buá»™c bởi những thứ váºt chất nhÆ° cÆ¡ sở, phÆ°Æ¡ng tiện, ngÆ°á»i tÃn hữu táºp
trung lòng đạo và o việc thể hiện đức tin, đức ái trong Ä‘á»i sống âm thầm khiêm
tốn hằng ngà y. Các linh mục tu sÄ© bá»›t báºn tâm vá» trÆ°á»ng há»c, cÆ¡ sở bác ái xã há»™i
để táºp trung và o việc há»c há»i, dạy giáo lý và sống kết hợp vá»›i Chúa qua Ä‘á»i sống
cầu nguyện.
Tháºt váºy,
khi chúng ta tin tưởng và o tình yêu Thiên Chúa Quan Phòng, Äấng đã an bà i những
Ä‘iá»u tốt đẹp nhất cho dân tá»™c và Giáo há»™i Việt Nam, chúng ta sẽ nhìn những gì đã
xảy ra vá»›i tâm hồn an bình, trà n đầy hy vá»ng và má»›i biết cảm tạ Chúa vì hồng ân
đặc biệt của NgÆ°á»i. Biến cố nà y dẫn đến sá»± thống nhất đất nÆ°á»›c, cho ngÆ°á»i hai
miá»n bây giá» san sẻ cuá»™c sống trá»n vẹn cho nhau, đồng thá»i cÅ©ng thống nhất Giáo
há»™i Việt Nam, qua Äại há»™i các Giám mục Việt Nam năm 1980, trong Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng
“sống Phúc Âm giữa lòng dân tá»™câ€.
Biến cố đó
còn giúp ngÆ°á»i Công giáo Việt Nam Ä‘ang sống tản mác trong nhiá»u nÆ°á»›c trên thế
giá»›i ý thức vá» sứ mạng loan báo Tin Mừng của Äức Giêsu Kitô và giá»›i thiệu Ä‘á»i
sống văn hoá đạo đức của ngÆ°á»i Việt Nam cho toà n thể gia đình nhân loại. NgÆ°á»i
Công giáo Việt Nam hải ngoại, cũng giống như dân Israel xưa trong cuộc lưu đà y ở
Babylon, có sứ mạng tham gia và o chương trình cứu độ của Thiên Chúa cách đặc
biệt. Những Ä‘au thÆ°Æ¡ng, mất mát phải gánh chịu chỉ là “cái giá Ä‘á»n tá»™i†cho anh
chị em mình nhÆ° Äức Giêsu đã chịu vì toà n thể nhân loại và Cha Trên Trá»i sẽ Ä‘á»n
bù lại gấp trăm, kèm theo phần thưởng Ä‘á»i Ä‘á»i. (x. Mc 10,28-31). CÅ©ng nhá» biến
cố nà y, hà ng trăm ngà n ngÆ°á»i Việt đã tiếp thu được ná»n văn minh và khoa há»c tiên
tiến của Tây PhÆ°Æ¡ng, đã tốt nghiệp đại há»c và trên đại há»c để có thể giúp đỡ quê
hương sau nà y theo kế hoạch công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. VỠlĩnh vực
kinh tế, nhiá»u ngÆ°á»i đã thà nh đạt và có Ä‘iá»u kiện để giúp đỡ thân nhân nÆ¡i quê
nhà cÅ©ng nhÆ° đóng góp gián tiếp hoặc trá»±c tiếp và o ná»n kinh tế quốc
gia.
Lá»i kết
Nhìn lại
dòng lịch sá» dân tá»™c, ngÆ°á»i tÃn hữu Việt Nam sẽ cảm nghiệm được tình thÆ°Æ¡ng của
Cha trên trá»i để sống hoà thuáºn và hiệp thông vá»›i anh em trên má»i miá»n đất nÆ°á»›c,
cÅ©ng nhÆ° vá»›i má»i ngÆ°á»i trên thế giá»›i. NhÆ° dòng sông nà o cÅ©ng chảy xuôi vá» biển,
hoà và o đại dÆ°Æ¡ng bao la, rồi dÆ°á»›i ánh nắng mặt trá»i, hÆ¡i nÆ°á»›c bốc lên cao thà nh
mây, thà nh mÆ°a trả lại cho dòng sông nguồn nÆ°á»›c tinh khiết từ trá»i, thì ngÆ°á»i
tÃn hữu cÅ©ng luôn được má»i gá»i để hoà nháºp và biến đổi nhÆ° thế trong cuá»™c sống
đạo thÆ°á»ng ngà y.
à thức
được Ä‘iá»u nà y, ngÆ°á»i Công giáo Việt Nam cà ng muốn hoà nháºp và o lòng dân tá»™c để
thể hiện sứ mạng đã được Cha trên trá»i trao phó: xây dá»±ng tình huynh đệ chân
thà nh nÆ¡i địa phÆ°Æ¡ng mình sống. Trong đại gia đình dân tá»™c hiện nay có nhiá»u ná»n
văn hoá khác nhau nên ngÆ°á»i tÃn hữu cần tìm hiểu và đối thoại vá»›i anh em để cùng
xây dá»±ng má»™t ná»n văn minh tình thÆ°Æ¡ng và hoà bình (x. Sứ Ä‘iệp Ngà y Thế giá»›i HoÃ
bình 1-1-2001 của ÄTC Gioan Phaolô II).
Bước và o
thiên niên ká»· má»›i, Há»™i đồng Giám mục Việt Nam đã thiết tha yêu cầu ngÆ°á»i tÃn hữu
đổi mới cách nghĩ, cách là m, cách sống của mình theo đúng tinh thần của Chúa
Kitô để có thể “sống, là m chứng và loan báo Tin Mừng cho má»i giá»›i đồng bà o thân
yêu†(x. HÄGMVN, ThÆ° Mục vụ, tháng 10-2000, số 2, 3, 5, 8). Äức Thánh Cha Gioan
Phaolô II, trong Thông Ä‘iệp Khởi đầu thiên niên ká»· má»›i, cÅ©ng má»i gá»i tất cả
chúng ta cùng “ra khÆ¡i vá»›i Äức Giêsu Kitô†để thả lÆ°á»›i và bắt được nhiá»u “cá
ngÆ°á»i†cho Thiên Chúa (số 51-52). Chúng ta sẽ không đứng yên trên bá» hay vui
chÆ¡i trên bãi biển theo xu hÆ°á»›ng cầu an hưởng thụ của con ngÆ°á»i thá»i nay. Chúng
ta sẵn sà ng chấp nháºn những gian lao vất vả trong cuá»™c sống đạo và truyá»n đạo để
là m cho Giáo Hội và quê hương Việt Nam mỗi ngà y thêm phát triển, trà n đầy tình
thÆ°Æ¡ng và sá»± sống của chÃnh Thiên Chúa.
1.
Nháºp Ä‘á» 2.
Thá»i kỳ khai sinh (1533-1659) 3.
Thá»i kỳ hình thà nh (1659-1802) 4.
Thá»i kỳ thá» thách (1892-1885) 5.
Thá»i kỳ phát triển (1885-1960)
Lm. Antôn Nguyá»…n Ngá»c SÆ¡n
|