Sai lỗi và xin lỗi
24.03.2009
|
|
Má»—i ngÆ°á»i sá»a mình má»™t chút - Ä‘á»i sẽ đẹp biết bao!
Mùa Chay là mùa sám hối. Sám hối không chỉ là hối tiếc trÆ°á»›c má»™t việc sai trái đã qua. Sám sối chủ yếu là thấy sai để sá»a. Sám hối là biết hối lá»—i và biết xin lá»—i.
Sai và sá»a sai, lá»—i và xin lá»—i là má»™t chuyện bình thÆ°á»ng có tÃnh quy
luáºt. Bởi vì sai mà không sá»a, lá»—i mà không xin lá»—i, sá»a sai xin lá»—i
không kịp thá»i thì không những không có tiến bá»™ mà còn ngà y cà ng lún
sâu trong vực thẳm suy vong.
Là con ngÆ°á»i, ai cÅ©ng có sai sót,
lầm lá»—i, không trừ má»™t ai. Chỉ có Ä‘iá»u là có những ngÆ°á»i không có khả
năng thấy được sai lầm, tháºm chà còn cho rằng mình không thể phạm sai
lầm, thiếu sót, hoặc đã thấy mình sai lá»—i nhÆ°ng không chịu thừa nháºn,
hoặc có thừa nháºn nhÆ°ng không chịu sá»a chữa, không xin lá»—i, hoặc có sá»a
chữa mà cÅ©ng không thà nh tháºt, không quyết tâm cho đến cùng.
Từ
xÆ°a, các báºc minh triết đã cho rằng việc thấy được sai lá»—i của bản thân
mình, có dÅ©ng khà để công khai thừa nháºn và có quyết tâm sá»a chữa những
sai lá»—i đó là những dấu chỉ của má»™t con ngÆ°á»i chân chÃnh, trung thá»±c,
đáng cho má»i ngÆ°á»i tin cáºy và kÃnh trá»ng.
Trong kho tà ng thà nh
ngữ Ä‘iển tÃch của Trung hoa ngà y xÆ°a có những câu chuyện già u ý nghÄ©a:
“Thá»a xÆ°a, ngÆ°á»i nÆ°á»›c Trịnh hay đến há»p nhau ở trÆ°á»ng há»c trong là ng để
bà n vá» những Æ°u khuyết Ä‘iểm của nhà cầm quyá»n. Lúc ấy TÆ° Sản là m tÆ°á»›ng,
có ngÆ°á»i khuyên ông nên huá»· trÆ°á»ng há»c đó Ä‘i. TÆ° Sản nói: Cứ để chá»— cho
há» lấy chá»— há»p bà n vá»›i nhau, Ä‘iá»u gì cho là phải thì ta là m, Ä‘iá»u gì
cho là trái thì ta đổi, những ngÆ°á»i ấy chÃnh là thầy há»c của ta đó,
việc gì mà phải huá»· ?â€.
Các báºc thánh hiá»n dạy rằng: nếu mắc sai
lá»—i thì công khai nháºn sai lá»—i đó, rồi tìm nguyên nhân sai lá»—i và đỠra
biện pháp và quyết tâm sữa chữa.Thái Ä‘á»™ đối vá»›i sai lá»—i nhÆ° thế lÃ
thÆ°á»›c Ä‘o má»™t ngÆ°á»i chân chÃnh.
Nhiá»u ngÆ°á»i than phiá»n rằng: ngà y
nay tiếng cảm Æ¡n và xin lá»—i, bà i há»c vá» phép lịch sá»± đầu tiên của má»—i
ngÆ°á»i dÆ°á»ng nhÆ° Ä‘ang bị nhiá»u ngÆ°á»i trẻ lãng quên. Tiếng cảm Æ¡n xin lá»—i
đang thưa dần...
Tiếng “cảm Æ¡n†thốt ra là m ngÆ°á»i nói và ngÆ°á»i
nghe Ä‘á»u vui. Äó là ná»n tảng đạo đức. Có những gia đình coi trá»ng việc
giáo dục con cái, cha mẹ vẫn nói tiếng “cảm ơn†con mình như một tấm
gÆ°Æ¡ng soi. Lá»i cảm Æ¡n đã trở thà nh má»™t thứ văn hóa ứng xá».
Từ
“xin lá»—i†cÅ©ng váºy, khi là m việc gì tổn thÆ°Æ¡ng tá»›i ngÆ°á»i khác, ta “xin
lá»—iâ€. Lỡ chạm và o má»™t ngÆ°á»i Ä‘i gần, lỡ va quẹt khi Ä‘i xe, lỡ nói má»™t
lá»i là m tổn thÆ°Æ¡ng, ta Ä‘á»u “xin lá»—iâ€.
Từ nhiá»u năm trở lại đây,
ná»n tảng đạo đức Ä‘ang má» nhạt dần. Tiếng “cảm Æ¡n†đã thÆ°a thá»›t. Hình
nhÆ° ngÆ°á»i ta không biết đến nó hay đã cố quên Ä‘i. Có lẽ ai trong chúng
ta cÅ©ng từng chứng kiến nhiá»u trÆ°á»ng hợp ngÆ°á»i há»i thăm Ä‘Æ°á»ng, há»i thăm
nhà không cần “cảm Æ¡nâ€. NgÆ°á»i đánh rÆ¡i đồ váºt được ngÆ°á»i Ä‘i Ä‘Æ°á»ng lượm
giúp cÅ©ng không cần “cảm Æ¡nâ€, mà trong số đó, đâu Ãt trÆ°á»ng hợp là sinh
viên, há»c sinh hay công chức.
Từ “xin lỗi†cũng cùng chung số
pháºn. NgÆ°á»i ta đã Ãt dùng đến nó. NgÆ°á»i ta không muốn nháºn lá»—i, cho dù
hỠđã là m tổn thÆ°Æ¡ng đến ngÆ°á»i khác. Chuyện nhỠđã Ä‘Ã nh, chuyện lá»›n
cÅ©ng váºy. Và trong Ä‘á»i sống, dần dần có má»™t số đông ngÆ°á»i đã không há»
biết đến hai cặp từ “cảm Æ¡n†và “xin lá»—iâ€.
Nháºn ra lầm lá»—i của
mình là điá»u rất khó. Có ngÆ°á»i và von rằng má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»u mang má»™t gùi
đầy tá»™i sau lÆ°ng và má»™t gùi công đức trÆ°á»›c ngá»±c. Vì thế, ngÆ°á»i ta chỉ
thấy công đức mà không thấy được lầm lỗi của mình. Ông Dale Carnegie,
má»™t há»c giả trứ danh ngÆ°á»i Mỹ viết nhiá»u cuốn sách nổi tiếng được dịch
ra nhiá»u thứ tiếng trên thế giá»›i quả quyết rằng: “Tôi đã bá» ra gần 70
năm trong Ä‘á»i để khám phá ra chân lý nầy là dù ngÆ°á»i ta có lá»—i nặng đến
đâu, thì trong 100 lần phạm lá»—i thì có tá»›i 99 lần ngÆ°á»i ta tá»± cho mình
là vô tá»™i.â€.
Bạn thân mến,
"Xin lá»—i" là má»™t tiếng thÆ°á»ng
dùng trong giao tiếp và quan hệ giữa xã hội. Xin lỗi có sức mạnh và giá
trị đặc biệt, cần táºp luyện để má»—i ngÆ°á»i sống tốt đẹp các mối quan hệ
hà ng ngà y.
Sức mạnh của lá»i xin lá»—i
Năm Thánh
2000, năm Äại Toà n Xá, ÄGH Gioan Phaolô II đã ngõ lá»i xin lá»—i thế giá»›i
vá» những lá»—i lầm của Giáo há»™i trong quá khứ. Nhiá»u tổng thống, thủ
tÆ°á»›ng, thượng nghị sÄ© hay những ngÆ°á»i nổi tiếng phải triệu táºp những
cuá»™c há»p báo để xin lá»—i công chúng vì những hà nh Ä‘á»™ng hay lá»i nói của
há».
Tại sao lá»i xin lá»—i lại quan trá»ng đến nhÆ° thế? Xin thÆ°a
là bởi vì, lá»i xin lá»—i có sức mạnh hoá giải, là m hoà và đi đến hoà bình.
Có
má»™t ngÆ°á»i con trai rất giáºn dá»—i và không nói chuyện vá»›i bố mình. Ông ấy
chỉ lo công việc mà không dà nh nhiá»u thá»i gian cho con cái. Má»™t hôm ông
nói: "Con trai, bố thực sự xin lỗi con vì cứ mải mê theo đuổi sự nghiệp
mà không thể ở bên con, nhÆ°ng thá»±c sá»± bố rất yêu con". Tháºt là kỳ diệu.
HỠôm nhau và lần đầu tiên trong nhiá»u năm qua, há» thá»±c sá»± bắt đầu nói
chuyện thân máºt vá»›i nhau.
Chúng ta là m những Ä‘iá»u sai lá»—i, gây
nổi buồn cho ngÆ°á»i khác. Chúng ta phê phán công việc của ngÆ°á»i khác
trÆ°á»›c đám đông, nói má»™t Ä‘iá»u là m ai đó tổn thÆ°Æ¡ng, rồi biện minh rằng:
"Tôi chỉ Ä‘ang đùa thôi". Không dá»… dà ng để nói má»™t lá»i xin lá»—i. NhÆ°ng
lá»i xin lá»—i có má»™t sức mạnh diệu kỳ. Bạn đã kinh nghiệm chÆ°a?
Giá trị của lá»i xin lá»—i
Biết nói lá»i xin lá»—i, chứng tá» ta có lòng kÃnh trá»ng và thiện cảm đối vá»›i ngÆ°á»i bị hà m oan.
Xin
lá»—i có khả năng hóa giải cÆ¡n giáºn. Xin lá»—i ngăn chặn các hiểu lầm nhau.
Lá»i xin lá»—i nhÆ° liá»u thuốc chữa là nh má»i vết thÆ°Æ¡ng lòng.
Xin lá»—i mở cánh cá»a tha thứ, giúp con ngÆ°á»i cảm thông vá»›i nhau.
Khi
lỡ xúc phạm đến ai, ta cảm thấy hối háºn và xấu hổ rồi bần thần, áy náy
lÆ°Æ¡ng tâm. Khi ngõ lá»i xin lá»—i, ta tìm đựơc bình an tâm hồn, cảm nháºn
sự thanh thản và thân thiện với anh em.
Biết lá»—i và xin lá»—i là dấu chỉ của má»™t con ngÆ°á»i khiêm nhÆ°á»ng.
Xin lá»—i có má»™t lối Ä‘i từ trái tim đến trái tim. Thà nh tâm, không giả tạo, mang đến nhiá»u lợi Ãch trong ứng xứ.
Má»™t lá»i xin lá»—i chân thà nh có sức mạnh vÄ© đại, có khả năng biến đổi Ä‘á»i ngÆ°á»i, cho cả ngÆ°á»i xin và kẻ nháºn.
Nghệ thuáºt nói xin lá»—i
Bạn
vừa “trót dại†gây lá»—i lầm, là m tổn thÆ°Æ¡ng đến anh em. Bạn muốn nói lá»i
xin lá»—i. á»’ ! sao khó quá! Vừa xấu hổ, vừa tá»± mãn, nói là m sao đây? Äừng
bối rối, hãy là m theo những bÆ°á»›c sau đây, bạn sẽ tìm lại niá»m vui.
Chịu
trách nhiệm: BÆ°á»›c đầu tiên để xin lá»—i là phải tá»± thừa nháºn vá»›i bản thân
rằng bạn đã có hà nh vi không tốt vá»›i ai đó. Bạn có thể nháºn ra Ä‘iá»u đó
ngay hoặc phản ứng của ngÆ°á»i khác cho bạn biết đã là m má»™t chuyện gây
tổn thương.
Giải thÃch: Äiá»u quan trá»ng là phải cho ngÆ°á»i bị
tổn thÆ°Æ¡ng biết bạn không cố ý là m nhÆ° thế. Äồng thá»i bạn phải thể hiện
sá»± hối lá»—i vì đã là m phiá»n đến há».
Bà y tá» sá»± ân háºn: Sẽ chẳng
tác dụng nếu bạn nháºn lá»—i vá»›i ngÆ°á»i khác mà khuôn mặt tỉnh bÆ¡, chẳng
cảm xúc gì. Hãy thể hiện sá»± ăn năn, hối háºn của bạn khi là m tổn thÆ°Æ¡ng
ngÆ°á»i khác. “Mình cảm thấy rất hối háºn khi nói ra bà máºt của bạn. Mình
rất xấu hổ vá»›i bản thânâ€, đó là má»™t cách nói.
Sá»a chữa lá»—i lầm:
Sau bao ná»— lá»±c, bạn vẫn chÆ°a thể hoà n thà nh được lá»i xin lá»—i nếu chÆ°a
sá»a chữa được sai lầm do mình gây ra. Nếu bạn là m hÆ° há»ng tà i sản của
ai đó, hãy Ä‘á» nghị được sá»a chữa hoặc thay má»›i nó. Trong trÆ°á»ng hợp
thiệt hại váºt chất không rõ rà ng, hãy há»i xem liệu bạn có thể là m gì.
Ngoà i ra, bạn cÅ©ng có thể “bồi thÆ°á»ng†bằng cách gá»i tặng “nạn nhânâ€
của bạn một món quà nhỠxinh xắn.
Chá»n đúng thá»i Ä‘iểm: Vá»›i những
lỗi nhỠnhư va phải ai đó, bạn hãy xin lỗi ngay, chớ để đến hôm sau. Sự
khó chịu tÃch lÅ©y theo ngà y từ phÃa ngÆ°á»i bị bạn gây lá»—i sẽ dẫn tá»›i
những căng thẳng không cần thiết trong mối quan hệ của hai ngÆ°á»i.
Nếu
lá»—i lầm nghiêm trá»ng hÆ¡n, nhÆ° xúc phạm má»™t ngÆ°á»i bạn, thì cần phải suy
nghÄ© nhiá»u hÆ¡n vá» lá»i xin lá»—i. Trong trÆ°á»ng hợp nà y, má»™t sá»± xin lá»—i quá
nhanh chóng sẽ trở thà nh giả tạo, không chân thà nh. Äó không phải lÃ
chuyện ai “thắng†hay ai “thua†mà là là m sao để giữ được một mối quan
hệ.
Gợi ý:
- Nháºn lá»—i cà ng sá»›m cà ng tốt. Nếu để và i tuần và i tháng sau, lá»i xin lá»—i sẽ chẳng còn Ä‘Æ¡n giản là : “Mình xin lá»—i†nữa.
-
Nói vỠlỗi lầm của bạn với ngôn ngữ rõ rà ng, tránh úp mở, mơ hồ. Hãy
ngắn gá»n và đi thẳng và o vấn Ä‘á». Nếu có “tình tiết giảm nhẹ†cho việc
là m của bạn, nhá»› Ä‘á» cáºp đến ngay.
- Giá»ng Ä‘iệu là điá»u rất quan
trá»ng. Lá»i xin lá»—i phải được nói ra má»™t cách chân thà nh nhất có thể. VÃ
tránh lá»i xin lá»—i chung chung nhÆ°: “Mình rất tiếc vì những gì đã xảy ra
vá»›i bạnâ€. Hãy nói “Mình rất hối háºn vì việc là m của mìnhâ€.
- Sau
khi xin lá»—i, hãy giữ yên lặng và lắng nghe ngÆ°á»i đó nói vá» cảm giác của
há» nhÆ° thế nà o. Lá»i xin lá»—i nhỠđó sẽ thá»±c sá»± hiệu quả.
- Hãy nháºn bồi thÆ°á»ng thiệt hại khi cần, nhÆ°ng đừng hứa hẹn quá khả năng của bạn.
Bạn thân mến,
Mùa Chay là mùa sám hối để canh tân, sám hối để thấy được những sai lỗi bản
thân, canh tân để sá»a sai và đổi má»›i con ngÆ°á»i mình. Sám hối chÃnh lÃ
từ bá» Ä‘Æ°á»ng xÆ°a lối cÅ©, từ bò những tÃnh hÆ° táºt xấu để bÆ°á»›c và o Ä‘á»i
sống má»›i vá»›i nhÅ©ng tâm tình tốt là nh, thánh thiện. Sám hối là cải tÃ
quy chÃnh, từ bá», cắt đứt, Ä‘oạn tuyệt cái cÅ© xấu xa bất chÃnh, từ đó
mặc lấy con ngÆ°á»i má»›i,trở thà nh thụ tạo má»›i (Gal 6,15) mở lòng đón nháºn
ơn Chúa, mở ra những quan hệ tốt là nh với anh em.
Lá»i rao giảng
đầu tiên của Chúa Giêsu: â€Thá»i kỳ đã mãn, nÆ°á»›c Thiên Chúa đã đến gần.
Anh em hãy sám hối và tin và o Tin mừng†(Mc 1,15). Gioan Tẩy Giả cũng
khởi đầu sứ vụ bằng lá»i kêu gá»i ấy: â€Hãy ăn năn sám hối, vì NÆ°á»›c Trá»i
gần đến†(Mt 3,2). Sám hối là điá»u kiện thiết yếu để và o NÆ°á»›c Trá»i.
Không ai có thể và o NÆ°á»›c Trá»i, không ai có thể là m môn đệ Chúa Kitô nếu
không sám hối, không thay đổi tâm hồn cho hợp với sứ điệp Tin mừng. Nói
má»™t cách bóng bẩy, Chúa Giêsu dạy ngÆ°á»i ta phải sinh lại má»™t lần nữa
(x.Ga 3,3), hoặc trở nên như trẻ nhỠ(x Mt 18,3); phải mặc y phục lễ
cÆ°á»›i khi và o dá»± tiệc cÆ°á»›i NÆ°á»›c Trá»i (x.Mt 22,12); phải Ä‘á»±ng rượu má»›i
trong bình mới (x.Mt 9,17)…
Kinh nghiệm đầu tiên mà Thánh Phêrô
chia sẽ cho cộng đoà n Giáo Hội sơ khai là : anh em hãy sám hối. Ba lần
chối Thầy vì yếu đuối bản thân chứ không phải vì không yêu mếnThầy.
Phêrô đã biết lá»—i lầm đó và ngà i đã ăn năn bằng những giá»t nÆ°á»›c mắt sám
hối chân thà nh. Phêrô đã sá»a sai lầm bằng chÃnh sá»± can đảm, thái Ä‘á»™
hiên ngang,bằng má»™t tình yêu nồng nà n vá»›i Thầy trong sứ vụ Tông Äồ của
mình. Äối vá»›i Phêrô, sám hối là bÆ°á»›c Ä‘i thứ nhất của hà nh trình lãnh
nháºn Thánh Thần. Không có sám hối thì không có ân huệ Thánh Thần. Äó lÃ
kinh nghiệm bản thân và cÅ©ng là gÆ°Æ¡ng sáng của Thánh Phêrô: â€Ä‘ừng lấy
quyá»n mà thống trị những ngÆ°á»i Thiên Chúa đã giao phó cho anh em, nhÆ°ng
hãy nêu gương sáng cho đoà n chiên†(1Pr 5,3). Gương sáng của Thánh
Phêrô trước hết là gương sám hối, thấy sai lỗi và sữa sai đến cùng.
Ngà i muốn chia sẽ bà i há»c thấm thÃa ấy vá»›i những ngÆ°á»i Ä‘ang cùng mình
giữ trá»ng trách mục tá».
Thánh Phaolô cÅ©ng bằng chÃnh kinh nghiệm
cuá»™c Ä‘á»i mình đã chia sẽ rằng: sám hối là là m hoà lại vá»›i Thiên Chúa.
Phaolô, ngÆ°á»i lãnh đạo nhiệt thà nh bắt bá»› Äạo Chúa, được Æ¡n sám hối, đã
sá»a sai lá»—i lầm, từ đó ngà i là m hoà vá»›i Chúa để nên Tông Äồ dân ngoại.
Theo Thánh Phaolô, tội lỗi đã phá huỷ những liên hệ hà i hoà giữa con
ngÆ°á»i vá»›i Thiên Chúa, sám hối là tái láºp những liên hệ ấy. Thá»i gian
sám hối là thá»i Thiên Chúa thi ân, thá»i Thiên Chúa cứu Ä‘á»™.
Má»—i
ngÆ°á»i chúng ta Ä‘á»u có kinh nghiệm vá» sai lầm bản thân, vá» sá»± Ä‘á»— vỡ, sá»±
bất hoà . Hai ngÆ°á»i bạn trở nên lạnh nhạt, hai ngÆ°á»i tình bổng hoá xa
lạ, hai vợ chồng trở thà nh dá»ng dÆ°ng. Äổ vở bất hoà sinh ra hiểu lầm,
Ä‘au khổ, tiếc nuối. Khi đổ vở, phÃa nà o thấy sai để sá»a chữa, phÃa nà o
yêu nhiá»u hÆ¡n sẽ chủ Ä‘á»™ng tìm cách là m hoà , hà n gắn lại. Không ai không
phạm sai sót lá»—i lầm. NgÆ°á»i ta chỉ khác nhau ở chá»— đối xá» vá»›i sai lá»—i
của mình như thế nà o mà thôi.
Sám hối và canh tân, nháºn ra sai
sót lá»—i lẫm và sá»a đổi không chỉ là việc là m trong mùa chay mà là suốt
Ä‘á»i ngÆ°á»i. Và để sống cho cả Ä‘á»i ngÆ°á»i, má»i bạn cùng Ä‘á»c và suy niệm
Tin Mừng (Mt 18, 15-20). Chúa Giêsu là một nhà giáo dục tà i ba, khéo
léo, thu phục lòng ngÆ°á»i. Ngà i chinh phục con ngÆ°á»i bằng cái tâm, bằng
tấm lòng chứ không phải bằng luáºt lệ, bằng lý trÃ. Chúa Giêsu là thầy
dạy. Bạn hãy há»c vá»›i Ngà i, bạn sẽ thấy cuá»™c Ä‘á»i tuyệt đẹp và chan chÆ°a
niá»m vui.
Lm. Giuse Nguyễn Hữu An
(Nguồn: VietCatholic News) |