Chúa nháºt 4 ThÆ°á»ng niên B: Má»™t sức mạnh má»›i
30.01.2009
|
|
(Mc 1, 21-28)
Năm 1973, cuốn phim “Thầy trừ quỷ†(Exorcist) của đạo diá»…n William Friedkin ngÆ°á»i Mỹ ra Ä‘á»i đã phá ká»· lục bán vé. Chỉ trong hai tuần má»i chi phà đã được thu lại. Phim kể chuyện má»™t thanh niên bị quá»· ám giống hệt anh chà ng trong Tin Mừng hôm nay. Nó được xây dá»±ng dá»±a trên trÆ°á»ng hợp có thá»±c của má»™t cáºu bé 14 tuổi sống tại vùng Raimer, bang Maryland, năm 1949. Tá» Newsweek (Tuần Tin Tức) đã mô tả trÆ°á»ng hợp nà y nhÆ° sau: “Tranh ảnh, ghế bà n và chiếc giÆ°á»ng của cáºu bé Ä‘á»™t nhiên di Ä‘á»™ng. VỠđêm hầu nhÆ° cáºu ta không thể ngủ được, sau khi được Ä‘Æ°a và o bệnh viện trÆ°á»ng đại há»c công giáo Georgetown, cáºu bé bắt đầu lầm bầm trong miệng những lá»i nguyá»n rủa hung hãn bằng nhiá»u thứ cổ ngữ, và đến má»™t lúc nà o đó, dẫu cáºu Ä‘ang bị cá»™t và o chiếc giÆ°á»ng ngủ, trên thân thể cáºu vẫn hiện ra những vết cà o dà i đẫm máuâ€. Cuối cùng, cáºu đã sống sót nhỠđược trừ tà , và hiện Ä‘ang sinh sống tại thủ đô Washington. Vị linh mục già từng tham gia và o việc Ä‘uổi quá»· khá»i cáºu cho biết kinh nghiệm nà y đã thá»±c sá»± biến đổi cuá»™c sống mình tốt đẹp hÆ¡n và củng cố đức tin mình hÆ¡n.
Câu chuyện nà y, cùng vá»›i bao nhiêu chiến thắng khác của các tÃn hữu Kitô (đặc biệt các thánh) trên quyá»n lá»±c sá»± dữ qua bao thế ká»· chỉ là tiếp nối và khai triển sức mạnh đã được Äức Giêsu bà y tá» và đem đến thế gian nà y, bắt đầu từ biến cố trong Tin Mừng hôm nay.
1. Lá»i nói quyá»n uy
Äức Giêsu vừa má»›i kêu gá»i bốn môn đồ. Äó là trang được suy niệm Chúa nháºt tuần trÆ°á»›c, bây giá» NgÆ°á»i không cô Ä‘Æ¡n nữa. Nên đúng là má»™t toán năm ngÆ°á»i Ä‘i và o thà nh ven bá» hồ Galilê. Từ nay Marcô sẽ cho ta thấy há» luôn ở vá»›i nhau, là m thà nh má»™t nhóm, “Äức Giêsu và các môn đệâ€. Trong má»™t ngôn ngữ nặng chất thần há»c hÆ¡n, thánh Phaolô sẽ nói đến “thân thể Äức Kitô†mà chúng ta là các “chi thểâ€. Marcô gợi lên cÅ©ng thá»±c tại ấy, nhÆ°ng vá»›i má»™t phÆ°Æ¡ng pháp ngôn ngữ khác, cụ thể hÆ¡n nhiá»u. Äiá»u Äức Giêsu sắp là m chút nữa, thì chÃnh “NgÆ°á»i-cùng-môn-đệ†là m! Äó là công trình của Giáo Há»™i.
Há» và o Caphácnaum, biểu tượng của vùng “Galilê dân ngoạiâ€, mảnh đất sẽ được Æ°u tiên rao giảng Phúc Âm, vì nó đặc biệt cần thiết Ä‘iá»u nà y. Capharnaum! Y nhÆ° ngà y nay ta nói tá»›i Marseille, Amsterdam, Hồng Kông hay Hải Phòng, má»™t thà nh phố cảng. Má»™t trong những chá»— ghé qua, pha trá»™n đủ thứ chủng tá»™c. Äi và o đó, Äức Giêsu và môn đệ nháºn ra các thủy thủ, con buôn, nông dân… khuôn mặt ngăm Ä‘en của các dân du mục từ sa mạc gần ká»â€¦ quần áo rách bÆ°Æ¡m của những ngÆ°á»i khốn khổ và y phục đắt tiá»n của mấy tay trưởng giả Rôma…, nháºn ra lÃnh tráng là m cảnh binh cho lÅ© ngoại xâm và những tên thu thuế đáng tởm Ä‘ang bóc lá»™t cho quân chiếm đóng, đấy là cái thế giá»›i ô hợp Äức Giêsu đã biết và đã chá»n.
NhÆ°ng sau khi quay cả “nhómâ€, caméra của Marcô giá» chÆ¡i “cáºn cảnhâ€, táºp trung và o con ngÆ°á»i có vẻ hÆ°á»›ng dẫn chỉ đạo má»™t cÆ° dân Nazareth nà o đó mà cho tá»›i nay là má»™t thợ má»™c ở má»™t thôn xóm trong đất liá»n, tên Giêsu. Marcô giỠđây mô tả cho ta “má»™t ngà y tiêu biểu†của ông Giêsu ấy cùng vá»›i nhóm ông, “ngà y Capharnaum†nổi tiếng qua 4 “hoạt Ä‘á»™ng†đặc trÆ°ng toà n thể sứ vụ của Äức Giêsu (cÅ©ng nhÆ° của Giáo Há»™i và của má»—i Kitô hữu): giảng dạy - chữa bệnh - trừ quá»· - cầu nguyện. Và tất cả những cái đó sắp xảy ra trong cùng má»™t ngà y: từ rạng đông nà y đến rạng đông kia (Mc 1,21-35). Bản tóm tắt đầy ý nghÄ©a đó bắt đầu, mà chắc không phải tình cá», “trong há»™i Ä‘Æ°á»ng, má»™t ngà y Sabatâ€. Äó là nÆ¡i chÃnh thức của dân Do thái giáo, Nhà của má»i ngÆ°á»i, Nhà của Lá» luáºt. Äức Giêsu láºp tức đến nÆ¡i thiên hạ quy tụ nhiá»u nhất. NgÆ°á»i tìm cách tiếp xúc.
“Và NgÆ°á»i giảng dạy†ở đó. Trong cùng má»™t hà ng đã có ba chữ “didakeâ€, “giảng dạyâ€. Äối vá»›i Äức Giêsu, giảng dạy, rao giảng Lá»i Thiên Chúa là chuyện hà ng đầu! Việc trừ quá»· đúng nghÄ©a sẽ được đặt giữa hai khẳng định vá» giảng dạy của Äức Giêsu, thà nh thỠđây là vai trò đầu tiên của Äức Giêsu (và Giáo há»™i), Marcô không cho biết ná»™i dung bà i giảng, ông đã nói cái đó trong 4 câu ở trang trÆ°á»›c rồi: “Thá»i kỳ đã mãn… Triá»u đại Thiên Chúa gần đến… Anh em hãy sám hối…và tin và o Tin Mừng…â€. Cái là Marcô lÆ°u tâm chÃnh là phản ứng của thÃnh giả: há» hoà n toà n bị thu hút… Äức Giêsu là má»™t diá»…n giả theo nghÄ©a mạnh nhất của từ nà y… Thiên hạ "rất Ä‘á»—i ngạc nhiên†vá» cách NgÆ°á»i giảng dạy. NhÆ°ng đó không phải do giá»ng nói, má»™t hiệu quả nhân tạo, song vì lá»i NgÆ°á»i thấu táºn tâm can, đặt ra những câu há»i Ä‘Ãch thá»±c ai nấy Ä‘á»u đặt cho mình và mang lại má»™t câu đáp được chỠđợi vì “tháºt†đến táºn đáy hữu thể! Sao lại được nhÆ° thế? Ta hãy nhá»› thánh Gioan đã long trá»ng khai mở sách Tin Mừng bằng cách nói vá» Äức Giêsu nhÆ° sau: “Từ nguyên thủy đã có Ngôi Lá»i…Vì Ngôi Lá»i là Thiên Chúa và Ngôi Lá»i đã mặc lấy xác thểâ€. Marcô cÅ©ng nói vá»›i chúng ta y chang nhÆ° váºy nhÆ°ng trong má»™t ngôn ngữ khác: Äức Giêsu là Lá»i của má»™t Thiên Chúa tá»± mạc khải, Lá»i gây sá»ng sốt, Lá»i quyết định…
Các “kinh sư†truyá»n thống chỉ biết lặp lại những bà i há»c. Còn Äức Giêsu láºp tức gây chú ý bằng “uy quyá»n†của lá»i NgÆ°á»i, vốn xuất phát từ ná»™i tâm NgÆ°á»i. Äức Giêsu nói “vá»â€ Thiên Chúa, vâng, nhÆ°ng Thiên Chúa lại chÃnh là sá»± sống của NgÆ°á»i! Ta cảm nháºn được Ä‘iá»u nà y, khi ai đó nói vá»›i má»™t xác tÃn nhất định: “Anh ta tin và o đấy! Anh ta dấn thân trong lá»i mình. Không phải kiểu tán phét, nói dốc nhÆ°ng thiệt sá»±!â€. Vâng, Äức Giêsu dấn thân trong những gì mình nói, khác vá»›i các ký lục… Phần tôi, khi nói vá» Thiên Chúa, Giáo Há»™i, tôi có là m cho thiên hạ cảm nháºn được xác tÃn của mình không? Tôi là má»™t “kinh sư†hay má»™t “nhân chứngâ€? Phải chăng tôi chỉ lặp Ä‘i lặp lại những bà i há»c, nhÆ° tá»± bên ngoà i? Hay lá»i Thiên Chúa đã trở thà nh “của tôiâ€, đã được ná»™i tâm hóa, nên “da thịt của tôi.
2. Hà nh động hiệu quả
“Äúng lúc đó, trong há»™i Ä‘Æ°á»ng, có má»™t ngÆ°á»i bị quá»· ám la lên…†Chúng ta quả là đang ở trong bối cảnh Äông PhÆ°Æ¡ng! Cuốn phim của Zeffirelli (Äức Giêsu thà nh Nazareth) đã diá»…n rất tuyệt sá»± kiện ấy: ngÆ°á»i ta múa máy la hét, kÃch Ä‘á»™ng. Marcô không ngần ngại tô vẻ cho cảnh tượng bùng nổ nà y: TrÆ°á»›c hết là “tiếng kêu†vang lên ngay giữa bà i giảng! Rồi "Äức Giêsu quát mắngâ€: bầu khà kịch liệt! Và “váºt ngÆ°á»i ấy xuống, thét lên má»™t tiếng lá»›nâ€, quá»· xuất khá»i anh ta!
Trong Tân Æ°á»›c, có ba mÆ°Æ¡i lần Ä‘á» cáºp đến “thần ô uế†mà sách bà i Ä‘á»c dịch là “quá»·â€, vì trong thá»±c tế, từ "ô uế" ở đây không liên can gì đến “dục tÃnh†mà chỉ có nghÄ©a đối láºp vá»›i “thánh thiệnâ€. Riêng Marcô sẽ sá» dụng từ “thần ô uế†nà y đến mÆ°á»i má»™t lần. “Thần dữâ€, đó chÃnh là kẻ chống lại sá»± thánh thiện của Thiên Chúa: ta thấy nó được mô tả ở đây. Nó “là m khổ†con ngÆ°á»i! Nó ngăn Ä‘Æ°Æ¡ng sá»± trở thà nh ngÆ°á»i tháºt. Kẻ bị “là m khổ†chÃnh là biểu tượng của con ngÆ°á»i “bị tha hóaâ€, “bị chiếm hữuâ€, bị má»™t sức mạnh siêu phà m khống chế trói buá»™c.
Äứng trÆ°á»›c việc “trừ quỷ†nà y của Äức Giêsu, chúng ta có thể bị hai thái Ä‘á»™ cám dá»—, hai thái Ä‘á»™ thá»±c ra khá giống nhau, ngăn cản chúng ta hiểu sâu cảnh tượng: Thái Ä‘á»™ thứ nhất là chán ghét và loại bá» bản văn kỳ lạ nà y, xem nó nhÆ° lá»—i thá»i cổ hủ… Thái Ä‘á»™ thứ hai, ngược lại, là thÃch thú vá»›i vẻ bá» ngoà i huyá»n diệu của bản văn (theo kiểu ngÆ°á»i là m phim “Thầy trừ quỷ†sá» dụng xảo thuáºt Ä‘iện ảnh để tạo sá»± khủng khiếp). Thá»±c ra, Mátcô mở đầu hoạt Ä‘á»™ng của Äức Giêsu bằng má»™t cuá»™c trừ quá»·, là vì ông coi đó nhÆ° tóm tắt hoà n hảo tất cả công trình NgÆ°á»i: Äức Giêsu đến giải phóng con ngÆ°á»i nô lệ khá»i những mãnh lá»±c tha hóa nó…thế giá»›i nay đổi chủ… triá»u đại Thiên Chúa bắt đầu!
NhÆ°ng trÆ°á»›c giây phút đó, ma quá»· đã muốn tiết lá»™ căn tÃnh Ä‘Ãch thá»±c của Äức Giêsu. Nó Ä‘i từ tÆ°á»›c hiệu vô thượng vô phạt “Giêsu ngÆ°á»i Nazareth†sang tÆ°á»›c hiệu tuyệt vá»i “Äấng Thánh của Thiên Chúaâ€. Äức Giêsu đâu phải là thứ thầy pháp trừ tà nông thôn nhÆ° thấy khắp nÆ¡i lúc ấy, má»™t thứ phù thủy hay thuáºt sÄ©. Giữa “Thần Dữ†và “Thiên Chúa†có sá»± xung khắc hoà n toà n: Satan tháºt sá»± tuyên chiến vá»›i Thiên Chúa. “Ông chen và o là m gì? Có gì chung giữa ông và tôi? Ông muốn gì ở tôi và ông váºy?â€. Äấy là “tiếng kêu†của quá»·. Phần chúng ta thế nà o? Có quan niệm cuá»™c sống kitô hữu của mình vá»›i Äức Giêsu nhÆ° má»™t tráºn chiến giải phóng chăng? Những ai thuá»™c “nhóm Äức Giêsu†phải chỠđợi chuyện ấy. Các lá»±c lượng đối nghịch nổi lên dữ dá»™i chống lại NgÆ°á»i. Phải chăng tôi là chiến binh vá»›i Äức Giêsu? Tôi phải giải phóng anh em và chÃnh tôi khá»i cảnh tha hóa, khá»i sá»± Ä‘á»™c dữ nà o?
“NhÆ°ng Äức Giêsu quát mắng nó: Câm Ä‘i, hãy ra khá»i ngÆ°á»i nà y!â€. Từ Hy-lạp được dùng ở đây có nghÄ©a là “khóa mõmâ€, “đe dá»aâ€â€¦ Äứng trÆ°á»›c cÆ¡n bão cuồng ná»™ trên hồ, chữ nà y cÅ©ng được sá» dụng (x.Mc 4,39). Nó diá»…n tả sá»± toà n thắng của quyá»n lá»±c, của Äấng Phục sinh trên sức mạnh ma quá»·: khi Thiên Chúa xuất hiện, thần dữ bị đánh bại hoà n toà n.
Chúng ta nháºn thấy có má»™t chi tiết rất ý nghÄ©a. Trong khi loà i ngÆ°á»i thắc mắc kinh ngạc vỠ“nhân cách†Äức Giêsu thì ma quá»· lại biết rõ NgÆ°á»i. Phải chăng nhá» bản tÃnh thiêng liêng của chúng? NhÆ°ng NgÆ°á»i đã bắt chúng câm miệng: “im Ä‘iâ€. Căn tÃnh Ä‘Ãch thá»±c của Äức Giêsu chỉ có thể được tiết lá»™ dần dần: tuyên bố quá sá»›m NgÆ°á»i là “Con Thiên Chúaâ€, “Äấng Thánh của Thiên Chúa†đúng là việc của ma quá»·. Chỉ trÆ°á»›c tháºp giá mà má»™t “con ngÆ°á»iâ€, má»™t kẻ ngoại, viên bách quản trá»±c nháºt, má»›i có thể thốt lên tiếng nà y cách giá trị thôi. (x.Mc 15,39).
Bạn ÄÆ°á»ng
|