Câu chuyện hoá bánh ra nhiều chúng ta đọc hôm nay xảy ra trong một bối cảnh bi thảm: Đức Giêsu vừa bị ruồng bỏ ở Nagiazeth (Mt 13,53-58) và Hêrôđê vừa giết chết Gioan Tẩy giả, ông anh họ của Người (Mt 14,1-12). Nghe tin dữ ấy, Đức Giêsu "chạy trốn" vào hoang địa.

1. Hành động của Thiên Chúa

Nhưng rồi dân chúng đã chạy theo. Ngoại trừ thời gian vượt qua hồ, Người không tài nào đi tách riêng được. Người "bó buộc" phải gặp lại quần chúng. Việc vâng phục các điều kiện sống thực sự của chúng ta cũng là vâng phục các ý định khôn dò của Chúa Cha, thánh Phaolô sẽ nói thế (Pl 2,8). Đó là cái ta không hề tiên liệu, cái xảy đến làm đảo lộn chương trình của ta, cơn bệnh bất ngờ, mối lo âu mới mẻ, trách nhiệm thình lình được giao, cuộc thăm viếng ngoại lệ, việc phục vụ được yêu cầu, sự hiện diện cầu thúc của người khác, những đám đông ta đã muốn trốn chạy!

Nhưng "trông thấy đám đông dân chúng, Đức Giêsu chạnh lòng thương, và chữa lành các bệnh nhân của họ". Người đã chẳng thấy ai đau khổ mà chính mình lại không cảm xúc cách hết sức tự nhiên, như một bà mẹ đối với con mình. Và đã ra tay hành động.

Chiều đến, các môn đệ đề nghị cho dân chúng giải tán để họ tự đi kiếm lấy thức ăn. Suốt sứ vụ lưu động của Thầy mình, các môn đệ đã từng có thói quen đi khất thực khi chiều đến như thế. Họ đề nghị giải pháp đó rất ư tự nhiên. Nhưng Đức Giêsu rõ ràng nhìn xa hơn nữa. Đằng sau bữa ăn ở hoang địa, có một mầu nhiệm: nuôi ăn quần chúng về mặt vật chất rồi bỏ họ với cơn đói sâu xa của họ thì không đủ... con người đâu chỉ sống nhờ cơm bánh! Khi chạy theo Đức Giêsu, quần chúng trước tiên không đến để được ăn, nhưng cảm thấy trong Người có một "sức mạnh" siêu nhiên: họ đói Thiên Chúa! họ đói Đức Giêsu! Nên "bánh" mua đây đó trong làng sẽ chẳng làm họ no thoả. Không phải cứ "ra về" là dân chúng sẽ được thoả mãn. Giải pháp không thể "ở xa" Đức Giêsu.

Các môn đệ thấy cái phải làm, nhưng lại chẳng có phương tiện. Năm chiếc bánh với hai con cá thì thấm tháp vào đâu. Nhưng Đức Giêsu đã bảo đem chút ít đó lại cho Người. Rồi "Người cầm lấy năm cái bánh và hai con cá- ngước mắt lên trời- dâng lời chúc tụng- và bẻ ra- trao cho các môn đệ...." Hiển nhiên các cử chỉ này giống như các cử chỉ sẽ được dùng để mô tả bữa Tiệc ly chiều Thứ Năm tuần thánh (Mt 26,26). Không giai thoại nào trong cuộc đời Đức Giêsu lại có tính cách quyết định như vậy: các Tin Mừng đã ghi lại cho chúng ta 6 trình thuật hoá bánh ra nhiều (Mt 14,13-21; 16,32-39; Mc 6,30-4; 8,1-9; Ga 6,1-15). Nếu biết phép Thánh Thể giữ vị trí nào trong cuộc sống cộng đoàn kitô hữu sơ thuỷ, chúng ta sẽ không ngạc nhiên về sự nổi bật đặc biệt của phép lạ hoá bánh trong cuộc đời Chúa Giêsu.

Khi làm các cử chỉ vừa nói, Đức Giêsu lấy lại thái độ của người cha gia đình chủ trì một bữa ăn. Chẳng có bữa ăn Do thái nào mà không "chúc tụng" trên bánh... mà không "tạ ơn" Thiên Chúa tốt lành nhân hậu. Sau đây là kinh "chúc tụng" mà người Do thái đạo đức vẫn còn đọc hôm nay: "Xin chúc tụng Đấng đã ban cho chúng con lương thực, và vì lòng nhân hậu lớn lao, đã cho chúng con được sống. Chúng con xin tạ ơn Ngài, lạy Chúa, Đấng Vĩnh cửu hằng nuôi dưỡng mọi loài thọ tạo". Lương thực chúng ta ăn là "hoa màu ruộng đất và lao công con người". Nhưng trước tiên đó là một "hồng ân của Thiên Chúa". Hạt lúa trong đất sẽ chẳng bao giờ đâm bông nếu Thiên Chúa đã không ban cho nó sức tăng trưởng. Các nền văn minh kỷ thuật của chúng ta rút cục đã quên chân lý sơ bản này. Hậu quả là chúng ta đang thấy "lao công con người" không đủ để nuôi con người, các kỷ thuật công nghệ của chúng ta nhiều khi và lắm nơi trở nên một dụng cụ ích kỷ và nô lệ hoá: các chủ nghĩa duy vật từ Đông sang Tây vốn đã quên mất việc "chúc tụng Thiên Chúa", thì cũng trở nên những tay phá hoại nhân phẩm con người. Cứ mãi chủ trương "chỉ có vật chất" thì đừng trông mong nhân loại san sẻ cho nhau của cải, thực hiện công bình xã hội.

2. Sự cộng tác của con người

"Người bẻ ra trao cho môn đệ. Và môn đệ phân phát cho dân chúng". Mọi nhà chú giải ở đây đều nhấn mạnh đến "vai trò" của môn đệ. Các tông đồ không chỉ đơn thuần làm công việc phân phát, họ được tham dự vào chính công việc của Đức Giêsu, hành động như Người, trong tư cách trung gian giữa Người và dân chúng. Đức Giáo Hoàng Gioan- Phaolô II, trong sứ điệp gởi Đại hội Thánh Thể Quốc tế Lộ Đức (1981), đã nhắc lại vai trò thiêng thánh này của các linh mục: "Vì đã nhận bí tích Truyền chức, các linh mục đảm nhận giữa dân tín hữu vai trò của Đức Kitô, Đầu của Giáo Hội: thừa tác vụ thiêng thánh của các vị cần thiết để nói lên rằng "việc bẻ bánh" được các vị thực hiện là một Ân huệ nhận lãnh từ Người".

TrÆ°á»›c đó, Đức Giêsu đã bảo môn đệ: "Anh em hãy liệu cho họ ăn". Tiếp đến, năm chiếc bánh và hai con cá Người dạy Ä‘em lại là của má»™t trẻ nhỏ. Thiên Chúa không muốn can thiệp trá»±c tiếp và má»™t mình. Biết việc Người sắp làm, Đức Giêsu lẽ ra đã có thể hoàn toàn gạt bỏ những chiếc bánh chết đói ấy. NhÆ°ng Thiên Chúa cần đến chúng ta, yêu cầu chúng ta đặt các phÆ°Æ¡ng tiện nhân loại nhỏ bé khốn khổ trong tay Người, để rồi cùng vá»›i chúng ta thay đổi cục diện. Giả nhÆ° chú bé không đồng ý, có lẽ đám đông đã không được nuôi ăn và nhÆ° thế Tin Mừng sẽ mất Ä‘i má»™t trong những câu chuyện hứng khởi nhất. Nếu chúng ta chia sẻ Ä‘iều mình có vá»›i Đức Giêsu thì Người có thể làm cho Ä‘iều ấy sinh hoa kết trái  vượt quá má»™ng tưởng lá»›n lao nhất của chúng ta.

Quả vậy, "Tất cả đều ăn no...". Sự dư tràn này là một dấu chỉ đã được Thánh Kinh loan báo sẽ xảy ra vào thời Đấng Cứu Thế (Đn 6,11; Tv 132,15; Is 65,10). Trang Tin Mừng hôm nay thành thử muốn chất vấn và mời gọi chúng ta. Thật thế, chúng ta biết rằng qua cử chỉ quảng đại nhất thời này, Đức Giêsu đã chẳng loại bỏ cảnh đói khổ trong thế giới. Và không phải khía cạnh lạ lùng ngoại lệ, nhưng kà khía cạnh "dấu chỉ" được nêu bật ở đây. Thế mà cái được nói lên qua dấu chỉ, chính là mối chạnh lòng yêu thương của Đức Giêsu đối với dân chúng, tâm tình mà Người cũng muốn chúng ta nối tiếp nhân bội. Như thế mỗi cuộc cử hành Thánh Thể đều nhắc chúng ta nhớ bổn phận chia sẻ huynh đệ của chúng ta: Giáo Hội và mọi kitô hữu đều chịu trách nhiệm về cơn đói của nhân loại trong lãnh vực vật chất cũng như lĩnh vực tinh thần. Và nếu họ biết cộng tác với nhau cũng như với những người thiện chí thì phép lạ hoá bánh ra nhiều (cho một thế giới đang thiếu bánh vì thiếu tình thương là thế giới hôm nay) cũng có thể thực hiện được.