Chúa nháºt VII thÆ°á»ng niên, năm A: Các bà i suy niệm & chú giải Lá»i Chúa
17.02.2017
Tin Mừng Mt 5,38-48: Hôm ấy, Äức Giê-su nói vá»›i các môn đệ: “Anh em đã nghe Luáºt dạy rằng: Mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: đừng chống cá»± ngÆ°á»i ác, trái lại, nếu bị ai vả má bên phải, thì hãy giÆ¡ cả má bên trái ra nữa. Nếu ai muốn kiện anh để lấy áo trong của anh, thì hãy để cho nó lấy cả áo ngoà i. Nếu có ngÆ°á»i bắt anh Ä‘i má»™t dặm, thì hãy Ä‘i vá»›i ngÆ°á»i ấy hai dặm. Ai xin, thì anh hãy cho; ai muốn vay mượn, thì anh đừng ngoảnh mặt Ä‘i. Anh em đã nghe Luáºt dạy rằng: Hãy yêu đồng loại và hãy ghét kẻ thù. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: hãy yêu kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em. NhÆ° váºy, anh em má»›i được trở nên con cái của Cha anh em, Äấng ngá»± trên trá»i, vì NgÆ°á»i cho mặt trá»i của NgÆ°á»i má»c lên soi sáng kẻ xấu cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i tốt, và cho mÆ°a xuống trên ngÆ°á»i công chÃnh cÅ©ng nhÆ° kẻ bất chÃnh...
CHÚA NHẬT VII THƯỜNG NIÊN, NĂM A (2017):
Các bà i suy niệm & chú giải Lá»i Chúa
Lá»i Chúa: Lv 19,1-2.17-18; 1Cr 3,16-23; Mt 5,38-48 ----†----
1. Yêu thương kẻ thù.
PAGEREF CN7TN-A_27 h 2
2. Yêu thương kẻ thù.
PAGEREF CN7TN-A_28 h 4
3. Tha thứ kẻ thù.
PAGEREF CN7TN-A_29 h 6
4. Trở nên con cái Chúa.
PAGEREF CN7TN-A_30 h 9
5. Thiên Chúa là tình yêu – Cố Lm Hồng Phúc.
PAGEREF CN7TN-A_31 h 12
6. Hãy hoà n thiện như Chúa.
PAGEREF CN7TN-A_32 h 15
7. Sống chữ Nhẫn – Lm Giuse Tạ Duy Tuyá»n.
PAGEREF CN7TN-A_33 h 17
8. Yêu “kẻ thù†như thế nà o đây?.
PAGEREF CN7TN-A_34 h 20
9. Hãy nên hoà n thiện.
PAGEREF CN7TN-A_35 h 26
10. Suy niệm của Lm. Anrê Äinh Duy Toà n.
PAGEREF CN7TN-A_36 h 30
11. Yêu thÆ°Æ¡ng thù địch - Ä‘iá»u không dá»… chút nà o.
PAGEREF CN7TN-A_37 h 36
12. Luáºt của tình yêu toà n thiện.
PAGEREF CN7TN-A_38 h 39
13. Hãy nên trá»n là nh nhÆ° Cha trên trá»i
PAGEREF CN7TN-A_39 h 42
14. Hãy sống yêu thÆ°Æ¡ng và nên trá»n là nh.
PAGEREF CN7TN-A_40 h 47
15. Lòng bao dung – Lm. Ignatiô Trần Ngà .
PAGEREF CN7TN-A_41 h 51
16. Tha thứ – Lm. Giuse Trần Việt Hùng.
PAGEREF CN7TN-A_42 h 54
17. Bão lòng – Lm. Giuse Trần Việt Hùng.
PAGEREF CN7TN-A_43 h 59
18. Tình yêu vượt ra khá»i mối há»— tÆ°Æ¡ng
PAGEREF CN7TN-A_44 h 64
19. Tình yêu biến kẻ thù thà nh bạn hữu.
PAGEREF CN7TN-A_45 h 66
20. Yêu kẻ thù.
PAGEREF CN7TN-A_46 h 71
21. Chúng ta có tiến bộ tà nà o không?.
PAGEREF CN7TN-A_47 h 75
22. Yêu kẻ thù là thánh
PAGEREF CN7TN-A_48 h 78
23. Gợi ý giảng của Lm Carôlô
PAGEREF CN7TN-A_49 h 82
24. Nên hay dừng? - JM. Lam Thy.
PAGEREF CN7TN-A_50 h 86
25. Yêu thương tha nhân không giới hạn.
PAGEREF CN7TN-A_51 h 92
26. Chú giải của Noel Quesson.
PAGEREF CN7TN-A_52 h 98
27. Là m thánh sống - Trầm Thiên Thu.
PAGEREF CN7TN-A_53 h 105
28. Mở toang cá»a lòng – Thiên Phúc.
PAGEREF CN7TN-A_54 h 111
1. Yêu thương kẻ thù
Trong cuá»™c sống thÆ°á»ng ngà y, chúng ta thÆ°á»ng phân chia ngÆ°á»i khác thà nh từng loại: thân thiết, thù địch và dá»ng dÆ°ng, để rồi từ đó chúng ta có những thái Ä‘á»™ cÆ° xá» khác biệt. Vá»›i ngÆ°á»i thân thiết, chúng ta yêu thÆ°Æ¡ng. Vá»›i kẻ thù địch chúng ta ghét bá» và vá»›i kẻ dá»ng dÆ°ng, chúng ta thá» Æ¡.
Thế nhÆ°ng, bầu khà phụng vụ hôm nay đã là m đảo lá»™n hay nói đúng hÆ¡n đã phá đổ cái tráºt tá»±, cái lẽ thÆ°á»ng tình nà y. Trong bà i Ä‘á»c thứ I, Maisen đã khuyên chúng ta: Äừng giữ lòng thù ghét anh em, đừng tìm cách báo oán và cÅ©ng đừng để lòng những lá»i nhiếc mắng của kẻ khác. Còn thánh Phaolô qua bà i Ä‘á»c II, thì đòi buá»™c chúng ta không được khinh rẻ ngÆ°á»i khác.
Và nhất là Chúa Giêsu Ngà i muốn chúng ta phải có má»™t tình thÆ°Æ¡ng tuyệt đối trong cách cÆ° xá» giữa ngÆ°á»i vá»›i ngÆ°á»i. Äúng thế, trong Ä‘oạn Tin Mừng của Chúa nháºt tuần trÆ°á»›c, chúng ta thấy đối vá»›i Chúa Giêsu việc là m hoà vá»›i nhau còn cấp bách hÆ¡n cả việc dâng của lá»… cho Chúa: Khi các ngÆ°Æ¡i lên Ä‘á»n thá» dâng của lá»… mà sá»±c nhá»› ngÆ°á»i anh em có Ä‘iá»u chi bất bình thì hãy để của lá»… đó, trở vá» là m hoà vá»›i ngÆ°á»i anh em trÆ°á»›c đã rồi má»›i đến mà dâng của lá»… sau. Còn trong Ä‘oạn Tin Mừng sáng hôm nay, NgÆ°á»i đòi há»i chúng ta phải yêu thÆ°Æ¡ng cả kẻ thù, phải thoả mãn cả những đòi há»i phi lý nhất của kẻ khác: Nếu các con bị vả má bên phải thì hãy giÆ¡ cả má bên trái ra nữa. Nếu ai muốn kiện các con để cÆ°á»›p lấy áo trong thì hãy cho nó lấy cả áo ngoà i nữa. Nếu ai bắt các con Ä‘i má»™t dặm thì hãy Ä‘i vá»›i nó hai dặm. Äiá»u Chúa đòi há»i qua những trÆ°á»ng hợp cụ thể được nêu lên ở trên, đó là phải Ä‘i cho tá»›i táºn cùng của tình yêu thÆ°Æ¡ng, hãy hết lòng vá»›i ngÆ°á»i khác dù ngÆ°á»i đó chÃnh là kẻ thù của mình. Những đòi há»i đó xem ra chẳng thá»±c tế chút nà o, nhÆ°ng lại là những đòi há»i chÃnh yếu của thá»i cứu Ä‘á»™, của thá»i mà trong đó tất cả chúng ta Ä‘á»u là con cái Thiên Chúa, nhÆ° lá»i NgÆ°á»i đã phán: Hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi các con, nhÆ° váºy các con má»›i được trở nên con cái của Cha các con, Äấng ngá»± trên trá»i vì Ngà i cho mặt trá»i má»c lên, soi sáng kẻ xấu cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i tốt, và cho mua xuống trên kẻ dữ cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i là nh.
Thánh Gioan đã định nghÄ©a Thiên Chúa là tình yêu. Má»™t khi đã là con cái Thiên Chúa, thì cuá»™c Ä‘á»i chúng ta phải là má»™t phản ảnh trung thà nh cho tình yêu của Thiên Chúa, má»™t tình yêu không ngăn cách, không phân biệt, không hạn hẹp, phải yêu thÆ°Æ¡ng kể cả kẻ thù và những kẻ ghét bá» chúng ta. Bởi vì biên giá»›i của yêu thÆ°Æ¡ng đó là yêu thÆ°Æ¡ng không biên giá»›i.[Mục Lục]
2. Yêu thương kẻ thù
Hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù. Cứ sá»± thÆ°á»ng ngÆ°á»i ta đối xá» vá»›i nhau theo cái luáºt: Răng Ä‘á»n răng, mắt Ä‘á»n mắt, ân Ä‘á»n oán trả, hòn đất ném Ä‘i hòn chì ném lại. Chúng ta yêu thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i yêu thÆ°Æ¡ng chúng ta và ghét bá» những kẻ ghét bá» chúng ta. Kẻ nà o là m hại chúng ta thì chúng ta sẵn sà ng để trả Ä‘Å©a, và ngÆ°á»i Ä‘á»i cho đó là lẽ thÆ°á»ng tình, là thái Ä‘á»™ khôn ngoan.
Thế nhÆ°ng, qua Ä‘oạn Tin Mừng nay Chúa Giêsu bảo chúng ta phải vượt lên trên cái lẽ thÆ°á»ng tình ấy. Ngà i phán vá»›i chúng ta: Hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù và là m Æ¡n cho những kẻ ghét bá» chúng ta. Bởi vì có thá»±c hiện được Ä‘iá»u đó, chúng ta má»›i xứng Ä‘ang là con cái Thiên Chúa và má»›i trở nên giống Ngà i, Äấng đã cho mÆ°a xuống trên ngÆ°á»i là nh cÅ©ng nhÆ° trên kẻ dữ.
Chúa Giêsu không phải chỉ truyá»n dạy chúng ta mà chÃnh Ngà i đã là m gÆ°Æ¡ng trÆ°á»›c cho chúng ta trong việc thá»±c thi giá»›i luáºt yêu thÆ°Æ¡ng nà y. Äúng thế, Thiên Chúa đã yêu thÆ°Æ¡ng chúng ta trÆ°á»›c, ngay cả trong khi chúng ta còn nằm trong tá»™i lá»—i, còn quay lÆ°ng chống lại Ngà i nhÆ° lá»i thánh Phaolô trong bức thÆ° gởi tÃn hữu Rôma đã viết: Thiên Chúa đã chứng tá» tình yêu của Ngà i đối vá»›i chúng ta, đó là khi chúng ta còn tá»™i lá»—i, thì Äức Kitô đã chết để chúng ta được sống.
Äúng thế, Ngà i luôn luôn mong Æ°á»›c những Ä‘iá»u tốt, những Ä‘iá»u phải cho những kẻ bách hại Ngà i. Ngà i chịu Ä‘au khổ và chịu chết để những ai bắt Ngà i phải Ä‘au khổ và phải chết được hết Ä‘au khổ và chết chóc. TrÆ°á»›c sá»± từ chối của con ngÆ°á»i không đáp trả tình thÆ°Æ¡ng yêu của Ngà i, Ngà i vẫn duy trì cái quyết định tuyệt đối của Ngà i, đó là yêu thÆ°Æ¡ng chúng ta mãi mãi.
Má»™t trong những đặc tÃnh nổi báºt của tình yêu nÆ¡i Thiên Chúa đó là sá»± tha thứ. Ngà i đã sánh và mình nhÆ° ngÆ°á»i mục tá» tốt là nh lên Ä‘Æ°á»ng tìm kiếm con chiên lạc. Và khi đã tìm thấy thì vác nó trên vai và đem vá» nhà . Rồi Ngà i đã xác quyết: Má»™t kẻ tá»™i lá»—i ăn năn sám hối sẽ là m cho cả thiên Ä‘Ã ng vui mừng hÆ¡n là 99 ngÆ°á»i công chÃnh không cần sám hối ăn năn. Không phải những kẻ khoẻ mạnh là là những ngÆ°á»i Ä‘au yếu má»›i cần đến thầy thuốc. Ta đến không phải để kêu gá»i ngÆ°á»i công chÃnh nhÆ°ng để kêu gá»i kẻ tá»™i lá»—i biết Ä‘Æ°á»ng sám hối ăn năn. Ngà i sẵn sà ng chịu chết trên tháºp giá để là m gì nếu không phải là để tha thứ cho chúng ta. Trong giây phút Ä‘á»›n Ä‘au nÆ¡i tháºp giá, Ngà i cÅ©ng đã thứ tha cho tất cả những kẻ Ä‘á»™c ác đã hà nh hạ Ngà i bằng lá»i van xin: Lạy Cha, xin Cha tha cho chúng vì chúng không biết việc chúng là m.
Có hai ngÆ°á»i thổ dân Nam Phi rất ghét nhau. Ngà y kia trong má»™t hai ngÆ°á»i gặp đứa con gái nhá» của kẻ thù Ä‘ang Ä‘i trong rừng. Hắn liá»n bắt cô bé, chặt đứt ngón tay rồi thả ra. Cô bé vừa chạy vừa khóc, còn hung thủ vừa Ä‘i vừa la: Ta đã trả thù được rồi. MÆ°á»i năm sau, cô bé lúc đó đã có chồng và có con. Ngà y kia, má»™t kẻ ăn mà y tá»›i xin ăn, bà nháºn ra đó là kẻ đã chặt tay mình, nên vá»™i và ng và o nhà , bảo tôi tá»› Ä‘em cÆ¡m thịt và cá ra đãi. Khi kẻ thù đã ăn xong, bà bèn giÆ¡ bà n tay cụt ra cho coi và nói: Tôi cÅ©ng đã trả thù được rồi. Tên ăm mà y thấy thế bèn khóc lóc xin được tha thứ.
Thiên Chúa đã yêu thương và tha thứ cho chúng ta, còn chúng ta thì sao? Liệu chúng ta có thực sự yêu thương và sẵn sà ng tha thứ cho những kẻ ghét bỠchúng ta hay không?[Mục Lục]
3. Tha thứ kẻ thù
Äâu là phÆ°Æ¡ng thế để là m cho thêm bạn bá»›t thù trong cuá»™c sống của mình?
Có má»™t bản du ca tôi rất thÃch hát, bản du ca ấy có những lá»i lẽ nhÆ° thế nà y: Kẻ thù ta đâu có phải là ngÆ°á»i giết ngÆ°á»i Ä‘i thì ta ở vá»›i ai. Äúng thế, đã là ngÆ°á»i thì ai cÅ©ng có những sai lá»—i của mình. Nhân vô tháºp toà n là thế. HÆ¡n nữa, má»—i ngÆ°á»i lại có những tÃnh tình và sở thÃch riêng biệt, bá nhân bá tánh là thế.
Vì váºy, đã sống chung cùng nhau chúng ta không thể nà o tránh Ä‘i cho hết những va chạm, những bá»±c bá»™i và những buồn phiá»n, nhÆ° má»™t câu danh ngôn đã bảo: Há»… ở đâu có hai ngÆ°á»i sống vá»›i nhau, thì ở đó thế nà o cÅ©ng có sá»± xÃch mÃch và giáºn hÆ¡n.
Nếu suy nghÄ© chúng ta sẽ thấy trên Ä‘á»i đâu phải chỉ có má»™t hay hai ngÆ°á»i là m cho tôi sá»± mất lòng, là m cho tôi phải nhục nhã và tức giáºn. Ngay cả đến những ngÆ°á»i bạn thân tình, ngay cả đến cha mẹ và anh chị em ruá»™t thịt cÅ©ng đã nhiá»u lần là m cho tôi phải bá»±c bá»™i.
Váºy nếu há»… tức giáºn là báo thù, thì tôi sẽ phải báo thù kẻ lạ cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i quen, kẻ ngoà i xã há»™i cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i trong gia đình, kẻ bên trái cÅ©ng nhÆ° những ngÆ°á»i bên phải, kẻ Ä‘Ã ng trÆ°á»›c cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i Ä‘Ã ng sau, nghÄ©a là phải tẩy chay, phải thanh toán hết má»i thứ ngÆ°á»i trên mặt đất nà y.
HÆ¡n nữa, xã há»™i và ngay chÃnh bản thân tôi, sẽ không thể nà o được xây dá»±ng trên sá»± thù oán và đấu tranh, vì thù oán nà y sẽ nảy sinh ra thù oán khác, nhÆ° má»™t thứ bệnh truyá»n nhiá»…m là m cho xã há»™i bị sụp đổ, còn bản thân tôi sẽ phải quay quắt khổ Ä‘au. Thế nhÆ°ng, Ä‘iá»u tệ hại nhất, đó là chÃnh bản thân tôi nhiá»u khi lại là nguyên nhân cho sá»± thù oán, vì hÆ¡n má»™t lần tôi đã sai lá»—i, hÆ¡n má»™t lần tôi đã gian tham và bất công. Cho nên ngÆ°á»i đáng phải giết, đáng phải loại trừ lại chÃnh là bản thân tôi. Vì váºy mà bản du ca trên có những lá»i lẽ được tiếp nối nhÆ° sau: Kẻ thù ta tên nó là gian ác, tên nó là điêu ngoa, tên nó là tham tà n...
PhÆ°Æ¡ng thế hữu hiệu nhất để là m cho thêm bạn bá»›t thù, không phải là chết giết những kẻ thù ở bên ngoà i, vì sá»± trả thù chỉ là cái vui của những tâm hồn đê tiện, nhÆ°ng là phải lá»™t mặt nạ và táºn diệt cho bằng được những thói hÆ° táºt xấu, là những kẻ ná»™i thù, nằm sẵn trong cõi lòng chúng ta, nhÆ° ngÆ°á»i xÆ°a đã dạy: Kẻ thù Ä‘Ãch thá»±c thì ở trong tâm hồn, vì đó là những nguyên nhân gây nên thù oán ngoà i xã há»™i.
Cùng vá»›i việc uốn nắn sá»a đổi những sai lá»—i của mình, chúng ta hãy có thái Ä‘á»™ khoan dung và tha thứ, cố gắng Ä‘i bÆ°á»›c trÆ°á»›c tiến đến sá»± hoà giải cùng nhau. Äừng khoan dung vá»›i mình mà gay gắt vá»›i anh em, trái lại hãy khoan dung vá»›i anh em mà gay gắt vá»›i chÃnh mình. Cách tốt nhất để khá»i băn khoăn vá» kẻ thù là hãy là m cho há» trở nên má»™t ngÆ°á»i bạn, bởi vì thù oán không thể huá»· diệt được thù oán, chỉ có tình thÆ°Æ¡ng má»›i huá»· diệt được nó mà thôi.
Ngà y kia thánh Clementê Ä‘i và o má»™t tiệm ăn, ngá»a tay ra và nói:
- Xin quý ông rộng lượng bố thà cho các em mồ côi một miếng cơm, một manh áo.
Tức thì các thá»±c khách cÆ°á»i lên hô hố má»™t cách khinh bỉ. Sau đó, má»™t anh thợ già y đã nói:
- Một miếng ư, được lắm.
Rồi anh ta uống má»™t ngụm bia, phùng má trợn mắt phun thẳng và o mặt thánh nhân. Chúng ta thá» tưởng tượng xem thánh nhân đã phản ứng nhÆ° thế nà o? Có lẽ ngà i sẽ giáng cho anh ta má»™t cái tát tai. NhÆ°ng không, ngà i vẫn bình tÄ©nh, rút khăn lau mặt, rồi lại ngá»a tay và nói:
- Thưa quý ông, đó là phần của tôi, còn phần của các em mồ côi đâu chưa thấy.
Anh thợ già y bá»—ng té nhà o xuống đất nhÆ° bị má»™t cú đấm thôi sÆ¡n, vì anh ta chẳng bao ngá» tá»›i trên cõi Ä‘á»i nham nhở nà y mà lại có được má»™t ngÆ°á»i khÃch phách nhÆ° váºy. Anh lòm còm ngồi dáºy và lắp bắp nói:
- Tôi... tôi sẽ gởi tặng các em.
Sau đó, anh đã dà nh má»™t phần sản nghiệp và trao táºn tay thánh nhân má»™t số tiá»n lá»›n để tạ lá»—i.
Hãy tha thứ để rồi bản thân sẽ được Chúa thứ tha.[Mục Lục]
4. Trở nên con cái Chúa
(TrÃch trong ‘Manna’)
Suy Niệm
Khi chúng ta suy niệm bà i Tin Mừng nà y thì Xuân đã vỠtrước ngõ.
Mùa Xuân là m cho lòng ngÆ°á»i rá»™n rã, cá» cây chim chóc cÅ©ng reo vui vá»›i con ngÆ°á»i. NgÆ°á»i ta chúc cho nhau bao Ä‘iá»u tốt đẹp. Äiá»u tốt đẹp nhất vẫn là sá»± bình an trong tâm hồn, sá»± bình an mua được bằng tha thứ yêu thÆ°Æ¡ng.
Khi dạy chúng ta đừng chống cá»± ngÆ°á»i ác, Äức Giêsu không đòi loại bá» cảnh sát và pháp luáºt; cÅ©ng không lên án những cuá»™c chiến tranh tá»± vệ. Ngà i chỉ muốn má»i gá»i các Kitô hữu hãy tránh thái Ä‘á»™ báo thù, ăn miếng trả miếng.
Tha thứ là ra khá»i vòng luẩn quẩn của oán thù, là mở ra con Ä‘Æ°á»ng để ngÆ°á»i kia hoán cải.
Có má»™t vị rất tâm đắc vá»›i bà i Tin Mừng nà y, đó là Gandhi, ngÆ°á»i được dân Ấn-Ä‘á»™ coi là đại thánh. Ông là cha đẻ của chủ trÆ°Æ¡ng bất bạo Ä‘á»™ng, để già nh lại Ä‘á»™c láºp cho đất nÆ°á»›c từ tay ngÆ°á»i Anh. Ông nói: “Bất bạo Ä‘á»™ng là luáºt của loà i ngÆ°á»i, bạo Ä‘á»™ng là luáºt của loà i thú.â€
Chúng ta thÆ°á»ng sợ mang tiếng là hèn nhát, khiếp nhược, sợ kẻ ác thắng thế khi thấy ta lùi bÆ°á»›c. Chúng ta Ãt dám tin và o sức mạnh của Tình Yêu.
ChÃnh Tình Yêu chứ không phải bạo lá»±c má»›i có thể là m trái tim con ngÆ°á»i tan chảy.
Äức Giêsu má»i gá»i ta yêu thÆ°Æ¡ng và cầu nguyện cho kẻ thù để trở thà nh con cái Cha trên trá»i.
Chúng ta không chỉ trở thà nh con Cha và o ngà y Rá»a tá»™i. Chúng ta trở thà nh con Cha hÆ¡n nhá» những hà nh vi tha thứ yêu thÆ°Æ¡ng má»—i ngà y.
Chúng ta tháºt là con, vì giống Cha, Äấng cho nắng ấm, mÆ°a rÆ¡i trên kẻ là nh ngÆ°á»i dữ.
Chúng ta thÆ°á»ng khó quên má»™t xúc phạm đã qua, những chuyện cÅ© vẫn là m tim ta Ä‘au nhói. Cần nhìn lên Cha trên trá»i, Äấng để cho cá» lùng má»c chung vá»›i lúa, Äấng mà ta phải nà i xin Æ¡n tha thứ má»—i ngà y. Chỉ Ngà i má»›i là m ta quên được Ä‘iá»u tưởng nhÆ° không thể quên.
Thế giá»›i hôm nay có nhiá»u sá»± ác và ngÆ°á»i ác. Chúng ta phải tiêu diệt sá»± ác bằng sá»± thiện, hoán cải ngÆ°á»i ác bằng tha thứ yêu thÆ°Æ¡ng.
Kitô hữu là ngÆ°á»i dám Ä‘i lại con Ä‘Æ°á»ng của Äức Giêsu, chấp nháºn bị sá»± ác vùi dáºp và nuốt chá»ng, mà trên môi vẫn nói lá»i tha thứ. NhÆ°ng cuối cùng là phục sinh, là niá»m vui, hy vá»ng.
Chúng ta có dám tin rằng rốt cuộc chân lý, tình yêu và sự thiện sẽ chiến thắng không?
Gợi à Chia Sẻ
Bạn có thấy những lá»i Chúa dạy trong bà i Tin Mừng hôm nay là những Ä‘iá»u không thể thá»±c hiện được? Có phải đó là thái Ä‘á»™ của kẻ yếu nhược và hèn nhát không? Theo ý bạn, Äức Giêsu có dạy ta dung túng, bao che cho sá»± ác không?
Bạn đã và đang có những “kẻ thù†trong Ä‘á»i bạn, những ngÆ°á»i là m cho bạn phải Ä‘au khổ. Bạn có dám sống theo lá»i Chúa để tha thứ, yêu thÆ°Æ¡ng và cầu nguyện cho há» không?
Cầu Nguyện
Lạy Cha,
Cha đã cho chúng con sống thêm má»™t năm, Ä‘i thêm má»™t Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng Ä‘á»i.
Nhìn lại Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng đã qua, chúng con chỉ biết nói lên lá»i tạ Æ¡n chân thà nh, vì Cha vẫn cho chúng con sống, và sống trong tình yêu.
Má»i biến cố vui buồn của năm qua Ä‘á»u là những lá»i má»i gá»i kÃn đáo của Cha để thức tỉnh, nâng đỡ và đưa chúng con lên cao.
Tạ Æ¡n Cha vì những gì cuá»™c Ä‘á»i đã là m cho chúng con, và những gì chúng con đã là m được cho cuá»™c Ä‘á»i.
Xin cho chúng con sống những ngà y tết dân tộc trong tinh thần vui tươi, hoà nhã, và không quên những ai nghèo khổ, cô đơn.
Ước gì những lá»i chúng con chúc cho nhau là những lá»i chúc là nh xuất phát từ trái tim yêu thÆ°Æ¡ng.
Và lạy Cha, năm má»›i đã đến, trái đất lại xoay má»™t vòng má»›i quanh mặt trá»i, chúng con cÅ©ng muốn ở lại trong quỹ đạo của Cha, nháºn Cha là trung tâm cuá»™c sống, và nháºn má»i ngÆ°á»i là anh em. Amen.[Mục Lục]
5. Thiên Chúa là tình yêu – Cố Lm Hồng Phúc
Thiên Chúa phán cùng Moisê rằng: “NgÆ°Æ¡i hãy nói cho toà n thể Cá»™ng đồng con cái Israel: Các ngÆ°Æ¡i hãy nên thánh, vì Ta là Äấng Thánh, là Thiên Chúa của các ngÆ°Æ¡iâ€.
Thiên Chúa là Äấng siêu việt, là Äấng Thánh. Không có má»™t tì ố, má»™t vết nhÆ¡, nhÆ° dòng nÆ°á»›c trong veo, bầu trá»i trong sáng tuyệt đẹp. Và Ngà i bà y tá» quyá»n năng và vinh hiển khi Ngà i tạo dá»±ng, giải phóng cÅ©ng nhÆ° khi Ngà i sát phạt và tha thứ. Tiên tri Isaia nhÆ° bị chết ngá»™p khi được cảm nghiệm sá»± thánh thiện Thiên Chúa trong Ä‘á»n thá», và tiên tri Ôsê kêu lên: “Äấng Thánh Ä‘ang ở giữa anh emâ€. (11, 9)
Thiên Chúa muốn cho chúng ta nên thánh, nghÄ©a là chúng ta phải rá»a sạch vết nhÆ¡ của Lá» luáºt bên ngoà i mà phải thá»±c thi đức công chÃnh, vâng lá»i và yêu thÆ°Æ¡ng (Nhị luáºt 6, 4-9), má»™t sá»± thánh thiện trong má»i bối cảnh sống trong gia đình cÅ©ng nhÆ° ngoà i xã há»™i. “Hãy nên thánh nhÆ° Ta là Äấng Thánh, Thiên Chúa của các ngÆ°Æ¡iâ€.
Trong Äạo cÅ©, ngÆ°á»i Do thái thÆ°á»ng tôn Ä‘á»n thá», “Äá»n thá» của Thiên Chúa là Thánh. Ai xúc phạm tá»›i Äá»n Thánh thì Thiên Chúa sẽ hủy diệt ngÆ°á»i ấyâ€. Trong Äạo má»›i, Chúa Giêsu tá»± và mình là Äá»n thá» hiện diện giữa loà i ngÆ°á»i (Ga 1, 4; 2, 19). Thánh Phaolô trong bà i Ä‘á»c II, còn Ä‘i xa hÆ¡n nữa, NgÆ°á»i nói Kitô hữu là đá»n thá» của Thiên Chúa, má»™t Ä‘á»n thá» thiêng liêng, và Giáo há»™i cÅ©ng là Äá»n thá» do Chúa Giêsu xây dá»±ng (1Cr 3, 10-17), trong đó ngÆ°á»i Do thái cÅ©ng nhÆ° dân ngoại Ä‘á»u được má»i và o nhÆ° thà nh phần nhiệm thể Chúa. Äừng ai cho mình là khôn ngoan, là đồ đệ Phaolô, Kêpha hay Apollô, nhÆ°ng, “Anh em tất cả thuá»™c vá» Äức Kitô thuá»™c vá» Thiên Chúaâ€.
Trên tất cả, Thiên Chúa là tình yêu. Chúa Giêsu đến để Ä‘em lại má»™t tình yêu bác ái gạn lá»c má»i dÆ¡ bẩn, má»i lá»›p vá» bao quanh nhÆ° tình máu mủ, dân tá»™c, gia đình, quốc gia, lá»… giáo cháºt hẹp. NgÆ°á»i xÆ°a bảo: “Mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răngâ€, ngÆ°á»i ta xúc phạm mình mức nà o, mình có quyá»n ăn miếng trả miếng, đối xá» vá»›i há» nhÆ° hỠđã đối xá».
Còn Chúa, Chúa không dạy lấy sá»± dữ đối lại vá»›i sá»± dữ. Chúa dạy lấy sá»± là nh đối vá»›i sá»± dữ và hÆ¡n thế phải là m sá»± là nh hÆ¡n mức đòi há»i: “Thầy bảo các con: đừng chống cá»± lại kẻ hung ác, trái lại, nếu ai vả má bên phải của các con hãy Ä‘Æ°a má bên kia cho nó nữa… Ai xin, thì con hãy cho, ai muốn vay mượn, con đừng khÆ°á»›c từâ€. Chúa nói rằng đức bác ái không có biên giá»›i, không phát xuất từ xác thịt mà từ má»™t tâm hồn yêu mến Thiên Chúa, yêu mến đến từ bá» mình, đến hy sinh.
Việc hy sinh lá»›n lao hÆ¡n cả là hy sinh tÃnh tá»± ái của mình, là tha thứ cho kẻ là m nhục ta, là tha thứ cho kẻ thù. XÆ°a nay, chÆ°a có má»™t đạo giáo nà o dạy tha thứ cho kẻ thù. Chúa phán: “Các con nghe dạy rằng: ngÆ°Æ¡i hãy yêu thÆ°Æ¡ng anh em ngÆ°Æ¡i và thù ghét kẻ là m hại ngÆ°Æ¡i. Còn Ta, Ta bảo các con: Hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thùâ€.
NgÆ°á»i Do thái quan niệm anh em là ngÆ°á»i đồng hÆ°Æ¡ng hay ngÆ°á»i cảm tình vá»›i đạo. Äối vá»›i Chúa Giêsu, anh em là tất cả, là ngÆ°á»i Samaritanô, là ngÆ°á»i ngoại bang, là ngÆ°á»i lạc đạo nữa (Lc 10, 29-37). Chúa biết trái tim con ngÆ°á»i có thể vượt tÃnh tá»± ái, mở rá»™ng trái tim và vòng tay để ôm ấp cả kẻ thù.
Chúa đã tha thứ cho kẻ giết mình, “Lạy Cha, xin tha cho chúng†(Lc 23, 34). Khó tháºt nhÆ°ng Chúa ban cho kẻ tháºt lòng xin Æ¡n biết tha thứ.
Văn hà o Henry Bordeaux kể: Ngà y kia, má»™t nhóm thợ thuyá»n 20 ngÆ°á»i được Äức Giáo Hoà ng Piô XII đến thăm và trò chuyện thân máºt. Bá»—ng có má»™t ngÆ°á»i thợ quỳ xuống và nói: “ThÆ°a Äức Thánh Cha đây là cuốn sách con Ä‘á»c Ä‘iá»u dữ và đây là … con dao con muốn ám hại Äức Thánh Cha, con xin lá»—i Ngà i.†Äức Piô trả lá»i: “Con Æ¡i, Chúa chúc là nh cho con nhÆ° cha†(Images romaines, plon, trang 279).
Lạy Chúa, xin dạy chúng con biết yêu thÆ°Æ¡ng thù địch, là m là nh cho kẻ ghét và cầu nguyện cho kẻ bắt bá»› và vu khống chúng con…, để chúng con trá»n là nh nhÆ° Cha trên trá»i.[Mục Lục]
6. Hãy hoà n thiện như Chúa
(Suy niệm của Lm. Giuse Tạ Duy Tuyá»n)
Có câu chuyện kể rằng: Nhà truyá»n giáo trên hòn đảo ná» rất ngạc nhiên khi thấy má»™t phụ nữ mang nắm cát Æ°á»›t bÆ°á»›c và o lá»u của ông, và nói:
- Ông biết đây là gì không?
- Nó giống như cát.
- Ông có biết vì sao tôi mang nó và o đây không?
- Tôi không hiểu ý bà .
- Äây là tá»™i lá»—i của tôi, tá»™i tôi không thể đếm được nhÆ° cát biển nà y. Là m thế nà o tôi biết chắc được tha thứ tất cả?
- Bà hãy Ä‘em cát ra biển và chất thà nh đụn cát, rồi ngồi nhìn xem sóng biển áºp tá»›i, chắc chắn sẽ cuốn Ä‘i tất cả. - ThÆ°a bà , đó là cách Thiên Chúa thá»±c hiện sá»± tha thứ của Ngà i dà nh cho tá»™i nhân. Lòng nhân từ, thÆ°Æ¡ng xót và tha thứ của Chúa bao la nhÆ° đại dÆ°Æ¡ng. Hãy thà nh tháºt ăn năn để hưởng hồng ân của Thiên Chúa. Äó chÃnh là lòng nhân từ của Thiên Chúa cho những ai có lòng ăn năn và tin cáºy Ngà i.
Thiên Chúa là Äấng rất má»±c yêu thÆ°Æ¡ng con ngÆ°á»i. Tình yêu đã thôi thúc Ngà i thể hiện qua muôn ngà n cách dà nh cho con ngÆ°á»i. Ngà i tạo dá»±ng con ngÆ°á»i giống hình à nh Ngà i. Con ngÆ°á»i phản bá»™i. Ngà i vẫn thứ tha và hứa ban Äấng Cứu Thế đến để chuá»™c lá»—i lầm con ngÆ°á»i. Con ngÆ°á»i sa Ä‘i ngã lại trong lầm lỡ. Ngà i vẫn cháºm bất bình và rất má»±c khoan nhân. Con ngÆ°á»i thì bất trung. Ngà i thì trung thà nh mãi vá»›i tình yêu dà nh cho con ngÆ°á»i. Ngà i có giáºn thì giáºn trong giây lát nhÆ°ng yêu thÆ°Æ¡ng thì vô bá».
Tình yêu và lòng nhân từ của Thiên Chúa được thể hiện cụ thể qua Äức Giê-su. Äấng hiện tại hóa tình yêu ấy nÆ¡i dÆ°Æ¡ng gian. Má»™t tình yêu nhân từ nhẫn nại trÆ°á»›c sá»± dữ bủa vây. ChÃnh Ngà i không chỉ nói: “Khi ngÆ°á»i ta vả má nà y thì Ä‘Æ°a má kia cho ngÆ°á»i ta tát†mà Ngà i đã dám sống Ä‘iá»u đó trong cuá»™c tá» nạn. ChÃnh Ngà i đã để quân dữ lá»™t áo ngoà i của Ngà i để chia nhau vá»›i thái Ä‘á»™ bình thản đầy nhân từ. ChÃnh Ngà i vẫn má»™t lòng nhân từ cầu nguyện cho kẻ là m hại mình. Ngà i còn chúc phúc cho má»i ngÆ°á»i nhÆ° chÃnh Chúa Cha đã là m khi cho mÆ°a thuáºn gió hòa trên kẻ là nh ngÆ°á»i dữ.
Có má»™t em há»c sinh trong lá»›p giáo lý đã hãnh diện nói vá» niá»m tin mình rằng: “Khi con đặt Chúa Giê-su là m trá»ng tâm cuá»™c sống mình, thì con má»›i thấy ngà y hôm nay vui hÆ¡n, con tá» tế vá»›i má»i ngÆ°á»i hÆ¡n, và dá»… tha thứ vá»›i má»i ngÆ°á»iâ€.
Quả thá»±c, theo lẽ thÆ°á»ng con ngÆ°á»i thÆ°á»ng “ăn miếng trả miếngâ€, nhÆ°ng nếu mặc lấy tâm tình của Äức Giê-su, con ngÆ°á»i sẽ sống tha thứ và nhân từ vá»›i nhau. Nếu biết đặt Chúa Giê-su là m trung tâm con ngÆ°á»i sẽ thôi chiến tranh háºn thù nhÆ°ng luôn biết vì Chúa mà là m hòa vá»›i nhau, vì Chúa mà đón nháºn nhau trong yêu thÆ°Æ¡ng tha thứ. Äó cÅ©ng là lá»i má»i gá»i mà Chúa vẫn tha thiết má»i gá»i chúng ta hãy vì Chúa mà sống cao thượng hÆ¡n lẽ thÆ°á»ng. Lẽ thÆ°á»ng chỉ yêu thÆ°Æ¡ng kẻ yêu mình nhÆ°ng còn là ky-tô hữu thì phải yêu thÆ°Æ¡ng cả kẻ thù mình nữa. Lẽ thÆ°á»ng chỉ chà o há»i anh em mình thôi thì chÆ°a đủ mà còn phải thân thiện vá»›i tất cả má»i ngÆ°á»i.
Ước gì chúng ta biết hoà n thiện nhÆ° Cha chúng ta ở trên trá»i là Äấng hoà n thiện. Hoà n thiện trong cách yêu mến tha nhân nhÆ° Chúa đã yêu thÆ°Æ¡ng chúng ta. Hoà n thiện trong cách sống phục vụ nhÆ° Chúa đã quan phòng gìn giữ chúng ta. Amen.[Mục Lục]
7. Sống chữ Nhẫn – Lm Giuse Tạ Duy Tuyá»n
TÃch xÆ°a kể rằng: Hà n TÃn thá»i Hán Cao Tổ, thuở hà n vi phải Ä‘i câu cá đổi gạo mà ăn. Thế mà có những lúc không đủ ăn. Có bà thợ giặt cảm thÆ°Æ¡ng đã má»i Hà n TÃn đến dùng cÆ¡m tại nhà . Hà n TÃn Ä‘i đâu cÅ©ng mang thanh gÆ°Æ¡m kè kè bên mình.
Má»™t hôm, có tên đồ tể Ãc Thiểu muốn hạ nhục Hà n TÃn, cháºn Ä‘Æ°á»ng thách:
Chú thÆ°á»ng mang gÆ°Æ¡m, chả biết để là m gì! Bây giá» tôi không cho chú Ä‘i. Chú có gan thì sẵn thanh gÆ°Æ¡m đó hãy chém tôi Ä‘i, bằng không thì phải lòn trôn tôi mà đi.
Hà n TÃn chẳng chút do dá»±, lòn trôn tên hạ tiện đó mà đi, vì tá»± nhủ: "Giết thằng nà y thì được rồi, nhÆ°ng mà lấy mạng mình đổi mạng nó, thì không đáng tà nà o!"
Sau Hà n TÃn nhá» có công giúp Hán Cao Tổ dá»±ng nÆ°á»›c mà được phong là m Vua Tam Tể. Lúc bấy giá», Hà n TÃn bèn má»i bà thợ giặt đến biếu nghìn lạng và ng để tạ Æ¡n. Rồi không những không thèm trả thù tên đồ tể mất dạy xÆ°a, lại phong cho hắn chức Trung Huý. Ãc Thiểu rất ngạc nhiên, khúm núm nói: "Lúc trÆ°á»›c tôi ngu láºu thô bỉ, đã dại dá»™t xúc phạm đến oai nghiêm ngà i, nay tá»™i ấy được tha chết là may, còn dám mong đâu ban chức tÆ°á»›c?
Hà n TÃn ôn tồn bảo: "Ta chẳng phải là kẻ tiểu nhân hay cố chấp, Ä‘em lòng thù háºn. Hà nh Ä‘á»™ng của ngÆ°Æ¡i ngà y xÆ°a tuy quá đáng, nhÆ°ng cÅ©ng là bà i há»c luyện chà cho ta. Váºy nhà ngÆ°Æ¡i chá»› tị hiá»m mà hãy nháºn chức ta ban".
Lối báo Ä‘á»n ân oán của Hà n TÃn tháºt là hay. Äối vá»›i ngÆ°á»i ân thì ban thÆ°á»ng, song đối vá»›i ngÆ°á»i oán cÅ©ng vẫn ban thưởng chá»› không trả thù. Tháºt là má»™t ngÆ°á»i quân tá».
Là ngÆ°á»i con của Chúa, Chúa dạy chúng ta hãy là m hoà trÆ°á»›c để khá»i xảy ra Ä‘iá»u tai hại hÆ¡n. Äây là má»™t lá»i khuyên quan trá»ng: chẳng những không được là m hại ai hay có ý mÆ°u hại ai, mà còn phải Ä‘i trÆ°á»›c má»™t bÆ°á»›c mà là m hoà . Nói rõ hÆ¡n, trÆ°á»›c má»™t Ä‘iá»u bất công, vô tình hay hữu ý, thiên hạ gây cho ta: nhÆ° xỉ nhục, xỉ vả, chê cÆ°á»i, nói hà nh, vu vạ, cáo gian... Tất nhiên lòng tá»± ái chúng ta bị va chạm, không thể nhịn được, lòng chúng ta nhÆ° muốn trả Ä‘Å©a ngay. Äó là tÃnh tá»± nhiên của con ngÆ°á»i. NhÆ°ng Chúa muốn chúng ta sống khác hÆ¡n, sống cao thượng hÆ¡n. Chúa muốn chúng ta tha thứ và là m hoà . Tha thứ và là m hoà là điá»u kiện phải có để đến vá»›i Chúa. Không thể đến vá»›i Chúa mà lòng còn ngổn ngang những tức giáºn, ghen tÆ°Æ¡ng, đố kỵ. Nhân vô tháºp toà n, ai cÅ©ng có những lầm lá»—i, ai ai cÅ©ng cần được tha thứ, thế nên cÅ©ng cần phải biết tha thứ cho nhau. NgÆ°á»i ta vẫn thÆ°á»ng nói để sống vá»›i Chúa cần có đức tin để mình tin tưởng, phó thác cáºy trông và o Chúa giữa những phong ba của dòng Ä‘á»i, và để sống vá»›i tha nhân, cần phải có lòng Ä‘á»™ lượng, để mình sống bao dung và tha thứ cho ngÆ°á»i khác. Nếu chúng ta không có lòng Ä‘á»™ lượng có lẽ mình sẽ chẳng sống được vá»›i ai, và cÅ©ng chẳng ai sống được vá»i mình. Äây cÅ©ng là điá»u mà Chúa má»i gá»i chúng ta phải công chÃnh hÆ¡n những ngÆ°á»i biệt phái trong tình yêu tha thứ. Không chỉ yêu kẻ yêu mình mà còn yêu cả kẻ ghét mình. Không chỉ quý mến kẻ thi ân cho mình mà còn là m Æ¡n cho kẻ là m hại chÃnh mình. Bởi vì, oán báo oán thì oán cháºp chùng. Chúa má»i gá»i chúng ta hãy tha thứ cho kẻ thù, hãy là m hoà cùng kẻ thù và hãy cầu nguyện cho kẻ thù. ChÃnh Chúa đã sống tình yêu đó trên tháºp tá»± giá, nÆ¡i đó ngÆ°á»i ta đã tuôn đổ sá»± tà n ác trên thân thể Ngà i, thế mà Ngà i vẫn xin tha cho chúng, vì chúng không biết việc chúng là m. Tình thÆ°Æ¡ng Chúa không dừng lại ở việc tha thứ mà còn thi ân cho má»i ngÆ°á»i, kẻ là nh cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i dữ. Kẻ thá» phượng Chúa cÅ©ng nhÆ° kẻ chống đối lại Chúa.
Ước gì má»—i ngÆ°á»i chúng ta hãy sống tình thÆ°Æ¡ng bao dung đó cho anh em của mình. Hãy quên Ä‘i những xúc phạm của nhau. Hãy là m hoà để thêm bạn bá»›t thù. Hãy tha thứ để tìm được sá»± bình an tâm hồn cho bản thân và cho những ngÆ°á»i chung quanh. Xin Chúa là Äấng hằng thÆ°Æ¡ng xót và tha thứ, xin giúp chúng ta biết tha thứ lá»—i lầm của anh em, nhÆ° Chúa đã tha thứ cho chúng ta. Amen.[Mục Lục]
8. Yêu “kẻ thù†như thế nà o đây?
(Suy niệm của Lm. Giuse Nguyễn Văn Nghĩa)
Quả tháºt đã từng có nhiá»u ý kiến khác chiá»u, tháºm chà có khi là trái chiá»u liên quan đến những lá»i dạy của Chúa Kitô vá» việc không chỉ “đừng chống cá»± lại kẻ ác†mà còn “giÆ¡ má kia cho ngÆ°á»i ta đánh†hoặc “phải yêu kẻ thù†(x.Mt 5,38-44).
“Kẻ thù ta đâu có phải là ngÆ°á»i, giết ngÆ°á»i Ä‘i thì ta ở vá»›i aiâ€. Lá»i má»™t bà i ca khá phổ biến nà y dÆ°á»ng nhÆ° được cảm hứng từ những lá»i Tin Mừng trên đây. Nếu nhìn nháºn má»i ngÆ°á»i là anh chị em của mình thì hẳn sẽ không có chuyện giết hay ghét bá». Chỉ có ma quá»· má»›i là kẻ thù Ä‘Ãch thá»±c của chúng ta.
TrÆ°á»›c hết chúng ta cần phân định rõ lá»i dạy của Chúa Kitô qua Ä‘oạn tin mừng Mt 5, 38-48 mà giáo há»™i cho trÃch Ä‘á»c trong Chúa Nháºt VII TN A. Ná»™i dung chÃnh lá»i dạy của Chúa Kitô là cần phải vượt qua cái giá»›i hạn của đức công bình cÅ©ng nhÆ° giá»›i hạn của đức yêu thÆ°Æ¡ng theo luáºt Cá»±u Æ°á»›c.
Thiết tưởng cần nhìn nháºn mặt tÃch cá»±c của luáºt công bình “mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng, sÆ°ng Ä‘á»n sÆ°ng, bầm Ä‘á»n bầm…â€. Luáºt nà y giúp hạn chế sá»± gia tăng mức Ä‘á»™ báo thù mà thÆ°á»ng theo bản năng ngÆ°á»i ta khó tá»± kiá»m chế. Chuyện bị đánh gảy má»™t cái răng thì đánh trả lại ngÆ°á»i ta gảy nguyên cả hà m vẫn còn nhan nhản ngay trong thá»i đại hôm nay. NÆ°á»›c nà y phóng và o lãnh địa nÆ°á»›c kia mÆ°á»i quả đạn pháo thì nÆ°á»›c kia sẽ phóng trả đủa lại không dÆ°á»›i mÆ°á»i quả, có khi là gấp ba, gấp bảy lần. Luáºt “mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng†dÆ°á»ng nhÆ° vẫn còn giá trị của nó. Tuy nhiên giá»›i luáºt nà y không khá» trừ sá»± ác, Ä‘iá»u xấu cách táºn căn mà nhiá»u khi dẫn đến tình trạng không lối thoát.
Chuyện tháºt nhÆ° bịa theo ý cha Anthony de Mello: Có tay trá»™m choai choai lẻn và o khuôn viên nhà thá» lúc bốn giá» sáng, định cuá»—m thứ gì đó. ChÆ°a thu được chiến lợi phẩm gì thì bị “ông từ†đi đánh chuông phát giác. Hoảng quá cáºu nhóc leo đại lên tháp chuông trốn tưởng rằng qua được mắt ông từ già . NhÆ°ng rủi cho cáºu nhóc là cặp mắt ông từ vẫn còn tinh. Ông từ kiên nhẫn ngồi dÆ°á»›i tháp chuông chá» có ngÆ°á»i đến thì la là ng. Cáºu nhóc Ä‘oán được ý ông từ Ä‘Ã nh là m liá»u nhảy đại xuống từ Ä‘á»™ cao khoảng bốn mét (tầng cuối). Ai ngá» cáºu nhóc nhảy xuống vấp phải ông từ khiến ông già trẹo má»™t chân. Dù gảy chân nhÆ°ng ông từ vẫn ôm chặt cáºu bé và la lá»›n tiếng. NgÆ°á»i ta chạy đến và cáºu nhóc bị tóm. Tất cả dẫn cáºu nhóc và o cha xứ. Ngà i há»i cáºu nhóc đã ăn trá»™m cái gì. Cáºu ta thÆ°a là chÆ°a lấy được gì cả. Ngà i phán tiếp: “thế thì theo luáºt “mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răngâ€, ông từ được quyá»n leo lên tháp chuông và nhảy xuống để là m trẹo má»™t chân cáºu nhóc!†Mặt ông từ tái xanh.
Chúa Giêsu đã dùng lối nói “ngoa ngữ†dạy chúng ta dùng chÃnh tình yêu, việc là nh để giải hoá sá»± háºn thù, diệt trừ sá»± dữ táºn gốc rá»…. Cần lÆ°u ý rằng văn phong “ngoa ngữ†thÆ°á»ng được sá» dụng không phải cố ý dạy những gì được trình bà y nhÆ°ng để nhằm nhấn mạnh ý tưởng muốn nói. Chẳng hạn khi dạy chúng ta rằng nếu mắt hay tay chân ta gây cá»› cho ta phạm tá»™i thì chặt chúng Ä‘i, Chúa Giêsu chỉ muốn nhấn mạnh đến việc dứt khoát tránh dịp tá»™i chứ không biểu chúng ta móc mắt hay chặt chân, chặt tay (x.Mt 5,29-30). Hiểu được Ä‘iá»u nà y thì chúng sẽ không thấy có sá»± mâu thuẩn giữa lá»i dạy và hà nh Ä‘á»™ng của Chúa Giêsu. TrÆ°á»›c mặt thượng tế Khanan, khi bị má»™t thuá»™c hạ của thượng tế vả và o mặt thì Chúa Giêsu đã chất vấn: “Nếu tôi nói sai, anh hãy chứng minh xem sai ở chá»— nà o; còn nếu tôi nói phải, sao anh lại đánh tôi?â€(Ga 18,23). Khi dạy chúng ta “nếu bị ai vả má bên phải, thì hãy giÆ¡ cả má bên trái nữa†thì Chúa Giêsu chỉ muốn nhấn mạnh Ä‘iá»u nà y: “đừng chống cá»± ngÆ°á»i ácâ€, nghÄ©a là đừng báo thù, kiểu ăn miếng trả miếng.
Tình yêu thì không có biên giá»›i cả vá» mức Ä‘á»™ lẫn đối tượng. Ä‚n cho, buôn so. Äã có tÃnh toán, đã có hạn mức cố định thì sẽ chẳng còn là tình yêu. Äã yêu là yêu đến cùng. Xét vá» mức Ä‘á»™ thì Chúa Kitô không chỉ minh định rõ rà ng đó là sẵn sà ng hiến thân vì ngÆ°á»i mình yêu mà NgÆ°á»i còn thể hiện sá»± đến cùng trong tình yêu bằng cái chết trên tháºp giá. Äể diá»…n tả sá»± đến cùng trong mức Ä‘á»™ mến Chúa và yêu tha nhân thì Chúa Giêsu đã long trá»ng nhắc lại lá»i Cá»±u Æ°á»›c và nhấn mạnh thêm: “NgÆ°Æ¡i phải yêu mến Äức Chúa, Thiên Chúa của ngÆ°Æ¡i, hết lòng, hết linh hồn, hết trà khôn và hết sức lá»±c ngÆ°Æ¡i…NgÆ°Æ¡i phải yêu ngÆ°á»i thân cáºn nhÆ° chÃnh mình†(Mc 12,30-31). Hạn từ “hết†đuợc lặp Ä‘i lặp lại và hạn từ “nhÆ° chÃnh mình†là m ná»—i rõ tÃnh vô biên của tình yêu.
Xét vỠđối tượng, luáºt Cá»±u Æ°á»›c đòi há»i phải yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i đồng bà o, ngÆ°á»i đồng đạo. Luáºt còn dạy phải quan tâm đến ngÆ°á»i nghèo khổ, mẹ goá, con côi, khách ngụ cÆ°, khách ngoại kiá»u. Chẳng hạn khi gặt lúa thì đừng gặt sát bá», kiểu gặt sạch sà nh sanh, đừng mót các gié bị vÆ°Æ¡ng vải. Và khi hái nho cÅ©ng thế, không được lượm các quả rÆ¡i rụng…Tất cả những thứ ấy là để dà nh cho ngÆ°á»i nghèo, ngÆ°á»i khốn khổ… (x. Lv 19, 9-10). Tuy nhiên, dù trong luáºt không minh nhiên dạy phải ghét kẻ thù nhÆ°ng truyá»n thống và lối sống của dân Chúa xÆ°a luôn có khoảng cách vá»›i ngÆ°á»i tá»™i lá»—i, vá»›i ngÆ°á»i bị xem là ô uế, vá»›i quân thù lân bang. Những hạng ngÆ°á»i trên tuy không bị ghét bá», nhÆ°ng thÆ°á»ng không được xem là anh em, là ngÆ°á»i thân cáºn vá»›i ngÆ°á»i Do Thái. Má»™t vị thông luáºt đã từng há»i Chúa Giêsu rằng: “Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi?†Nhân dịp ấy Chúa Giêsu đã kể câu chuyện dụ ngôn “ngÆ°á»i Samaritanô nhân háºu†và qua đó khẳng định rằng chúng ta phải là m ngÆ°á»i thân cáºn vá»›i tất cả những ai Ä‘ang cần đến lòng thÆ°Æ¡ng xót của chúng ta (x.Lc 10,25-37).
Ngoà i trừ thần dữ, Kitô hữu chúng ta không xem ai là kẻ thù. Tuy nhiên vấn nạn đặt ra là là m sao có thể yêu những ngÆ°á»i xem chúng ta là kẻ thù nghịch đồng thá»i ngược đãi chúng ta và là m thế nà o để thi ân cho ngÆ°á»i bách hại chúng ta? Là m sao có thể yêu được những ngÆ°á»i Ä‘ang là m hại chúng ta cách cố tình và cách bất chÃnh và bất công? Là m sao có thể yêu những ngÆ°á»i Ä‘ang Ä‘Ã n áp, bóc lá»™t kẻ nghèo hèn, Ä‘ang bán nÆ°á»›c cầu vinh, Ä‘ang cao ngạo cho mình là duy nhất đúng kiểu nhÆ° thần, nhÆ° thánh trong khi Ä‘ang là m cho tiá»n đồ dân tá»™c Ä‘i và o ngõ cụt…?
Nếu cho rằng yêu thuÆ¡ng là má»™t phạm trù thuá»™c tình cảm thì quả tháºt rất khó vượt qua tâm lý bình thÆ°á»ng của kiếp ngÆ°á»i. Tuy nhiên cần lÆ°u ý rằng yêu thÆ°Æ¡ng trên hết là má»™t quyết định của ý chà tá»± do được biểu lá»™ cả bằng tình cảm và hà nh Ä‘á»™ng. Không chỉ có những tình cảm trìu mến, quyến luyến má»›i phản ánh tình yêu mà ngay cả khi giáºn dữ, buồn phiá»n cÅ©ng có thể phản ánh tình yêu. Chuyện thÆ°Æ¡ng con cho roi cho vá»t là chuyện nhÆ° hiển nhiên mang tÃnh quy luáºt. Không chỉ khi xúc Ä‘á»™ng trÆ°á»›c Ä‘oà n lÅ© đông đảo dân chúng nhÆ° chiên không ngÆ°á»i chăn thì Chúa Giêsu má»›i tá» bà y tình yêu, cÅ©ng không phải khi NgÆ°á»i rÆ¡i lệ trÆ°á»›c cái chết của Ladarô thì má»›i là yêu, nhÆ°ng cả khi Chúa Giêsu buồn phiá»n trÆ°á»›c lòng chai dạ đá của má»™t số kinh sÆ° và biệt phái cÅ©ng là vì yêu hay khi NgÆ°á»i xung giáºn bện dây thà nh roi đánh Ä‘uổi những ngÆ°á»i đã biến Ngôi nhà Chúa thà nh nÆ¡i chợ búa, thà nh hang trá»™m cÆ°á»›p thì cÅ©ng là yêu thÆ°Æ¡ng váºy.
Yêu thÆ°Æ¡ng là không chỉ muốn mà còn phải ná»— lá»±c là m Ä‘iá»u tốt nhất cho ngÆ°á»i mình yêu. Trong niá»m tin Kitô giáo thì má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u là anh chị em vá»›i nhau. Äã là anh em, chị em vá»›i nhau thì trên bình diện tiêu cá»±c, chúng ta không được phép loại bá» nhau dù dÆ°á»›i bất cứ hình thức nà o. Trên bình diện tÃch cá»±c thì cần giúp nhau tồn tại, phát triển theo thánh ý Thiên Chúa để có hạnh phúc Ä‘Ãch thá»±c. Cách thế biểu lá»™ tình yêu có thể khác nhau tùy từng trÆ°á»ng hợp nhÆ°ng luôn vá»›i ý hÆ°á»›ng là để ngÆ°á»i mình yêu nên tốt hÆ¡n, nên hoà n thiện hÆ¡n. Có thể nói rằng cách chung đối vá»›i những ngÆ°á»i tá»™i lá»—i thuá»™c hà ng bé má»n, yếu Ä‘uối, thì Chúa Giêsu thÆ°á»ng bà y tá» lòng khoan dung, sá»± trìu mến, cá» chỉ khÃch lệ, còn vá»›i những ngÆ°á»i tá»™i lá»—i thuá»™c hà ng pháºn cao, quyá»n trá»ng mà cố chấp thì NgÆ°á»i nghiêm khắc cách tá» tÆ°á»ng.
Vá»›i ngÆ°á»i nà y thì chúng ta biểu lá»™ tình yêu bằng cách thế nà y, ngÆ°á»i kia thì cách thế kia, nhÆ°ng xin đừng quên rằng chúng ta có thể và phải cầu nguyện cho tất cả má»i hạng ngÆ°á»i. Vâng lệnh Chúa Giêsu chúng ta hãy chân thà nh cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi chúng ta. TrÆ°á»›c hết hãy cầu xin cho há» nháºn ra lầm lá»—i hỠđã phạm và biết sám hối, ăn năn, thay đổi. Hãy cầu xin cho há» biết tìm cách khắc phục những háºu quả xấu đã gây ra cho tha nhân, cho xã há»™i… Có thể nói đây là bÆ°á»›c khởi đầu của việc sống yêu thÆ°Æ¡ng “kẻ thùâ€, yêu thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i là m hại chúng ta. Tiếp đến, hãy dùng ngôn ngữ mà rao truyá»n chân lý, vạch trần sá»± dữ để giúp ngÆ°á»i lạc lối trở vá» nẽo chÃnh, Ä‘Æ°á»ng ngay. Ngôn sứ Êdêkien đã từng nghe Thiên Chúa phán: “Nếu ngÆ°Æ¡i không báo cho kẻ gian ác biết tá»™i lá»—i của nó, không cảnh cáo nó từ bá» lối sống xấu xa, để nó được sống, thì chÃnh kẻ gian ác sẽ phải chết vì tá»™i lá»—i của nó, nhÆ°ng Ta sẽ đòi ngÆ°Æ¡i Ä‘á»n nợ máu nó†(x. Ed 3,18). Có thể có nhiá»u cách thế yêu thÆ°Æ¡ng, nhÆ°ng thiết tưởng dù yêu bằng cách thế nà o Ä‘i nữa cÅ©ng không thể thiếu hai Ä‘á»™ng thái trên đây.
Phải chăng Ä‘ang có đó nhiá»u Kitô hữu, tháºm chà là nhiá»u tu sÄ©, linh mục, giám mục những tưởng rằng mình đã yêu “kẻ thùâ€, đã là m Æ¡n cho ngÆ°á»i “là m hại mìnhâ€, nhÆ°ng thá»±c ra chỉ yêu chÃnh mình mà thôi?[Mục Lục]
9. Hãy nên hoà n thiện
(Suy niệm của Giuse Hồng Ân)
Äối vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i trong chúng ta, hai tiếng “yêu thÆ°Æ¡ng†chỉ dà nh cho các thà nh viên trong gia đình, há» hà ng và má»™t và i ngÆ°á»i bạn thân cáºn. Có chăng chỉ là lòng “thÆ°Æ¡ng hại†những ngÆ°á»i nghèo khó, cô Ä‘Æ¡n và bất hạnh, vì há» là những ngÆ°á»i không là m gì hại đến mình và gia đình mình. Chúng ta chẳng bao giá» Ä‘á» cáºp đến việc yêu thÆ°Æ¡ng những đối thủ của mình. Chúng ta còn gán cho há» những cái tên đáng sợ và dạy cho con cháu sống xa tránh há».
Chúng ta Ä‘ang sống trong má»™t thế giá»›i bị chi phối bởi những thứ luáºt có thể nói là “luáºt rừngâ€, thứ luáºt mà chỉ bảo vệ cho má»™t số kẻ có quyá»n, có tiá»n, thứ luáºt không có chút nà o là công bằng, cÆ°á»›p nhà , cÆ°á»›p đất của ngÆ°á»i nghèo, để chia chác, để là m già u cho những kẻ có quyá»n có chức, bắt ngÆ°á»i vô tá»™i, đánh Ä‘áºp Ä‘Ã n áp những ngÆ°á»i bênh vá»±c cho chân lý. Má»™t thế giá»›i đầy dẫy những toan tÃnh Ãch ká»·, vì lợi Ãch của mình, sẵn sà ng chà đạp lên công lý, diệt trừ lẫn nhau, có ngÆ°á»i phải mất mạng, nhiá»u ngÆ°á»i thì “thân bại danh liệtâ€. Anh em lỡ là m thiệt hại má»™t thì bắt Ä‘á»n gấp mÆ°á»i. Có những ngÆ°á»i chỉ vì cái lợi trÆ°á»›c mắt đã cố tình gây ra tai nạn, rồi nằm ăn vạ để bắt ngÆ°á»i khác phải Ä‘á»n oan uổng.
Tin Mừng hôm nay, Chúa Giêsu dạy chúng ta không sống theo “luáºt rừngâ€, không chỉ dừng lại ở mức Ä‘á»™ công bằng. Mà hãy sống theo giá»›i luáºt Chúa truyá»n, đó là luáºt “yêu thÆ°Æ¡ngâ€, má»™t tình yêu bao là rá»™ng lá»›n, má»™t tình yêu vượt trên sá»± công bằng, vượt ra ngoà i sá»± giá»›i hạn tình gia đình, tình bằng hữu, tình đồng hÆ°Æ¡ng, vượt ra ngoà i chủng tá»™c hay tôn giáo, “Anh em đã nghe Luáºt dạy rằng: Hãy yêu đồng loại và hãy ghét kẻ thù. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: hãy yêu kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em†(Mt 5, 43-44). Yêu kẻ thù, là yêu thÆ°Æ¡ng cả những ngÆ°á»i là m hại, khinh bỉ, nói xấu, vu khống mình, không tìm cách báo thù, không lấy ác báo ác, mà ân báo oán, luôn cầu nguyện và mong muốn cho há» gặp những Ä‘iá»u may là nh. Äavid bị vua Saul thù ghét, săn Ä‘uổi để giết, nhÆ°ng Äavid vẫn không là m hại ngÆ°á»i Thiên Chúa xức dầu phong vÆ°Æ¡ng khi có thể là m Ä‘iá»u đó. DÆ°á»›i cái nhìn của con ngÆ°á»i thì Äavid đã hà nh xá» dại dá»™t, bá» mất má»™t cÆ¡ há»™i “hiếm có†để khá» trừ kẻ thù mình, nhÆ°ng Äavid đã chá»n Thiên Chúa, không chá»n lợi Ãch cho riêng mình mà là m hại đến tha nhân.
Chúa Giêsu dạy yêu thÆ°Æ¡ng, chÃnh Ngà i đã sống yêu thÆ°Æ¡ng, Ngà i luôn tá» tình yêu thÆ°Æ¡ng những kẻ thù nghịch vá»›i Ngà i, mặc dù há» ghen ghét Ngà i vô cá»›, há» luôn tìm dịp để tố cáo Ngà i, xuyên tạc lá»i Ngà i giảng dạy. Äối vá»›i GiuÄ‘a là kẻ phản bá»™i, Chúa không tố cáo Ä‘Ãch danh trÆ°á»›c mặt các môn đệ, Chúa còn ngồi ăn cùng bà n và rá»a chân cho y nữa. Khi GiuÄ‘a dẫn quân lÃnh đến bắt Chúa trong vÆ°á»n cây dầu, Chúa vẫn ôn tồn nói vá»›i GiuÄ‘a: “GiuÄ‘a Æ¡i, anh dùng cái hôn mà ná»™p Con NgÆ°á»i sao?†(Lc 22, 48). Vì yêu thÆ°Æ¡ng GiuÄ‘a nên nhiá»u lần Chúa Giêsu nhắc nhở, cảnh tỉnh để ông ta thay đổi việc là m xấu mà được hưởng Æ¡n cứu Ä‘á»™. Trên tháºp giá, trÆ°á»›c khi tắt thở, Chúa vẫn dùng chút hÆ¡i tà n lá»±c kiệt để cầu nguyện cho kẻ đóng Ä‘inh NgÆ°á»i “Lạy Cha, xin tha cho há», vì há» không biết việc há» là m†(Lc 23, 34). Vì váºy, thánh Phaolô cÅ©ng nói: “Äức Kitô đã chết vì chúng ta, ngay khi chúng ta còn là những ngÆ°á»i tá»™i lá»—i, đó là bằng chứng Thiên Chúa yêu thÆ°Æ¡ng chúng ta†(Rm 5, 8).
Thánh Tê-pha-nô đã thá»±c hà nh lá»i Chúa dạy, noi gÆ°Æ¡ng Thầy Chà Thánh yêu thÆ°Æ¡ng và cầu nguyện cho những kẻ giết mình: “Há» ném đá ông Tê-pha-nô, Ä‘ang lúc ông cầu xin rằng: Lạy Chúa Giêsu, xin nháºn lấy hồn con. Rồi ông quỳ gối xuống, kêu lá»›n tiếng: Lạy Chúa, xin đừng chấp há» tá»™i nà y. Nói thế rồi, ông an nghỉ†(Cv 7, 59-60).
Chúa Giêsu căn dặn chúng ta, để trở nên con Thiên Chúa phải “yêu kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em†(Mt 5, 44). Äể được là m con Chúa, chúng ta cÅ©ng phải đối xá» giống nhÆ° Thiên Chúa đã đối xá» tốt vá»›i tất cả má»i ngÆ°á»i không phân biệt ngÆ°á»i tốt, kẻ xấu. “Vì NgÆ°á»i cho mặt trá»i của NgÆ°á»i má»c lên soi sáng kẻ xấu cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i tốt, và cho mÆ°a xuống trên ngÆ°á»i công chÃnh cÅ©ng nhÆ° kẻ bất chÃnh†(Mt 5, 46). Chúng ta hãy sống lá»i Chúa dạy, yêu thÆ°Æ¡ng hết má»i ngÆ°á»i, má»™t tình yêu không có giá»›i hạn, không chỉ yêu thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i thân cáºn, những ngÆ°á»i đồng hÆ°Æ¡ng, những ngÆ°á»i cùng tôn giáo, những ngÆ°á»i cùng quan Ä‘iểm, những ngÆ°á»i Ä‘em lại lợi Ãch cho mình… Mà yêu thÆ°Æ¡ng cả thù địch, cả những ngÆ°á»i ghen ghét, hãm hại, nói xấu, phỉ báng mình nữa, yêu thÆ°Æ¡ng cả những ngÆ°á»i tá»™i lá»—i. Yêu thÆ°Æ¡ng, cầu nguyện và là m Æ¡n cho kẻ thù. Nếu chỉ là má»™t tình yêu co cụm, Ãch ká»· hẹp hòi, thì không phải là con Thiên Chúa. NhÆ° lá»i Chúa Giêsu đã dạy: “Nếu anh em yêu thÆ°Æ¡ng kẻ yêu thÆ°Æ¡ng mình, thì anh em nà o có công chi. Ngay cả những ngÆ°á»i thu thuế cÅ©ng chẳng là m nhÆ° thế sao?†(Mt 5, 46).
Chúa còn má»i gá»i má»—i ngÆ°á»i chúng ta hãy nên hoà n thiện “Anh em hãy nên hoà n thiện, nhÆ° Cha anh em trên trá»i là Äấng hoà n thiện†(Mt 5, 48). Äể nên hoà n thiện, chúng ta hãy loại bá» thứ “luáºt rừngâ€, thứ luáºt luôn diệt trừ lẫn nhau, loại bá» những toan tÃnh, Ãch ká»·, hẹp hòi, tham lam, gian dối, lừa lá»c. Chúng ta hãy thá»±c thi giá»›i luáºt Chúa Giêsu đã truyá»n dạy là “mến Chúa và yêu ngÆ°á»i†yêu thÆ°Æ¡ng tất cả má»i ngÆ°á»i không phân biệt bạn hay thù, yêu thÆ°Æ¡ng và tha thứ cho những ngÆ°á»i là m thiệt hại đến mình, dù là vô tình hay hữu ý.
Tháºt khó để yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù, má»™t khi đã ghét nhau, chỉ nhìn thấy mặt, nghe giá»ng nói đã thấy khó chịu rồi, chÆ°a nói đến yêu thÆ°Æ¡ng, cầu nguyện và là m Æ¡n cho kẻ thù, nhÆ° trong bà i thÆ¡ “yêu thÆ°Æ¡ng†của Lm Giuse Nguyá»…n Nhân Tà i có viết:
“Anh em con đó con chưa thương
Nói chi đến kẻ con chán chÆ°á»ng
Ghét cay, ghét đắng, ghét tháºm tệ
Là m sao ôm lấy để yêu thÆ°Æ¡ngâ€.
Quả tháºt, đây là má»™t việc vô cùng khó khăn, nhÆ°ng cà ng khó chúng ta cà ng phải cố gắng thá»±c thi, vì đây là giá»›i luáºt Chúa Giêsu đã truyá»n dạy, muốn trở nên con Chúa, muốn nên hoà n thiện, không còn cách nà o khác ngoà i cách sống “yêu thÆ°Æ¡ng và tha thứâ€. Thánh Phaolô dạy cho ta biết: “Äã yêu thÆ°Æ¡ng thì không là m hại ngÆ°á»i đồng loại; yêu thÆ°Æ¡ng là chu toà n Lá» Luáºt†(Rm 13, 10).[Mục Lục]
10. Suy niệm của Lm. Anrê Äinh Duy Toà n
Qua Lá»i Chúa trong phụng vụ Thánh lá»… hôm nay, Thánh Matthêô cho chúng ta má»™t thá»±c Ä‘Æ¡n tháºt là khó nuốt. Hiểu Lá»i Chúa đã là má»™t việc khó, sống Lá»i Chúa lại còn khó hÆ¡n, huống hồ chia sẻ Lá»i chúa nhÆ° má»™t kinh nghiệm sống thì quả tháºt muôn và n khó.
Quả váºy, đối vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i không biết hoặc không quen vá»›i tinh thần Ki tô giáo thì Ä‘oạn tin mừng nà y gây ra nhiá»u thắc mắc, đố kỵ. Ngay cả chúng ta, những ngÆ°á»i đã thấm nhuần giáo lý của Äạo Chúa, vẫn thấy ngá» ngợ nếu không nói là nghịch lý.
Thá» Ä‘á»c Ä‘oạn tin mừng nà y trong bối cảnh thá»i Chúa Giêsu rồi há»™i ra những Ä‘iá»u Chúa dạy.
Äoạn tin mừng hôm nay nằm trong phần Hiến chÆ°Æ¡ng NÆ°á»›c trá»i. Mt (5-7). Chúa Giê su khởi sá»± bằng cách trÃch dẫn luáºt lể cổ xÆ°a, luáºt Hammurabi.
Năm 1901, má»™t Ä‘oà n nghiên cứu khảo cổ ngÆ°á»i Pháp đã tìm được bá»™ luáºt được khắc trên má»™t phiến đá ở thà nh phố Suse thuá»™c Iran ngà y nay. Äó là Bá»™ luáºt Hammurabi của Nhà nÆ°á»›c Lưỡng Hà cổ đại - bá»™ luáºt thà nh văn cổ xÆ°a của nhân loại, má»™t thà nh tá»±u có giá trị của lịch sá» văn minh cổ đại. (Thá»±c ra có rất nhiá»u bá»™ luáºt Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i: bá»™ luáºt của Ur-Nammu, vua xứ Ur (khoảng 2050 TCN), bá»™ luáºt Eshnunna (khoảng 1930 TCN)… Ä‘á»u có các khoản tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° nhau).
Bá»™ luáºt ra Ä‘á»i trong khoảng thá»i gian từ năm 1792 đến 1750 trÆ°á»›c công nguyên và mang tên Hammurabi, vị vua đã ban hà nh bá»™ luáºt, vua Babilon thứ sáu. Bá»™ luáºt mang tÃnh cách phân biệt cách đối xá» giữa quý phái và công nhân. Äiá»u 196 -200 trong bá»™ luáºt ấy có ghi: Nếu má»™t ngÆ°á»i gây cho má»™t ngÆ°á»i quý phái mất con mắt thì phải mất con mắt; nếu là m thÆ°Æ¡ng táºt thì phải chịu thÆ°Æ¡ng táºt; nếu là m gãy răng thì phải chịu rụng răng, v…v…nói chung ai gây thiệt hại gì thì chịu thiệt hại tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng.
Có lẽ luáºt Cá»±u Æ°á»›c cÅ©ng chịu ảnh hưởng rất nhiá»u vá»›i luáºt Hammurabi, vì nhÆ° chúng ta thấy những khoản tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng được Ä‘á» cáºp đến Ãt nhất là 3 lần:
(Xh 21, 23-25) Nếu ai gây thiệt hại thì mạng Ä‘á»n mạng, mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng, tai Ä‘á»n tai, chân Ä‘á»n chân, …
(Lv 24, 19-20) Khi má»™t ngÆ°á»i là m thÆ°Æ¡ng tÃch cho kẻ lân cáºn, thì phải là m thÆ°Æ¡ng tÃch cho nó nhÆ° nó đã là m: gãy Ä‘á»n gãy; mắt Ä‘á»n mắt; răng Ä‘á»n răng…
(Tl 19, 21) … Mắt Ä‘á»n mắt; răng Ä‘á»n răng; chân Ä‘á»n chân …
Thoạt nghe, chúng ta không khá»i ngỡ ngà ng, vì nó man tÃnh chất hÆ¡i man rợ, nhÆ°ng nhìn tổng thể bối cảnh thá»i đó, nó chỉ có tÃnh chất ngăn ngừa, giá»›i hạn sá»± trả thù, và có thể nói, đó là khởi đầu của sá»± thÆ°Æ¡ng xót. Thá»i đó, hầu nhÆ° cÆ¡ chế xã há»™i sống theo cái khung của từng bá»™ lạc. Vì thá»i tiết khắc khe, Ä‘iá»u kiện kinh tế và cạnh tranh sinh tồn, há» luôn hặm há»±c ý muốn trả thù. Giả nhÆ° không có luáºt nà y, thì khi má»™t ngÆ°á»i ở bá»™ lạc nà y là m hại đến ngÆ°á»i bá»™ lạc kia, tức tốc há» kéo cả bá»™ lạc Ä‘i tiêu diệt toà n thể bá»™ lạc của ngÆ°á»i gây hấn. Luáºt chỉ cho phép má»™t Ä‘á»n má»™t mà thôi. HÆ¡n nữa, luáºt nà y không cho phép cá nhân tá»± do báo thù mà phải có quan án ấn định hình phạt và khoản phạt. ( xh 19,18). NhÆ° váºy, xét trong bối cảnh lịch sá» của nó, thì đây không phải là man rợ mà là nhân từ.
Tuy rằng có chịu ảnh hưởng nhÆ°ng chúng ta đừng quên nháºn ra rằng luáºt Cá»±u Æ°á»›c tiến xa hÆ¡n rất nhiếu so vá»›i những bá»™ luáºt thá»i đó. Qua luáºt cá»±u Æ°á»›c đã thể hiện lòng thÆ°Æ¡ng xót: Chá»› toan báo thù (Lv 19, 18). Rõ rà ng là luáºt cá»±u Æ°á»›c đã có dấu chỉ của lòng thÆ°Æ¡ng xót.
Trở lại vá»›i bà i tin mừng. Ở phần đầu, Chúa Giê su dạy: Còn Thầy (chỉ có Chúa) Thầy bảo anh em: Äừng chống kẻ ác. NGƯỢC LẠI ! Ai vả má phải thì Ä‘Æ°a luôn má trái. à nghÄ©a tháºt phong phú chứ không phải hiểu theo nghÄ©a Ä‘en. Do thái có những phong tục rất lạ: tát ai bằng lÆ°ng bà n tay thì kẻ bị tát chịu sỉ nhục gấp hai lần. NhÆ° thế, giả nhÆ° có ngÆ°á»i đứng đối diện vá»›i ngÆ°á»i kia, muốn tát má trái Ä‘ang khi thuáºn tay phải, thì chỉ còn cách tát trái bằng lÆ°ng bà n tay mà thôi. Phải chăng Ä‘iá»u Chúa muốn dạy là : Là ngÆ°á»i Ki tô hữu dẫu có bị hạ nhục cho dù gấp mấy thì cÅ©ng không được trả thù. Äừng phản kháng nhất là trả oán. Dù có ai muốn trút lên đầu sá»± nhục mạ tháºm tệ nhất thì cÅ©ng không được báo thù.
Nếu ai lá»™t áo trong hãy Ä‘Æ°a luôn áo ngoà i. Ở đây cÅ©ng váºy. Ão trong là áo dà i thÆ°á»ng là bằng vải bông để mặc ở trong. NgÆ°á»i Do thái có nhiá»u áo trong để thay đổi. Ão ngoà i là loại áo lá»›n, vải dà y, có thể dùng là m má»n và o ban đêm (giống nhÆ° áo măng tô, có chiá»u dà i quá gối mà những thế ká»· trÆ°á»›c chỉ có quân Ä‘á»™i và các nhà quý phái má»›i có). Luáºt Do thái cho phép cầm cố áo trong chứ không phải áo ngoà i. Sách Xuất hà nh có ghi: Nếu cầm áo ngoà i của ngÆ°á»i ta để là m tin, thì phải trả cho nó trÆ°á»›c khi mặt trá»i lặn, vì đó là đồ che thân để ngủ. Nếu nó kêu đến Ta, thì Ta sẽ nghe, vì Ta là Äấng hay thÆ°Æ¡ng xót. (Xh 22 26, 27). Do đó, Ä‘iá»u Chúa dạy ở đây là : Ki tô hữu là ngÆ°á»i không bao giá» tranh biện vá» quyá»n hạn và pháp lý. Hiểu theo nghÄ©a tÃch cá»±c là không nghÄ© đến quyá»n lợi mà chỉ nghÄ© đến phục vụ; không nghÄ© đến đặc quyá»n mà chỉ nghÄ© đến trách nhiệm của mình mà thôi.
Tiếp theo, Nếu bắt Ä‘i má»™t dặm, thì hãy Ä‘i hai dặm. Từ “bắt†có má»™t ý nghÄ©a lịch sá». NgÆ°á»i xÆ°a có hệ thống bÆ°u Ä‘iện khá hay. ÄÆ°á»ng Ä‘Æ°a thÆ° được chia là m nhiá»u chặng, má»—i chặng dà i má»™t ngà y Ä‘Æ°á»ng. Má»—i trạm Ä‘á»u có sẵn lÆ°Æ¡ng thá»±c cho ngÆ°á»i Ä‘Æ°a thÆ°, lại còn có nÆ°á»›c, có cá» cho ngá»±a của ngÆ°á»i Ä‘ua thÆ° nữa. Nếu chẳng may má»™t trạm có thiếu món gì, thì bất cứ ai cÅ©ng phải cung cấp cho đủ, tháºm chà chÃnh mình phải mang thÆ° Ä‘i má»™t dặm Ä‘Æ°á»ng. Nó còn có nghÄ©a bị trÆ°ng dụng nữa. Dân của má»™t xứ bị bị trị buá»™c phải mang hà nh lý, cung cấp thức ăn, chá»— ở cho kẻ đến chiếm đóng. Lắm lúc phải chịu trÆ°ng thu má»™t cách tà n bạo không chút xót thÆ°Æ¡ng. Phải chăng Ä‘iá»u Chúa muốn dạy là : Äừng nghÄ© mình tá»± do để muốn là m gì tuỳ ý mà hãy nghÄ© bổn pháºn và niá»m vui được phục vụ kẻ khác?. Má»™t việc đôi khi là gánh nặng, phi lý nhÆ°ng Ä‘em lại chút lợi Ãch cho ngÆ°á»i ta, đừng là m nhÆ° cá»±c chẳng đã, nhÆ°ng hãy là m má»™t cách vui vẻ.
Phần thứ hai của bà i Tin mừng Chúa cÅ©ng trÆ°ng dẫn luáºt Lêvi (Lv 19…) Luáºt của lòng thÆ°Æ¡ng xót. Chúa Giêsu dạy chúng ta yêu thÆ°Æ¡ng cả kẻ thù, là vì ngay cả những ngÆ°á»i đó và chÃnh chúng ta Ä‘á»u có cùng má»™t Cha chung trên trá»i. Qủa thá»±c, suy gẫm kỹ cà ng sẽ thấy Ä‘iá»u Chúa dạy tuy rất phi thÆ°á»ng, nhÆ°ng cÅ©ng rất thá»±c tế. Ngà i lấy hình ảnh gia đình mà ngÆ°á»i cha trà n đầy tình thÆ°Æ¡ng, nhÆ° vị trá»ng tà i vô cùng công mình và nhân từ vá»›i má»i con cái theo hoà n cảnh của chúng. Vượt xa Khổng tá» vá»›i “ Ká»· sở bất dục, váºt thi Æ° nhân “, vá»›i Chúa phải tÃch cá»±c hÆ¡n nữa “ Hãy Ä‘i và là m cho ngÆ°á»i ta Ä‘iá»u mình muốn ngÆ°á»i ta là m cho mìnhâ€. Sở dÄ© nhÆ° thế là vì má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u có MỘT CHA CHUNG.
NhÆ° váºy, những lá»i giáo huấn ở phần đầu bà i Tin mừng tháºt không khó hiểu nếu đặt trong khung cảnh Äông phÆ°Æ¡ng thá»i đó.
Và Chúa Giê su đã thiết định má»™t qui luáºt quan trong cho ngÆ°á»i Kitô hữu đó là : - Không bao giá» thù háºn để rồi tìm cách báo thù, cho dù sỉ nhục đó có tÃnh toán và độc ác đến đâu – Không bao giá» bám và o má»™t thứ quyá»n nà o để rồi cứ nghÄ© là mình Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên được hưởng – Không bao giá» nghÄ© đến mình tá»± do hoà n toà n để rồi là m bất cứ Ä‘iá»u gì tuỳ ý.
Tóm lại: “ Các ngÆ°Æ¡i phải thánh thiện, vì Ta, Äức Chúa, Thiên Chúa của các ngÆ°Æ¡i là Äáng Thánh. ( Lv 19, 2) Bà i Ä‘á»c I.
Anh em hãy nên hoà n thiện nhÆ° cha trên trá»i là đấng hoà n thiện. (Mt 5, 48).
“Hãy nên hoà n thiện†dá»… thÆ°Æ¡ng là m sao, chứ không phải “ phải†vá»›i lá»i ngăm Ä‘e khủng khiếp!
TrÆ°á»›c giá»›i luáºt của Chúa, ai trong chúng ta đã không kinh nghiệm má»™t cách bi đát: chúng ta đã lắm lần, nếu không nói là hoà n toà n thất bại.
HÆ¡n ai hết, Thánh Phao lô cÅ©ng đã trải nghiệm những thất bại ấy, và phải xác nháºn “Tôi sống, nhÆ°ng không phải tôi sống mà là (Æ N) Chúa sống trong tôi†nên má»›i khuyên được má»i ngÆ°á»i “Anh em đừng tá»± lừa dối mình…†“Äừng ai dá»±a và o phà m nhân mà tá»± hà oâ€â€¦(Cr 3, 18,21).
Phúc thay! Thánh Gioan đã xác tÃn má»™t cách chắc nịch: Thiên Chúa yêu thÆ°Æ¡ng thế gian đến ná»—i đã ban Con Má»™t Ngà i, để ai tin và o NgÆ°á»i Con thì được cứu Ä‘á»™. Vì Thiên Chúa không sai Con đến thế gian để luáºn phạt, nhÆ°ng để thế gian nhá» Ngà i mà được cứu. (Ga 3, 16).
Rốt cuộc, trong tôi, tất cả là …dối!. TRONG CHÚA, TẤT CẢ LÀ HỒNG ÂN!
Váºy thì, xin cho môi con luôn biết ca khen ân tình của Chúa. Xin cho mắt con luôn biết ngắm xem kỳ công của Ngà i. Xin cho tai con luôn biết lắng nghe những Ä‘iá»u Chúa dạy. Và má»—i chiá»u vá» xin Chúa nhắc con luôn cảm Æ¡n Ngà i.
Váºy thì, Xin cho con má»™t đức tin vững bá»n, để con luôn trung kiên trong hà nh trình theo Chúa. Vì có những lúc con gặp nhiá»u khó khăn, thấy trÆ°á»›c mắt ê chá» những bất công, con là m sao tránh cho khá»i bâng khuâng. Xin Æ N của Chúa giúp con luôn xác tÃn: Chúa chÃnh là sức mạnh Ä‘á»i con, Chúa chÃnh là thà nh luỹ kiên cÆ°á»ng, nÆ¡i nÆ°Æ¡ng tá»±a ngà n Ä‘á»i kiên vững. Chúa Æ¡i, khấn xin Ngà i ấp ủ Ä‘á»i con, giá»›i luáºt Ngà i xin giúp giữ tròn, bÆ°á»›c dÆ°Æ¡ng trần cùng Ä‘i vá»›i con.
Bởi lẽ, có những lúc con thấy Chúa nhÆ° ngÆ°á»i xa lạ. Có những khi con thấy Ngà i tháºt gần gÅ©i vá»›i con. Có những lúc con thấy Chúa rắc gieo an bình và đầy thÆ°Æ¡ng xót, thì có những lúc con thấy Chúa rắc gieo ê chá» trên Ä‘Æ°á»ng con Ä‘i.
Cho nên, xin cho con qua trá»n ngà y dà i, luôn nếm tình Cha yêu thÆ°Æ¡ng con, để rồi trên dÆ°Æ¡ng gian sóng xô dáºp dồn, thuyá»n dù đã xa lối vá», thì xin cho con được tin, yêu Chúa nhiá»u, và xác tÃn Chúa đỡ nâng con bÆ°á»›c tá»›i quê hÆ°Æ¡ng nhà , dù thuyá»n xa lối con chẳng còn lo gì.[Mục Lục]
11. Yêu thÆ°Æ¡ng thù địch - Ä‘iá»u không dá»… chút nà o
(Suy niệm của Lm. Giuse Nguyễn Thà nh Long)
“Hãy yêu thÆ°Æ¡ng tha nhân và ghét thù địchâ€. Mệnh lệnh nà y được ghi rõ trong sách Lêvi (Lv 19,18). Theo đó, ngÆ°á»i Dothái chỉ yêu thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i đồng loại, tức là những ngÆ°á»i thuá»™c dân riêng của Chúa, dân Israel. Nói cách khác là há» chỉ yêu thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i đã được cắt bì mà thôi. Còn dân ngoại, há» coi nhÆ° thù địch. Há» còn có luáºt và bổn pháºn ghét ngÆ°á»i ngoại bang, nhất là dân Amalec, dân Moab (x. Änl 25,18; 23,6).
Khi Äức Giêsu đến, Ngà i đã phá đổ những giá»›i hạn của luáºt cÅ©, và mạc khải cách trá»n hảo vá» Ä‘iá»u luáºt má»›i, khi dạy: “Anh em hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù†(Mt 5,43a). Thế thì, kẻ thù mà Chúa Giêsu muốn nói ở đây là ai ?
Má»™t số quý ông, quý anh bảo rằng kẻ thù của con là rượu, là thuốc lá, là cá» bạc… Chúa dạy phải yêu kẻ thù, nên con yêu luôn những thứ đó. Không phải láºp luáºn theo kiểu lý “cùn†nà y. Kẻ thù mà Chúa muốn nói ở đây là những ngÆ°á»i là m cho ta Ä‘au khổ, là m cho ta bị tổn thÆ°Æ¡ng, những kẻ không Æ°a thÃch gì ta, v.v… Yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù là yêu thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i nhÆ° thế: “Hãy cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em†(Mt 5,43b).
Qua lá»i dạy trên, Chúa Giêsu muốn má»i gá»i ta Ä‘iá»u gì ? ThÆ°a Chúa Giêsu muốn má»i gá»i ta biết vượt lên tình yêu tá»± nhiên, vốn nặng vá» cảm tÃnh, để yêu thÆ°Æ¡ng hết má»i ngÆ°á»i. Và nhÆ° thế, không còn ai bị loại ra khá»i tình yêu thÆ°Æ¡ng của ngÆ°á»i môn đệ Äức Kitô nữa. Äây là điá»u má»›i mẻ và độc đáo của luáºt Tin Mừng Äức Giêsu và là mức Ä‘á»™ cao nhất của tình yêu hoà n thiện.
Thứ đến, tình yêu thÆ°Æ¡ng đó được biểu hiện bằng việc là m cụ thể, mà quan trá»ng nhất là thi ân và cầu nguyện cho những kẻ tá»± nhiên không được ta yêu thÆ°Æ¡ng. Không phải là cầu nguyện chống lại kẻ thù, cầu nguyện xin Chúa khừ trừ giùm kẻ thù của mình, nhÆ° trong Thánh Vịnh:
“Còn những quân thù nghịch,
Thiên Chúa sẽ Ä‘áºp bể đầu;
bá»n theo Ä‘Æ°á»ng gian ác,
NgÆ°á»i đánh cho gãy răngâ€.
Hay: “Lạy Chúa xin thẳng tay khai trừ bá»n chúng
khá»i thế giá»›i loà i ngÆ°á»i;
Ãn phạt Chúa đã dà nh,
xin Ngà i bắt chúng nuốt cho đầy bụng;
cả Ä‘Ã n con cÅ©ng được ăn cho thoả thÃch,
phần còn lại cho bầy cháu mai sau†(Tv 17,14).
Không phải là cầu nguyện kiểu đó, mà là cầu nguyện cho hỠđể hỠđược ơn hoán cải, ơn biến đổi.
NhÆ°ng tại sao lại phải yêu thÆ°Æ¡ng nhÆ° những kẻ thù nghịch? ÄÆ¡n giản là vì chÃnh chúng ta đã được Thiên Chúa yêu thÆ°Æ¡ng, Ä‘ang khi chúng ta là kẻ nghịch thù vá»›i Chúa. Giả nhÆ° Thiên Chúa đối xá» vá»›i ta nhÆ° cách ta thÆ°á»ng đối xá» vá»›i anh em mình, thì số là chúng ta đã bị diệt trừ từ lâu rồi. Vì trÆ°á»›c mặt Chúa, đã nhiá»u lần chúng ta là kẻ thù của Chúa, đã nhiá»u lần là m ô danh Chúa, và đã từng chống đối Chúa, thá» thách Chúa. ..
Lý do thứ hai là vì có yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù nghịch, thì ta má»›i đáng được gá»i là con cái của Thiên Chúa, và có yêu thÆ°Æ¡ng nhÆ° thế, chúng ta má»›i thá»±c sá»± trở nên giống nhÆ° Cha trên trá»i là Äấng trá»n là nh, Äấng đã “cho mặt trá»i má»c lên soi sáng kẻ xấu cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i tốt, và cho mÆ°a xuống trên ngÆ°á»i công chÃnh cÅ©ng nhÆ° kẻ bất lÆ°Æ¡ng†(Mt 5,45).
DÄ© nhiên, kÃnh thÆ°a quý…., yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù nghịch là điá»u không dá»… chút nà o xét trên bình diện con ngÆ°á»i tá»± nhiên. Tha thứ cho những kẻ là m hại hay xúc phạm đến mình đã là điá»u khó rồi, huống chi là yêu thÆ°Æ¡ng, là m Æ¡n và cầu nguyện cho há» nữa. Thế nhÆ°ng chúng ta có thể thá»±c hiện được nếu có Æ¡n Chúa trợ giúp. ChÃnh thánh Phaolô đã quả quyết Ä‘iá»u nà y: “Tôi có thể là m được má»i sá»± trong Äấng ban sức mạnh cho tôi†(Pl 4,13).
Hãy yêu thÆ°Æ¡ng và cầu nguyện cho ngÆ°á»i kẻ mà không Æ°a ta, những kẻ thù ghét ta. Äể rồi nhá» lá»i cầu nguyện của ta mà hỠđược hoán cải; nhá» tình yêu thÆ°Æ¡ng của ta mà hỠđược biến đổi, vì “tình yêu có sức biến đổi pháºn ngÆ°á»iâ€. Và cÅ©ng nhỠđó mà chúng ta được lá»›n lên trong tình yêu của Chúa.[Mục Lục]
12. Luáºt của tình yêu toà n thiện
(Suy niệm của Lm. Giuse Nguyễn Thà nh Long)
Tin Mừng Chúa Nháºt hôm nay cho ta thấy Chúa Giêsu tiếp tục kiện toà n má»™t khoản luáºt nữa của Cá»±u Ước, đó là luáºt của sá»± “ăn miếng trả miếngâ€. Trong bà i ca man rợ mà nhân váºt La-méc đã hát có câu: Cain được báo thù gấp bảy (1 trả 7 lần) thì La-méc được báo thù gấp 77 (1 trả 77 lần). Äến thá»i của Môisê, đã có má»™t sá»± tiến bá»™ hÆ¡n: má»™t trả má»™t, tức là luáºt “ăn miếng trả miếngâ€, hay là luáºt “răng Ä‘á»n răng, mắt Ä‘á»n mắtâ€. Äây là giá»›i hạn lẽ công bằng theo nghÄ©a chặt.
Váºy Chúa Giêsu kiện toà n theo nghÄ©a nà o? Luáºt má»›i của Chúa Giêsu đó là gì? Luáºt má»›i của Chúa Giêsu đó là luáºt của tình yêu hoà n thiện, khi khoan dung vá»›i kẻ ác. Cụ thể là khoan dung vá»›i kẻ xúc phạm danh dá»± và phẩm giá của mình: “Ai vả má bên phải, thì hãy giÆ¡ cả má bên trái ra nữa†(Mt 5,39). Khoan dung vá»›i kẻ trấn lá»™t, tÆ°á»›c Ä‘oạt những thứ mình sở hữu: “Ai kiện lấy áo trong của anh, thì hãy để cho nó lấy luôn cả áo ngoà i†(Mt 5,40). Khoan dung vá»›i kẻ hà nh hạ bóc lá»™t sức lá»±c của mình: “Nếu có ai bắt anh Ä‘i má»™t dặm, thì hãy Ä‘i vá»›i nó hai dặm†(Mt 5,41).
Nhưng tại sao lại phải khoan dung với kẻ ác? Phải chăng là Chúa Giêsu muốn cỗ võ thái độ nhu nhược và cam chịu cách thụ động? Hay Ngà i muốn khuyến lệ sự bất công khi dung dưỡng cái ác? Thực ra khi Chúa Giêsu dạy các môn đệ Ngà i phải có thái độ khoan dung như thế là có lý do của mình:
Thứ nhất là nhằm ngăn chặn vòng xoáy của sá»± ác, sá»± leo thang của bạo lá»±c theo nghÄ©a “lấy oán báo oán, oán cà ng chồng chấtâ€. Thứ hai là nhằm chinh phục và cảm hoá kẻ ác vốn cÅ©ng là con ngÆ°á»i, vì sá»± bao dung tha thứ có khả năng biến thù thà nh bạn, nhÆ° Chúa Giêsu đã nói: “NhÆ° váºy là các con đã được lợi má»™t ngÆ°á»i anh emâ€. Thứ ba là để có được má»™t tâm hồn bình an, thanh thản của con cái Thiên Chúa. Và thứ bốn là để trở nên giống nhÆ° Cha trên trá»i là Äấng nhân từ, bao dung và khoan thứ.
Khuynh hÆ°á»›ng tá»± nhiên của con ngÆ°á»i là muốn trả Ä‘Å©a, và khi trả Ä‘Å©a thì thÆ°á»ng muốn trả nặng hÆ¡n mức ngÆ°á»i ta gây cho mình: “Hòn đất ném Ä‘i, hòn chì ném lạiâ€. Hòn chì chắc chắn là cứng hÆ¡n và nặng hÆ¡n hòn đất rồi. Chẳng thế mà khi chứng kiến Ä‘á»™i chủ nhà Ão (tại Eurô 2008) được trá»ng tà i cho hưởng quả phạt Ä‘á»n ở phút cuốn tráºn đấu, đẩy Ä‘á»™i Ba Lan và o tình thế chắc chắn xếp vali vá» nÆ°á»›c, Tổng thống Ba Lan đã thốt lên rằng: “Tôi chỉ muốn giết ngay viên trá»ng tà i đóâ€.
Gia đình ông A và ông B sống gần nhau và cùng trồng dÆ°a trên hai lô đất kế cáºn. Gia đình ông A Ä‘am mê rượu chè, bà i bạc, không chăm sóc vÆ°á»n dÆ°a nên vÆ°á»n dÆ°a xÆ¡ xác, không thu hoạch được gì. Trong khi đó, gia đình ông B chăm sóc vÆ°á»n dÆ°a chu đáo nên được bá»™i thu, tiá»n và o nhÆ° nÆ°á»›c, sắm sá»a được nhiá»u thứ trong nhà . Nổi máu ghen tị, ông A xúi con qua phá hoại vÆ°á»n dÆ°a của ông B, vừa hái trái ăn vừa nhổ cây, gây thiệt hại nặng ná» cho gia đình ông B.
TrÆ°á»›c sá»± gây hấn đó, gia đình ông B giáºn sôi gan, tìm cÆ¡ há»™i để báo thù. Buổi tối trÆ°á»›c khi ra tay hà nh Ä‘á»™ng, ông B nằm suy nghÄ© miên man và may thay, câu Lá»i Chúa ông vừa nghe trong thánh lá»… ban sáng chợt vá»ng vá»: “Anh em đã nghe Luáºt dạy rằng: Hãy yêu đồng loại và hãy ghét kẻ thù. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: hãy yêu kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh emâ€â€¦ (Mt 5, 38-39).
Sáng hôm sau, nhá» Lá»i Chúa tác Ä‘á»™ng, ông B bà n vá»›i vợ con cứ đến lúc trá»i má»›i tá» má» sáng thì kéo nhau ra vÆ°á»n dÆ°a ông A, không phải để phá hoại trả thù, nhÆ°ng là chăm sóc, tÆ°á»›i nÆ°á»›c, xịt thuốc, bón phân cho cả vÆ°á»n dÆ°a. Chẳng bao lâu sau, vÆ°á»n dÆ°a của ông A trở nên xanh tốt không kém gì dÆ°a nhà ông B.
Khi biết được việc là m cao đẹp của ông B, cả gia đình ông A hết sức hối háºn vì việc là m của mình, rồi dắt nhau qua táºn nhà ông B để tạ lá»—i. Từ đó, hai gia đình kết nghÄ©a anh em, thá» nguyá»n yêu thÆ°Æ¡ng gắn bó vá»›i nhau cho đến mãn Ä‘á»i.
Thế đó, Lá»i Chúa là giải pháp tuyệt vá»i cho các xung Ä‘á»™t giữa đôi bên. ChÃnh Chúa Giêsu, muốn các môn đệ của Ngà i xÆ°a cÅ©ng nhÆ° nay phải sẵn sà ng dáºp tắt ngay nÆ¡i bản thân mầm mống của bạo Ä‘á»™ng: “Äừng chống cá»± ngÆ°á»i ác†(Mt 5,39). HÆ¡n thế nữa, Ngà i còn nhấn mạnh đến tinh thần mà ngÆ°á»i môn đệ phải có, đó là tinh thần tha thứ, tha thứ cho những xúc phạm của anh em đối vá»›i mình, nhÆ° Chúa đã nêu gÆ°Æ¡ng từ trên Tháºp giá: “Lạy Cha, xin tha cho chúng vì chúng không biết việc chúng là m†Lc 23,34). NhÆ° váºy, bao dung tha thứ không phải là thái Ä‘á»™ của kẻ yếu, mà ngược lại đó là thái Ä‘á»™ của kẻ mạnh, kẻ mạnh vá» tình yêu thÆ°Æ¡ng. Vì chỉ ngÆ°á»i nà o có má»™t tình yêu thÆ°Æ¡ng rất mạnh má»›i có khả năng chế ngá»± được khuynh hÆ°á»›ng trả Ä‘Å©a vốn nằm sẵn trong lòng mình.
Phần chúng ta thì sao? Chúng ta thÆ°á»ng xá» sá»± vá»›i anh em mình theo luáºt nà o? Luáºt của sá»± “ăn miếng trả miếng†hay luáºt tình yêu bao dung mà Äức Kitô đã dạy?
Nếu ta muốn trở nên môn đệ chân chÃnh của Chúa Giêsu thì ta không thể sống khác hÆ¡n những gì mà Chúa Giêsu đã sống, đó là bao dung tha thứ luôn luôn. Amen.[Mục Lục]
13. Hãy nên trá»n là nh nhÆ° Cha trên trá»i
(Suy niệm của Lm. Louis Gonzaga Äặng Quang Tiến)
Sang phần hai của Ä‘oạn chÃnh 5,21-48, Chúa Giêsu chuyển sang nói vá» cách hà nh xá» của bản thân ngÆ°á»i môn đệ, đặc biệt đối vá»›i những ngÆ°á»i chống lại mình/kẻ thù: - Äừng thá» (5,33-37), - Äừng chống lại ngÆ°á»i ác (5,38-42), - Yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù (5,43-48).
Äừng chống lại ngÆ°á»i ác (5,38-42)
Câu mở đầu (c. 38) hoà n toà n giống vá»›i 5,43, và giáo huấn của Chúa Giêsu ở dạng phủ định giống vá»›i câu ở phần trÆ°á»›c: mè + Ä‘á»™ng từ nguyên mẫu (c. 34). Các câu giải thÃch (cc. 39b-42) gồm hai phần đối xứng nhau vá»›i hai thà dụ cụ thể ở má»—i bên.
Luáºt Cá»±u Æ°á»›c “mắt Ä‘á»n mắt và răng Ä‘á»n răng†(Xh 21,24, Lv 24,20; Änl 19,21) nhằm hạn chế việc đổ máu do không kiá»m chế ná»—i sá»± háºn thù. Lamech hãnh diện vá»›i vợ mình “Nếu Cain trả thù bảy lần, Lamech trả thù bảy mÆ°Æ¡i lần†(Kh 4,23-24). Luáºt nầy đòi há»i trách nhiệm trong việc gây thiệt hại, và giữ sá»± quân bình giữa tá»™i ác và hình phạt. Trong Tân Æ°á»›c còn tìm thấy cách diá»…n tả tÆ°Æ¡ng tá»± vá»›i luáºt nầy (Mc 8,38, 1Cr 3,17).
Chúa Giêsu cấm sá»± đánh trả ngÆ°á»i là m Ä‘iá»u ác: “Äừng chống trả ngÆ°á»i ác†(c. 39). Äá»™ng từ anthistèmi, “chống lạiâ€, hà m ý sá»± thiệt hại do ngÆ°á»i ác gây nên. NgÆ°á»i ác, ponèros, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i kẻ thù, echthros, vá»›i ngÆ°á»i bắt bá»›, là m sỉ nhục (x. 5,11). “Không chống lại ngÆ°á»i ác†nghÄ©a là không để mình bị vÆ°á»›ng và o vòng lẩn quẩn của sá»± ác: bạo lá»±c sinh ra bạo lá»±c; má»™t cái răng của mình bị mất Ä‘i phải đòi lại má»™t cái răng của ngÆ°á»i khác. Mức Ä‘á»™ đầu tiên là bất bạo Ä‘á»™ng: “Khi Ngà i bị sỉ nhục, Ngà i không sỉ nhục lại†(1Pr 2,23). Mức Ä‘á»™ kế tiếp cao hÆ¡n sẽ là yêu mến ngÆ°á»i là m Ä‘iá»u ác (5,44-45; 1 Thess 5,15). Chúa Giêsu Ä‘Æ°a ra bốn minh há»a vá» sá»± bất bạo Ä‘á»™ng:
- Bị đánh và o má (c. 39b), rhapizò, là hà nh vi hạ nhục và khinh dá»… hÆ¡n là là m cho Ä‘au vá» mặt thể lý. Việc Ä‘Æ°a cả hai má phải và trái cho ngÆ°á»i ác chỉ việc hoà n toà n không chống trả và sẵn sà ng chịu má»i sá»± sỉ nhục không do lá»—i mình; ngÆ°á»i tôi tá»› trong Isaia cÅ©ng đã là m nhÆ° thế, “Tôi đã không che mặt†(Is 5,5-6; x. Gióp 16,10). Chúa Giêsu đã bị đánh và o má trÆ°á»›c mặt các thượng tế và Công nghị vì Ngà i bị cho là phạm thượng; do đó đáng phải chết (26,67).
- Bị Ä‘oạt áo (c. 40): bối cảnh của Ä‘oạn nầy là việc thÆ°a kiện ở toà án để Ä‘oạt lấy áo, “muốn kiệnâ€, theolonti krithènai (c. 40; x. 18,30). NgÆ°á»i bị kiện là má»™t ngÆ°á»i nghèo táºn cùng. NgÆ°á»i nầy phải vay nợ để sống và không có gì để trả nợ. Chủ nợ chỉ có thể lấy áo trong, chitòn để trừ nợ, chứ không được lấy áo ngoà i, mặc dù áo ngoà i có giá trị hÆ¡n (x. Mc 13,16). Theo luáºt pháp thá»i ấy, chủ nợ không được cầm giữ áo ngoà i nhÆ° váºt thế chấp, và nếu có lấy áo ngoà i thì buá»™c phải trả lại áo cho ngÆ°á»i nghèo trÆ°á»›c khi mặt trá»i lặn, vì áo ngoà i/áo choà ng dùng để là m chăn đắp ban đêm (Xh 22,25-27; Änl 24,12-13). Äứng trÆ°á»›c ngÆ°á»i không có lòng xót thÆ°Æ¡ng, ngÆ°á»i nghèo có thể bị lá»™t trần trÆ°á»›c mặt má»i ngÆ°á»i. Ngay cả khi bị nhÆ° thế, Chúa Giêsu dạy Ä‘Æ°a luôn áo ngoà i cho há». Chúa Giêsu đã bị lá»™t áo, cả áo trong (Ga 19,23) lẫn áo ngoà i (27,31.35), và nên trần truồng hoà n toà n trên tháºp giá.
- Bị ép phục dịch (c. 41): Ä‘á»™ng từ angareuò, “bắt épâ€, mượn từ tiếng Persian. Angaroi là những ngÆ°á»i Ä‘Æ°a thÆ°. Những ngÆ°á»i nầy đứng tại các trạm ở các địa phÆ°Æ¡ng do vua xứ Persian chỉ định. Há» sẵn sà ng vá»›i con ngá»±a để chuyển thÆ° từ trạm nầy qua trạm kia để chuyển thÆ° tháºt nhanh đến Ä‘Ãch. Ở đây từ angareuò nầy chỉ sá»± ép buá»™c Ä‘i má»™t hà nh trình, mang má»™t váºt nặng hay là m má»™t việc phục dịch nà o đó do quân Ä‘á»™i hay các viên chức trên má»™t hay nhiá»u ngÆ°á»i, nhÆ° trÆ°á»ng hợp Simôn ngÆ°á»i Xirênê bị quân lÃnh Rôma ép vác thánh giá vá»›i Chúa Giêsu (27:32).
- Cho và vay mượn (c. 42): Câu nầy vẫn còn nằm trong văn mạch của mệnh lệnh: "Äừng chống lại ngÆ°á»i ác†(c. 39a), và ngÆ°á»i môn đệ vẫn còn là nạn nhân của bạo lá»±c hay bất công. Theo cấu trúc, câu nầy đối xứng và song song vá»›i câu 40a: tò + phân từ + ngÆ°Æ¡i + Ä‘á»™ng từ. Äá»™ng từ “muốn + vay mượnâ€, thelò, trong câu nầy mang ý nghÄ©a tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° trong câu 42 là muốn vay mượn tà i sản của anh em trong đó hà m ý việc Ä‘oạt lấy; so sánh câu nầy vá»›i câu song song trong Lc 6,30: “Tất cả ai xin, hãy cho, và kẻ Ä‘oạt của ngÆ°Æ¡i, ngÆ°Æ¡i chá»› đòi lạiâ€. HÆ¡n nữa, câu nầy liên kết vá»›i Ä‘oạn theo sau 5,43-48 bởi từ ponèros, “ngÆ°á»i xấu†(cc. 39,45), trong đó nói vá» việc yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù. Äây là minh há»a Ä‘i trÆ°á»›c cho việc yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù.
Việc giúp đỡ và cho vay mượn được nói rất nhiá»u đến trong Cá»±u Æ°á»›c, mà đối tượng nhắm đến thÆ°á»ng là ngÆ°á»i nghèo (Xh 22,25; Lc 25,36-37; Änl 15,2-6). Ở đây Chúa Giêsu Ä‘Æ°a ra má»™t nguyên tắc tổng quát và không phân biệt ngÆ°á»i được cho và cho vay: “Ai xin, ngÆ°Æ¡i hãy cho. Ai muốn vay, ngÆ°Æ¡i chá»› khÆ°á»›c từ†(c. 42; x. 5.45), trong đó bao hà m cả ngÆ°á»i ác/xấu.
Váºy qua Ä‘oạn 5,38-42 Chúa Giêsu muốn chúng ta giữ mình tá»± do khá»i má»i hình thức bạo lá»±c. Quyá»n xét xá» và báo oán là của Thiên Chúa (Rm 12:19-21). Phần ngÆ°á»i môn đệ của Chúa là “không lấy oán báo oán, mà theo Ä‘uổi Ä‘iá»u thiện cho nhau và cho má»i ngÆ°á»i†(1 Thess 5:15).
“Yêu thương kẻ thù†(cc. 43-48)
Sá»± công chÃnh của ngÆ°á»i môn đệ được thể hiện ở mức tối Ä‘a là yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù. Hà nh vi yêu thÆ°Æ¡ng nầy là m há» nên giống Cha trên trá»i là Äấng trá»n là nh (5:48) và là Äấng công chÃnh (6:33), và cÅ©ng là m cho há» trổi vượt hÆ¡n các kinh sÆ° và ngÆ°á»i Pharisêô vá» sá»± công chÃnh (5:20). Äoạn nầy có cấu trúc giống nhÆ° các Ä‘oạn trÆ°á»›c, và thêm lá»i kết luáºn cho toà n phần 5:21-48. Từ ngữ chÃnh trong Ä‘oạn nầy là agapaò, “yêu thÆ°Æ¡ng†(cc. 43.44.46[2x]) và echthros, “kẻ thù†(cc. 43.44).
Cá»±u Æ°á»›c nói cách rõ rà ng việc yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i lân cáºn. NgÆ°á»i lân cáºn được định nghÄ©a là ngÆ°á»i đồng hÆ°Æ¡ng Israel, mặc dù cÅ©ng có thể ná»›i rá»™ng định nghÄ©a nầy ra cho ngÆ°á»i ngoại quốc đến ngụ cÆ° (Lv 19:18, 33-34; Änl 10:18-19). Trái lại, không thấy Kinh Thánh nói cách hiển nhiên việc ghét kẻ thù, mặc dù có thể suy diá»…n từ má»™t số Ä‘oạn (x. Änl 7:2; 20:13–18; 25:17–19; Tv 137:8–9; 139:19–22). Äối lại vá»›i câu chủ Ä‘á» gồm hai mệnh Ä‘á», Chúa Giêsu cÅ©ng Ä‘Æ°a ra má»™t câu gồm hai mệnh Ä‘á»: “Hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù và cầu nguyện cho ngÆ°á»i bắt bá»› các con†(c. 44). Hai mệnh lệnh Ä‘á»u ở ngôi thứ hai số nhiá»u và thì hiện tại, chỉ sá»± áp dụng chung cho các môn đệ của Chúa Giêsu và cho má»i thá»i.
“Kẻ thù†theo mạch văn là ngÆ°á»i bắt bá»› (c. 44b), ngÆ°á»i xấu (c. 45). Há» sỉ nhục, vu khống, đặt Ä‘iá»u nói xấu đủ Ä‘iá»u các môn đệ (x. 5:10-11), há» là m những Ä‘iá»u bất công (x. 5:38-42); do đó việc ghét kẻ thù là điá»u thÆ°á»ng tình đối vá»›i ngÆ°á»i Ä‘á»i. Trái lại Chúa Giêsu dạy phải yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù theo mẫu gÆ°Æ¡ng của Cha trên trá»i. Ngà i “cho mặt trá»i má»c lên trên kẻ dữ lẫn ngÆ°á»i là nh†(c. 45; x. 22:10). Ngà i là m Ä‘iá»u tốt cho cả hai mà không phân biệt (x. Rm 212:20-21). Matthêô dùng từ ponèros, “ngÆ°á»i xấu†thay vì echthros, “kẻ thùâ€, trong câu liên quan đến Thiên Chúa, vì “kẻ thù†tháºt sá»± của Thiên Chúa là ma quỉ; chắc chắn là Ngà i không “cho mặt trá»i má»c lên†trên kẻ thù nầy, mà đặt nó dÆ°á»›i bệ chân Ngà i (13:25tt, 22:44).
TrÆ°á»›c khi Ä‘i đến kết luáºn, Chúa Giêsu Ä‘Æ°a ra hai minh hoạ vá» cách yêu thÆ°Æ¡ng mà ngÆ°á»i môn đệ không nên noi theo, “Nếu chỉ yêu thÆ°Æ¡ng…â€, “Nếu chỉ chà o há»i…†(cc. 46-47), bằng không há» sẽ không công chÃnh hÆ¡n ngÆ°á»i thu thuế và dân ngoại chút nà o cả. TÃnh từ so sánh “hÆ¡nâ€, perisson, ở đây đóng khung Ä‘oạn 5:21-48, và liên quan đến sá»± công chÃnh của các môn đệ (c. 20). Váºy ai hà nh Ä‘á»™ng nhÆ° Thiên Chúa thì sẽ nên con cái của Ngà i, và con cái của Ngà i phải là ngÆ°á»i xây dá»±ng hoà bình, chứ không lấy ác báo ác (5:9).
“Nên trá»n là nh nhÆ° Cha trên trá»i†(c. 48)
Từ quan trá»ng của câu kết luáºn là teleios, “trá»n là nhâ€, nghÄ©a là đi đến cùng và không còn thiếu gì cần thiết nữa. Matthêô dùng 3 lần từ nầy và qui chiếu vá» Thiên Chúa. Trong 19,21, sá»± trá»n là nh mà Chúa Giêsu chỉ cho ngÆ°á»i thanh niên là tuân giữ lá» luáºt Chúa, từ bá» của cải và theo Chúa. Trong câu 5,48 sá»± trá»n là nh trÆ°á»›c tiên quy chiếu vá» lá» luáºt đã được Chúa Giêsu là m trá»n (5,21-48), và cÅ©ng qui chiếu vá» Chúa Cha: “nhÆ° Cha…†(c. 48b). Liên từ “nhÆ°â€, hòs, chỉ phẩm tÃnh thuá»™c vá» Thiên Chúa. Váºy việc “nên trá»n là nh nhÆ° Cha trên trá»i†được đặt trong tÆ°Æ¡ng quan Cha - con, “Cha trên trá»i†(c. 48) - “con cái Cha trên trá»i†(c. 45): sá»± trá»n là nh của con cái bắt nguồn từ sá»± trá»n là nh của Cha và có cùng phẩm tÃnh là yêu thÆ°Æ¡ng, và tình yêu của Cha thể hiện qua việc “cho mặt trá»i má»c lên trên kẻ dữ và ngÆ°á»i là nh†để nêu gÆ°Æ¡ng, thì con cái cÅ©ng bắt chÆ°á»›c gÆ°Æ¡ng Cha mà là m nhÆ° váºy: là m Ä‘iá»u tốt cho ngÆ°á»i khác vì yêu thÆ°Æ¡ng.
Chúa Giêsu đến để kiện toà n má»i lá» luáºt. Ngà i đã dạy cho các môn đệ má»™t cách cÆ° xá» má»›i trong tÆ°Æ¡ng quan vá»›i ngÆ°á»i bất hòa, phụ nữ, bản thân, ngÆ°á»i là m ác và kẻ thù. Cao Ä‘iểm của cách cÆ° xá» nầy là là m Ä‘iá»u tốt và yêu thÆ°Æ¡ng há» nhÆ° Cha trên trá»i và cÅ©ng nhÆ° Chúa Giêsu. Äó là con Ä‘Æ°á»ng trá»n là nh má»›i mà Ngà i muốn con ngÆ°á»i bÆ°á»›c và o.[Mục Lục]
14. Hãy sống yêu thÆ°Æ¡ng và nên trá»n là nh
(Suy niệm của Lm. Antôn Nguyá»…n Văn Äá»™)
Kết thúc "Bà i giảng trên núi", căn tÃnh của ngÆ°á»i kitô hữu là muối là ánh sáng. Tiếp theo sau đó, Chúa Giêsu tiếp tục mạc khải cho khi dạy các môn đệ và cÅ©ng dạy chÃnh chúng ta vá» thái Ä‘á»™ cần phải có cÅ©ng nhÆ° thá»±c hà nh trong Ä‘á»i sống: "Các con đã nghe bảo... Còn Thầy, Thầy bảo các con". Váºy nghe bảo gì? Và cụ thể giáo huấn của Chúa Giêsu cho các môn đệ mình ra là m sao?.
Khi Chúa Giêsu khi trÃch dẫn câu nói của ngÆ°á»i xÆ°a vá» luáºt công bằng khi trả thù đã được ghi rõ trong Cá»±u Ước "Mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng " ( Xh 21,24). Chúng ta phải thừa nháºn rằng, đây là má»™t bÆ°á»›c tiến lá»›n trong tÆ°Æ¡ng quan hà nh xá» giữa ngÆ°á»i vá»›i ngÆ°á»i so vá»›i thá»i Lamek, bởi Lamek đã từng nói vá»›i hai vợ: "Vì má»™t vết thÆ°Æ¡ng, ta giết má»™t ngÆ°á»i, (Ta) trầy da, má»™t nam nhi toi mạng. Vì Cain sẽ được báo thù gấp bảy, nhÆ°ng La-méc thì gấp bảy mÆ°Æ¡i bảy!" (St 4,23-24) Váºy là trả thù mãi mãi. Luáºt "Mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng" ( Xh 21,24) giúp con ngÆ°á»i khá»i rÆ¡i và o tình trạng thái quá. Trái lại, Luáºt của tình yêu phủ nháºn sá»± đồng nhất vá»›i kẻ thù: "Còn Thầy, Thầy bảo các con: đừng chống cá»± lại vá»›i kẻ hung ác" (Mt 5, 39).
Theo Chúa Giêsu, yêu thÆ°Æ¡ng là vượt ra khá»i vòng tròn luẩn quẩn của cái ác và sống tình huynh đệ đại đồng, nên khi Ngà i bảo chúng ta "Ä‘Æ°a má bên kia cho nó nữa, " là Ngà i muốn chúng ta xây đắp tình hiệp thông anh em. ÄÆ°a má bên kia là cố tình giúp đối phÆ°Æ¡ng khám phá ra tình yêu và rằng thá»±c hà nh bác ái là điá»u có thể. ÄÆ°a má bên kia còn muốn nói vá»›i kẻ ác rằng nó đã nháºn được ngÆ°á»i anh em nhÆ° nó là anh em. Má»™t hà nh Ä‘á»™ng đáng tin cáºy nhÆ° thế sẽ phá tan bạo lá»±c.
Chúa Giêsu yêu cầu gia tăng thêm tình yêu và lòng tha thứ cà ng nhiá»u cà ng tốt! Vì tình yêu có sức mạnh giúp đối phÆ°Æ¡ng xÃch lại gần ta hÆ¡n bằng tình ngÆ°á»i. NhÆ° thế, bằng cách trao ban, chúng ta nháºn nó là anh em.
Cho nó cả áo choà ng, Ä‘i vá»›i nó hai dặm không phải má»™t mà áp đặt, nhÆ°ng chứng minh con ngÆ°á»i luôn có sáng kiến vá» tình yêu. Vì đó là điá»u đẹp lòng Chúa, nên chúng ta từ bá» Ä‘iá»u có Ä‘i có lại và chủ Ä‘á»™ng xây đắp tình hiệp thông trong tình yêu. "Ai xin, thì con hãy cho. Ai muốn vay mượn, thì con đừng khÆ°á»›c từ " (Mt 5, 44).
Tình yêu phải được thá»±c hiện theo châm ngôn: "Hãy yêu thÆ°Æ¡ng thù địch các con, hãy là m là nh cho những kẻ ghét các con, và cầu nguyện cho những kẻ bắt bá»› và vu khống các con" (Mt 5, 44). Chúa Giêsu không chỉ lên án má»™t hệ thống dùng bạo lá»±c để trả thù cho cân, Ngà i còn muốn chúng ta hủy bá» luáºt ăn miếng trả miếng xÆ°a. Tình yêu không gia tăng theo kiểu có Ä‘i có lại - ngÆ°á»i ngÆ°Æ¡i yêu mến là má»™t ngÆ°á»i anh em ngÆ°Æ¡i, má»™t ngÆ°á»i ngÆ°Æ¡i yêu mến là ngÆ°á»i bạn ngÆ°Æ¡i. Tình yêu là quà tặng, nhÆ°ng không dá»±a trên sá»± khác biệt tối thiểu. Sá»± khác biệt của tình yêu là không giống nhau, là ngÆ°á»i khác chứ không phải là ngÆ°á»i há» hà ng, nhÆ°ng là ngÆ°á»i chúng ta cảm thấy gần. NhÆ° Chúa Giêsu đã nói: đó là ngÆ°á»i thân cáºn của ngÆ°Æ¡i. Tuy nhiên, Chúa Giêsu không bác bá» sá»± phân biệt của chúng ta. NgÆ°á»i khác không phải luôn là má»™t ngÆ°á»i bạn, nó có thể trở thà nh kẻ thù. Äiá»u quan trá»ng là tất cả má»i ngÆ°á»i là anh em vá»›i nhau.
Tháºt phù hợp để ngÆ°á»i kitô hữu khẳng định căn tÃnh là con Thiên Chúa của mình khi thá»±c hà nh lá»i Chúa Giêsu dạy để trở nên con cái của Cha trên Trá»i. Giá»›i luáºt yêu thÆ°Æ¡ng mà Chúa Giêsu để lại đã mạc khải rõ vá» hồng ân yêu thÆ°Æ¡ng. Là con cái Thiên Chúa, chúng ta phải yêu thÆ°Æ¡ng ngay cả kẻ thù, kẻ muốn cắt đứt tÆ°Æ¡ng quan là con Thiên Chúa và anh em vá»›i ta. Luáºt ăn miếng trả miếng không còn tồn tại. Chỉ có tình yêu má»›i biến đổi được háºn thù, tình yêu là m cho chúng ta trở nên con Thiên Chúa và thể hiện chức pháºn là con đối vá»›i NgÆ°á»i.
NhÆ° thế, chúng ta Ä‘i đến cùng lá»i Chúa Giêsu dạy vá» thánh ý Thiên Chúa trong Ä‘á»i sống: "Các ngÆ°Æ¡i hãy thánh thiện, vì Ta là Äấng Thánh" (Lv 19,1). Bằng những lá»i nà y, Thiên Chúa má»i gá»i dân Israel và cả chúng ta ngà y hôm nay thể hiện lòng trung thà nh vá»›i giao Æ°á»›c Thiên Chúa đã thiết láºp, đồng thá»i đặt luáºt lệ xã há»™i trên giá»›i răn "NgÆ°Æ¡i phải yêu đồng loại nhÆ° chÃnh mình" (Lv 19,18). Tuy nhiên, phải Ä‘i xa hÆ¡n để tình yêu của chúng ta được phổ quát nhằm cho luáºt cÅ© được kiện toà n. Khi yêu nhÆ° thế, ta Ä‘ang thá»±c hiện lá»i má»i gá»i của Chúa Giêsu: "Các con hãy nên trá»n là nh nhÆ° Cha các con trên trá»i là Äấng trá»n là nh " (Mt 5,48).
NhÆ°ng ai có thể nên trá»n là nh? Sống trá»n là nh là thi hà nh thánh ý Chúa trong tÆ° cách là con. Thánh Xip-ri-a-nô từng viết: "Cách hà nh xá» của con cái Thiên Chúa phải tÆ°Æ¡ng hợp vá»›i tình phụ tá» của Thiên Chúa bởi vì Thiên Chúa được tôn vinh và ca tụng từ những việc tốt là nh của con ngÆ°á»i" (De zelo et livore, 15: CCL 3a, 83). NhÆ° thế, con ngÆ°á»i có thể trở nên trá»n là nh khi sống tròn đầy cÆ°Æ¡ng vị là m con cái Thiên Chúa. Chúa Cha là m khác chúng ta là những ngÆ°á»i bá» ngÆ°á»i nà y chá»n ngÆ°á»i kia. Chúa Cha là m cho mặt trá»i má»c lên trên ngÆ°á»i là nh cÅ©ng nhÆ° kẻ dữ, và cho mÆ°a trên ngÆ°á»i công chÃnh cÅ©ng nhÆ° kẻ bất lÆ°Æ¡ng. Chúa Cha quan tâm đến cả hai, ngÆ°á»i là nh cÅ©ng nhÆ° kẻ dữ; con cái Thiên Chúa cÅ©ng phải trở nên trá»n là nh " nhÆ° Cha các con trên trá»i là Äấng trá»n là nh "(Mt 5, 48).
Xem ra có thể khó, nhÆ°ng Chúa Giêsu đã là m gÆ°Æ¡ng cho chúng ta trÆ°á»›c khi nói: "Hãy yêu kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em. NhÆ° váºy, anh em má»›i được trở nên con cái của Cha anh em, Ãấng ngá»± trên trá»i" (Mt 5, 44-45). Ai đón nháºn Thiên Chúa trong Ä‘á»i sống mình và yêu mến NgÆ°á»i hết lòng, ngÆ°á»i ấy có khả năng bắt đầu má»™t chặng Ä‘Æ°á»ng má»›i, có thể chu toà n thánh ý Thiên Chúa hầu hiện thá»±c hoá má»™t hiện hữu má»›i được nuôi sống bởi tình yêu và hÆ°á»›ng đến sá»± vÄ©nh cá»u. Tình yêu là điá»u vÄ© đại, chúng ta Ä‘á»c thấy trong sách GÆ°Æ¡ng Chúa Giêsu, má»™t Ä‘iá»u tốt là m nhẹ Ä‘i những nặng nhá»c và nâng đỡ những Ä‘iá»u khó khăn. Tình yêu thôi thúc ta hÆ°á»›ng lên cao mà không còn bị vÆ°á»›ng báºn và o bất cứ Ä‘iá»u gì thuá»™c trần thế.
Lạy Chúa Thánh Thần, xin giúp chúng con luôn sống xứng đáng là con Cha trên Trá»i. Amen.[Mục Lục]
15. Lòng bao dung – Lm. Ignatiô Trần NgÃ
Trả thù, báo oán là cách ứng xỠman rợ, thiếu đạo đức.
Luáºt trả thù báo oán kiểu “mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng†là thứ luáºt đã lá»—i thá»i, không còn thÃch hợp nữa, thế mà ngà y nay không Ãt ngÆ°á»i vẫn muốn cÆ° xá» vá»›i nhau theo thứ luáºt rừng man rợ đó. Ai móc mắt tôi, tôi móc mắt ngÆ°á»i đó. Ai đánh gảy răng tôi, tôi đánh gảy răng ngÆ°á»i đó…â€
TrÆ°á»›c hết, đây là cách ứng xá» thông thÆ°á»ng của loà i váºt, nhÆ° gà chá»i chẳng hạn: Con nầy đá qua, con kia mổ lại, đấu đá nhau cho đến khi cả hai Ä‘á»u gục xuống, kiệt sức, mình mẩy đầy máu me!
Äây cÅ©ng là phản ứng tá»± nhiên của những con trâu Ä‘iên, của những con chó dại: Trâu nầy húc qua, trâu kia báng lại cho đến khi cả hai không còn hÆ¡i sức.
Những cách ứng xá» nhÆ° trên là man rợ, rừng rú, chỉ thÃch hợp cho má»™t số loà i Ä‘á»™ng váºt hung hãn. Là ngÆ°á»i, chúng ta không thể sống theo bản năng hạ cấp mang đầy thú tÃnh nhÆ° váºy.
Nhiá»u cuá»™c xung Ä‘á»™t trên thế giá»›i được giải quyết theo kiểu “mắt đổi mắt răng Ä‘á»n răngâ€, tức giải quyết bằng chiến tranh, trả thù, báo oán và đã Ä‘Æ°a đến háºu quả vô cùng bi đát. Lịch sá» chiến tranh giữa các dân tá»™c qua bao thá»i đã cho thấy Ä‘iá»u đó.
Bao dung tha thứ cho kẻ thù là thượng sách.
Qua trÃch Ä‘oạn Tin Mừng hôm nay, Chúa Giê-su muốn nâng ná»n luân lý nhân loại lên má»™t tầm cao má»›i. NgÆ°á»i Ä‘á» xuất má»™t giải pháp tối Æ°u cho má»i tranh chấp xung Ä‘á»™t giữa ngÆ°á»i vá»›i ngÆ°á»i, đó là : “Hãy yêu kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em†và “Äừng chống cá»± ngÆ°á»i ác, trái lại, nếu bị ai vả má bên phải, thì hãy giÆ¡ cả má bên trái ra nữa†(Mt 5, 39.44) TrÆ°á»›c lá»i dạy nầy, những ngÆ°á»i nông nổi cho là nhu nhược, là hèn nhát, là yếu Ä‘uối; chỉ những ai khôn ngoan sâu sắc má»›i nháºn thấy đây là giải pháp tối Æ°u để giải quyết má»i xung Ä‘á»™t và đem lại an hòa.
Khi ngÆ°á»i ta quai búa tạ và o tảng đá cứng, đá sẽ dùng sá»± cứng rắn của mình để kháng cá»± lại búa, háºu quả là đá sẽ nứt vỡ ra, bị nghiá»n tán ra. Äá bị thất bại hoà n toà n! NhÆ°ng khi ngÆ°á»i ta quai búa giáng mạnh xuống hồ nÆ°á»›c, nÆ°á»›c sẽ dùng sá»± má»m mại của mình để vô hiệu hoá sức mạnh của búa. NÆ°á»›c không há» hấn gì nhÆ°ng búa thì sẽ bị chìm lÄ©m xuống táºn đáy hồ. Thế là nÆ°á»›c thắng lợi vẻ vang!
Khi gặp bão táp cuồng phong, những cây cổ thụ cao lá»›n cứng cáp dùng sá»± cứng rắn mạnh mẽ của mình để kháng cá»± lại bão tố. Háºu quả là chúng bị gảy cà nh, trốc gốc. Trong khi đó, những rặng tre, những cây lau sáºy không há» kháng cá»± lại bão tố, nhÆ°ng dùng sá»± má»m dẻo của mình để uốn theo chiá»u gió nên chúng được an toà n.
Hiểu được quy luáºt đó nên Lão tỠđã dạy môn sinh từ mấy ngà n năm trÆ°á»›c: “nhu thắng cÆ°Æ¡ng, nhược thắng cÆ°á»ng.†Vị sÆ° tổ của môn phái Judo cÅ©ng đã dá»±a và o quy luáºt nầy để sáng láºp nên môn phái Judo (nhu đạo), má»™t môn võ thuáºt lấy má»m dẻo chiến thắng hung bạo cứng rắn.
Thay phần kết luáºn:
Gia đình ông A và ông B sống gần nhau và cùng trồng dÆ°a trên hai lô đất kế cáºn. Gia đình ông A Ä‘am mê rượu chè, bà i bạc, không chăm sóc vÆ°á»n dÆ°a nên vÆ°á»n dÆ°a xÆ¡ xác, không thu hoạch được gì. Trong khi đó, gia đình ông B chăm sóc vÆ°á»n dÆ°a chu đáo nên được bá»™i thu, tiá»n và o nhÆ° nÆ°á»›c, sắm sá»a được nhiá»u thứ trong nhà . Nổi máu ghen tị, ông A xúi con qua phá hoại vÆ°á»n dÆ°a của ông B, vừa hái trái ăn vừa nhổ cây, gây thiệt hại nặng ná» cho gia đình ông B.
TrÆ°á»›c sá»± gây hấn đó, gia đình ông B giáºn sôi gan, chuẩn bị mà i dao mà i rá»±a tìm cách báo thù. Buổi tối trÆ°á»›c khi ra tay hà nh Ä‘á»™ng, ông B nằm suy nghÄ© miên man và may thay, câu Lá»i Chúa ông vừa nghe trong thánh lá»… ban sáng chợt vá»ng vá»: “Anh em đã nghe Luáºt dạy rằng: Hãy yêu đồng loại và hãy ghét kẻ thù. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: hãy yêu kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh emâ€â€¦ “Anh em đã nghe Luáºt dạy rằng: Mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: đừng chống cá»± ngÆ°á»i ác, trái lại, nếu bị ai vả má bên phải, thì hãy giÆ¡ cả má bên trái ra nữa.†(Mt 5, 44. 38-39).
Sáng hôm sau, nhá» Lá»i Chúa tác Ä‘á»™ng, ông B bà n vá»›i vợ con cứ đến lúc trá»i má»›i tá» má» sáng thì kéo nhau ra vÆ°á»n dÆ°a ông A, không phải để phá hoại trả thù, nhÆ°ng là chăm sóc, tÆ°á»›i nÆ°á»›c, xịt thuốc, bón phân cho cả vÆ°á»n dÆ°a. Chẳng bao lâu sau, vÆ°á»n dÆ°a của ông A trở nên xanh tốt không kém gì dÆ°a nhà ông B.
Khi biết được việc là m cao đẹp của ông B, cả gia đình ông A hết sức hối háºn vì việc là m của mình, rồi dắt nhau qua táºn nhà ông B để tạ lá»—i. Từ đó, hai gia đình kết nghÄ©a anh em, thá» nguyá»n yêu thÆ°Æ¡ng gắn bó vá»›i nhau cho đến mãn Ä‘á»i.
Thế đó, Lá»i Chúa là giải pháp tuyệt vá»i cho các xung Ä‘á»™t giữa đôi bên.[Mục Lục]
16. Tha thứ – Lm. Giuse Trần Việt Hùng
Trong thá»i kỳ đầu của Phong Trà o Nhân Quyá»n tại Montgomery, Alabama, đây là điểm sáng Ä‘Ãch tháºt. Những ngÆ°á»i da Ä‘en tẩy chay dịch vụ xe búyt của thà nh phố, bởi vì có sá»± kỳ thị chủng tá»™c. Những ngÆ°á»i da trắng đã đáp lại bằng cách cho nổ bom những khu nhà của ngÆ°á»i da Ä‘en. Bầu khà sá»± thù háºn bao trùm má»™t cách nặng ná» và căng thẳng. Mục sÆ° Martin Luther King, Jr., đã giảng cho cá»™ng Ä‘oà n ngÆ°á»i da Ä‘en trong khu phố của ông rằng sá»± hòa bình và sá»± tha thứ nằm trong tay của há». Mục sÆ° tiếp tục trình bầy: Hà nh Ä‘á»™ng qúi báu của sá»± tha thứ luôn luôn được bắt đầu vá»›i những ngÆ°á»i bị lầm lạc.
Lá»i má»i gá»i sống phúc âm giữa Ä‘á»i là má»™t thách thức đòi há»i sá»± thắng vượt chÃnh mình. Từ thá»i xa xÆ°a, những lá»i dạy bảo vỠđức yêu thÆ°Æ¡ng và tha thứ đã được ghi chép trong sách Luáºt: Äừng giữ lòng thù ghét anh em, nhÆ°ng hãy răn bảo há» công khai, để khá»i mang tá»™i vì há». (Lev 19, 17). Chữ ‘đừng’đã được tác giả sách Lêvi dùng để khuyên răn đồng loại là ngÆ°ng theo Ä‘uổi sá»± dữ. Vì sá»± dữ sẽ sinh ra sá»± dữ. Sá»± báo qua oán lại sẽ không bao giỠđược kết thúc. Chúng ta không thể dùng sá»± báo thù để tìm đạt sá»± công bình. Nếu chúng ta trả thù qua lại lẫn nhau mãi, thì chúng ta cÅ©ng chẳng khác gì cách cÆ° xá» của dân ngoại, há» không nhìn biết Thiên Chúa nhân là nh. Trong kinh nghiệm sống Ä‘á»i, ai trong chúng ta cÅ©ng có lúc cảm thấy bá»±c mình vì sá»± phản bá»™i, đặt Ä‘iá»u nói xấu, ngang trái và gây hại. Thái Ä‘á»™ thù ghét là những phản ứng rất tá»± nhiên của lòng ngÆ°á»i. NhÆ°ng sách Lêvi khuyên dáºy chúng ta là đừng giữ lòng thù ghét nhÆ°ng hãy tha thứ và công khai răn bảo.
Äừng tìm báo oán là điểm son trong Ä‘á»i sống đạo: Äừng tìm báo oán, đừng nhá»› lại lá»i mắng nhiếc của kẻ đồng hÆ°Æ¡ng. Hãy yêu thÆ°Æ¡ng các bạn hữu nhÆ° chÃnh mình. Ta là Chúa (Lev 19, 18). Äừng báo oán, không phải vì chúng ta sợ hãi, nhát đảm, yếu nhược hay bị áp chế, nhÆ°ng đây là má»™t thái Ä‘á»™ thá»±c hà nh đạo bác ái yêu thÆ°Æ¡ng. Sá»± nhún nhÆ°á»ng là má»™t thái Ä‘á»™ bao dung và tá»± chủ. NgÆ°á»i ta vẫn thÆ°á»ng nói rằng: Thắng mình khó hÆ¡n thắng vạn quân. Không phải ai cÅ©ng có thể dá»… dà ng thắng được sá»± ghen tuông, thù óan và bất công. Chịu nhÆ°á»ng má»™t bÆ°á»›c để thắng hai bÆ°á»›c, đó là thắng chÃnh mình và thắng ngÆ°á»i khác. Biết tá»± kiá»m hãm và là m chủ ý chà của mình là má»™t trong những thà nh công trong việc đối nhân xá» thế. Vì chúng ta biết rằng thái Ä‘á»™ nóng nảy và giáºn dữ bốc đồng sẽ gây thiệt hại nhân cách và đổ vỡ tÆ°Æ¡ng giao. Tá»± ái vặt là đầu mối của nhiá»u phiá»n thức trong giao tế nhân sá»± và phá đổ các mối liên hệ.
Chúa Giêsu đã rao giảng tin mừng giải thoát vượt trên má»i lẽ thÆ°á»ng tình: Còn Thầy, Thầy bảo các con: Äừng chống cá»± vá»›i kẻ hung ác, trái lại, nếu ai vả má bên phải của con, thì hãy Ä‘Æ°a má bên kia cho nó nữa (Mt 5, 39). Sống theo lá»i Chúa, xem ra chúng ta sẽ bị thua thiệt nhiá»u. ChÃnh Chúa Giêsu đã nêu gÆ°Æ¡ng chá»n Ä‘i và o con Ä‘Æ°á»ng khiêm hạ nà y. Má»™t Thiên Chúa có uy quyá»n trên má»i loà i đã cúi đầu chấp nháºn má»i xỉ vả của con ngÆ°á»i. Chúng ta không thể nà o hiểu thấu mầu nhiệm của sá»± Ä‘au khổ mà Chúa đã chịu. Nhẫn nhục chịu Ä‘á»±ng để thắng vượt những bất công cần có sức mạnh ná»™i tâm nhiệt thà nh. Trong Ä‘á»i sống thÆ°á»ng ngà y, chúng ta va chạm biết bao những thứ bá»±c mình chung quanh qua lá»i nói và cách thế hà nh xá» của những ngÆ°á»i khác. Cần phải biết kiên nhẫn cÆ° xá» và thắng vượt.
Má»™t trải nghiệm gần gÅ©i nhất là là m sao có thể đối xá» tốt vá»›i các thà nh viên trong gia đình. Thà dụ: Chỉ cần má»™t lá»i nói thiếu tế nhị, má»™t thái Ä‘á»™ Æ¡ há» và má»™t tranh luáºn nhá» nhoi cÅ©ng có thể gây nên sá»±. NgÆ°á»i nói qua, kẻ nói lại chẳng ai chịu ai sẽ dá»… gây bất hòa. Äôi khi có những câu truyện vô cá»› cÅ©ng là m ảnh hưởng tá»›i bầu khà êm ấm của gia đình. Tháºt là không đáng! Chúa Giêsu khuyên chúng ta đừng chống cá»± vá»›i kẻ hung ác. Váºy những ngÆ°á»i vợ và ngÆ°á»i chồng hiá»n lÆ°Æ¡ng và những thà nh viên nhiệt tình trong gia đình, nhóm há»™i hay má»™t cá»™ng Ä‘oà n giáo xứ, có đáng để chúng ta phải chống cá»± lẫn nhau hay không? Ca dao tục ngữ dạy: Lá»i nói không mất tiá»n mua, lá»±a lá»i mà nói cho vừa lòng nhau. Äừng bao giá» dùng những lá»i nói cá»™c cằn, thô lá»— và tục tÄ©u đối vá»›i tha nhân, nhất là những ngÆ°á»i trong gia đình thân tá»™c. Lá»i nói nhÆ° con dao hai lưỡi, có thể xây dá»±ng hòa bình và cÅ©ng có thể gây chiến tranh. Chúng ta biết chiến tranh bao giá» cÅ©ng gây thiệt hại và chỉ phá đổ.
Chúa Giêsu mở con Ä‘Æ°á»ng yêu thÆ°Æ¡ng ngược dòng: Còn Thầy, Thầy bảo các con: Các con hãy yêu thÆ°Æ¡ng thù địch các con, hãy là m là nh cho những kẻ ghét các con và cầu nguyện cho những kẻ bắt bá»› và vu khống cho các con (Mt 5, 44). Lá»i của Chúa không chỉ để suy gẫm và chiêm ngắm, nhÆ°ng phải Ä‘em ra thá»±c hà nh trong Ä‘á»i sống. Äây là má»™t thách thức cam go, vì nó Ä‘i ngược vá»›i bản năng tá»± nhiên của con ngÆ°á»i. Trong tâm lòng của con ngÆ°á»i có thất tình: Hỉ, ná»™, ai, cụ, ái, ố và dục. Gieo hạt giống nà o, chúng ta sẽ được gặt qủa đó. Nếu chúng ta gieo sá»± yêu thÆ°Æ¡ng tha thứ, chúng ta sẽ gặt được hoa trái an lạc và bình yên. Nếu chúng ta gieo hạt giáºn dữ và thù hằn, tim chúng ta sẽ cháy lá»a cuồng si. Äể thá»±c hà nh các nhân đức, chúng ta hãy vun tÆ°á»›i những hạt giống yêu thÆ°Æ¡ng, bác ái, từ bi và khoan dung Ä‘á»™ lượng. Con Ä‘Æ°á»ng nhẫn nhục và tha thứ là con Ä‘Æ°á»ng giải thoát. Tha thứ bá» qua là cắt đứt giây xÃch của sá»± báo thù. Giải thoát chúng ta khá»i những rà ng buá»™c của sá»± ăn miếng trả miếng. Tâm hồn chúng ta sẽ được tá»± do vui hưởng sá»± an vui tá»± tại.
Thánh Phaolô cảnh tỉnh: Äừng có ai lừa dối mình. Nếu có ai trong anh em cho mình là ngÆ°á»i khôn ngoan ở Ä‘á»i nà y, thì kẻ ấy nên Ä‘iên dại để được khôn ngoan (1Cor 3, 18). Thiên Chúa trao ban cho má»—i ngÆ°á»i má»™t khả năng riêng biệt. Má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»u có những khả năng để há»— tÆ°Æ¡ng là m giầu cho cuá»™c sống chung xã há»™i. Ân huệ giống nhÆ° các ly chứa có dung tÃch khác nhau. NgÆ°á»i nhiá»u kẻ Ãt, ai cÅ©ng có má»™t số vốn cần được sinh lợi. Má»—i ngÆ°á»i chúng ta Ä‘á»u có khả năng chuyên môn để phát triển. Những khả năng tiá»m ẩn đã được phú bẩm cho má»—i cá nhân, chỉ cần có cÆ¡ há»™i nó sẽ phát triển. Chúng ta sẽ thá»a mãn vá»›i những khả năng riêng đã nháºn được. Biết rằng dù má»™t số ngÆ°á»i có khả năng gá»i là siêu việt nhÆ° thần đồng, thì sá»± khôn ngoan của há» vẫn có giá»›i hạn. Con ngÆ°á»i không phải là thần minh có thể hiểu thấu má»i sá»±. So vá»›i sá»± nhiệm mầu bao la của vÅ© trụ vạn váºt, sá»± khôn ngoan của con ngÆ°á»i chỉ là hạt sÆ°Æ¡ng rÆ¡i.
Chẳng có ai hiểu thấu được sá»± váºn hà nh tiến tá»›i trong tÆ°Æ¡ng lai. Trong má»i cố gắng suy tÆ° Ä‘i tìm vá» Chân, Thiện, Mỹ của vÅ© trụ, sá»± hiểu biết của con ngÆ°á»i vẫn chỉ là nhÆ° má»›i khởi đầu. Phaolô nói tÆ° tưởng của những kẻ khôn ngoan chỉ là hÆ° không: Lại có lá»i khác rằng: Chúa biết tÆ° tưởng của những ngÆ°á»i khôn ngoan là hão huyá»n (1Cor 3, 20). Thiên Chúa cho tâm trà con ngÆ°á»i được tham dá»± và o việc tìm kiếm sá»± cao siêu của sá»± sống và váºn hà nh của vÅ© trụ. Bao lâu con ngÆ°á»i còn biết đặt niá»m tin và o sá»± hiện hữu của Thiên Chúa thì sá»± khôn ngoan há»c há»i của há» sẽ tìm tá»›i ánh sáng. Quan sát chiếc diá»u bay cao trên không trung là nhá» sợi dây nối vá»›i cá»™t trụ dÆ°á»›i đất. Nếu chúng ta cắt đứt sợi giây nối, diá»u sẽ rÆ¡i xuống đất. Äặt niá»m tin và o Thiên Chúa là nguồn gốc của má»i sá»± khôn ngoan ở Ä‘á»i. Sá»± khôn ngoan sẽ dẫn dắt chúng ta đến cùng Ä‘Ãch và chung cục, đó chÃnh là tình yêu nguồn Æ¡n cứu Ä‘á»™.
Lạy Chúa, Chúa dạy chúng con yêu thÆ°Æ¡ng, tha thứ và cầu nguyện cho những kẻ bách hại, nguyá»n rủa và vu khống. Khó qúa Chúa Æ¡i. Má»—i lần chúng con bị ngÆ°á»i ta hiểu lầm, bịa truyện và gây hại, chúng con lại muốn tìm cách báo thù. Xin cho chúng con biết nhẫn nhịn dõi theo từng bÆ°á»›c chân của Chúa để há»c há»i và đem ra thá»±c hà nh từng ngà y trong Ä‘á»i sống. Yêu thÆ°Æ¡ng là tất cả![Mục Lục]
17. Bão lòng – Lm. Giuse Trần Việt Hùng
Còn Thầy, Thầy bảo anh em: hãy yêu kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em (Mt. 5,44).
Bạn tôi lái xe xuống Phố Tầu ở Mahattan kiếm được chá»— trống Ä‘áºu xe dá»c theo Ä‘Æ°á»ng lá»™ và đi bá» tiá»n và o máy tÃnh giá» Ä‘áºu xe gần bên. Chỉ chÆ°a đầy má»™t phút sau, trong khi bạn trở lại vá»›i biên nháºn trong tay, thì đã thấy má»™t cảnh sát công lá»™ Ä‘ang ghi giấy phạt vì vi phạm luáºt Ä‘áºu xe là 90 đô. Nói qua nói lại, bạn vẫn phải nháºn vé phạt. Cảnh sát nói: Nếu muốn được giảm phạt phải gởi kèm cả vé phạt và biên nháºn ghi giá» parking cho Sở Tà i Chánh, thà nh phố Nữu Ước. Vé phạt và biên nháºn được gởi Ä‘i, nhân viên Sở Tà i Chánh trừ cho má»™t ná»a số tiá»n và ghi rằng muốn được tha phạt toà n bá»™, bạn phải là m hẹn ra tòa. Câu truyện nghe mà ứ máu, tuy số tiá»n không bao nhiêu nhÆ°ng bị oan ức. Biết chia xẻ cùng ai. Ra tòa lại mất toi má»™t ngà y là m. Trả phạt cho xong, lòng không phục!
Hãy yêu kẻ thù. Chúa Giêsu mở rá»™ng chân trá»i yêu thÆ°Æ¡ng tá»›i hết má»i ngÆ°á»i. Lá»i khuyên dạy của Chúa cao siêu và tuyệt vá»i qúa. Chúng ta cảm nháºn rằng tình yêu thÆ°Æ¡ng của chúng ta đối vá»›i tha nhân và kẻ thù chỉ má»›i là ở bÆ°á»›c khởi đầu. Những ngÆ°á»i dÆ°ng nÆ°á»›c lã, những khách qua Ä‘Æ°á»ng và những ngÆ°á»i xa lạ không quen biết, chúng ta rất Ãt quan tâm nói chi đến yêu thÆ°Æ¡ng. Chúng ta chỉ dá»… dà ng yêu thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i có cảm tình và yêu thÆ°Æ¡ng chúng ta. NhÆ°ng Chúa Giêsu lại dáºy rằng: Vì nếu anh em yêu thÆ°Æ¡ng kẻ yêu thÆ°Æ¡ng mình, thì anh em nà o có công chi? (Mt. 5,46).
Trong thá»±c tế cuá»™c sống, tình yêu vị tha thÆ°á»ng rất giá»›i hạn. Theo quan niệm chung, yêu thÆ°Æ¡ng cÅ©ng phải có qua có lại chứ. Chúng ta biết rằng ngay cả anh chị em hay những bà con ruá»™t thịt trong gia đình yêu nhau đã khó, yêu thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i hà ng xóm lại khó hÆ¡n và yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù thì khó gấp bá»™i. Yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù trên lý thuyết chung chung hay trên môi miệng thì có thể được, nhÆ°ng yêu tháºt trong lòng má»™t kẻ thù thì khó lắm. Chúa Giêsu đã dạy chúng ta yêu thÆ°Æ¡ng má»i ngÆ°á»i và yêu cả kẻ thù. Chúa đã nêu gÆ°Æ¡ng cho chúng ta qua chÃnh cuá»™c sống và cái chết của Ngà i. Ngà i đã yêu hết má»i ngÆ°á»i, cả kẻ thù và đã tha thứ tất cả lá»—i lầm của má»i ngÆ°á»i. Chúa đã chấp nháºn chịu má»i cá»±c hình oan trái đến chết để mang Æ¡n cứu Ä‘á»™ cho má»i ngÆ°á»i.
Vá»›i sức tá»± nhiên của con ngÆ°á»i, chúng ta khó vượt qua những yếu Ä‘uối của bản năng. Bản năng đòi sá»± công bằng tá»± nhiên: Mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng (Mt.5,38) là lẽ thÆ°á»ng. Vì trong bản năng của con ngÆ°á»i có má»™t Ä‘á»™ng lá»±c tiá»m ẩn của sá»± báo thù do tá»™i nguyên tổ. Khi chúng ta giáºn dữ thì cÆ¡n giông bão háºn thù và ghen tÆ°Æ¡ng nổi lên trong lòng nhÆ° má»™t khao khát đốt cháy tâm can. Chúng ta rất khó cầm lòng để có sá»± bình tÄ©nh mà xét xá» hÆ¡n thiệt. NgÆ°á»i ta thÆ°á»ng nói giáºn mất khôn là đúng lắm. Äôi khi trong cÆ¡n giáºn dữ lại có ngÆ°á»i còn thêm dầu và o lá»a nữa, thì cÆ¡n giáºn cà ng có cÆ¡ há»™i bốc cháy. Những giáºn há»n, thù ghét chua cay và những gian dối che phủ mất lòng nhân ái. Hà nh Ä‘á»™ng khi giáºn dữ dá»… Ä‘Æ°a đến những háºu qủa tác hại vô lÆ°á»ng.
Truyện kể: Má»™t hôm, má»™t vị Samurai đến thu nợ của ngÆ°á»i đánh cá. NgÆ°á»i đánh cá nói: “Tôi xin lá»—i, nhÆ°ng năm vừa qua tháºt tệ, tôi không có đồng nà o để trả ngà iâ€. Vị Samurai nổi nóng, rú kiếm ra định giết ngÆ°á»i đánh cá ngay láºp tức. Rất nhanh trÃ, ngÆ°á»i đánh cá nói: “Tôi cÅ©ng đã há»c võ và sÆ° phụ tôi khuyên không nên đánh nhau khi Ä‘ang tức giáºnâ€. Vị Samurai nhìn ngÆ°á»i đánh cá má»™t lúc, sau đó từ từ hạ kiếm xuống. “SÆ° phụ của ngÆ°Æ¡i rất khôn ngoan. SÆ° phụ của ta cÅ©ng dạy nhÆ° váºy. Äôi khi ta không kiểm soát được ná»—i giáºn dữ của mình. Ta sẽ cho ngÆ°Æ¡i thêm má»™t năm để trả nợ và lúc đó chỉ thiếu má»™t xu thôi chắc chắn ta sẽ giết ngÆ°Æ¡iâ€.
Vị Samurai trở vá» nhà khi đã khá muá»™n. Ông nhẹ nhà ng Ä‘i và o nhà vì không muốn đánh thức vợ, nhÆ°ng ông ta rất bất ngá» khi thấy vợ mình và má»™t kẻ lạ mặt mặc quần áo Samurai Ä‘ang ngủ trên giÆ°á»ng. Nổi Ä‘iên lên vì ghen và giáºn dữ, ông nâng kiếm định giết cả hai, nhÆ°ng Ä‘á»™t nhiên lá»i của ngÆ°á»i đánh cá văng vẳng bên tai: “Äừng hà nh Ä‘á»™ng khi Ä‘ang giáºn dữâ€. Vị Samurai ngừng lại, thở sâu, sau đó cố tình gây ra tiếng Ä‘á»™ng lá»›n. Vợ ông thức dáºy ngay láºp tức, kẻ lạ mặt cÅ©ng váºy, hóa ra đó chÃnh là mẹ ông. Ông gà o lên: “Chuyện nà y là sao váºy. Suýt nữa con đã giết cả hai ngÆ°á»i rồi!â€. Vợ ông giải thÃch: “Vì sợ kẻ trá»™m lẻn và o nhà nên thiếp đã cho mẹ mặc quần áo của chà ng để dá»a chúngâ€.
Má»™t năm sau, ngÆ°á»i đánh cá gặp lại vị Samurai. NgÆ°á»i đánh cá phấn khởi nói: “Năm vừa qua tháºt tuyệt vá»i, tôi đến để trả nợ cho ngà i đây, có cả tiá»n lãi nữaâ€. Vị Samurai trả lá»i: “Hãy cầm lấy tiá»n của ngÆ°Æ¡i Ä‘i và ngÆ°Æ¡i đã trả nợ rồiâ€.
Ai cÅ©ng thù ghét sá»± bất công, gian tham và độc tà i. Chúng ta nhìn thấy hình ảnh những ngÆ°á»i biểu tình ở các nÆ°á»›c Tusinia, Ai Cáºp, Yemen đòi quyá»n sống cho công lý và tá»± do. Sá»± đấu tranh, sá»± háºn thù và ghen ghét diá»…n tả trên những khuôn mặt giáºn dữ la hét và bạo Ä‘á»™ng của há». Giáºn dữ vì bị đối xá» bất công và bị tÆ°á»›c Ä‘oạt mất quyá»n sống. Là m sao há» có thể yêu thÆ°Æ¡ng những kẻ là m gây oan trái và ngá»— nghịch. Sức chịu Ä‘á»±ng của con ngÆ°á»i có giá»›i hạn. Chúng ta cÅ©ng là những ngÆ°á»i đã từng bị đối xá» cách bất công trong cuá»™c sống. Chúng ta hiểu được phần nà o những áp bức trong cuá»™c sống dÆ°á»›i chế Ä‘á»™ những Phát-xÃt và độc tà i. Trong tinh thần Kitô Giáo, Chúa Giêsu má»i gá»i chúng ta nên có những cách đối xá» nhân từ và rá»™ng lượng hÆ¡n. Là m sao chúng ta có thể dung hòa để mang lá»i Chúa áp dụng và o cuá»™c sống thá»±c tế đầy Ä‘au thÆ°Æ¡ng và bất công nà y. Chúa dạy chúng ta hãy yêu thÆ°Æ¡ng thù địch, hãy là m là nh cho những kẻ ghét các con và cầu nguyện cho những kẻ bắt bá»› và vu khống các con.
Chúng ta có thể cầu nguyện cho há» nhÆ°ng là m là nh hay yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù thì chúng ta khó có thể. Nhiá»u khi chỉ cần nhắc lại chuyện cÅ© không vui, sá»± tức giáºn đã trà o nghẹn lên tá»›i cổ.
Có những sá»± kiện nhá» nhặt thôi nhÆ°ng chúng ta cÅ©ng khó lòng bá» qua. Chỉ cần nhìn thấy bản mặt của há» là thấy ghét, là m sao chúng ta có thể dung hòa và tha thứ được chứ?. Chúa Giêsu nhắc nhở dịu dà ng: NhÆ° váºy, anh em má»›i được trở nên con cái của Cha anh em, Äấng ngá»± trên trá»i, vì NgÆ°á»i cho mặt trá»i của NgÆ°á»i má»c lên soi sáng kẻ xấu cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i tốt, và cho mÆ°a xuống trên ngÆ°á»i công chÃnh cÅ©ng nhÆ° kẻ bất chÃnh (Mt. 5,45).Khi thá»±c hà nh được lá»i dạy của Chúa Giêsu, chúng ta sẽ tìm thấy sá»± yêu thÆ°Æ¡ng hòa giải tháºt tuyệt vá»i và đong đầy ý nghÄ©a. Khi thÆ°Æ¡ng yêu tha thứ, chúng ta không mất mát gì cả, mà còn được lợi gấp trăm. Ai cÅ©ng hiểu biết yêu là nhÆ° thế đấy, nhÆ°ng Ä‘i và o thá»±c hà nh tha thứ vá»›i con ngÆ°á»i cụ thể thì còn má»™t khoảng cách cần lấp đầy. Truyện cổ Trung Hoa kể câu truyện vá» sá»± hòa giải và kết hạn: Ngà y xÆ°a ở Trung Quốc, có má»™t ngÆ°á»i nông dân và má»™t ngÆ°á»i thợ săn là hà ng xóm của nhau. NgÆ°á»i thợ săn nuôi má»™t Ä‘Ã n chó săn rất dữ tợn và khó bảo, chúng thÆ°á»ng nhảy qua hà ng rà o và rượt Ä‘uổi Ä‘Ã n cừu của ngÆ°á»i nông dân. NgÆ°á»i nông dân bảo ngÆ°á»i hà ng xóm của mình hãy trông nom Ä‘Ã n chó cẩn tháºn, nhÆ°ng xem ra những lá»i đó Ä‘á»u bị bá» ngoà i tai.
Má»™t ngà y ná», Ä‘Ã n chó lại nhảy qua hà ng rà o, chúng Ä‘uổi cắn Ä‘Ã n cừu và là m nhiá»u con trong Ä‘Ã n bị thÆ°Æ¡ng nặng. Lúc nà y, ngÆ°á»i nông dân không thể chịu Ä‘á»±ng thêm nữa. Anh ta bèn lên phủ để báo quan. Vị quan phủ chăm chú lắng nghe đầu Ä‘uôi câu chuyện rồi nói: “Ta có thể phạt ngÆ°á»i thợ săn và bắt anh ta xÃch hoặc nhốt Ä‘Ã n chó lại. NhÆ°ng anh sẽ mất Ä‘i má»™t ngÆ°á»i bạn và có thêm má»™t kẻ thù. Anh muốn Ä‘iá»u gì hÆ¡n: má»™t ngÆ°á»i bạn hay má»™t kẻ thù là m hà ng xóm của mình?†NgÆ°á»i nông dân trả lá»i rằng anh muốn có má»™t ngÆ°á»i bạn hÆ¡n. Vị quan phủ nghe váºy bèn phán:“Äược, váºy ta sẽ bà y cho anh má»™t cách để vừa bảo vệ an toà n cho Ä‘Ã n cừu, vừa giữ được má»™t ngÆ°á»i bạnâ€. NgÆ°á»i nông dân bèn nghe theo lá»i chỉ dẫn của vị quan phủ. Vừa vỠđến nhà , ngÆ°á»i nông dân liá»n thá» là m theo những gì vị quan phủ đã bà y cho anh ta. Anh ta bắt ba con cừu tốt nhất của mình và đem tặng chúng cho ba cáºu con trai nhá» của ngÆ°á»i hà ng xóm. Äám trẻ rất vui thÃch quấn quÃt chÆ¡i đùa bên mấy con cừu. Äể bảo vệ cho đồ chÆ¡i má»›i của lÅ© trẻ, ngÆ°á»i thợ săn đã là m má»™t cái cÅ©i chắc chắn để nhốt Ä‘Ã n chó. Từ đó trở Ä‘i, Ä‘Ã n chó không bao giá» quấy rầy Ä‘Ã n cừu của ngÆ°á»i nông dân nữa. Cảm kÃch trÆ°á»›c sá»± hà o phóng của ngÆ°á»i nông dân vá»›i những đứa con của mình, ngÆ°á»i thợ săn thÆ°á»ng mang chiến lợi phẩm mà anh ta săn được sang cho ngÆ°á»i nông dân. NgÆ°á»i nông dân đáp lại bằng thịt cừu và phô mai mà anh ta là m ra. Chỉ trong má»™t thá»i gian ngắn, hai ngÆ°á»i hà ng xóm đã trở thà nh bạn tốt của nhau.
Chúng ta biết rằng chiến tranh bao giá» cÅ©ng có thiệt hại, đổ nát, chia cách và mất mát. Cổ nhân có dạy: "Má»™t sá»± nhịn chÃn sá»± là nh". Trong Kinh Pháp Cú, Äức Pháºt có dạy: "Lấy oán báo oán, oán nghiệp cháºp chùng. Lấy Æ¡n báo oán, oán nghiệp tiêu tan". Trong cuá»™c sống, chúng ta va chạm nhau rất nhiá»u qua lá»i nói vô tình, cá» chỉ vô ý, má»™t câu truyện bịa đặt thêm nếm cÅ©ng có thể là nguyên nhân của chuyện thù ghét oán há»n. Chúng ta cố gắng xây dá»±ng hòa bình bằng sá»± chân tháºt và tình yêu thÆ°Æ¡ng tha thứ. Thánh Phaolô khuyên dạy chúng ta: Anh em nổi nóng Æ°? Äừng phạm tá»™i: chá»› để mặt trá»i lặn mà cÆ¡n giáºn vẫn còn (Eph. 4,26).[Mục Lục]
18. Tình yêu vượt ra khá»i mối há»— tÆ°Æ¡ng
(TrÃch từ ‘LÆ°Æ¡ng Thá»±c Ngà y Chúa Nháºt’ – Achille Degeest)
Khi Ä‘á» nghị má»™t buổi lá»… Ä‘á»c má»™t Ä‘oạn Phúc Âm, Giáo Há»™i ao Æ°á»›c cho ta là m quen vá»›i giáo huấn, lối nhìn, cách suy nghÄ©, sứ Ä‘iệp của Chúa Giêsu. Ãt nhất ngÆ°á»i ta cÅ©ng có thể nói má»™t Ä‘iá»u: là Chúa Giêsu Ä‘i ngược lại các phản ứng thuá»™c bản năng của con ngÆ°á»i. Không chống lại sá»± ác nghiệt và yêu mến kẻ thù, đó không phải là những khám phá của sá»± khôn ngoan sÆ¡ đẳng của bản tÃnh nhân loại. Sá»± táo bạo kêu má»i con ngÆ°á»i thá»±c thi tình yêu hoà n hảo, chỉ có thể xuất phát từ Con Thiên Chúa, Äấng đã nêu gÆ°Æ¡ng vá» má»™t mức Ä‘á»™ tình yêu nhÆ° thế. Nếu NgÆ°á»i dám xin ta yêu mến thù địch ta, là vì Thiên Chúa đã yêu loà i ngÆ°á»i trÆ°á»›c hết, ngay trong khi há» còn chống lại NgÆ°á»i, còn nằm trong tá»™i lá»—i. Thiên Chúa chứng tá» tình yêu NgÆ°á»i đối vá»›i ta: ấy là khi ta còn tá»™i lá»—i, Äức Kitô đã chết cho ta (Rm 5,8). Có những triết thuyết, những tổ chức tôn giáo ngoà i Kitô giáo đôi khi đã xÃch lại gần sá»± đòi há»i của Chúa Giêsu nhÆ°ng không hỠđạt tá»›i được. Phúc Âm quả là má»™t chóp đỉnh duy nhất mà chỉ Thiên Chúa của Äức Giêsu Kitô dám xin ta leo lên. Tình yêu đối vá»›i thù địch nằm ở chóp đỉnh ấy. Giá»›i răn của Chúa Giêsu buá»™c ta không được giản lược tình yêu và o trình Ä‘á»™ của mối há»— tÆ°Æ¡ng, trao đổi không vÆ°Æ¡n xa hÆ¡n. Tình yêu tuỳ thuá»™c ở má»™t sá»± trao đổi là má»™t tình yêu mong manh. Trái lại, tình yêu mà phát xuất từ sâu thẳm của hữu thể là má»™t sức vá»t mạnh mẽ, chỉ lấy tá»± do mình là m giá»›i hạn. Mà chiến thắng của cái tá»± do ấy, chÃnh là ở chá»— nó quyết định yêu thÆ°Æ¡ng, cả khi gặp cản trở, tức bị từ chối. Chúa nêu gÆ°Æ¡ng cho ta vá» Ä‘iá»u nà y:
1) Chúa muốn Ä‘iá»u hay cho những kẻ muốn là m hại NgÆ°á»i. NgÆ°á»i chịu khổ, chịu chết để những ai bắt NgÆ°á»i phải khổ, phải chết được hết Ä‘au khổ và chết chóc. TrÆ°á»›c sá»± từ chối tuyệt đối của con ngÆ°á»i không đáp lại tình yêu – (trÆ°á»›c sá»± từ khÆ°á»›c má»™t mối há»— tÆ°Æ¡ng), Chúa vẫn duy trì quyết định tuyệt đối là thÆ°Æ¡ng yêu.
2) Tình yêu ấy mặc khuôn mặt của lòng tha thứ. Tình yêu theo Thiên Chúa biết nhìn từ bên trong. Tha thứ là má»™t sá»± sáng suốt của tình yêu. Lạy Cha, xin tha cho há», vì ho không biết mình là m gì. NgÆ°á»i tá»± coi là kẻ thù của ta, há» vâng theo những Ä‘á»™ng lá»±c nà o? Có lẽ há» là nạn nhạn của sá»± dốt nát, của những sức mạnh tối tăm là m chủ há», của tÃnh tình v.v… Không ai nói phải khuyến khÃch lòng Ä‘á»™c dữ của há», nếu há» tá» ra nguy hiểm. Äiá»u cấm là m, là trả thù. Äiá»u phải là m theo là yêu mến há», dầu sao Ä‘i nữa, và ao Æ°á»›c sá»± tốt là nh cho há». Äiá»u nà y có thể đòi há»i má»™t sức mạnh tinh thần gần nhÆ° là khà phách anh hùng. Phải biết thÆ°a vá»›i Chúa rằng, nếu NgÆ°á»i đòi há»i phải nên anh hùng, thì NgÆ°á»i cÅ©ng phải ban đủ sức là m anh hùng.[Mục Lục]
19. Tình yêu biến kẻ thù thà nh bạn hữu
(Suy niệm của Lm Giuse Nguyễn Hữu An)
Tin Mừng các Chúa Nháºt liên tiếp trình bà y những giáo huấn má»›i mẻ của Chúa Giêsu so vá»›i luáºt cÅ© của Cá»±u Æ°á»›c.
Chúa Nháºt IV, Chúa Giêsu là Môisen má»›i, đứng trên núi Sinai má»›i (núi Bát Phúc) công bố luáºt má»›i của NÆ°á»›c Trá»i (Tám mối Phúc tháºt).
Chúa Nháºt V, sau khi công bố Hiến ChÆ°Æ¡ng NÆ°á»›c Trá»i, Chúa Giêsu khuyến khÃch các môn đệ, những công dân má»›i của NÆ°á»›c Trá»i, hãy Ä‘em những giáo huấn của NgÆ°á»i ra thi hà nh. Sứ mạng cao cả của ngÆ°á»i công dân NÆ°á»›c Trá»i là muối cho Ä‘á»i, ánh sáng thế gian.
Chúa Nháºt VI, Chúa Giêsu so sánh luáºt má»›i của NgÆ°á»i vá»›i luáºt cÅ© của Môisen. Luáºt má»›i kiện toà n luáºt cÅ©. Chúa Giêsu Ä‘Æ°a ra 4 trÆ°á»ng hợp cụ thể:
- Luáºt cÅ© cấm giết ngÆ°á»i. Luáºt má»›i dạy, phải coi ngÆ°á»i khác là anh em. ThÆ°Æ¡ng yêu nhau, nếu có gì bất hòa thì hòa giải vá»›i nhau.
- Luáºt cÅ© cấm hà nh vi ngoại tình. Luáºt má»›i ngăn chặn ngoại tình từ Æ°á»›c muốn. Cần chặn đứng những gì gây nên Æ°á»›c muốn xấu xa nhÆ° con mắt, cái tay, cái chân…
- Luáºt cÅ© quy định thủ tục li dị. Luáºt má»›i triệt để cấm li dị.
- Luáºt cÅ© cấm thá» gian. Luáºt má»›i dạy sống chân thá»±c. Khi đã sống chân thá»±c rồi thì không cần thá» nữa.
Chúa Nháºt VII, Chúa Giêsu tiếp tục giáo huấn hoà n thiện luáºt cÅ©.
- Luáºt cÅ© dạy yêu thÆ°Æ¡ng, nhÆ°ng lòng yêu thÆ°Æ¡ng ấy chỉ giá»›i hạn trong những ngÆ°á»i Israel vá»›i nhau. Luáºt má»›i dạy phải mở rá»™ng yêu thÆ°Æ¡ng đến kẻ thù nữa.
- Tinh thần luáºt cÅ© “mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răngâ€. Pháp lý của Chúa Giêsu hoà n toà n má»›i mẻ. Chúa mở ra con Ä‘Æ°á»ng má»›i: thiện thắng ác, tình yêu thắng háºn thù.
- Tinh thần luáºt cÅ© là chỉ yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i đồng bà o. Giáo huấn má»›i là hãy yêu thÆ°Æ¡ng thù địch và là m Æ¡n để báo oán.
- “Hãy yêu kẻ thùâ€
“Hãy yêu kẻ thù†là giáo huấn Ä‘á»™c đáo nhất của Chúa Giêsu. NgÆ°á»i đã cắt nghÄ©a rất cụ thể. Yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù là :
- Là m ơn cho kẻ ghét mình.
- Chúc phúc cho ngÆ°á»i nguyá»n rủa mình.
- Cầu nguyện cho kẻ vu khống mình.
- Ai vả má nầy thì đưa cả má kia.
- Ai lột áo ngoà i thì cho cả áo trong.
- Ai lấy gì thì đừng đòi lại…
Lý do của thái Ä‘á»™ nhân ái, lòng yêu thÆ°Æ¡ng bao la ấy là con cái phải noi gÆ°Æ¡ng Thiên Chúa là Cha ngá»± trên trá»i "NgÆ°á»i là m cho mặt trá»i má»c lên trên ngÆ°á»i là nh cÅ©ng nhÆ° kẻ dữ, là m cho mÆ°a xuống trên kẻ là nh cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i bất lÆ°Æ¡ng…".
“Yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù†là má»™t nghÄ©a cá» anh hùng, má»™t nổ lá»±c vượt thắng tình cảm tá»± nhiên, vượt trên phản ứng thÆ°á»ng tình của con ngÆ°á»i. “Yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù†là bÆ°á»›c và o thế giá»›i siêu nhiên của con cái Chúa, sống nhân háºu và hoà n thiện nhÆ° Cha trên trá»i.
Khi dạy “Hãy yêu kẻ thùâ€, Chúa Giêsu không có ý cổ võ sá»± nhu nhược, nhát đảm nhÆ°ng là để nêu cao tinh thần khoan dung hiá»n từ quãng đại tha thứ.
“Hãy yêu kẻ thùâ€, đó là lệnh truyá»n khó thi hà nh nhất trong các lệnh truyá»n của Chúa Giêsu. Khó nhÆ°ng không phải là không có thể. ChÃnh Chúa đã là m gÆ°Æ¡ng khi xin Chúa Cha tha thứ cho những kẻ hà nh hạ, đóng Ä‘inh mình trên tháºp giá. ChÃnh hà nh vi cao cả nà y đã thể hiện trá»n vẹn tình yêu của Thiên Chúa. Äó cÅ©ng là nét cao quý nhất trong dung mạo Äấng Cứu Thế. NgÆ°á»i đến để yêu thÆ°Æ¡ng và cứu chuá»™c con ngÆ°á»i. NgÆ°á»i đến để tha thứ và đem lại cho con ngÆ°á»i cÆ¡ may để sám hối và canh tân.
NhÆ° váºy Chúa Giêsu mở ra con Ä‘Æ°á»ng má»›i cho nhân loại. Con Ä‘Æ°á»ng lấy thiện thắng ác, lấy tình yêu vượt thắng háºn thù. Chỉ có yêu thÆ°Æ¡ng má»›i là m cho thù háºn tiêu tan.
- Tại sao phải yêu kẻ thù?
Yêu ngÆ°á»i yêu mình thì dá»…. Yêu kẻ là m hại mình tháºt khó biết bao! Trong Kinh Pháp Cú, Äức Pháºt có dạy: “Lấy oán báo oán, oán cháºp chùng. Lấy đức báo oán, oán tiêu tanâ€. Lấy oán báo oán chỉ thêm háºn thù mà thôi. Bạo lá»±c sẽ kéo theo bạo lá»±c. Câu chuyện tình bất hủ Roméo và Juliette đã Ä‘i và o lịch sá» nhân loại. Nhiá»u thi sÄ©, nhạc sÄ© đã viết thi ca âm nhạc ca tụng tình yêu. Những vỡ kịch những cuốn phim diá»…n tả hấp dẫn mối tình lãng mạn của đôi tình nhân trẻ. Nếu câu chuyện tình của hỠđược kết thúc má»™t cách tốt đẹp và bình thÆ°á»ng, chắc sẽ không có ai nhắc đến. NhÆ°ng Roméo Juliette là nạn nhân của sá»± thù háºn giữa hai gia tá»™c. Không ai có thể tìm cách để giải hòa được sá»± thù háºn ấy. Sá»± thù háºn dẫn đến mất mát cho cả hai bên. Sá»± thù háºn đã cÆ°á»›p Ä‘i mạng sống của đôi bạn trẻ yêu nhau tha thiết. Sá»± thù háºn giết chết má»™t mối tình đẹp, nhân loại ngà n Ä‘á»i xót xa nuối tiếc. Sá»± thù háºn khởi Ä‘i từ tâm hồn Ãch ká»·. Bảo vệ mình bằng sá»± trả thù, thì cà ng mất mát hÆ¡n và háºn thù háºn ngà y cà ng dâng cao.
Nhạc sÄ© Phạm Duy viết trong má»™t ca khúc: Kẻ thù tôi đâu có phải là ngÆ°á»i. Giết ngÆ°á»i Ä‘i thì ta ở vá»›i ai? Äã là ngÆ°á»i thì ai cÅ©ng có những sai lá»—i. Nhân vô tháºp toà n. HÆ¡n nữa, má»—i ngÆ°á»i lại có những tÃnh tình và sở thÃch riêng biệt, bá nhân bá tánh. Vì váºy, đã sống chung cùng nhau chúng ta không thể nà o tránh Ä‘i cho hết những va chạm, những bá»±c bá»™i và những buồn phiá»n. Váºy nếu há»… tức giáºn là báo thù, thì tôi sẽ phải báo thù kẻ lạ cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i quen, kẻ ngoà i xã há»™i cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i trong gia đình, kẻ bên trái cÅ©ng nhÆ° những ngÆ°á»i bên phải, kẻ Ä‘Ã ng trÆ°á»›c cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i Ä‘Ã ng sau, nghÄ©a là phải tẩy chay, phải thanh toán hết má»i thứ ngÆ°á»i trên mặt đất nà y. Phạm Duy khuyên đừng giết ngÆ°á»i vì tuy là kẻ thù, nhÆ°ng há» vẫn là ngÆ°á»i, vẫn giống chúng ta.
- Tình yêu biến kẻ thù thà nh bạn hữu.
Trong cuá»™c sống, chúng ta va chạm nhau rất nhiá»u qua lá»i nói vô tình, cá» chỉ vô ý, má»™t câu truyện bịa đặt thêm nếm cÅ©ng có thể là nguyên nhân của chuyện thù ghét oán há»n. Chúng ta cố gắng xây dá»±ng hòa bình bằng sá»± chân tháºt và tình yêu thÆ°Æ¡ng tha thứ.Thánh Phaolô khuyên dạy chúng ta: Anh em nổi nóng Æ°? Äừng phạm tá»™i: chá»› để mặt trá»i lặn mà cÆ¡n giáºn vẫn còn (Ep 4,26).
Thiên Chúa tạo dá»±ng nên con ngÆ°á»i giống hình ảnh Chúa, lẽ nà o NgÆ°á»i lại tiêu diệt nó chứ? Chúa Giêsu đến để đẩy lui sá»± ác, xóa bá» tá»™i lá»—i. Chúa không đến để tiêu diệt ngÆ°á»i tá»™i lá»—i mà để cứu vá»›t. Tình yêu là vÅ© khà mạnh nhất để đẩy lui tá»™i lá»—i nÆ¡i con ngÆ°á»i, là m thay đổi má»™t con ngÆ°á»i. Chỉ có ánh sáng má»›i xóa tan được bóng tối. Chỉ có tình thÆ°Æ¡ng má»›i xóa bá» háºn thù ghen ghét. Tình yêu có phép mầu biến kẻ thù thà nh bạn hữu. Tình yêu có sức mạnh sáng tạo và cứu Ä‘á»™. Äối vá»›i ngÆ°á»i Kitô hữu, lý do căn bản để yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù chÃnh là Lá»i Chúa: â€Anh em hãy yêu kẻ thù…NhÆ° váºy phần thưởng dà nh cho anh em sẽ lá»›n lao và anh em sẽ là con Äấng Tối Cao†(Lc 6,35).
Câu chuyện ngụ ngôn kể rằng:SÆ° tỠốm đã má»™t tuần nay và nằm trong hang không dáºy được. Nó buồn lắm vì là chúa tể sÆ¡n lâm mà chẳng con váºt nà o đến thăm há»i hay mang cho nó chút quà gì cả. Nhìn cây hoa hồng bên cạnh, lúc nà o cÅ©ng có bÆ°á»›m, có ong, có chim chóc rÃu rÃt, đến bay lượn vui vẻ. SÆ° tá» bèn há»i cây hoa hồng:Hoa hồng Æ¡i, vì sao ngÆ°Æ¡i mảnh dẻ yếu á»›t nhÆ° thế, mà lúc nà o cÅ©ng có bạn bè đến thăm vui vẻ, còn ta là chúa tể sÆ¡n lâm mà chẳng có con váºt nà o đến thăm ta cả?
Hoa hồng trả lá»i: Vì tôi luôn tặng cho má»i loà i mà u sắc tÆ°Æ¡i đẹp và hÆ°Æ¡ng thÆ¡m ngà o ngạt khi má»i loà i đến vá»›i tôi. Còn ngà i là chúa tể sÆ¡n lâm uy quyá»n, nhÆ°ng ngà i có tặng cho những con váºt bé nhá» thuá»™c hạ của ngà i cái gì đâu?
Hoa hồng là hình ảnh của con ngÆ°á»i biết yêu thÆ°Æ¡ng.
Lạy Chúa, trên tháºp giá, Chúa đã nêu gÆ°Æ¡ng tha thứ cho những kẻ giết Chúa. Xin thÆ°Æ¡ng củng cố tình thÆ°Æ¡ng của Chúa trong trái tim con, để má»—i ngà y con được tiến thêm và kiên trì Ä‘i trên con Ä‘Æ°á»ng yêu thÆ°Æ¡ng của Chúa cho đến cùng. Xin thánh hóa tình yêu trong con, cho con biết yêu mến má»i ngÆ°á»i. Amen.[Mục Lục]
20. Yêu kẻ thù
(TrÃch trong ‘Niá»m Vui Chia Sẻ’)
Anh em hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em, nhÆ° váºy anh em má»›i được trở nên con cái của Cha anh em, Äấng ngá»± trên trá»i, vì NgÆ°á»i cho mặt trá»i má»c lên soi sáng kẻ xấu cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i tốt†(Mt 5,44-45).
“Anh em hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù mìnhâ€. Việc nà y tháºt đòi há»i: Nó đảo lá»™n các suy nghÄ© của ta và là m má»i ngÆ°á»i phải thay đổi hÆ°á»›ng Ä‘i của Ä‘á»i mình!
Bởi vì, đừng dấu diếm nữa, tất cả chúng ta Ä‘á»u có má»™t và i kẻ thù… lá»›n hoặc nhá».
Kẻ thù Ä‘ang ở Ä‘Ã ng sau cánh cá»a căn nhà bên cạnh, nÆ¡i ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đáng ghét đó mà tôi thÆ°á»ng tìm cách tránh né má»—i là n bà ta sắp sá»a cùng bÆ°á»›c lên cầu thang. Kẻ thù ở chÃnh nÆ¡i ngÆ°á»i bà con mà cách đây ba chục năm đã đối xá» bất công vá»›i cha tôi, vì thế tôi không còn chà o há»i nữa. Kẻ thù ngồi ở bà n Ä‘Ã ng sau trong lá»›p há»c và từ ngà y nó tố cáo cho bạn tôi vá»›i thầy giáo, không bao giá» bạn nhìn mặt nó. Kẻ thù là ngÆ°á»i bạn gái đó, vì cô ta đã bá» bạn để Ä‘i vá»›i ngÆ°á»i khác. Kẻ thù là ngÆ°á»i bán hà ng đã đánh lừa bạn. Äó là những ngÆ°á»i không nghÄ© nhÆ° bạn vá» chÃnh trị, vì thế ta tuyên bố há» là kẻ thù. Có ngÆ°á»i coi Nhà NÆ°á»›c là kẻ thù, nên dùng bạo lá»±c đối xá» vá»›i ngÆ°á»i đại diện Nhà NÆ°á»›c. CÅ©ng có ngÆ°á»i nhìn các linh mục và Giáo Há»™i nhÆ° là thù địch. Tất cả những ngÆ°á»i nà y và vô và n những ngÆ°á»i khác mà ta gá»i là “kẻ thù†ta phải yêu thÆ°Æ¡ng há».
Phải yêu thương hỠsao?
ThÆ°a phải, phải yêu thÆ°Æ¡ng há»! Và đừng cho mình có thể là m được bằng cách thay đổi tình cảm oán ghét thà nh tình cảm nhân háºu hÆ¡n.
Mà còn hÆ¡n nữa. Bạn hãy lắng nghe lá»i Äức Giêsu dạy:
“Anh em hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em, nhÆ° váºy, anh em má»›i thá»±c sá»± trở nên con cái của Cha anh em, Äấng ngá»± trên trá»i, vì NgÆ°á»i cho mặt trá»i má»c lên soi sáng kẻ xấu cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i tốtâ€.
Bạn thấy không? Äức Giêsu muốn má»™t tình thÆ°Æ¡ng thể hiện qua việc cầu nguyện và những hà nh Ä‘á»™ng cụ thể.
Ở nÆ¡i khác, Ngà i cÅ©ng dạy: “Anh em hãy là m Æ¡n cho kẻ oán ghét mình, chúc là nh cho kẻ nguyá»n rủa mình, cầu cho kẻ nhục mạ mình†(Lc 6,27-28).
Ngà i giải thÃch cho ta lý do tại sao Ngà i truyá»n dạy nhÆ° váºy, và chỉ cho ta mẫu gÆ°Æ¡ng là tình thÆ°Æ¡ng của Thiên Chúa, Cha Ngà i; Ngà i dạy ta là m nhÆ° váºy cùng hà nh xá» theo gÆ°Æ¡ng Chúa Cha.
Äiá»u đó có nghÄ©a là trên Ä‘á»i ta không còn cô Ä‘Æ¡n: ta có má»™t ngÆ°á»i Cha và phải sống nhÆ° NgÆ°á»i. Không những thế, mà Thiên Chúa còn có quyá»n đòi ta là m nhÆ° váºy, bởi vì khi ta còn là thù địch của NgÆ°á»i, còn sống trong tá»™i lá»—i, Thiên Chúa đã yêu thÆ°Æ¡ng chúng ta trÆ°á»›c (x.2Ga 4,19), và sai Con của NgÆ°á»i đến vá»›i ta, Äấng đã chết cách nhục nhã vì má»—i ngÆ°á»i chúng ta.
“Anh em hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em, nhÆ° váºy anh em má»›i được trở nên con cái của Cha anh em, Äấng ngá»± trên trá»i, vì NgÆ°á»i cho mặt trá»i má»c lên soi sáng kẻ xấu cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i tốtâ€.
Bà i há»c ấy chú bé Jery ngÆ°á»i da Ä‘en đã há»c được ở Washington. Vì có trà thông minh, em đã được nháºn và o má»™t lá»›p đặc biệt gồm toà n thiếu niên da trắng. NhÆ°ng trà thông minh không đủ để là m cho các bạn cùng lá»›p hiểu rằng em cÅ©ng bình đẳng nhÆ° chúng. Mà u da Ä‘en đã là m cho tất cả ghét bá» em, đến Ä‘á»™ ngà y lá»… Giáng Sinh các há»c sinh tặng quà cho nhau nhÆ°ng không thèm để ý tá»›i Jery. Em báºt khóc, Ä‘iá»u nà y dá»… hiểu! NhÆ°ng khi vá» nhà em nghÄ© đến Chúa Giêsu: “Hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù của anh emâ€, và đồng ý vá»›i má, em mua quà vui vẻ tặng cho tất cả những “ngÆ°á»i anh em da trắng†của mình.
“Anh em hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em, nhÆ° váºy anh em má»›i trở nên con cái của Cha anh em, Äấng ngá»± trên trá»i, vì NgÆ°á»i cho mặt trá»i má»c lên soi sáng kẻ xấu cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i tốtâ€.
Ngà y hôm đó Elizabeth, cô bé có đạo ở thà nh phố Florence (Italia) tháºt Ä‘au lòng, khi bÆ°á»›c lên báºc thang và o nhà thá» dá»± lá»…, vì cô nghe tiếng cÆ°á»i nhạo của má»™t nhóm đồng lứa tuổi. Cho dù muốn chống lại, em mỉm cÆ°á»i và trong nhà thá» em cầu nguyện cho những thiếu niên ấy.
Khi Ä‘i ra, các thiếu niên chặn em lại và há»i lý do tại sao em xá» sá»± nhÆ° váºy. Em trả lá»i, mình là ngÆ°á»i có đạo, nên phải thÆ°Æ¡ng yêu luôn luôn. Em nói lên Ä‘iá»u đó vá»›i niá»m xác tÃn mạnh mẽ.
Chứng ta của em Elizabeth đã được thưởng công: Chúa Nháºt sau đó em thấy tất cả các thiếu niên ấy trong nhà thá», rất chăm chú ở hà ng ghế trên cùng. Các thiếu niên chấp nháºn Lá»i Chúa nhÆ° thế. Do đó các em là ngÆ°á»i lá»›n trÆ°á»›c mặt Chúa.
Có lẽ ta cÅ©ng nên Ä‘iá»u chỉnh lại má»™t và i tình trạng, hÆ¡n nữa cÅ©ng vì ta sẽ được xét xá» theo nhÆ° cách ta xét Ä‘oán ngÆ°á»i khác. Tháºt váºy, chÃnh ta là ngÆ°á»i trao và o tay Chúa cái thÆ°á»›c mà Ngà i phải dùng để Ä‘o tình yêu của chúng ta. Ta đã chẳng xin Chúa: “Xin tha nợ chúng con nhÆ° chúng con cÅ©ng tha kẻ có nợ chúng con†đó sao? Váºy ta hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù! Chỉ khi xá» sá»± nhÆ° váºy ta má»›i có thể sá»a chữa lại sá»± chia rẽ, đạp đổ những hà ng rà o ngăn cách và xây dá»±ng cá»™ng Ä‘oà n huynh đệ.
Äiá»u đó khó khăn sao? Nặng ná» sao? Nó không để ta ngủ yên, ngay khi má»›i nghÄ© đến sao? Hãy can đảm lên! Äiá»u đó không phải là quá sức: má»™t ná»— lá»±c nhá» từ phÃa ta, rồi 99 phần trăm Thiên Chúa sẽ là m, và … trong tâm hồn ta sẽ dâng trà o niá»m vui.[Mục Lục]
21. Chúng ta có tiến bộ tà nà o không?
(TrÃch trong ‘Mở Ra Những Kho Tà ng’ của Charles E. Miller)
Dòng giống nhân loại đã là m má»™t tiến bá»™ vượt bá»±c trong lịch sá» gần đây. Hãy suy nghÄ© vá» Ä‘iá»u tÆ°Æ¡ng phản giữa má»™t “toa xe không ngá»±a kéo và má»™t chiếc xe hÆ¡i hiện đạiâ€, hoặc sá»± khác nhau giữa “chuyến bay đầu tiên ở Kitty Hawk, Bắc Caroline và o năm 1903 và má»™t cuá»™c du hà nh bằng máy bay hiện đạiâ€. Và o má»™t trăm năm trÆ°á»›c, không ngÆ°á»i nà o có thể tưởng tượng ra rằng ngÆ°á»i ta có thể ngồi trÆ°á»›c má»™t cái há»™p, vừa gá»i Ä‘iện vừa nghe được tiếng nói, vừa xem thấy ngÆ°á»i Ä‘ang trò chuyện vá»›i mình.
Những tiến bá»™ của chúng ta tháºt đáng kinh ngạc, nhÆ°ng má»™t vấn nạn vá» luân lý và giáo dục vẫn còn tồn tại và nặng ná» hÆ¡n cả ngÆ°á»i sống ở thế ká»· trÆ°á»›c hay ba mÆ°Æ¡i thế ká»· qua. Chúa Giêsu trong Phúc Âm, NgÆ°á»i đã ám chỉ tá»›i sách Xuất hà nh, sách đó thuáºt lại sá»± kiện đã xảy ra trÆ°á»›c khi Chúa Giêsu sinh ra khoảng má»™t ngà n bốn trăm năm. Äoạn văn mà NgÆ°á»i đã trÃch dẫn nhÆ° sau: “Mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răngâ€. Äiá»u nà y có nghÄ©a là chỉ có mắt má»›i Ä‘á»n mắt được và chỉ có răng má»›i Ä‘á»n răng được. Nói cách khác, đây là má»™t sá»± bà o chữa cho má»™t công lý chÃnh xác và o má»™t thá»i mà ná»n quân chủ ngá»± trị, không hè do dá»± phạt tá»™i chết má»™t ngÆ°á»i ăn cắp má»™t quả nho trên bà n của vua. Hãy nhá»› lại và o những ngà y tháng của Chúa Giêsu, nhiá»u năm sau lá»i bà o chữa nà y đã trở nên hòa hoãn hÆ¡n. Vua Hêrôđê đã không do dá»± chém đầu Gioan Tẩy Giả bởi vì vị quốc vÆ°Æ¡ng dại gái ấy đã là m má»™t lá»i hứa ngu ngốc vá»›i má»™t cô gái nhảy dâm đãng.
Chúa Giêsu tìm kiếm má»™t ná»n đạo lý cao hÆ¡n cho những ngÆ°á»i Ä‘i theo NgÆ°á»i. NÆ¡i hình ảnh má»™t bức tranh NgÆ°á»i đòi há»i chúng ta không nên nhấn mạnh đến má»™t sá»± công lý nghiêm thẳng. Äiá»u đó Ä‘ang muốn nói đến án lệnh là m cho sá»± việc nên nghiêm trá»ng hÆ¡n. Chúa Giêsu còn Ä‘i xa hÆ¡n nữa. NgÆ°á»i tuyên bố nếu chỉ yêu thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i cùng dân tá»™c vá»›i mình thì không đủ. NgÆ°á»i ban mệnh lệnh yêu thÆ°Æ¡ng ngay cả kẻ thù của mình và cầu nguyện cho những kẻ bắt bá»› mình. Những kẻ hoà i nghi chế tạo những giáo huấn nà y. Há» nghÄ© rằng Chúa Giêsu là má»™t gã khá» khạo và những giáo huấn của NgÆ°á»i là những lý tưởng không thể thá»±c hiện được. ÄÆ°Æ¡ng nhiên Chúa Giêsu không ngây thÆ¡ tà nà o, NgÆ°á»i rất khôn ngoan. Những lý tưởng NgÆ°á»i Ä‘Æ°a ra là những mục Ä‘Ãch không phải là không đạt tá»›i được. Ãt nhất chúng ta cÅ©ng nhÆ° những ngÆ°á»i có dit đã nghe và chấp nháºn sá»± thách đố của NgÆ°á»i: “Các con phải trở nên hoà n hảo nhÆ° Cha các con ở trên trá»i là Äấng Hoà n Hảoâ€.
Thánh Phaolô há»i chúng ta: “Anh em không ý thức anh em là Äá»n Thá» Chúa Thánh Thần Æ°, và Thánh Thần của Thiên Chúa ngá»± trong lòng anh em sao?â€. Má»™t sá»± khiêm nhượng giả hiệu sẽ không bao giá» là m cho chúng ta quên Ä‘i giá trị của mình. Chúng ta xét thấy nhà thá» là nÆ¡i thánh thiêng bởi vì đó là nhà của Thiên Chúa. Cùng má»™t cách ấy, chúng ta phải nháºn biết sá»± thánh thiêng của chúng ta vì nó là Äá»n Thá» của Thiên Chúa. Thánh Thần Thiên Chúa sống Ä‘á»™ng bên trong chúng ta, biến đổi chúng ta nên con cái của Thiên Chúa, củng cố hình ảnh Con Thiên Chúa là Chúa Giêsu nÆ¡i chúng ta. Có phải không khi nói vá»›i chúng ta rằng chúng ta phải trở nên khác Ä‘i, rằng chúng ta không phải tá»± dối mình bằng việc suy nghÄ© theo lối trần tục sao? Chúng ta được kêu gá»i để hà nh Ä‘á»™ng theo những tiêu chuẩn của Thiên Chúa, không phải theo những tiêu chuẩn của xã há»™i thế trần.
Khi chúng ta đến dá»± Thánh Lá»…, việc đầu tiên chúng ta lắng nghe Lá»i Chúa, Thánh Kinh sẽ dẫn chúng ta Ä‘i đến những lý tưởng và những thách đố. Tiếp đó, chúng ta tham dá»± Phụng vụ Thánh Thể và chúng ta được lãnh nháºn Mình và Máu Chúa. Thánh Thể là nguồn sức mạnh Thiên Chúa ban cho chúng ta để chúng ta tiến bÆ°á»›c theo những lý tưởng của Thánh Kinh và để chấp nháºn những thách đố ấy. Sẽ không có sá»± tiến bá»™ tháºt sá»± trong đạo đức nếu chúng ta không sẵn lòng cố gắng, dù vất vả cÅ©ng không há» chi để toà n tâm toà n ý vá»›i tiếng gá»i của Chúa Giêsu là : “Các con hãy trở nên trá»n là nh nhÆ° Cha trên trá»i là Äấng trá»n là nhâ€.[Mục Lục]
22. Yêu kẻ thù là thánh
(TrÃch trong ‘Xây Nhà Trên Äá’ của Lm. ViKiNi)
Mở đầu sách Äại há»c của Nho Giáo đã nêu rõ mục Ä‘Ãch là “Äại há»c chi đạo: Tại minh minh đức, tại thân dân, tại chỉ Æ° chà thiệnâ€.
Kết thúc Hiến chÆ°Æ¡ng nÆ°á»›c Trá»i trong bà i Tin Mừng hôm nay cÅ©ng đặt rõ mục Ä‘Ãch là “Anh em hãy nên hoà n thiện nhÆ° Cha trên trá»i... là yêu kẻ thùâ€.
Nho Giáo ở phÆ°Æ¡ng trá»i Viá»…n Äông, Kitô giáo ở phÆ°Æ¡ng trá»i Cáºn Äông, tuy xa nhau hà ng ngà n dặm, nhÆ°ng tình yêu đâu có khác nhau?
Má»™t Ä‘Ã ng muốn con ngÆ°á»i nên chà thiện ở tại thân dân, thÆ°Æ¡ng yêu dân.
Má»™t Ä‘Ã ng bảo: “Anh em hãy nên toà n thiện ở tại thÆ°Æ¡ng yêu cả kẻ thùâ€.
Má»™t Ä‘Ã ng: “Minh minh đứcâ€, minh là là m sáng tá», minh đức là đức sáng láng của Trá»i; minh minh đức là là m cho đức sáng của Trá»i sáng tá» ra, chiếu sáng ra.
Má»™t Ä‘Ã ng bảo: hãy cầu nguyện, cốt yếu của cầu nguyện là là m cho danh thánh Cha trên trá»i hiển sáng, chiếu sáng ra khắp muôn dân. Thiên Chúa là ánh sáng, Äức Kitô là ánh sáng bởi ánh sáng (Ga. 1, 9).
Phần kinh của sách Äại há»c chỉ có 205 chữ: đây là cÆ°Æ¡ng lÄ©nh, là Hiến chÆ°Æ¡ng của Nho Giáo, mục Ä‘Ãch Ä‘Ã o tạo ngÆ°á»i há»c Thánh quân tá», thánh nhân.
Hiến chÆ°Æ¡ng nÆ°á»›c Trá»i của Äức Giêsu cÅ©ng rất ngắn gá»n, và i trăm chữ, nhằm Ä‘Ã o tạo con ngÆ°á»i thà nh con Cha trên Trá»i, thà nh Thánh nhân của Thiên Chúa.
Hai Hiến chÆ°Æ¡ng có lẽ chỉ khác nhau ở chá»—: Tin Mừng nói rõ Cha trên trá»i là Äấng hoà n thiện và hạnh phúc NÆ°á»›c Trá»i; sách Äại há»c không nói rõ, nhÆ°ng cÅ©ng ngầm hiểu: là m cho dân được hạnh phúc là ở tá»›i Ä‘Ãch chà thiện; chà thiện chÃnh là Thiên Chúa.
Lá»i Chúa hôm nay đặt chÆ°Æ¡ng trình nên chà thiện, nên chà thánh rất cụ thể.
Bà i I (Lv. 19, 1-2; 17-18) Chúa phán dạy: “Các ngÆ°Æ¡i phải nên thánhâ€. Nhá» sống thánh thiện, má»›i tránh được: ghen ghét, oán háºn, trả thù; má»›i biết yêu đồng loại nhÆ° chÃnh mình. Ná»n tảng của dân thánh đặt trên: “Ta là Äấng Thánhâ€.
Ở thá»i Cá»±u Ước, trÆ°á»›c kỳ lÆ°u đầy, khi nghe nói đến “Äấng Thánh†thì dân nhá»› đến Äá»n Thánh, nhá»› đến nÆ¡i cá»±c Thánh trong cung thánh, nhá»› đến những ngà y lá»… Thánh, những việc Thánh há» phải là m nÆ¡i Ä‘á»n thỠđể được nên thánh.
Äến thá»i lÆ°u đầy Ä‘á»n thá» bị phá hủy, dân bÆ¡ vÆ¡, không còn Ä‘iểm tá»±a để nháºn ra Giavê là Äấng Thánh cho dân nên thánh. Há» phải nhá»› lại giá»›i luáºt giao Æ°á»›c núi Sinai mà Giavê, Äấng Thánh đã ban cho há». Há» cần sống thá»±c hiện giá»›i luáºt đó để há» nên thánh nhÆ° Äấng Thánh đã truyá»n dạy há». Há» má»›i mong Äấng Thánh giải phóng há» khá»i cảnh lÆ°u đầy nhÆ° Ngà i đã giải phóng tổ tiên há» khá»i nô lệ Ai Cáºp.
Bà i II (1Cr. 3, 16-23) Phaolô không nhắc tá»›i Ä‘á»n thá» Giêrusalem, không nhắc đến luáºt cÅ© nữa. Tân Ước là thá»i đại má»›i, dân Chúa thá»±c sá»± không nên thánh nhá» Ä‘á»n thá» hay lá» luáºt. Há» nên thánh, há» là dân thánh (1Phêrô 2, 9) nhỠđược tái sinh bởi nÆ°á»›c và Thánh Thần. Phaolô cho há» thấy: “Anh em là đá»n thá» Thiên Chúa, và Thánh Thần Thiên Chúa ngá»± trong anh em†Từ nay há» là chi thể thánh của Äức Kitô “Anh em thuá»™c vá» Äức Kitô, Äức Kitô thuá»™c vá» Thiên Chúaâ€
Thánh Phaolô đã cho ta biết rõ, bản chất cốt yếu của thánh thiện, không nhá» Ä‘á»n thá» hoặc bất cứ ai dù là Phaolô... hay luáºt lệ chỉ nhá» má»™t mình Thiên Chúa: “ChÃnh nhá» NgÆ°á»i, vá»›i NgÆ°á»i và trong NgÆ°á»i†đã là m cho ta nên thánh.
Khi đã nhá» NgÆ°á»i mà nên thánh, thì chÃnh nhá» NgÆ°á»i mà chúng ta má»›i có thể yêu kẻ thù.
Nhá» NgÆ°á»i và nhÆ° NgÆ°á»i, chúng ta sẵn sà ng chịu vả má phải và giÆ¡ thêm má trái cho há» vả, chứ không nhÆ° luáºt dạy: mắt Ä‘á»n mắt răng Ä‘á»n răng. Nhá» NgÆ°á»i và nhÆ° NgÆ°á»i, chúng ta không cần che thân, không cần bảo vệ, sẵn sà ng chịu bóc lá»™t áo trong cÅ©ng nhÆ° áo ngoà i. Nhá» NgÆ°á»i và nhÆ° NgÆ°á»i không có hòn đá gối đầu, chúng ta không tiếc xót khi cho vay mượn, không bám gót của cải, dá»… dà ng cho Ä‘i, bá» Ä‘i.
Nhá» NgÆ°á»i và nhÆ° NgÆ°á»i đã vác khổ giá, chúng ta sẵn sà ng phục vụ công việc nhÆ° nô dịch, là m phu nhÆ° ông Simon vô cá»› bị quân dữ bắt là m phu vác đỡ thánh giá Chúa. HÆ¡n nữa, còn phải sẵn sà ng hy sinh cả mạng sống để yêu kẻ thù.
NhÆ° thế, má»›i được trở nên con Cha, Äấng đã là m cho mặt trá»i má»c lên soi sáng cho kẻ xấu cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i tốt và cho mÆ°a xuống cho kẻ dữ cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i là nh. Chiêm ngắm những kỳ công bao la đó, Nho gia xÆ°a đã rất ngạc nhiên kêu lên: “Ôi đạo của báºc thánh vÄ© đại thay! mênh mông nhÆ° biển cả, sinh thà nh, nuôi dưỡng, giáo dục, thánh hóa tất cả vạn váºt trong vÅ© trụ từ đất Ä‘i tá»›i trá»i cá»±c kỳ tốt đẹp: Äại tai thánh nhân chi đạo! dÆ°Æ¡ng dÆ°Æ¡ng hồ, phát dục vạn váºt; tuấn cá»±c vu thiên†(Trung Dung - chÆ°Æ¡ng 27)
Thánh nhÆ° váºy đã “phối hợp vá»›i trá»i đất rá»™ng dầy cao minh: bác háºu phối địa, cao minh phối thiên†(Trung Dung - 26)
Lá»i Chúa hôm nay giúp chúng ta thấy ba mức Ä‘á»™ thánh thiện:
Thánh thiện ở Ä‘á»n thá», kinh lá»… nhÆ° hạng tÆ° tế, bị Chúa phê: quân nà y mến Ta bằng môi miệng và lòng nó xa Ta.
Thánh thiện ở giữ trá»n lá» luáºt nhÆ° chà ng thanh niên già u có, nhÆ°ng anh thiếu má»™t Ä‘iá»u là : hãy vá» bán những gì anh có mà cho ngÆ°á»i nghèo, ngÆ°á»i nghèo là kẻ thù của ngÆ°á»i già u.
Thánh thiện ở yêu kẻ thù, yêu kẻ thù mới thực là tình yêu chà thiện, chà thánh phản ánh rõ nét tình yêu Thiên Chúa đã thà mạng sống Con Một cho kẻ thù: kẻ thù của Thiên Chúa là kẻ tội lỗi.
Lạy Chúa, xin thánh hóa tình yêu con, cho con biết yêu mến má»i ngÆ°á»i, nhất là những ngÆ°á»i thù ghét, oán háºn con. Amen.[Mục Lục]
23. Gợi ý giảng của Lm Carôlô
Sá»NG BẰNG YÊU THÆ¯Æ NG
1) Thế nà o là thánh?
Trong các bà i Ä‘á»c hôm nay, chúng ta nghe được hai lá»i kêu gá»i nên thánh nhÆ° Thiên Chúa: “Các ngÆ°Æ¡i hãy nên thánh, vì Ta là Äấng Thánh†(bà i Ä‘á»c I); “Các con hãy nên trá»n là nh nhÆ° Cha các con ở trên trá»i là Äấng trá»n là nh†(Bà i Tin Mừng).
Thánh là thế nà o?
NgÆ°á»i ta thÆ°á»ng hình dung vị thánh là má»™t ngÆ°á»i khổ hạnh, xa lánh thế gian, chuyên chăm Ä‘á»c kinh cầu nguyện… Vì hình dung nhÆ° thế, ngÆ°á»i ta ngưỡng má»™ các vị thánh nhÆ°ng không thÃch là m thánh.
Bà i Ä‘á»c I và bà i Tin Mừng hôm nay hình dung vị thánh má»™t cách rất dá»… thÆ°Æ¡ng, dá»… thÃch: Thánh là ngÆ°á»i cố gắng giống Chúa. Mà vì Chúa là tình yêu cho nên thánh là ngÆ°á»i sống yêu thÆ°Æ¡ng, chẳng những yêu thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i thân cáºn vá»›i mình, mà còn yêu thÆ°Æ¡ng cả những kẻ thù ghét mình.
Má»™t vị thánh nhÆ° thế, ai mà không thÃch? Hình ảnh má»™t vị thánh nhÆ° thế, ai mà không muốn trở thà nh? Và những ngÆ°á»i thánh nhÆ° thế, xã há»™i nà o mà không cần đến?
2) “Mắt Ä‘á»n mắt, răng thế răngâ€
Toà n văn của khoản luáºt trả Ä‘Å©a được ghi trong sách Xuất hà nh (Xh 21,24) nhÆ° sau: “Mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng, tay Ä‘á»n tay, chân Ä‘á»n chân, phá»ng Ä‘á»n phá»ng, bầm Ä‘á»n bầm, sÆ°ng Ä‘á»n sÆ°ngâ€. Mục Ä‘Ãch của khoản luáºt nà y là tuy cho phép trả Ä‘Å©a nhÆ°ng giá»›i hạn sá»± trả Ä‘Å©a đúng mức bị gây hại: kẻ thù là m mình hÆ° má»™t mắt, mình có thể trả Ä‘Å©a là m cho nó hÆ° lại má»™t mắt (không được hai); nó đánh mình bầm, mình có thể đánh nó bầm lại (không được hÆ¡n)…
Má»™t Ä‘iá»u đáng buồn là ngay trong thá»i đại Tân Ước nà y, nhiá»u ngÆ°á»i chẳng những chÆ°a giữ được giá»›i hạn tối thiểu của luáºt Cá»±u Ước mà còn tệ hÆ¡n thế nhiá»u. Há» sống theo luáºt “Hòn đất ném Ä‘i, hòn chì ném lạiâ€. Hãy nhìn tình hình xung Ä‘á»™t bên Trung Äông giữa Palestine và Israel: má»™t ngÆ°á»i của bên nà y bị bắn tỉa chết là liá»n sau đó má»™t là ng của bên kia bị máy bay bên nà y ném bom. Trên bình diện nhá» hÆ¡n: hai đứa trẻ đánh nhau kéo theo hai gia đình xung Ä‘á»™t vá»›i nhau; khi hai ngÆ°á»i cãi nhau, ngÆ°á»i nà y chá»i má»™t câu thì ngÆ°á»i kia đáp lại ba câu; ngÆ°á»i nà y nói “Cha mầy†thì ngÆ°á»i kia đáp lại “Tổ tiên sÆ° mầyâ€â€¦
Là m thế nà o để chấm dứt xung Ä‘á»™t? Cách giải quyết “Mắt Ä‘á»n mắt răng Ä‘á»n răng†rất khó dừng lại ở giá»›i hạn hợp lý mà thÆ°á»ng có khuynh hÆ°á»›ng leo thang trả Ä‘Å©a. Còn nếu giải quyết bằng cách “Hòn đất ném Ä‘i hòn chì ném lại†thì xung Ä‘á»™t cà ng leo thang nhanh hÆ¡n.
Äến đây chúng ta má»›i thấy giáo huấn của Äức Giêsu rất khôn ngoan. Xung Ä‘á»™t chỉ chấm dứt được khi má»™t bên chịu nhÆ°á»ng nhịn. NhÆ°á»ng nhịn không có nghÄ©a là mình yếu, mình thua, nhÆ°ng là mình Ä‘ang cố gắng nên thánh nhÆ° Thiên Chúa ở trên trá»i là Äấng thánh.
3) Yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù không phải là thiện cảm, mà là thiện chÃ
Martin Luther King là má»™t mục sÆ° da Ä‘en, ngÆ°á»i đã đấu tranh để ngÆ°á»i da Ä‘en không còn bị ngÆ°á»i da trắng ngược đãi. Ông có má»™t cách hiểu rất dá»… chấp nháºn vá» lá»i Chúa Giêsu dạy “Hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thùâ€, nhÆ° sau:
“Trong Tân Ước, chúng ta thấy từ Agapè được dùng để chỉ tình yêu. Äó chÃnh là tình yêu dồi dà o không đòi má»™t đáp trả nà o hết. Các nhà thần há»c nói đó là tình yêu Thiên Chúa được thá»±c hiện ná»›i tâm hồn con ngÆ°á»i. Khi vÆ°Æ¡n lên má»™t đỉnh tình yêu nhÆ° váºy, chúng ta sẽ yêu hết má»i ngÆ°á»i, không phải vì chúng ta có thiện cảm vá»›i há», cÅ©ng không phải vì chúng ta đánh giá cao lối sống của há». Chúng ta yêu thÆ°Æ¡ng há» vì Thiên Chúa yêu thÆ°Æ¡ng há». Äó chÃnh là ý nghÄ©a lá»i Äức Giêsu dạy “Anh em hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thùâ€. Phần tôi, tôi sung sÆ°á»›ng vì Ngà i đã không nói “Anh em hãy có thiện cảm vá»›i kẻ thù của anh em†bởi vì có những ngÆ°á»i mà tôi khó có thiện cảm nổi. Thiện cảm là má»™t xúc cảm. Tôi không thể có xúc cảm vá»›i ngÆ°á»i đã ném bom và o gia đình tôi. Tôi không thể có thiện cảm vá»›i ngÆ°á»i bóc lá»™t tôi. Tôi không thể có thiện cảm vá»›i ngÆ°á»i đè bẹp tôi dÆ°á»›i sá»± bất công. Không, không thể có má»™t thiện cảm nà o đối vá»›i ngÆ°á»i đêm ngà y Ä‘e dá»a giết tôi. NhÆ°ng Äức Giêsu nhắc tôi rằng tình yêu còn lá»›n hÆ¡n thiện cảm, rằng tình yêu là thiện chà biết cảm thông, có tÃnh sáng tạo, cứu Ä‘á»™ đối vá»›i hết má»i ngÆ°á»i†(TrÃch bởi Fiches Dominicales, Năm A, trang 201)
4) Mảnh suy tư
- Khi Ä‘á»c lịch sá» ngÆ°á»i ta rất buồn, không phải buồn vì những tá»™i ác mà những kẻ ác đã phạm, cho bằng vì những sá»± trừng phạt mà ngÆ°á»i là nh phải gánh chịu; và má»™t cá»™ng Ä‘oà n trở nên hung ác không phải do những tá»™i ác thỉnh thoảng xảy ra cho bằng do thói quen xá» dụng hình phạt. (Oscar Wilde)
- Tha thứ giống nhÆ° cái gì? Giống nhÆ° mùi hÆ°Æ¡ng mà bông hoa tá»a ra khi nó bị giẫm nát.
5) Lá»i cầu nguyện cuối ngà y
Lạy Chúa, mỗi ngà y khi chúng con đi ngủ là đi và o một cái chết nho nhỠđể chịu một cuộc phán xét nho nhỠvỠmột ngà y vừa qua.
Ước gì khi đó từng Ä‘iá»u lầm lá»—i của chúng con Ä‘á»u đã được tha thứ, và từng Ä‘iá»u không thánh thiện của chúng con Ä‘á»u đã được thánh hóa.
Xin đừng để còn má»™t Ä‘iá»u gì Ä‘i theo chúng con và o giấc ngủ mà chÆ°a được tha thứ và thánh hóa.
Có nhÆ° thế chúng con má»›i luôn sẵn sà ng cho cuá»™c tái sinh và o cõi Ä‘á»i Ä‘á»i, chúng con dám nhìn vá» phÃa trÆ°á»›c vá»›i ánh mắt chan chứa tình yêu và hy vá»ng và có thể đứng vững trÆ°á»›c mặt Chúa là Äấng vừa là quan tòa vừa là Äấng cứu Ä‘á»™ chúng con, má»™t quan tòa thánh thiện và má»™t đấng cứu Ä‘á»™ yêu thÆ°Æ¡ng. (Äức Giám Mục Appleton)
6) Chuyện minh hoạ
a/ Trả thù
Má»™t thanh niên trong là ng bị lăng mạ cách tháºm tệ. Anh vá»™i và ng đến mục sÆ° kể cho ông nghe và muốn Ä‘i trả thù ngay.
- Tốt hơn, con nên vỠnhà .
- Nhưng con bị nhục mạ.
- Váºy thì con cà ng nên vá» nhà ngay lúc nà y. Sá»± nhục mạ cÅ©ng giống nhÆ° bùn.
- Äúng thế. Con sẽ là m sạch nó.
- Nà y con, có má»™t Ä‘iá»u con có thể há»c há»i tốt ngay bây giá» và sau nà y: Bùn được gạt sạch dá»… dà ng khi nó khô.
b/ Tiêu diệt kẻ thù
Má»™t hoà ng đế Trung hoa tuyên bố sẽ tiêu diệt hết các kẻ thù. NhÆ°ng Ãt lâu sau, thần dân thấy nhà vua Ä‘i lại, ăn uống vá»›i kẻ thù trÆ°á»›c kia.
- Chẳng phải ngà i đã từng nói là sẽ tiêu diệt hết kẻ thù?
- Äúng, ta đã tiêu diệt hết kẻ thù, vì ta đã biến há» thà nh bạn bè của ta.[Mục Lục]
24. Nên hay dừng? - JM. Lam Thy
Cả chÆ°Æ¡ng 5 sách Tin Mừng theo Thánh Mat-thêu trỉnh thuáºt Lá»i dạy của Äức Giê-su nhằm giúp các môn đệ và những kẻ tin trở nên ngÆ°á»i công chÃnh: Từ “8 mối phúc†đến “muối, men và ánh sáng cho Ä‘á»iâ€. Tiếp liá»n theo đó, Äức Giê-su lại dạy 5 “Äừngâ€: Äừng giáºn ghét – Chá»› ngoại tình – Äừng ly dị – Äừng thá» thốt – Chá»› trả thù; và 1 “Nênâ€: Phải yêu kẻ thù.
Bà i Tin Mừng tuần trÆ°á»›c (CN VI/TN-A – Mt 5, 17-37) trÃch Lá»i Äức Giê-su dạy các môn đệ 4 “Äừngâ€; đến bà i Tin Mừng hôm nay (CN VII/TN-A – Mt 5, 38-48), NgÆ°á»i lại dạy thêm 1 “Äừng†nữa: Chá»› trả thù. Vì sao con ngÆ°á»i hay trả thù? Chung quy cÅ©ng do tá»± ái quá cao mà thôi, bởi tá»± ái là gì nếu không phải là tá»± yêu mình. Khi chỉ biết yêu mình má»™t cách thái quá thì sẽ cho là mình đúng, lúc nà o và trong trÆ°á»ng hợp nà o cÅ©ng đúng hết. Bởi thế nên được ngÆ°á»i khen thì chẳng nói là m gì, nhÆ°ng bị chê thì sá»ng cồ lên ngay. Bị phê bình trúng tim Ä‘en thì bằng má»i giá sẽ tìm cách trả Ä‘Å©a. Nói cách khác, khi con ngÆ°á»i tá»± ái quá đáng, sẽ rất dá»… giáºn ghét và từ giáºn ghét sẽ Ä‘Æ°a đến hà nh Ä‘á»™ng trả thù.
Ngay trong Cá»±u Ước, Lá» Luáºt cÅ©ng dạy: “Luáºt báo phục tÆ°Æ¡ng xứng: Mạng Ä‘á»n mạng, mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng, tay Ä‘á»n tay, chân Ä‘á»n chân.†(Änl 19:21); “Nếu ai là m cho ngÆ°á»i đồng bà o phải mang táºt, thì phải xá» vá»›i nó nhÆ° nó đã xá» vá»›i ngÆ°á»i ta: chá»— gãy Ä‘á»n chá»— gãy, mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng; nó đã là m cho ngÆ°á»i khác mang táºt thế nà o, thì ngÆ°á»i ta cÅ©ng sẽ là m cho nó nhÆ° váºy.†(Lv 24, 19-20); “Nếu có gây tổn thÆ°Æ¡ng, thì ngÆ°Æ¡i phải lấy mạng Ä‘á»n mạng, mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng, tay Ä‘á»n tay, chân Ä‘á»n chân†(Xh 21, 23-24). Má»›i nghe qua những Ä‘iá»u khoản đó thì thấy quả tháºt là Lá» Luáºt quá khe khắt. Và cÅ©ng vì thế nên đã có những bà i suy niệm cho rằng hà nh Ä‘á»™ng nhÆ° váºy là phản Ki-tô giáo. Sẽ có phản biện: Nếu là phản Ki-tô giáo thì tại sao Äức Giê-su không bãi bá» mà NgÆ°á»i lại dạy “Thầy đến không phải để bãi bá», nhÆ°ng là để kiện toà n Lá» Luáºt†(Mt 5, 17)?
Thá»±c ra, vấn Ä‘á» cÅ©ng không đến ná»—i nan giải cho lắm. TrÆ°á»›c hết, cần phải hiểu Lá» Luáºt của Cá»±u Ước dù sao cÅ©ng chỉ là luáºt do con ngÆ°á»i đặt ra, mà đối vá»›i con ngÆ°á»i thì chỉ thÃch sòng phẳng theo kiểu “ân Ä‘á»n oán trả†(Ä‘á»n Æ¡n trả oán), nên má»›i đòi “mạng Ä‘á»n mạng, mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng, tay Ä‘á»n tay, chân Ä‘á»n chânâ€. Tuy nhiên, Ä‘iá»u cần lÆ°u ý là lá» luáºt có tÃnh răn Ä‘e: Chỉ có nghiêm ngặt nhÆ° váºy má»›i có thể răn Ä‘e, ngăn ngừa ngÆ°á»i ta phạm tá»™i. Coi lại câu chuyện Nguyên tổ phạm tá»™i thì vấn Ä‘á» sáng tá» ngay. Thiên Chúa Ä‘Æ°a ra giá»›i luáºt “trái cấm†cÅ©ng là để răn Ä‘e. Nếu con ngÆ°á»i biết vâng phục thì đâu có sao. Äã không vâng lá»i, còn muốn trở nên “những vị thần biết Ä‘iá»u thiện Ä‘iá»u ác" (St 3, 5) ngang bằng vá»›i Thiên Chúa, nên má»›i thà nh cá»› sá»±. Biết là tá»™i mà còn cứ cố tình phạm tôi, rõ rà ng Nguyên tổ loà i ngÆ°á»i đã tá»± xỠán mình. tá»± kết án mình váºy. Äức Giê-su Thiên Chúa cÅ©ng đã từng khẳng định: “Ai nghe những lá»i tôi nói mà không tuân giữ, thì không phải chÃnh tôi xét xá» ngÆ°á»i ấy, vì tôi đến không phải để xét xá» thế gian, nhÆ°ng để cứu thế gian. Ai từ chối tôi và không đón nháºn lá»i tôi, thì có quan toà xét xá» ngÆ°á»i ấy: chÃnh lá»i tôi đã nói sẽ xét xá» ngÆ°á»i ấy trong ngà y sau hết.†(Ga 12, 47-48).
Không những chỉ khuyên “Chá»› trả thùâ€. Äức Giê-su còn Ä‘i xa hÆ¡n: “Phải yêu kẻ thùâ€. Äể cụ thể hóa vấn Ä‘á», NgÆ°á»i lại tiếp tục dùng kiểu nói “Luáºt dạy rằng… Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết…â€, để răn dạy môn đệ: "Anh em đã nghe Luáºt dạy rằng: Mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: đừng chống cá»± ngÆ°á»i ác, trái lại, nếu bị ai vả má bên phải, thì hãy giÆ¡ cả má bên trái ra nữa. Nếu ai muốn kiện anh để lấy áo trong của anh, thì hãy để cho nó lấy cả áo ngoà i. Nếu có ngÆ°á»i bắt anh Ä‘i má»™t dặm, thì hãy Ä‘i vá»›i ngÆ°á»i ấy hai dặm. Ai xin, thì hãy cho; ai muốn vay mượn, thì đừng ngoảnh mặt Ä‘i.†(Mt 5, 38-42). Äã không “ăn miếng trả miếngâ€, mà lại còn lấy đức Ä‘á»™ mà đáp trả oán thù (dÄ© đức báo oán), sẵn sà ng chịu Ä‘á»±ng gấp bá»™i sá»± tà n Ä‘á»™c của ác nhân, thì quả là … thiên nan vạn nan, khó lòng mà chấp hà nh.
Con ngÆ°á»i chỉ có thể tá»± yêu mình (tá»± ái), khó lòng yêu được ngÆ°á»i khác, chá»› đừng nói đến yêu cả kẻ thù. Mà có lẽ cÅ©ng chÃnh vì thế nên má»›i có vụ “cá»a rá»™ng, cá»a hẹp†("Hãy qua cá»a hẹp mà và o, vì cá»a rá»™ng và đưá»ng thênh thang thì Ä‘Æ°a đến diệt vong, mà nhiá»u ngÆ°á»i lại Ä‘i qua đó. Còn cá»a hẹp và đưá»ng cháºt thì Ä‘Æ°a đến sá»± sống, nhÆ°ng Ãt ngÆ°á»i tìm được lối ấy. Mt 7, 13-14). NhÆ° váºy thì phải là m sao? Cái đó hoà n toà n tuỳ thuá»™c và o bản thân, bởi “TrÆ°á»›c mặt con, NgÆ°á»i đã đặt lá»a và nÆ°á»›c, con muốn gì, hãy Ä‘Æ°a tay ra mà lấy. TrÆ°á»›c mặt con ngÆ°á»i là cá»a sinh cá»a tá», ai thÃch gì, sẽ được cái đó†(Hc 15, 16-17). Nếu không muốn báºn tâm báºn trÃ, không muốn hy sinh nà y, thiệt thòi khác, con ngÆ°á»i được quyá»n tá»± do chá»n cho mình cá»a rá»™ng – còn rá»™ng thênh thang nữa kia! – còn ngược lại, sẽ được và o cá»a hẹp.
Nói cách khác, con ngÆ°á»i hoà n toà n tá»± do khi yêu hoặc ghét, Chúa không há» ngăn cấm hay bắt buá»™c, NgÆ°á»i chỉ khuyên bảo, nhắc nhở thôi. Có lẽ cÅ©ng nhá» thế mà trong cuá»™c sống vẫn còn nhiá»u tháºt nhiá»u những con ngÆ°á»i sẵn sà ng quyết tâm chá»n cho mình cá»a hẹp. Thế thì tại sao lại cứ Ä‘Æ°a cái tá»± ái lố bịch của mình lên quá cao nhÆ° thế? Vâng, hãy bình tâm lại mà “xoay cái nhìn ra khá»i cái tôiâ€, để thấy được rằng mình đã “nháºn†quá nhiá»u từ Thiên Chúa, kể cả của anh em đồng loại. Váºy tại sao lại cứ khép chặt cá»a lòng, bịt chặt miệng túi, mà không biết Ä‘em chia sẻ vá»›i anh em những gì mình đã được nháºn? Hãy nhá»› rằng, nếu bản thân có Ä‘em “cho†anh em cái gì thì cái đó cÅ©ng chẳng phải là của riêng mình, mà là của Thiên Chúa đã ban cho, váºy đâu có mất mát thiệt thòi gì mà cứ phải ca cẩm? Vâng, Lá»i Chúa còn rà nh rà nh ra đó: “Anh em đã được cho không, thì cÅ©ng phải cho không nhÆ° váºy.†(Mt 10, 8).
NhÆ° váºy là đã rõ, Äức Giê-su không bãi bá» Lá» Luáºt, “dù má»™t chấm má»™t phết cÅ©ng không thay đổiâ€, mà NgÆ°á»i chỉ “kiện toà nâ€. Nói cho dá»… hiểu hÆ¡n thì Lá» Luáºt vì do con ngÆ°á»i soạn thảo nên chÆ°a đầy đủ, chÆ°a nêu báºt được cái cốt lõi của vấn Ä‘á» (giữ Lá» Luáºt để phụng thá», tôn vinh Thiên Chúa). Vì thế, NgÆ°á»i má»›i dùng cách nói “Luáºt dạy rằng… Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết…†để các môn đệ hiểu được rằng những Ä‘iá»u Lá» Luáºt dạy chỉ là những “lý lẽâ€, những “tÆ° tưởng của loà i ngÆ°á»iâ€, và cần phải nhìn vấn Ä‘á» theo “tÆ° tưởng của Thiên Chúaâ€, đó là “điá»u quan trá»ng nhất trong Lá» Luáºt là công lý, lòng nhân và thà nh tÃn. Các Ä‘iá»u nà y vẫn cứ phải là m, mà các Ä‘iá»u kia thì không được bá».†(Mt 23, 23). Và cÅ©ng vì “điá»u quan trá»ng nhất trong Lá» Luáºt là công lý, lòng nhân và thà nh tÃnâ€, nên sau 5 lá»i khuyên “Äừngâ€, thì tiếp liá»n theo đó, Äức Ki-tô lại khuyên “Nên†(“Phải yêu kẻ thùâ€). Thay vì “lấy oán báo oán (“dÄ© oán báo oánâ€) thì hãy lấy Æ¡n báo oán (“dÄ© đức báo oánâ€).
Cả 6 Ä‘iá»u khuyên bảo “Äừng†và “Nênâ€, xét cho thấu đáo, Ä‘á»u nằm trong luáºt yêu thÆ°Æ¡ng, mà ở đây là Luáºt yêu thÆ°Æ¡ng của Thiên Chúa (vô hạn) chá»› không phải của con ngÆ°á»i (hữu hạn). Nói vá» luáºt yêu thÆ°Æ¡ng thì chÃnh là nói vá» nguyên lý tình yêu, nguyên lý ấy xuất phát từ Thiên-Chúa-Tình-Yêu. Vâng, kể từ khi Thiên Chúa dá»±ng nên vÅ© trụ, muôn loà i, thì đã vì tình yêu mà NgÆ°á»i dá»±ng nên loà i ngÆ°á»i và đặt là m chủ mặt đất. Con ngÆ°á»i đầu tiên được sinh ra chỉ có má»™t mình, Thiên Chúa lại thÆ°Æ¡ng "Con ngÆ°á»i ở má»™t mình thì không tốt" (St 2, 18), nên ban cho má»™t ngÆ°á»i bạn khác giá»›i tÃnh để từ đó có thể sinh sôi nảy nở cho đầy mặt đất. Sá»± đối kháng giá»›i tÃnh không nhằm loại trừ nhau mà là bổ túc cho nhau, há»— trợ nhau nên hoà n thiện. CÅ©ng vì tình yêu, không những Thiên Chúa dá»±ng nên con ngÆ°á»i giống hình ảnh NgÆ°á»i, có nam có nữ, mà NgÆ°á»i lại ban cho con ngÆ°á»i má»™t đặc ân là được tá»± do đến gần nhÆ° tuyệt đối. CÅ©ng vì được tá»± do nhÆ° váºy, nên con ngÆ°á»i đã vượt qua giá»›i răn của Thiên Chúa mà phạm tá»™i. Sau khi phạm tá»™i, con ngÆ°á»i vẫn không bị trách phạt; chẳng những thế, còn được Thiên Chúa ban Con Má»™t xuống thế để cứu chuá»™c, để giải thoát con ngÆ°á»i khá»i ách thống trị của tá»™i lá»—i và đem lại Ä‘á»i sống vÄ©nh cá»u. Nếu không vì tình yêu, thì Thiên Chúa có đối xá» vá»›i con ngÆ°á»i nhÆ° váºy không?
Nói tóm lai, bản chất con ngÆ°á»i vốn dÄ© là thÃch yêu hÆ¡n bị ghét, và nếu có yêu thì chỉ thÃch yêu mình hÆ¡n cả. Còn oái oăm hÆ¡n nữa là khi thù ghét ngÆ°á»i khác thì lại không muốn ngÆ°á»i ta thù ghét mình. Nếu không vì thế, các báºc thánh hiá»n đã không mất công truyá»n dạy “Ká»· sở bất dục, váºt thi Æ° nhân†(Ä‘iá»u mình không muốn thì đừng là m cho ngÆ°á»i khác), “ái nhân nhÆ° ái thân†(yêu ngÆ°á»i nhÆ° yêu mình). Thiên Chúa thì còn hÆ¡n thế nữa, tình yêu NgÆ°á»i dà nh cho nhân loại đã lên tá»›i tuyệt đỉnh: NgÆ°á»i đã ban cả Con Má»™t là m giá chuá»™c muôn ngÆ°á»i vì tình yêu. Và chÃnh Con Má»™t Thiên Chúa – Äức Giê-su Ki-tô – luôn luôn day: "Váºy tất cả những gì anh em muốn ngÆ°á»i ta là m cho mình, thì chÃnh anh em cÅ©ng hãy là m cho ngÆ°á»i ta, vì Luáºt Mô-sê và lá»i các ngôn sứ là thế đó" (Mt 7, 12); “Anh em hãy yêu thÆ°Æ¡ng nhau, nhÆ° Thầy đã yêu thÆ°Æ¡ng anh em†(Ga 15,12); “Ở Ä‘iểm nà y, má»i ngÆ°á»i sẽ nháºn biết anh em là môn đệ của Thầy: là anh em có lòng yêu thÆ°Æ¡ng nhau†(Ga 13, 15).
Ôi! Lạy Chúa! Chúa đã dá»±ng nên con, đã ban cho con má»™t tấm lòng, má»™t trà khôn biết phân biệt thiện ác, biết yêu và ghét, và nhất là đã ban cho con sá»± tá»± do tuyệt đối, để con có thể tá»± quyết định cuá»™c Ä‘á»i của mình bằng cách lá»±a chá»n má»™t con Ä‘Æ°á»ng. Con đã sai lầm trong lá»±a chá»n để chỉ biết yêu mình trên hết, co mình và o cái vỠốc “Ãch kỷ†đến Ä‘á»™ có thể “hại nhân†(“Ãch ká»· hại nhânâ€: lợi mình hại ngÆ°á»i). Xin Chúa Ä‘oái thÆ°Æ¡ng, ban cho con má»™t tâm hồn quảng đại, má»™t tấm lòng bao dung Ä‘á»™ lượng; xin cho con biết yêu ngÆ°á»i nhÆ° yêu chÃnh mình, biết coi tất cả má»i ngÆ°á»i (kể cả những ngÆ°á»i thù ghét con) Ä‘á»u là anh em má»™t nhà (“tứ hải giai huynh đệâ€), cùng con má»™t Cha trên trá»i.
Ôi! “Lạy Chúa từ nhân, xin cho con biết mến yêu và phụng sá»± Chúa trong má»i ngÆ°á»i. Lạy Chúa xin hãy dùng con nhÆ° khà cụ bình an của Chúa, để con Ä‘em yêu thÆ°Æ¡ng và o nÆ¡i oán thù, Ä‘em thứ tha và o nÆ¡i lăng nhục, Ä‘em an hoà và o nÆ¡i tranh chấp, Ä‘em chân lý và o chốn lá»—i lầm. Äể con Ä‘em tin kÃnh và o nÆ¡i ghi nan, chiếu trông cáºy và o nÆ¡i thất vá»ng. Äể con dá»i ánh sáng và o nÆ¡i tối tăm, Ä‘em niá»m vui đến chốn u sầu. Lạy Chúa xin hãy dạy con, tìm an ủi ngÆ°á»i hÆ¡n được ngÆ°á»i ủi an, tìm hiểu biết ngÆ°á»i hÆ¡n được ngÆ°á»i hiểu biết, tìm yêu mến ngÆ°á»i hÆ¡n được ngÆ°á»i mến yêu. Vì chÃnh khi hiến thân là khi được nháºn lãnh, chÃnh lúc quên mình là lúc gặp lại bản thân. Vì chÃnh khi thứ tha là khi được tha thứ, chÃnh lúc chết Ä‘i là khi vui sống muôn Ä‘á»i. Ôi Thần Linh thánh ái! Xin mở rá»™ng lòng con, xin thÆ°Æ¡ng ban xuống những ai lòng đầy thiện chÃ, Æ¡n an bình.†(TCCÄ Kinh Hoà Bình). Amen. [Mục Lục]
25. Yêu thương tha nhân không giới hạn
(Suy niệm của Lm FX Vũ Phan Long)
1.- Ngữ cảnh
Câu Mt 5,17 Ä‘Æ°a và o má»™t vấn Ä‘á»: tÆ°Æ¡ng quan giữa Luáºt Môsê và các Ngôn sứ, tức trá»ng tâm của niá»m tin Cá»±u Ước, và giáo huấn của Äức Giêsu, trá»ng tâm của niá»m tin Kitô giáo. Vấn đỠđược minh nhiên cứu xét trong phân Ä‘oạn 5,20-48 là bản văn nói vá» sáu “cặp đối nghÄ©aâ€. Phân Ä‘oạn nà y cho thấy tÃnh cách má»›i mẻ trong giáo huấn của Äức Giêsu so vá»›i chÃnh các bản văn Cá»±u Ước.
Bản văn chúng ta Ä‘á»c hôm nay Ä‘á» cáºp đến hai cặp đối nghÄ©a cuối cùng: chá»› trả thù (5,38-42) và phải yêu kẻ thù (cc. 43-48).
2.- Bố cục
Bản văn có thể chia thà nh hai phần:
1) Chớ trả thù (5,38-42);
2) Phải yêu kẻ thù (5,43-48).
3.- Và i điểm chú giải
- mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng (38): Äây là luáºt hình sá»± dá»±a trên nguyên tắc đối trá»ng: ai đã gây thiệt hại, thì phải sá»a chữa thiệt hại đã gây ra. Xem Xh 21,23-25; Lv 24,19-20; Änl 19,21; Bá»™ luáºt Hammourabi (2000 năm tCN).
- đừng chống cá»± ngÆ°á»i ác (39): Lá»i nà y được ngá» vá»›i kẻ bị xúc phạm để há» biết xá» sá»± đúng tÆ° cách là môn đệ Chúa Kitô, chứ không phải là nhằm hủy bá» ná»n luáºt pháp hiện hà nh (thánh Phaolô đã váºn dụng luáºt pháp nà y: x. Cv 25,11). ChÃnh cách xá» sá»± nà y cho thấy rằng các bá»™ luáºt hình sá»± chỉ có tÃnh cách nhất thá»i, giá»›i hạn.
- Ä‘i má»™t dặm (41): Có lẽ đây là má»™t dịch vụ. Các lÃnh tráng và quan chức có thể bắt ngÆ°á»i qua Ä‘Æ°á»ng vác má»™t gánh nặng (trÆ°á»ng hợp Simôn Kyrênê) hoặc Ä‘i vá»›i há» nhÆ° là con tin hoặc nhÆ° ngÆ°á»i dẫn Ä‘Æ°á»ng.
- Ai muốn vay mượn (42): Bên Paléttina, “cho vay thÆ°á»ng tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i bố thà (x. Hn 29,1). NgÆ°á»i Israel không được cho ngÆ°á»i đồng chủng vay lấy lãi (Xh 22,24; Lv 25,35-37; Änl 15,7-11; 23,20-21).
- hãy yêu kẻ thù (44): Äá»™ng từ agapaô nói đến má»™t tình yêu hy sinh cho ngÆ°á»i kia. Tình philia (phileô) là má»™t tÆ°Æ¡ng quan đặc biệt, má»™t sá»± trao đổi, má»™t sá»± đồng thuáºn há»— tÆ°Æ¡ng dá»±a trên các phẩm chất tá»± nhiên, sá»± để ý đến nhau, sá»± đồng cảm. Còn eraô (eros) là tình yêu phà m tục.
- nên hoà n thiện (48): Teleios (Hp. tamim) có nghÄ©a là đã đạt tá»›i Ä‘Ãch (telos), tức là tá»›i mức thể hiện tối Ä‘a; nhÆ° thế là không có lá»— hổng, khiếm khuyết, giá»›i hạn.
4.- à nghĩa của bản văn
* Chớ trả thù (38-42)
Luáºt báo phục (“mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răngâ€) hình thái triệt để nhất và cÅ©ng sÆ¡ khai nhất của luáºt hình sá»±; luáºt báo phục chÃnh là việc hợp pháp hóa sá»± công bình riêng tÆ°. Tháºt ra, và o thá»i Äức Giêsu, ngÆ°á»i ta không còn áp dụng luáºt nà y cách cứng ngắc nữa, vì đã tạo ra những hình thức khác để ná»™p phạt (đóng tiá»n…). Tuy nhiên, Äức Giêsu đã lấy luáºt báo phục là m Ä‘iểm xuất phát để giáo huấn: vá»›i năm và dụ cụ thể (cc. 39b-42), NgÆ°á»i má»i gá»i các thÃnh giả Ä‘i xa hÆ¡n thái Ä‘á»™ cam chịu thụ Ä‘á»™ng: không những không đáp lại sá»± dữ bằng sá»± dữ, nhÆ°ng còn phải đáp lại sá»± dữ bà ng sá»± là nh, sá»± thiện. Bằng các và dụ đó, Äức Giêsu cho các môn đệ hiểu rằng Thiên Chúa Cha chỠđợi há» sẵn sà ng cho Ä‘i trá»n vẹn, cho đến mức tối Ä‘a, nếu hoà n cảnh đòi há»i. Do đó, không phải là cứ áp dụng sát mặt chữ những và dụ của Äức Giêsu, nhÆ°ng là hiểu cho đúng để áp dụng cho đúng. Vấn Ä‘á» không phải chỉ là đưa má kia cho ngÆ°á»i ta tát tiếp, nhÆ°ng là cống hiến má»™t không gian để kẻ gian ác có thể suy nghÄ© vá» các lầm lạc của há».
Chịu vả và o cả hai má, nhÆ°á»ng cả áo ngoà i cho kẻ đòi áo trong, Ä‘i hai dặm vá»›i má»™t ngÆ°á»i bắt anh Ä‘i má»™t dặm, anh muốn vay mượn, thì hãy cho vay mượn, tất cả Ä‘á»u là những hà nh vi diá»…n tả thái Ä‘á»™ Kitô hữu, nhÆ°ng không đúng ý Chúa Kitô nếu ngÆ°á»i bị khổ không chịu khổ vì tình yêu đối vá»›i những kẻ gây bất công cho mình.
* Phải yêu kẻ thù (43-48)
Vá»›i cặp đối nghÄ©a cuối cùng nà y, Äức Giêsu cho hiểu rằng sá»± hoà n thiện của Chúa Cha, đó là tình yêu. Sách Lêvi (19,18) buá»™c ngÆ°á»i HÃp-ri yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i re’a (HL ho plêsios, ngÆ°á»i thân cáºn), là ngÆ°á»i cùng sống giao Æ°á»›c vá»›i Äức Chúa, những thà nh viên của cá»™ng đồng dân Thiên Chúa; ngÆ°á»i ngoại quốc (gêr) mà đi và o cá»™ng đồng tôn giáo vá»›i ngÆ°á»i Israel thì cÅ©ng được hưởng tình yêu nà y. Sá»± thù ghét kẻ thù không được quy định trong Lá» Luáºt, nhất là vá»›i má»™t công thức sống sượng nhÆ° thế. Sá»± thù ghét nà y phát sinh nhÆ° má»™t háºu quả của luáºt yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i thân cáºn.
Kẻ thù đầu tiên được kể ra, đó là “những kẻ ngược đãiâ€. Äây hẳn là những kẻ thù chống lại niá»m tin của ta, chống lại lối sống Kitô giáo. Yêu kẻ thù không có nghÄ©a là trở thà nh bạn hữu của há», nhÆ°ng là tá» ra thông cảm, nhân ái, và sẵn sà ng trợ giúp. Äức Giêsu đã yêu thÆ°Æ¡ng má»i ngÆ°á»i, nhÆ°ng không phải không có những sá»± Æ°u ái đối vá»›i má»™t số ngÆ°á»i, và cÅ©ng không ngại nói lên lá»i răn Ä‘e và trách mắng các đối thủ. Tình yêu đối vá»›i kẻ khác được diá»…n tả ra bằng hai và dụ mẫu: cầu nguyện cho kẻ thù và “chà o há»i†má»i ngÆ°á»i không phân biệt. (x. Lc 23,34; Cv 7,60). NgÆ°á»i Kitô hữu phải mở rá»™ng vòng ngÆ°á»i thân cáºn ra bên ngoà i những gì Luáºt dạy và những ngÆ°Æ¡i thu thuế (telônai) và dân ngoại (ethnikoi) vẫn thá»±c hà nh. NgÆ°á»i plêsios không chỉ là “những ngÆ°á»i công chÃnhâ€, “những ngÆ°á»i tốt†(c. 45), “những ai yêu thÆ°Æ¡ng anh em†(c. 46), “các anh em†(c. 47), nhÆ°ng tất cả má»i ngÆ°á»i, đặc biệt các “kẻ thù†(cc. 43-44), “những kẻ ngược đãi anh em†(c. 44), “những ngÆ°á»i xấu†và “những ngÆ°á»i bất chÃnh†(c. 45).
Äức Giêsu Ä‘Æ°a Ä‘iá»u răn yêu thÆ°Æ¡ng vá» lại vá»›i ý hÆ°á»›ng của Äấng Láºp pháp đầu tiên. Tình yêu buá»™c phải cung cấp cho má»i ngÆ°á»i những gì phải là m: sá»± tÃn nhiệm, sá»± trân trá»ng, sá»± trợ giúp. CÅ©ng nhÆ° trong những cặp đối nghÄ©a khác, Äức Giêsu không chỉ cho má»™t lá»i khuyên, nhÆ°ng ban má»™t lệnh má»›i cho các tÆ°Æ¡ng quan giữa con ngÆ°á»i. NgÆ°á»i môn đệ chỉ trở thà nh con của Chúa Cha trong mức Ä‘á»™ ngÆ°á»i ấy mô phá»ng lối xá» sá»± của mình theo cách ứng xá» của Chúa Cha, nghÄ©a là yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i khác, kể cả kẻ thù, y nhÆ° Chúa Cha vẫn yêu thÆ°Æ¡ng há». Khi yêu thÆ°Æ¡ng má»i ngÆ°á»i không phân biệt kỳ thị, ngÆ°á»i Kitô hữu chứng tá» cách chắc chắn và trung thá»±c nhất dây quan hệ há» hà ng vá»›i Thiên Chúa. Câu “anh em hãy nên hoà n thiện, nhÆ° Cha anh em trên trá»i là Äấng hoà n thiện†(Mt 5,48) là m vá»ng lại lá»i má»i gá»i của sách Änl (18,13): “Anh (em) phải sống trá»n hảo vá»›i Äức Chúa, Thiên Chúa của anh (em)†và của sách Lêvi (19,2): “Hãy nói vá»›i toà n thể cá»™ng đồng con cái Ãt-ra-en và bảo chúng: Các ngÆ°Æ¡i phải thánh thiện, vì Ta, Äức Chúa, Thiên Chúa của các ngÆ°Æ¡i, Ta là Äấng Thánhâ€.
+ Kết luáºn
Luáºt Kitô hữu là luáºt yêu thÆ°Æ¡ng. Khi ngÆ°á»i môn đệ Chúa Kitô chấp nháºn những từ bá» do luáºt nà y đòi há»i, luáºt yêu thÆ°Æ¡ng nà y chứng tỠđược tất cả trá»ng lượng của nó. Nếu các nguyên tắc được công bố ở đây Ä‘i và o trong xã há»™i, xã há»™i nà y hẳn là sẽ không bị tiêu vong, nhÆ°ng sẽ thấy các tÆ°Æ¡ng quan giữa con ngÆ°á»i được đổi má»›i, bởi vì các bất công và bạo Ä‘á»™ng sẽ bị dáºp tắt dá»… dà ng nhá» sống theo luáºt nà y hÆ¡n là do sợ các biện pháp chế tà i hình sá»±. Tháºt ra đây chÃnh là lối sống của Äức Giêsu. Äức Giêsu đã chết vì không nhÆ°á»ng bÆ°á»›c trÆ°á»›c các áp lá»±c của sá»± tháºn trá»ng hoặc của lÆ°Æ¡ng tri. Khi là m nhÆ° thế, NgÆ°á»i không đảo lá»™n tráºt tá»± xã há»™i, nhÆ°ng NgÆ°á»i củng cố các tÆ°Æ¡ng quan giữa con ngÆ°á»i vá»›i con ngÆ°á»i. Bắt chÆ°á»›c Thiên Chúa, và cÅ©ng là bắt chÆ°á»›c Äức Giêsu, là quy tắc duy nhất của lối cÆ° xá» của Kitô hữu, là con Ä‘Æ°á»ng duy nhất để vượt qua ná»n luân lý Pharisêu.
5.- Gợi ý suy niệm
- Qua giáo huấn của NgÆ°á»i, Äức Giêsu giúp chúng ta nhìn và o Ä‘á»i sống Kitô hữu giữa lòng xã há»™i. NhÆ° bất cứ ai, ngÆ°á»i Kitô hữu cÅ©ng có khi là đối tượng của những bất công, của bạo Ä‘á»™ng; há» bị xá» thô bạo, hà nh hạ, đánh Ä‘áºp, bá» tù, xá» bất công. Äức Giêsu Ä‘á» nghị không phải là má»™t cách thức xá» sá»± mang tÃnh tá»± vệ hoặc chỉ là bất bạo Ä‘á»™ng, nhÆ°ng còn là chấp nháºn bị tÆ°á»›c Ä‘oạt vô Ä‘iá»u kiện.
- Khi chịu xá» bất công, ngÆ°á»i môn đệ Chúa Kitô vác tháºp giá cho những kẻ đã chuẩn bị tháºp giá cho mình. Không phải là những hà nh vi thể lý là đáng kể, nhÆ°ng là những Ä‘á»™ng lá»±c khiến ngÆ°á»i ta chấp nháºn, không vì yếu Ä‘uối hoặc hèn nhát, nhÆ°ng là để khá»i gây thiệt hại cho ngÆ°á»i anh em hÆ° há»ng, lạc Ä‘Æ°á»ng.
- Äức Giêsu không Ä‘á» nghị má»™t tráºt tá»± má»›i cho các tÆ°Æ¡ng quan xã há»™i, nhÆ°ng má»™t nguyên tắc sống khổ chế có khả năng minh há»a và giải thÃch trÆ°á»›c thái Ä‘á»™ của NgÆ°á»i đối vá»›i ngÆ°á»i Pharisêu và các kẻ bách hại NgÆ°á»i nói chung.
- Luáºt Tình yêu kẻ thù đảo lá»™n các cách xá» sá»± theo quy Æ°á»›c của loà i ngÆ°á»i. ThÆ°á»ng yêu thÆ°Æ¡ng là quan tâm đến những ai có cùng kiểu nhìn nhÆ° mình, trình Ä‘á»™ văn hóa nhÆ° mình, địa vị xã há»™i nhÆ° mình. Sứ Ä‘iệp Tin Mừng vượt quá các giá»›i hạn ấy. Äức ái Kitô giáo không “cà o bằng†các con ngÆ°á»i, nhÆ°ng tá» ra kÃnh trá»ng há», tháºm chà cả các giá»›i hạn và khiếm khuyết của há». Lòng nhân ái của Kitô hữu là thông dá»± và o tình yêu của chÃnh Thiên Chúa.
- Từ ngữ “hoà n thiện†in và o trong lối hà nh xá» của Kitô hữu má»™t sức năng Ä‘á»™ng. “Hoà n thiện†là vượt qua má»i thiếu sót, nhÆ° thế là không bao giá» thá»±c hiện được vÄ©nh viá»…n, nhÆ°ng cứ tiến tá»›i mãi, và nếu mức Ä‘á»™ là sá»± hoà n thiện của Thiên Chúa, thì ta chẳng bao giỠđạt tá»›i được mức thá»±c hiện hoà n toà n. Nên hoà n thiện nhÆ° Chúa Cha, trong cụ thể, là bắt chÆ°á»›c Äức Kitô trong thái Ä‘á»™ quy phục trá»n vẹn, anh hùng, thánh ý Thiên Chúa, và trong sá»± táºn tình sống cho anh chị em. [Mục Lục]
26. Chú giải của Noel Quesson
“Anh em đã nghe luáºt dạy ngÆ°á»i xÆ°a rằng….còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết…â€
Tiếp nối bà i giảng trên núi, chúng ta Ä‘ang ở phần Ä‘á» thứ năm và thứ sáu trong luáºt má»›i. Äức Giêsu đã chống lại những gì đã được nói trÆ°á»›c kia hay đúng hÆ¡n ngÆ°á»i kiện toà n chúng. NhÆ°ng cách nói nà y có má»™t uy quyá»n chÆ°a từng thấy, nhất là khi ngÆ°á»i ta biết công thức ở thể thụ Ä‘á»™ng (“luáºt dạy ngÆ°á»i xÆ°a†= luáºt được dạy cho…) là má»™t ngữ Ä‘iêu trong ngôn ngữ Do thái, được dùng vô vị, để tránh việc sá» dụng danh của Thiên Chúa mà ngÆ°á»i ta không bao giá» nói ra vì lòng tôn kÃnh NgÆ°á»i. Nói rõ ra công thức nà y có nghÄ©a; “Thiên Chúa đã nói..còn Thầy, Thầy cho anh em biết…â€. CÅ©ng thế, công thức “anh em đã được nghe, được dạy…†gợi lại việc Ä‘á»c trang trá»ng luáºt trong phụng vụ ở Há»™i ÄÆ°á»ng. Äó là luáºt thánh, bất khả xâm phạm toả ánh vinh quang của núi Xi-nai. Váºy, Äức Giêsu đã dám chống lại lá»i của Thiên Chúa, sách kinh Tô-ra bằng những khẳng định riêng NgÆ°á»i. Không bao giá» có má»™t ngôn sứ nà o đã nói nhÆ° thế. Vai trò của há» chỉ là truyá»n đạt lại hay chú giải sứ Ä‘iệp của Thiên Chúa: "Äức Chúa nói nhÆ° thế..." Äể nói nhÆ° Äức Giêsu, phải là ngÆ°á»i Ä‘iên hoặc là Thiên Chúa.
“Thiên Chúa đã dạy anh em... Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em..." NgÆ°á»i ta biết rằng NgÆ°á»i đã bị buá»™c tá»™i phạm thánh.
NhÆ°ng phần tiếp theo sẽ chứng tá» cho chúng ta thấy rằng đó là má»™t sứ Ä‘iệp tháºt sá»± siêu phà m, má»™t sứ Ä‘iệp của Thiên Chúa!
Anh em đã nghe Luáºt dạy rằng: "Mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng". Còn Thầy, Thầy bảo anh em đừng chống cá»± ngÆ°á»i ác..."
Tầm thÆ°á»›c thá»i đại của chúng ta... khó mà hiểu được "luáºt phạt ngang bằng" (loi du talion). Là m thế nà o mà Luáºt của Môsê (Luáºt của Thiên Chúa) đã có thể phát biểu má»™t luáºt nhÆ° thế. Vả lại, luáºt nà y đã là má»™t tiến bá»™ to lá»›n đối vá»›i bản năng: trả thù rất tá»± nhiên nÆ¡i con ngÆ°á»i. Bởi luáºt phạt ngang bằng ấy, những luáºt theo táºp quán của PhÆ°Æ¡ng Äông Cổ đại (và dụ: bá»™ luáºt Ham mourabi) cố gắng giá»›i hạn những sá»± trả thù thái quá. Hà nh Ä‘á»™ng tá»± nhiên của ngÆ°á»i bị tấn công là "trả Ä‘Å©a nhiá»u hÆ¡n". NhÆ° má»™t bà i ca man rợ mà La-méc đã hát: "Ca-in sẽ được báo thù gấp bảy, nhÆ°ng La-méc thì gấp bảy mÆ°á»i bảy..." (St 4,24). Vì thế luáºt ấy đã cố gắng giá»›i hạn bạo lá»±c và khuyến cáo chỉ nên bắt kẻ tấn công chịu sá»± đối xá» giống nhÆ° ngÆ°á»i nà y bắt nạn nhân của hắn phải chịu (Xh 21, 24; Lv 24,20; Änl 19,21). Hình nhÆ° chúng ta đã hoà n toà n vượt qua luáºt nà y của Kinh Thánh vì nó được viết ra cho má»™t thá»i- đại khác vá»›i thá»i đại của chúng ta. Than ôi! Nếu nhÆ° ngÆ°á»i ta cứ sống mãi theo luáºt hình phạt ngang bằng! Biết bao thà nh phố bị ném bom bởi sá»± “trả thù†tháºt biết bao cuá»™c đấu tranh chủng tá»™c, quốc gia, xã há»™i trong đó ngÆ°á»i ta áp dụng Ä‘iá»u ngược lại vá»›i "luáºt hình phạt ngang bằng, nghÄ©a là sá»± leo thang của bạo lá»±c". Nó áp dụng cho ngÆ°á»i nà o sẽ là ngÆ°á»i mạnh nhất cho ngÆ°á»i nà o sẽ trả Ä‘Å©a lại những cú đòn đã nháºn được! ngÆ°á»i ta nói má»™t cách ngây thÆ¡ vỠ‘những tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng’ nhÆ°ng đó luôn luôn là má»™t bản năng man rợ lâu Ä‘á»i.
Äức Giêsu đã táo bạo má»i gá»i con ngÆ°á»i Ä‘i đến hoà n thiện của tình yêu NgÆ°á»i bảo chúng ta rằng không nên trả thù vá» má»i việc... không nên đánh trả kẻ hung ác! và vốn là má»™t nhà thuyết giảng cụ thể, đại chúng, NgÆ°á»i sẽ cho chúng ta bốn và dụ:
“Nếu ai vả má bên phải, thì hãy giơ cả má bên trái ra nữa...
Nếu ai muốn kiện anh để lấy áo trong của anh, thì hãy để cho nó lấy cả áo ngoà i...
Nếu có ngÆ°á»i bắt anh Ä‘i má»™t dặm, thì hãy Ä‘i vá»›i ngÆ°á»i ấy hai dăm...
Ai xin thì anh hãy cho; ai muốn vay mượn thì anh đừng ngoảnh mặt Ä‘i..â€
Ở đây cÅ©ng thế, Tin Mừng không bao giá» cho chúng ta những công thức đạo đức hoà n toà n có sẵn. Äiá»u quan trá»ng là má»™t "tinh thần" chứ không phải là má»™t "quy tắc". ChÃnh Äức Giêsu, khi đã nháºn cái vả của ngÆ°á»i đầy tá»› Thượng Tế, đã không giÆ¡ má kia ra! NgÆ°á»i đã đáp lại dÅ©ng cảm và xứng đáng: "Sao anh lại đánh tôi" (Ga 18,23).
Vả lại ngÆ°á»i ta không có quyá»n dá»±a trên những lá»i đó của Äức Giêsu để bảo lãnh cho sá»± bất công, ở đây, chúng ta không có những quy tắc luáºt pháp có thể áp dụng nguyên xi cho xã há»™i dân sá»±: Ä‘iá»u nà y sẽ khuyến khÃch tình trạng ăn xin, khÃch lệ bạo lá»±c và tá»™i ác, không bảo đảm sá»± trừng phạt những kẻ bất lÆ°Æ¡ng. Chắc chắn, Äức Giêsu đã không muốn công nháºn má»™t tình trạng áp bức bất bình thÆ°á»ng khi đòi há»i những kẻ yếu phải cam chịu. CÅ©ng có những trÆ°á»ng hợp mà má»™t môn đệ chân chÃnh của Äức Giêsu phải chiến đấu: cam chịu sá»± bất công, nhất là sá»± bất công mà những ngÆ°á»i khác là nạn nhân, hoà n toà n trái ngược vá»›i tinh thần của Äức Giêsu. Sau khi đã nêu ra những khÃa cạnh đó, hãy để Äức Giêsu tra há»i chúng ta. Phải, tất cả chúng ta Ä‘á»u phải chiến thắng bản năng trả thù tròng con ngÆ°á»i của mình. Äiá»u ác sẽ không bị vượt qua khi chúng ta đáp lại nó bằng má»™t sá»± tà n nhẫn tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng. Khi ngÆ°á»i ta trả Ä‘Å©a Ä‘iá»u ác bằng Ä‘iá»u ác, ngÆ°á»i ta trở vá» vá»›i vòng tròn há»a ngục. Tháºt váºy, Ä‘iá»u ác mà chúng ta chịu Ä‘á»±ng tháºt ra vẫn còn ở bên ngoà i chúng ta. NhÆ°ng khi ngÆ°á»i ta đáp trả lại Ä‘iá»u ác, Ä‘iá»u ác ấy sẽ có thêm má»™t chiến thắng phụ nữa, bởi vì nó đã Ä‘i và o lòng chúng ta. Äức Giêsu muốn mở ra má»™t con Ä‘Æ°á»ng khác cho nhân loại: chiến thắng Ä‘iá»u ác bằng Ä‘iá»u thiện, dùng tình yêu để đáp lại háºn thù.
"Anh em đã nghe Luáºt dạy rằng: "hãy yêu đồng loại và hãy ghét kẻ thù".
Trong Kinh Thánh, ngÆ°á»i ta có tìm kiếm má»™t quy tắc nhÆ° nhÆ°ng thế cÅ©ng vô Ãch. Tháºt váºy, Äức Giêsu muốn ám chỉ thái Ä‘á»™ thông thÆ°á»ng của toà n thể nhân loại; được diá»…n tả rất mạnh trong nhiá»u bà i Thánh vịnh vỠ“sá»± trừng phạt của Chúaâ€, trong đó lòng thù ghét tá»™i lá»—i Ä‘i đến chá»— biện minh cho sá»± thánh chiến: "Lạy Chúa, Æ°á»›c chi Ngà i tiêu diệt kẻ gian tà … Lạy Chúa, kẻ ghét Ngà i, là m sao con không ghét? Con ghét chúng, ghét cay, ghét đắng, chúng trở thà nh thù địch của chÃnh con" (Tv 139,19-22). Những thủ bản kinh Thánh ở Qumram có lệnh truyá»n nà y: "NgÆ°Æ¡i sẽ ghét những đứa con của bóng tối". Vả lại, phải hiểu ở đây trÆ°á»›c hết không phải là những kẻ thù của mình mà là những “kẻ thù của Thiên Chúa" tức là những kẻ thù của của nhóm giáo sÄ© gồm “con cái của ánh sáng. Váºy sá»± thù ghét trÆ°á»›c hết có ý nghÄ©a là từ chối ý thức hệ của há».
"Còn Thầy, Thầy bảo anh em: hãy yêu kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em. NhÆ° váºy, anh em má»›i được trở nên con cái của Cha anh em, Äấng ngá»± trên trá»i, vì NgÆ°á»i cho mặt trá»i của NgÆ°á»i má»c lên soi sáng kẻ xấu cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i tốt, và cho mÆ°a xuống trên ngÆ°á»i công chÃnh cÅ©ng nhÆ° kẻ bất chÃnh".
Äây là điá»u má»›i mẻ cao cả nhất của Tin Mừng. Cho đến bây giá» ngÆ°á»i ta đã cầu nguyện "chống lại" các kẻ thù của mình (Thánh vịnh 17,13; 28,4; 69,23-29; v.v…) GiỠđây phải cầu nguyện cho há», nghÄ©a là để cho hỠđược hoán cải. NhÆ°ng hãy coi chừng, ngÆ°á»i ta không thể sống Tin Mừng, bằng cách chỉ ở lại trên bình diện con ngÆ°á»i. Là m Ä‘iá»u mà . Thiên Chúa vừa đòi há»i chúng ta là đã vượt quá những khả năng của con ngÆ°á»i. Nếu Äức Giêsu bảo chúng ta yêu mến kẻ thù, chúng ta bởi vì Thiên Chúa là ngÆ°á»i đầu tiên yêu chúng ta nhÆ° thế Phải Ä‘á»c lại Ä‘oạn văn nổi tiếng của thánh Phaolô gởi tÃn hữu Rôm (5,7.8): "Hầu nhÆ° không ai chết vì ngÆ°á»i công chÃnh, há»a may có ai dám chết vì má»™t ngÆ°á»i lÆ°Æ¡ng thiện chăng. Thế mà Äức Kitô đã chết vì chúng ta, ngay khi chúng ta còn là những ngÆ°á»i tá»™i lá»—iâ€. Khi chúng ta đứng trÆ°á»›c má»™t tình yêu thÆ°Æ¡ng mà vá» mặt con ngÆ°á»i, chúng ta khó sống hoặc không thể sống nổi thì chúng ta không còn ở lại trên bình diện tâm lý, đạo đức và xã há»™i… mà phải đặt mình trÆ°á»›c măt ảnh chuá»™c tá»™i: Lạy Chúa Giêsu con của Chúa Cha, Chúa đã muốn Ä‘iá»u tốt là nh cho những ngÆ°á»i muốn Chúa chịu Ä‘iá»u ác... Chúa đã Ä‘au khổ và đã chết… Tình yêu chúng kẻ thù chỉ có thể đến từ Thiên Chúa không ngừng thá»±c hiện, ‘NgÆ°á»i cho mặt trá»i của NgÆ°á»i má»c lên trên cánh đồng của ngÆ°á»i vô thần bách hại đạo, cÅ©ng nhÆ° trên khu vÆ°á»n của các nữ tu Cát Minh’. Bạn có tá»± há»i mình phải là m gì để yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i không yêu thÆ°Æ¡ng bạn không?
Thiên Chúa đã yêu bạn nhÆ° thế nà o? Bằng cách không ngừng tha thứ cho bạn. Äức Giêsu chỉ dám yêu cầu chúng ta sống tình yêu thÆ°Æ¡ng xem ra không thể có đối vá»›i kẻ thù bởi vì NgÆ°á»i đã sống nó trÆ°á»›c tiên: "Lạy Cha, xin tha cho há», vì há» không biết việc há» là m†(Lc 23,34).
“Vì nếu anh em yêu thÆ°Æ¡ng kẻ yêu mình, thì anh em nà o có công chi? Ngay cả những ngÆ°á»i thu thuế cÅ©ng chẳng là m nhÆ° thế sao? Nếu anh em chỉ chà o há»i anh em mình thôi, thì anh em có gì lạ thÆ°á»ng đâu? Ngay cả ngÆ°á»i ngoại cÅ©ng chẳng là m nhÆ° thế sao?
NgÆ°á»i đã nói: chúng ta hãy trở thà nh muối và ánh của thế gian. Vì thế NgÆ°á»i má»i gá»i chúng ta chấp nháºn má»™t cung cách hoà n toà n má»›i vá» mặt nhân loại là không thể có cắt đứt vá»›i má»i cung cách của những ngÆ°á»i khác. Äể bắt chÆ°á»›c Thiên Chúa; noi gÆ°Æ¡ng NgÆ°á»i, chúng ta phải Ä‘i đến táºn cùng tình yêu ấy vốn không Ä‘Æ¡n giản là má»™t tình yêu có qua có lại: Tôi yêu thÆ°Æ¡ng bạn bởi vì bạn yêu thÆ°Æ¡ng tôi, tôi chà o bạn bởi vì bạn chà o tôi... Äức Giêsu nói, ngÆ°á»i ngoại cÅ©ng chẳng là m nhÆ° thế. Phần Thiên Chúa; trÆ°á»›c sá»± khÆ°á»›c từ tuyệt đối không đáp lại tình yêu, NgÆ°á»i vẫn duy trì quyết định tuyệt đối là yêu thÆ°Æ¡ng. Theo Äức Giêsu yêu không thể chỉ được giản lược và o bình diện tình cảm, sá»± lôi cuốn, cảm tÃnh, quyến luyến. Äức Giêsu không chê trách tình yêu đó, mà chúng ta rất cần. Ai có thể sống mà không có sá»± dịu dà ng âu yếm đó? Có Ä‘iá»u, Äức Giêsu bảo chúng ta rằng không nên ở lại mãi trong tình yêu đó.
Phải Äức Giêsu bảo chúng ta phải yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù của mình. Và chúng ta có sẵn nghệ thuáºt xoa dịu yêu sách của Tin Mừng, chúng ta nói: ‘Tôi không có kẻ thù...’ Lúc đó, chúng ta phải chấp nháºn ánh sáng sống sượng và mạnh mẽ mà Äức Giêsu soi chiếu trên cuá»™c Ä‘á»i con ngÆ°á»i đã mang dấu ấn của những xung Ä‘á»™t không thể tránh khá»i: Tháºt ra má»i ngÆ°á»i không giống tôi Ä‘á»u xúc phạm và là m tôi tổn thÆ°Æ¡ng. "Cái là m cho ngÆ°á»i khác khác tôi", cáo giác tôi và nhắm đến việc loại bá» tôi... ‘TÃnh tình ấy rất khác tÃnh tình của tôi’ là m tôi bá»±c dá»c giết chết tôi. ‘Cái cách nói năng đó... cái cách cÆ° xỠđó...’ là m tôi phát cáu. Bạn đừng chỠđến ngà y mai. Ngay trong giây phút nà y bạn. hãy ngừng ngay suy nghÄ© của bạn.... và hãy là m Ä‘iá»u Äức Giêsu bảo bạn: Hãy cầu nguyện, dù chỉ trên danh nghÄ©a cho những ngÆ°á»i là m bạn bá»±c bá»™i, những ngÆ°á»i là m bạn Ä‘au khổ, những ngÆ°á»i mà bạn không yêu hoặc những ngÆ°á»i không yêu bạn.
“Váºy anh em hãy nên hoà n thiện, nhÆ° Cha anh em trên trá»i là Äấng hoà n thiệnâ€.
Yêu thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i không yêu chúng ta... đó là noi gÆ°Æ¡ng Thiên Chúa. Hãy là m Ä‘iá»u thiện hảo cho những ai là m hại chúng ta, đó là điá»u linh thánh. "Kitô hữu là gì? Äó không phải là đã đạt đến mục Ä‘Ãch cao cả nhất tức tình yêu phổ quát, mà là cố gắng vÆ°Æ¡n lên tình yêu ấy. Äây không phải là má»™t thứ đạo đức hiá»n từ nhu nhược dà nh cho những ngÆ°á»i có tình cảm bất lá»±c. Chúng ta là những con cái của má»™t Chúa Cha được "ôm ấp tròng lòng của NgÆ°á»i" dù là kẻ xấu cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i tốt. Trên tháºp giá Äức Giêsu có quyá»n nói vá»›i chúng ta những yêu sách ấy. NgÆ°á»i là Äấng bị ngÆ°á»i ta vả và o má... bị ngÆ°á»i ta lá»™t áo trong, áo ngoà i... bị ngÆ°á»i ta Ä‘em ra xét xá» trong má»™t vụ kiện bất công... bị ngÆ°á»i ta Ä‘em ra xét xá» trong má»™t vụ kiện bất công... bị ngÆ°á»i ta lôi Ä‘i hai dặm trên con Ä‘Æ°á»ng lên núi Can-va-ri-ô. NgÆ°á»i là "Äấng bị đóng Ä‘inh mà không có lòng thù háºn". [Mục Lục]
27. Là m thánh sống - Trầm Thiên Thu
NgÆ°á»i ta chết rồi má»›i được là m thánh, chÆ°a chết mà sao là m thánh? Là m gì có chuyện “ngược Ä‘á»i†nhÆ° thế chứ? Äúng váºy, nhÆ°ng NGHỊCH mà lại hoà n toà n THUẬN đấy. Tại sao? Chết rồi mà là m thánh là “chuyện nhá»â€, sống mà là m thánh má»›i là “chuyện lá»›nâ€. Tháºt chứ không đùa. Vì Chúa Giêsu đã truyá»n lệnh: “Anh em hãy nên hoà n thiện, nhÆ° Cha anh em trên trá»i là Äấng hoà n thiện†(Mt 5:48).
Nhân vô tháºp toà n, ngay cả những thánh nhân cÅ©ng tìm vá» Nhà Cha qua con Ä‘Æ°á»ng tá»™i lá»—i và thứ tha. Vả lại, là m thánh hay không là dá»±a và o cuá»™c sống Ä‘á»i thÆ°á»ng, sống sao chết váºy. NhÆ° ngÆ°á»i ta vẫn nói: “Cá»p chết để da, ngÆ°á»i ta chết để tiếngâ€. Cái “tiếng†ở đây là “tiếng tốtâ€. Phà m nhân đầy “vết chà mâ€, phà m nhân mà hoà n thiện thì không phải là LÀM THÃNH Sá»NG sao? Tháºt váºy, Chúa Giêsu không chỉ bảo chúng ta phải là m thánh sau khi chết mà phải là m thánh ngay ở Ä‘á»i nà y váºy.
Thá»i đại của chúng ta cÅ©ng đã có những vị thánh sống nhÆ° Mẹ Teresa Calcutta (1910-1997), ÄGH Gioan Phaolô II (1920-2005). Và hiện nay, thế giá»›i Ä‘ang chú ý tá»›i ÄGH Phanxicô vá»›i phong cách “ngược Ä‘á»i†của má»™t thánh nhân giữa Ä‘á»i thÆ°á»ng, dám nói thẳng nói tháºt vì công lý và chân lý. Tất nhiên, chúng ta cÅ©ng phải sống nhÆ° thế – nếu thá»±c sá»± muốn là m thánh!
Muốn nên thánh thì phải yêu Chúa, mức Ä‘á»™ yêu Chúa được chứng minh qua việc yêu tha nhân – yêu ngÆ°á»i tức là yêu Chúa. Ai yêu Chúa thì phải từ bá» mình, ngược lại, ai yêu mình thì mặc nhiên từ bá» Chúa. Rất lô-gÃch. Phà m nhân chẳng là gì, có là gì thì chỉ là tá»™i nhân khốn nạn, vì con tim của chúng ta là “tro bụiâ€, hy vá»ng của chúng ta “hèn hÆ¡n đấtâ€, và cuá»™c Ä‘á»i của chúng ta “tệ hÆ¡n bùn†(Kn 15:10). Thế nên phải cố gắng “là m thánh sốngâ€, cố gắng không ngừng, cố gắng liên lỉ.
Tuy nhiên, nếu chỉ nên thánh má»™t mình thì là Ãch ká»· – mà Ãch ká»· thì không thể là m thánh, nghÄ©a là chúng ta phải không ngừng ná»— lá»±c nên thánh mà còn phải giúp ngÆ°á»i khác cùng nên thánh. Kinh Koran (Kinh thánh của Hồi giáo) xác định: “NgÆ°á»i hoà n thiện nhất là ngÆ°á»i đã giúp Ãch cho nhân loại nhiá»u nhấtâ€. Tất nhiên ai cÅ©ng có thể nên thánh và phải là m thánh, dù chúng ta chỉ là tá»™i nhân khốn nạn, trừ phi chúng ta không muốn. Äã có những tá»™i nhân “lá»›n†nhÆ°ng đã là m thánh: Vua Äa-vÃt, TÆ°á»›ng cÆ°á»›p Dismas (tên gian phi tốt bụng, Lc 23:39-43), binh sÄ© Longinô (ngÆ°á»i cầm giáo đâm và o ngá»±c Chúa Giêsu trên Äồi Sá»), Giáo hoà ng tiên khởi Phêrô, Tông đồ Phaolô, NgÆ°á»i Phụ nữ Tá»™i lá»—i (Lc 7:36-50),... và má»™t ngÆ°á»i Ãt “bị†để ý là vua Salômôn, dù là ngÆ°á»i khôn ngoan nhất nhÆ°ng cÅ©ng đã cãi lệnh Chúa và đã từng sống trong tá»™i lá»—i (1 V 11:1-13). Vì yếu Ä‘uối và tá»™i lá»—i ngáºp đầu nên má»›i phải cố gắng hoà n lÆ°Æ¡ng để là m thánh, và đừng bao giá» mất niá»m tin và o Lòng Chúa ThÆ°Æ¡ng Xót. Hoà n toà n hợp lý!
Thế nhÆ°ng đôi khi chúng ta vẫn nặng hình thức mà chÆ°a “lá»™t xác†được. Giảng hay, nói giá»i, viết tốt,… khiến say mê lòng ngÆ°á»i, nhÆ°ng chÃnh mình lại vẫn giáºm chân tại chá»—, chẳng thay đổi được gì. Váºy thì chỉ là “lẻo mép†hoặc “lẻo bútâ€, hoà n toà n vô Ãch! Loà i rắn và loà i cua phải lá»™t xác để phát triển, nếu chúng ta không “lá»™t xác†thì không thể phát triển vá» tâm linh được, mà “lá»™t xác†thì phải Ä‘au Ä‘á»›n, phải dứt khoát. Cà ng “lá»™t xác†nhiá»u thì cà ng hoà n thiện, cà ng nên thánh.
Từ ngà n xÆ°a, Äức Chúa đã phán vá»›i ông Mô-sê: “Hãy nói vá»›i toà n thể cá»™ng đồng con cái Ãt-ra-en và bảo chúng: Các ngÆ°Æ¡i phải thánh thiện, vì Ta là Äức Chúa, Thiên Chúa của các ngÆ°Æ¡i, Ta là Äấng Thánh†(Lv 19:1-2). Äó là lẽ tất nhiên. Thiên Chúa là Äấng thánh thì con cái Ngà i cÅ©ng phải thánh, không thể khác được.
Ngà i nói rất dứt khoát: “NgÆ°Æ¡i không được để lòng ghét ngÆ°á»i anh em, nhÆ°ng phải mạnh dạn quở trách ngÆ°á»i đồng bà o, nhÆ° thế, ngÆ°Æ¡i sẽ khá»i mang tá»™i vì nó. NgÆ°Æ¡i không được trả thù, không được oán háºn những ngÆ°á»i thuá»™c vá» dân ngÆ°Æ¡i. NgÆ°Æ¡i phải yêu đồng loại nhÆ° chÃnh mình. Ta là Äức Chúa†(Lv 19:17-18). Thấy Ä‘iá»u trái tai gai mắt mà là m ngÆ¡ thì có thể là bao che hoặc nhát đảm, nhÆ°ng dám lên tiếng cảnh báo thì má»›i là can đảm bảo vệ công lý và yêu mến chân lý. Tháºt váºy, ngÆ°á»i bạn thân thiết là ngÆ°á»i dám phê phán chúng ta cả trăm lần chỉ vì muốn tốt cho chúng ta, ngoà i ra không là “bạn†mà chỉ là “bè†mà thôi.
Thiên Chúa chà thánh, tháºt hạnh phúc khi chúng ta Ä‘ang biết tôn thá» má»™t Äấng Thánh toà n năng và hết má»±c yêu thÆ°Æ¡ng. Vì thế, chúng ta phải đêm ngà y thầm nhủ: “Chúc tụng Chúa Ä‘i, hồn tôi hỡi, toà n thân tôi, hãy chúc tụng Thánh Danh! Chúc tụng Chúa Ä‘i, hồn tôi hỡi, chá»› khá quên má»i ân huệ của NgÆ°á»i†(Tv 103:1-2). Phải hà nh Ä‘á»™ng nhÆ° váºy vá»›i lý do rất minh nhiên: “Chúa tha cho ngÆ°Æ¡i muôn ngà n tá»™i lá»—i, thÆ°Æ¡ng chữa là nh các bệnh táºt ngÆ°Æ¡i. Cứu ngÆ°Æ¡i khá»i chôn vùi đáy huyệt, bao bá»c ngÆ°Æ¡i bằng ân nghÄ©a vá»›i lượng hải hà †(Tv 103:3-4).
Ngà i không chỉ là Äấng chà tôn cao cả mà còn già u lòng thÆ°Æ¡ng xót: “Chúa là Äấng từ bi nhân háºu, NgÆ°á»i cháºm giáºn và già u tình thÆ°Æ¡ng, chẳng trách cứ luôn luôn, không oán há»n mãi mãi. NgÆ°á»i không cứ tá»™i ta mà xét xá», không trả báo ta xứng vá»›i lá»—i lầm. NhÆ° đông Ä‘oà i cách xa nhau ngà n dặm, tá»™i ta đã phạm, Chúa cÅ©ng ném tháºt xa ta. NhÆ° ngÆ°á»i cha chạnh lòng thÆ°Æ¡ng con cái, Chúa cÅ©ng chạnh lòng thÆ°Æ¡ng kẻ kÃnh tôn†(Tv 103:8-10, 12-13). Tháºt váºy, NgÆ°á»i không Ä‘Ã nh bẻ gãy cây lau bị giáºp, và cÅ©ng chẳng nỡ tắt Ä‘i tim đèn leo lét (x. Mt 12:20).
Chúng ta phải là m thánh sống vì má»™t lý do khác nữa, nhÆ° Thánh Phaolô đặt vấn Ä‘á»: “Nà o anh em chẳng biết rằng anh em là Äá»n Thá» của Thiên Chúa, và Thánh Thần Thiên Chúa ngá»± trong anh em sao? Váºy ai phá huá»· Äá»n Thá» Thiên Chúa, thì Thiên Chúa sẽ huá»· diệt kẻ ấy. Vì Äá»n Thá» Thiên Chúa là nÆ¡i thánh, và Äá»n ThỠấy chÃnh là anh em†(1 Cr 3:16-17). Thiên Chúa là Äấng Thánh thì không thể ở nÆ¡i ô uế tá»™i lá»—i. Chúng ta xấu xa, hèn hạ, khốn nạn và bất xứng nhÆ° thế, váºy mà Thiên Chúa lại cho chúng ta trở thà nh Äá»n Thá» của Ngà i. Tháºt không thể nà o tưởng tượng nổi, thế nên chúng ta phải tạ Æ¡n Ngà i bằng cách cố gắng là m thánh sống. Hoà n toà n hợp lý!
Thánh Phaolô cÅ©ng “ngược Ä‘á»i†khi nhắc nhở chúng ta: “Äừng ai tá»± lừa dối mình. Nếu trong anh em có ai tá»± cho mình là khôn ngoan theo thói Ä‘á»i, thì hãy trở nên nhÆ° Ä‘iên rồ, để được khôn ngoan tháºt. Vì sá»± khôn ngoan Ä‘á»i nà y là sá»± Ä‘iên rồ trÆ°á»›c mặt Thiên Chúa, nhÆ° có lá»i chép rằng: Chúa bắt được kẻ khôn ngoan bằng chÃnh mÆ°u gian của chúng. Lại có lá»i rằng: TÆ° tưởng kẻ khôn ngoan, Chúa Ä‘á»u biết cả: tháºt chỉ nhÆ° cÆ¡n gió thoảng ngoà i†(1 Cr 3:18-20). Ãt có ai dám “khác ngÆ°á»iâ€, vì nhÆ° váºy sẽ bị ngÆ°á»i ta cho là “chạm Ä‘iệnâ€, bị ghen ghét, bị xa lánh, bị trù dáºp,… thế nhÆ°ng nhÆ° váºy má»›i là “khôn ngoan tháºt†theo phong cách của Thiên Chúa. Äúng là “căng†tháºt đấy!
Cuối cùng, Thánh Phaolô kết luáºn rất cụ thể: “Váºy đừng ai dá»±a và o phà m nhân mà tá»± hà o. Vì tất cả Ä‘á»u thuá»™c vá» anh em; dù là Phaolô, hay Apôlô, hay Kê-pha, dù cả thế gian nà y, sá»± sống, sá»± chết, hiện tại hay tÆ°Æ¡ng lai, tất cả Ä‘á»u thuá»™c vá» anh em, mà anh em thuá»™c vá» Äức Kitô, và Äức Kitô lại thuá»™c vá» Thiên Chúa†(1 Cr 3:21-23).
Luáºt vị nhân sinh, nhân sinh bất vị luáºt. NhÆ°ng cuá»™c sống cần có luáºt nhÆ° dây cÆ°Æ¡ng và hà m thiếc để Ä‘iá»u khiển ngá»±a kẻo nó sinh chứng. Luáºt cÅ©ng Ä‘a dạng, có luáºt hợp lòng dân hoặc không hợp lòng dân. Luáºt hợp lòng dân là luáºt chứa sá»± nhân đạo, nhằm hoà n thiện con ngÆ°á»i – nhÆ° Luáºt Tân Ước, nổi báºt là chữ NÊN; còn luáºt không hợp lòng dân là luáºt chỉ nhắm tá»›i những khung hình phạt – nhÆ° Luáºt Cá»±u Ước, chú trá»ng chữ CẤM. Luáºt Cá»±u Ước xem chừng thoải mái, dá»… thá»±c hiện hÆ¡n, và ai cÅ©ng thÃch: “Mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răngâ€. Có lý lắm, vì ngÆ°á»i ta đánh mình thì mình phải “chÆ¡i tá»›i bến†chứ không thì ngÆ°á»i ta chê mình “dở ẹc†hoặc “lép vếâ€. Thế thì máu tá»± ái bốc tá»›i chá»m đầu thôi, chịu gì nổi!
Thế nhÆ°ng Äại sÆ° Giêsu dạy: “Äừng chống cá»± ngÆ°á»i ác, trái lại, nếu bị ai vả má bên phải, thì hãy giÆ¡ cả má bên trái ra nữa. Nếu ai muốn kiện anh để lấy áo trong của anh, thì hãy để cho nó lấy cả áo ngoà i. Nếu có ngÆ°á»i bắt anh Ä‘i má»™t dặm, thì hãy Ä‘i vá»›i ngÆ°á»i ấy hai dặm. Ai xin, thì hãy cho; ai muốn vay mượn, thì đừng ngoảnh mặt Ä‘i†(Mt 5:39-41). Chu choa, “căng†quá Ä‘i! Chúa Giêsu kỳ thà mồ, dạy những Ä‘iá»u chi mà khó mần quá chừng. Thế nhÆ°ng đó lại là chuyện tháºt chứ không là chuyện đùa!
Luáºt Cá»±u Ước dạy: “Hãy yêu đồng loại và hãy ghét kẻ thùâ€. Chỉ là “chuyện nhá»â€, các loà i Ä‘á»™ng váºt khác cÅ©ng vẫn thá»±c hiện nhÆ° váºy. Vì thế, Chúa Giêsu dạy những Ä‘iá»u mà chúng ta thấy rất khó nghe: “Hãy yêu kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em†(Mt 5:44). Mèn Æ¡i! Gay go quá Ä‘i!
Thế nhÆ°ng phải váºy thôi, vì Chúa Giêsu giải thÃch: “NhÆ° váºy, anh em má»›i được trở nên con cái của Cha anh em, Äấng ngá»± trên trá»i, vì NgÆ°á»i cho mặt trá»i của NgÆ°á»i má»c lên soi sáng kẻ xấu cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i tốt, và cho mÆ°a xuống trên ngÆ°á»i công chÃnh cÅ©ng nhÆ° kẻ bất chÃnh. Vì nếu anh em yêu thÆ°Æ¡ng kẻ yêu thÆ°Æ¡ng mình, thì anh em nà o có công chi? Ngay cả những ngÆ°á»i thu thuế cÅ©ng chẳng là m nhÆ° thế sao? Nếu anh em chỉ chà o há»i anh em mình thôi, thì anh em có là m gì lạ thÆ°á»ng đâu? Ngay cả ngÆ°á»i ngoại cÅ©ng chẳng là m nhÆ° thế sao?†(Mt 5:45-48). Những bà quyết Chúa Giêsu Ä‘Æ°a ra tháºt thú vị, rất “khác ngÆ°á»iâ€, rất “ngược Ä‘á»iâ€, nhÆ°ng mà lại rất thú vị và chà lý. Quả tháºt, có dám “khác ngÆ°á»i†thì má»›i khả dÄ© nên thánh, có thể là m thánh sống ngay trên thế gian nà y!
Nháºn biết mình chỉ là tá»™i nhân, chúng ta sẽ thấy thÃch lá»i truyá»n dạy của Chúa Giêsu: “Anh em hãy nên hoà n thiện, nhÆ° Cha anh em trên trá»i là Äấng hoà n thiện†(Mt 5:48). Khi định hÆ°á»›ng rạch ròi nhÆ° váºy, chúng ta sẽ thanh thản là m má»i thứ chỉ vì Chúa chứ không vì bất cứ lý do nà o khác, nhÆ° váºy chúng ta má»›i có thể thẳng thắn nhÆ° Thánh Phaolô đã xác định: “Tình yêu Äức Kitô thúc bách tôi†(2 Cr 5:14).
Lạy Thiên Chúa, chúng con xin lá»—i Chúa vì chúng con nói nhiá»u mà chẳng là m bao nhiêu. Xin Chúa giúp chúng con biết “khó†vá»›i chÃnh mình để biến đổi tÃch cá»±c từng ngà y theo định hÆ°á»›ng của Ngà i, để nên thánh trong từng nhịp thở, để nên thánh ngay trên thế gian nà y. ChÃnh Ngà i là Äấng Thánh thì chúng con không thể không là m thánh. Xin thÆ°Æ¡ng biến đổi chúng con, lạy Thiên Chúa chà thiện. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tá» Giêsu, Äấng cứu Ä‘á»™ chúng con. Amen. [Mục Lục]
28. Mở toang cá»a lòng – Thiên Phúc
(TrÃch trong ‘NhÆ° Thầy Äã Yêu)
Má»™t vị vua của Trung Quốc nói vá»›i triá»u đình của mình rằng: “Khi nà o ta chinh phục đất nÆ°á»›c ấy, ta sẽ tiêu diệt hết kẻ thùâ€.
Chẳng bao lâu sau, ông đã toà n thắng trở vá». Äình thần của ông Ä‘á»u chỠđợi má»™t cuá»™c thảm sát đẫm máu. Há» mong cho kẻ thù phải bị phanh thây không còn má»™t tên sống sót. NhÆ°ng há» lại vô cùng sá»ng sốt khi thấy kẻ thù ngồi ăn uống vá»›i nhà vua, cÆ°á»i cÆ°á»i nói nói vui vẻ nhÆ° kẻ thắng tráºn. Há» liá»n tâu nhà vua:
-Muôn tâu Thánh Thượng, trÆ°á»›c khi xuất quân lâm tráºn, ngà i đã tuyên bố là sẽ tiêu diệt kẻ thù cÆ¡ mà ! Sao bây giá»â€¦?
Hoà ng đế ôn tồn cÆ°á»i nói: “Không phải ta đã tiêu diệt hết kẻ thù rồi sao? Những ngÆ°á»i ngồi đây không phải là bạn hữu của chúng ta sao?â€
***
Sá»± trả thù theo Kinh Thánh, nó nhÆ° má»™t con dã thú nằm phục trong bóng đêm ở cá»a nhà , sẵn sà ng nhảy ra nhe răng và vÆ°Æ¡n vuốt (Kn 4,7). Con dã thú ấy ở đâu đó trong lòng con ngÆ°á»i.
Abraham Lincoln, vị Tổng thống vÄ© đại nhất của Hoa Kỳ đã phát biểu má»™t câu danh tiếng: “Biến thù thà nh bạn, phải chăng đã là tiêu diệt được kẻ thù rồi?†Äó chÃnh là sức mạnh của tình yêu cứu Ä‘á»™.
Tin mừng hôm nay, Äức Giêsu đã dạy: “Hãy yêu kẻ thùâ€. Từ khi con ngÆ°á»i xuất hiện trên trái đất nà y, chÆ°a có má»™t tôn giáo nà o kêu gá»i “Hãy tha thứ cho kẻ thùâ€, chÆ°a có má»™t vị sáng láºp đạo giáo nà o đã dạy: “Hãy yêu kẻ thùâ€. Duy nhất, mình Äức Giêsu, NgÆ°á»i không chỉ dạy “Hãy yêu kẻ thù†mà còn khuyên: “Hãy cầu nguyện cho kẻ ngược đãi anh em†(Mt 6,44). NgÆ°á»i không chỉ dạy phải tha thứ cho kẻ thù, mà NgÆ°á»i còn là m gÆ°Æ¡ng trÆ°á»›c cho má»i ngÆ°á»i. Lá»i cao đẹp nhất tren môi miệng của Äức Giêsu, chÃnh là lá»i thốt ra khi NgÆ°á»i Ä‘ang quằn quại trên tháºp giá: “Lạy Cha, xin tha thứ cho há»â€. Và nghÄ©a cá» hà o hiệp nhất trong cuá»™c Ä‘á»i của Äấng Cứu Thế, chÃnh là việc NgÆ°á»i biện há»™ cho những kẻ hà nh hạ mình: “Vì há» không biết việc há» là m†(Lc 23,34).
Nhưng là m sao chúng ta có thể yêu kẻ thù?
TrÆ°á»›c tiên, hãy há»c cho biết tha thứ. Không biết tha thứ thì không thể yêu thÆ°Æ¡ng. Khi ngÆ°á»i cha nhân háºu đã sẵn sà ng tha thứ má»i lá»—i lầm cho đứa con hoang Ä‘Ã ng, ông má»›i có thể ôm hôn ngÆ°á»i con và o lòng, Ä‘eo nhẫn, xá» giầy, mặc áo má»›i, giết bê béo ăn mừng. Tha thứ là tháo gỡ rà o cản, phá đổ bức tÆ°á»ng ngăn cách. Tha thứ là cất Ä‘i gánh nặng, là xóa bá» món nợ. Tha thứ là hòa giải, là gặp lại nhau, là thiết láºp lại quan hệ má»›i. Tha thứ là chất xúc tác rất cần thiết cho má»™t khởi đầu má»›i. Tha thứ là mở toang cánh cá»a lòng mình, cho nắng ấm tình yêu trà n ngáºp tâm hồn. NhÆ° thế, mức Ä‘á»™ tha thứ chÃnh là thÆ°á»›c Ä‘o mức Ä‘á»™ yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù.
Thứ đến, hãy biết rằng kẻ thù không hoà n toà n xấu. NÆ¡i ngÆ°á»i xấu nhất vẫn có cái tốt và nÆ¡i ngÆ°á»i tốt nhất vẫn có cái chÆ°a tháºt tốt. ChÃnh thánh Phaolô cÅ©ng phải thú nháºn: “Sá»± thiện tôi muốn thì tôi không là m, nhÆ°ng sá»± ác tôi không muốn, tôi lại cứ là m†(Rm 7,19). Trong biển Ä‘á»i mênh mông, má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»u không ngừng thay đổi cả hÆ°á»›ng tốt lẫn hÆ°á»›ng xấu, chúng ta chá»› cho rằng mình đã hiểu ai đó tá»›i chân tÆ¡ kẽ tóc. Nhìn kỹ và o kẻ thù, chúng ta sẽ khám phá ra rằng, Ä‘iá»u xấu há» là m thÆ°á»ng xuất phát từ sợ hãi, thiên kiến, hiểu lầm hay ngu dốt. NhÆ°ng dù sao, há» vẫn mang Ä‘áºm hình ảnh của Thiên Chúa. CÅ©ng chÃnh vì những yếu Ä‘uối, bất toà n và khiếm khuyết ấy há» má»›i cần được Thiên Chúa cứu chuá»™c và mong chá» chúng ta yêu thÆ°Æ¡ng.
Cuối cùng, chúng ta đừng nuôi há»n giữ oán, đừng tìm cÆ¡ há»™i trả Ä‘Å©a, là m nhục kẻ thù hay thẳng tay tiêu diệt há». Trái lại, má»i lá»i nói, cá» chỉ, hà nh vi của chúng ta nên tá» ra thân thiện, dá»… gần gÅ©i, để gia tăng sá»± hiểu biết và cảm thông vá»›i kẻ thù, để khai mở thiện chà hoán cải trong há». Tấm lòng bao dung bao giá» cÅ©ng gói trá»n con tim vô cùng Ä‘á»™ lượng. ChÃnh tấm lòng bao dung, quảng đại nhÆ° thế sẽ dẫn chúng ta đến vá»›i tình yêu chân thà nh, má»™t tình yêu sâu lắng hÆ¡n cảm xúc, má»™t tình yêu trà n đầy, không chỠđợi Ä‘iá»u gì cho mình, má»™t tình yêu được tác Ä‘á»™ng từ Thiên Chúa.
Chúng ta yêu kẻ thù vì chÃnh Thiên Chúa đã yêu há». Tuy nhiên, chúng ta vẫn ghê tởm Ä‘iá»u ác há» là m. Yêu nhÆ° thế là chúng ta Ä‘ang dấn thân và o tình yêu của Thiên Chúa, tình yêu cứu chuá»™c. Chỉ vá»›i tình yêu đó, chúng ta má»›i “trở nên hoà n thiện nhÆ° Cha chúng ta, Äấng ngá»± trên trá»i†(Mt 5,48). Hoa nhân đức cứ tá»a hÆ°Æ¡ng mà không cần có ngÆ°á»i khen ngợi. Lòng bao dung cứ rá»™ng mở cho dù chẳng ai hay biết.
***
Lạy Chúa, xin dạy chúng con biết rằng: Lấy oán báo oán sẽ là m tăng thêm háºn thù, chỉ có tình yêu tha thứ má»›i có khả năng biến thù thà nh bạn. HÆ¡n nữa, háºn thù còn là m tổn thÆ°Æ¡ng tinh thần và hủy diệt nhân cách.
Xin cho chúng con biết quảng đại đáp lại lá»i má»i gá»i là m công việc khó khăn nà y, là “Hãy yêu kẻ thùâ€.
Nếu chúng con chÆ°a bao dung được cho kẻ thù, thì xin cho chúng con nghe được lá»i bao dung của Chúa: “Lạy Cha, xin tha thứ cho há»â€. Amen. [Mục Lục]
|