Chúa nháºt XV thÆ°á»ng niên, năm C: Các bà i suy niệm & chú giải Lá»i Chúa
06.07.2016
Tin Mừng Lc: 10,25-37 Má»™t hôm, có ngÆ°á»i thông luáºt kia muốn thá» Äức Giêsu má»›i đứng lên há»i ngÆ°á»i rằng: “ThÆ°a Thầy, tôi phải là m gì để được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i là m gia nghiệp?†NgÆ°á»i đáp: “Trong Luáºt đã viết gì? Ông Ä‘á»c thế nà o?†Ông ấy thÆ°a: “NgÆ°Æ¡i hãy yêu mến Äức Chúa, Thiên Chúa của ngÆ°Æ¡i, hết lòng, hết linh hồn, hết sức lá»±c, và hết trà khôn ngÆ°Æ¡i, và ngÆ°á»i thân cáºn nhÆ° chÃnh mình". Äức Giêsu bảo ông ta: “Ông trả lá»i đúng lắm. Cứ là m nhÆ° váºy là sẽ được sốngâ€. NhÆ°ng ông ấy muốn chứng tá» là mình có lý, nên má»›i thÆ°a cùng Äức Giêsu rằng: “NhÆ°ng ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi?â€...
CHÚA NHẬT XV THƯỜNG NIÊN, NĂM C
Các bà i suy niệm & chú giải Lá»i Chúa
Lá»i Chúa: Änl. 30, 10-14; Cl. 1, 15-20; Lc. 10, 25-37
MỤC LỤC
1. Chữa táºn căn
2. Tá»™i thá» Æ¡
3. Suy niệm của ÄTGM. Giuse Ngô Quang Kiệt
4. Yêu rồi là m – Thiên Phúc
5. Yêu thương là quan tâm
6. Thực thi lòng thương xót – Lm. Anmai
7. Luáºt yêu thÆ°Æ¡ng – Lm. Giuse Trần Việt Hùng
8. Hãy yêu thương thì sẽ được sống – André Sève
9. Ai là anh em của tôi? – Veritas
10. Ai là ngÆ°á»i thân cáºn
11. Hãy Ä‘i và là m nhÆ° váºy
12. Phục vụ nâng cao giá trị con ngÆ°á»i
13. Ông hoà ng hạnh phúc – Lm Giuse Tạ Duy Tuyá»n
14. NgÆ°á»i Samaritanô nhân háºu
15. Yêu ngÆ°á»i
16. Anh em của má»i ngÆ°á»i
17. Ai là ngÆ°á»i Samaria tốt nhất? - Charles E. Miller
18. Là m gì để được sống Ä‘á»i Ä‘á»i
19. Chỉ và i bước thôi – Lm Giuse Nguyễn Hữu An
20. Tôi là anh em của ai?
21. Yêu Thiên Chúa và yêu tha nhân
22. NgÆ°á»i Samari tốt là nh – Flor McCarthy
23. Giá»›i luáºt yêu thÆ°Æ¡ng - R. Gutzwiller
24. Tình yêu và hạnh phúc
25. Má»™t lệnh truyá»n khó xỠ– Achille Degeest
26. Yêu Thiên Chúa và yêu tha nhân
27. Lá» luáºt và bác ái – Lm Giuse Nguyá»…n Hữu An
28. NgÆ°á»i Samaritanô nhân háºu
29. NgÆ°á»i Samaria nhân từ
30. Bác ái Kitô giáo - Bác ái kiểu mẫu
31. Biên giới
32. Yêu thương
33. Sống Lá»i Chúa
34. Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi
35. Tốt hơn là hãy tin!
36. Suy niệm 1 của Gp Vĩnh Long
37. Suy niệm 2 của Gp Vĩnh Long
38. Suy niệm 3 của Gp Vĩnh Long
39. Tôi đã để đi qua - Lm Mark Link
40. Luáºt Samaritanô – Lm. Giuse Nguyá»…n Văn NghÄ©a
41. Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi? - Lm VÅ© Phan Long
42. Chú giải của Noel Quesson
1. Chữa táºn căn
Có má»™t câu chuyện tưởng tượng, tiếp nối dụ ngôn ngÆ°á»i Samaria nhân háºu, đại khái nhÆ° sau: Sau khi đã táºn tình cứu giúp nạn nhân bị bá»n cÆ°á»›p đánh và bá» rÆ¡i, ngÆ°á»i Samaria nà y lại có dịp Ä‘i từ Giêrusalem xuống Giêricô. Lần thứ hai nà y, ông cÅ©ng gặp má»™t nạn nhân khác và nhÆ° lần đầu, ông cÅ©ng lại ra tay cứu giúp. Và rồi tiếp theo trong những lần có dịp Ä‘i qua con đưởng đó, ông Ä‘á»u gặp nạn nhân và đá»u cứu giúp, cho đến má»™t ngà y kia là lần thứ 2222, khi đến chá»— thÆ°á»ng xảy ra những vụ cÆ°á»›p bóc, ông cÅ©ng lại gặp má»™t nạn nhân. NhÆ° thÆ°á»ng lệ, ông xuống lừa, băng bó vết thÆ°Æ¡ng. Xong xuôi đâu đó, ông đặt nạn nhân lên lÆ°ng lừa. Vá»›i thá»i gian, con lừa của ông dÆ°á»ng nhÆ° cÅ©ng quen Ä‘Æ°á»ng cÅ©, Ä‘em nạn nhân đến quán trá». NhÆ°ng lần nà y ông chủ quán chỉ thấy nạn nhân nằm trên lÆ°ng con lừa cÅ© mà không thấy ngÆ°á»i Samaria đâu. HÆ¡i ngạc nhiên, nhÆ°ng ông chủ quán vẫn tiếp tục chăm sóc nạn nhân nhÆ° thÆ°á»ng lệ. Äiá»u mà ông chủ quán không ngá» mãi đến lần 2222 ngÆ°á»i Samaria má»›i có sáng kiến giúp các nạn nhân đến nÆ¡i đến chốn. Äể giải quyết táºn gốc rá»…, ông đã tìm đến sà o huyệt của bá»n cÆ°á»›p vá»›i hy vá»ng thuyết phục há», hoặc nếu được thì giúp đỡ để há» có thể trở vá» sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i lÆ°Æ¡ng thiện, từ bá» những hà nh Ä‘á»™ng trá»™m cÆ°á»›p và giết ngÆ°á»i.
Trong cuá»™c sống, rất nhiá»u lần chúng ta đã gặp phải những ngÆ°á»i Ä‘au khổ, nghèo đói, bệnh táºt. Có thể là chúng ta đã đắp tai ngoảnh mặt là m ngÆ¡ nhÆ° thầy tÆ° tế và lêvi. Có thể là chúng ta cÅ©ng đã giúp đỡ há» má»™t cách đại khái cho qua lần Ä‘oạn lượt bằng má»™t lá»i chà o, bằng má»™t nụ cÆ°á»i, bằng má»™t sá»± an ủi khÃch lệ hay bằng má»™t và i ngà n đồng bạc là m phúc bố thÃ, nhÆ°ng có lẽ chÆ°a má»™t lần chúng ta dừng lại, suy nghÄ© và tìm hiểu xem chúng ta phải là m những gì để chữa táºn căn, để diệt táºn gốc, hầu Ä‘em lại cho há» sá»± bình an và hạnh phúc Ä‘Ãch thá»±c.
NgÆ°á»i Samaria đã lặn lá»™i tìm và o táºn hang ổ của bá»n cÆ°á»›p, để xóa Ä‘i sá»± hiện diện của há», vốn đã từng gieo rắc kinh hoà ng và khổ Ä‘au cho nhiá»u ngÆ°á»i. Còn chúng ta thì sao?o:p>
Gặp má»™t ngÆ°á»i nghèo túng, thay vì cho há» má»™t số tiá»n nà o đó, chúng ta có thể chỉ bảo cho há» má»™t nghá» nghiệp, nhỠđó mà há» sẽ tá»± túc tá»± cÆ°á»ng, tá»± mình kến sống. Gặp má»™t gia đình bất hòa, thay vì Ä‘Æ°a ra những lá»i khuyên má»™t cách chung chung, chúng ta có thể tìm hiểu đâu là nguyên nhân gây ra sá»± bất hòa đó, để rồi tìm cách xóa bá» cái nguyên nhân ấy Ä‘i. Äây là má»™t việc là m không mấy dá»… dà ng, thế nhÆ°ng, để sá»± giúp đỡ của chúng ta thá»± sá»± mang lại lợi Ãch cho ngÆ°á»i khác, liệu chúng ta có cùng vá»›i há» xóa bá» táºn gốc rá»… nguyên nhân là m cho há» phải khổ Ä‘au hay không? [Mục Lục]
2. Tá»™i thá» Æ¡
Tôi đã chứng kiến không chỉ má»™t lần cảnh đám đông vây quanh má»™t đánh đánh lá»™n bên Ä‘Æ°á»ng phố. Có khi đó là hai thanh niên quyết ăn thua đủ vá»›i nhau. Có khi đó là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông đánh Ä‘áºp tà n nháºn má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà . Có khi đó là hai cô gái sừng sổ vá»›i nhau. Äiá»u đáng nói là má»i ngÆ°á»i dÆ°á»ng nhÆ° có vẻ dá»ng dÆ°ng, nhÆ° chứng kiến má»™t cánh đấm đá trên mà n ảnh? Phải chăng con ngÆ°á»i ngà y nay đã xÆ¡ cứng trÆ°á»›c ná»—i thống khổ của kẻ khác?
Thá»±c tế có lẽ không đến ná»—i quá quắt nhÆ° váºy. NgÆ°á»i ta chỉ thá» Æ¡ để khá»i mang vạ và o thân giữa má»™t xã há»™i mạnh ai nấy sống. Tuy thế cÅ©ng tháºt đáng buồn và đáng suy nghÄ©. Tôi chắc có nhiá»u ngÆ°á»i cÅ©ng nhÆ° tôi, không hẳn là mình không muốn can ngăn những cuá»™c ẩn đả xảy ra ngoà i Ä‘Æ°á»ng phố hay trong khu xóm. Có Ä‘iá»u cái thói thá» Æ¡, để khá»i bị liên luỵ và được yên lòng, đã chiếm lÄ©nh lối sống Ãch ká»·, cầu an cá nhân của mình. Sống vá»›i tâm trạng nhÆ° thế, chúng ta Ä‘á»c sao được câu chuyện ngÆ°á»i Samaria nhân háºu của Tin Mừng.
NgÆ°á»i Samaria là má»™t anh chà ng không có đạo, mà không có đạo cÅ©ng đồng nghÄ©a vá»›i không thể sống bác ái lÆ°Æ¡ng thiện. Quan niệm Do Thái hẹp hòi và thiển cáºn ấy, nhÆ° má»™t mẫu má»±c để những ai muốn có cuá»™c sống Ä‘á»i Ä‘á»i phải nhìn đó mà noi theo. NgÆ°á»i Samaria ngoại đạo đã trổi vượt hÆ¡n những ngÆ°á»i chÃnh thống, đạo đức nhất của xã há»™i và Giáo Há»™i lúc bấy giá» là thầy Lêvi và vị tÆ° tế. Trổi vượt trong lãnh vá»±c yêu thÆ°Æ¡ng, cứu giúp những ngÆ°á»i gặp váºn nạn hiểm nguy trong cuá»™c sống. Còn chúng ta thì sao?
Tôi xin thÆ°a chúng ta cÅ©ng phải trở nên là những ngÆ°á»i Samaria nhân là nh của thá»i buổi hôm nay. Có nghÄ©a là chúng ta không phải chỉ sống cho riêng mình mà còn sống cho ngÆ°á»i khác. Chúng ta không chỉ lo toan cho cá nhân mà còn quan tâm tá»›i hết má»i ngÆ°á»i chung quanh. Chúng ta không chỉ nghiêm túc trong giá» phụng vụ mà còn nghiêm túc trong má»i lãnh vá»±c kinh doanh và sản xuất.
Trong xã há»™i, kẻ thá» Æ¡ vá»›i tha nhân cÅ©ng nhiá»u, nhÆ°ng những ngÆ°á»i Samaria hiện đại cÅ©ng không thiếu. Há» có khi mang danh hiệu Kitô hữu, có khi mang danh hiệu Pháºt tá», có khi mang danh hiệu cá»™ng sản và có khi chẳng mang má»™t danh hiệu nà o cả. NhÆ°ng há» giống nhÆ° Äức Kitô đã sống và há» tiếp cáºn được vá»›i Thiên Chúa cÅ©ng nhÆ° vá»›i tha nhân. Váºy thì để trở nên những ngÆ°á»i Samaria thá»i buổi hôm nay, chúng ta đã thá»±c sá»± có được má»™t trái tim mở rá»™ng, má»™t thái Ä‘á»™ quan tâm đến má»i ngÆ°á»i, má»i việc kế cáºn vá»›i chúng ta hay chÆ°a? [Mục Lục]
3. Suy niệm của ÄTGM. Giuse Ngô Quang Kiệt
NHỚ MANG THEO TRÃI TIM
TrÆ°á»ng sinh bất tá», muốn được hạnh phúc vÄ©nh viá»…n, muốn được sống Ä‘á»i Ä‘á»i, đó là mÆ¡ Æ°á»›c muôn Ä‘á»i của má»i ngÆ°á»i. Hôm nay, má»™t thà y thông luáºt nói lên mÆ¡ Æ°á»›c đó khi ông há»i Chúa “là m cách nà o để được hưởng sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»iâ€.
Äể trả lá»i ông, Chúa Giêsu kể câu chuyện, má»™t câu chuyện bình thÆ°á»ng xảy ra hằng ngà y: Má»™t ngÆ°á»i Ä‘i Ä‘Æ°á»ng từ Giêrusalem xuống Giêrikhô, dá»c Ä‘Æ°á»ng bị cÆ°á»›p trấn lá»™t, đánh nhừ tá», dở sống dở chết nằm rên rỉ bên vệ Ä‘Æ°á»ng. Thà y tÆ° tế Ä‘i ngang thấy thế tránh qua bên kia Ä‘Æ°á»ng mà đi. Thà y Lêvi cÅ©ng thế. NhÆ°ng má»™t ngÆ°á»i xứ Samaria, má»™t ngÆ°á»i ngoại đạo, đã chạnh lòng thÆ°Æ¡ng, dừng lại băng bó cho nạn nhân. ChÆ°a hết, ông còn chở nạn nhân đến quán trá». HÆ¡n thế nữa, ông gá»i tiá»n để nhá» chủ quán chăm sóc nạn nhân cho đến khi bình phục.
Qua câu chuyện ngÆ°á»i xứ Samaria nhân háºu, Chúa Giêsu chỉ cho ta con Ä‘Æ°á»ng dẫn đến sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i.
ÄÆ°á»ng Giêrikhô tượng trÆ°ng cho con Ä‘Æ°á»ng vá» NÆ°á»›c Trá»i. Äó là con Ä‘Æ°á»ng gáºp ghá»nh khó Ä‘i. Äó là con Ä‘Æ°á»ng nguy hiểm vì có trá»™m cÆ°á»›p rình ráºp. Äó là con Ä‘Æ°á»ng thá» thách. Äể vượt qua thá» thách, vÅ© khà duy nhất hữu Ãch là trái tim. Trái tim chiến thắng có những phẩm chất nhÆ° sau:
Äó phải là má»™t trái tim nhạy bén.
NgÆ°á»i xứ Samaria nhân háºu có má»™t trái tim nhạy bén. Dù Ä‘ang báºn việc riêng, dù vó ngá»±a phi nhanh, ông vẫn nhìn thấy ngÆ°á»i bị nạn nằm bên vệ Ä‘Æ°á»ng. Dù tiếng gió vù vù xen lẫn tiếng vó ngá»±a lá»™p cá»™p, ông vẫn nghe được tiếng rên rỉ rất yếu á»›t của ngÆ°á»i bị nạn. Trong khi đó, thầy TÆ° Tế và Thầy Lêvi chỉ Ä‘i bá»™ lại không thấy, không nghe. Hay nói đúng hÆ¡n, các thầy có nghe, có thấy nhÆ°ng trái tim các thầy đóng kÃn, nên các thầy chẳng Ä‘á»™ng lòng. Trái tim các thầy bị đóng kÃn vì những cánh cá»a lá» luáºt: Sợ đụng chạm và o máu, và o ngÆ°á»i bị thÆ°Æ¡ng, sẽ trở thà nh ô uế không được tá»›i Ä‘á»n thá» dâng lá»… váºt. NgÆ°á»i xứ Samaria không nghe bằng đôi tai, không nhìn bằng đôi mắt, nhÆ°ng nghe và nhìn bằng trái tim. Trái tim nhạy bén có đôi tai thÃnh lạ lùng. Có thể nghe rõ tiếng rên rỉ thì thầm táºn đáy lòng. Trái tim nhạy bén có đôi mắt sáng lạ lùng. Có thể nhìn thấy cả những ná»—i Ä‘au âm thầm trong tâm khảm.
Äó phải là má»™t trái tim quan tâm.
Trái tim quan tâm Ä‘Æ°a ta đến gần gÅ©i anh em. Trái tim quan tâm biết là m tất cả để phục vụ anh em. Các thầy TÆ° Tế và Lêvi không có trái tim quan tâm nên khi thấy ngÆ°á»i bị nạn đã tránh sang bên kia Ä‘Æ°á»ng mà đi. NgÆ°á»i xứ Samaria có má»™t trái tim quan tâm nên ông láºp tức đến gần nạn nhân. Vì có trái tim quan tâm nên ông có thể là m tất cả để giúp nạn nhân. Vì quan tâm nên ông đã mang sẵn bên mình nà o là dầu, nà o là băng vải. Chẳng há»c nghá» thuốc mà ông săn sóc vết thÆ°Æ¡ng má»™t cách thà nh thạo. Chẳng luyện táºp mà ông đã lấy dầu xoa bóp rất nhanh, băng bó rất khéo. Chẳng có kỹ thuáºt mà ông biết cách Ä‘Æ°a được bệnh nhân lên lÆ°ng ngá»±a. Ông đã là m tất cả theo sá»± hÆ°á»›ng dẫn của trái tim. Vá»›i trái tim, ông đã là m tất cả vá»›i sá»± chuẩn xác và nhất là vá»›i nhiệt tình để cứu nạn nhân.
Äó phải là má»™t trái tim chung thuá»·.
Trái tim chung thuá»· không là m việc ná»a vá»i, nhÆ°ng là m đến nÆ¡i đến chốn. Trái tim chung thuá»· không má»i mệt buông xuôi, nhÆ°ng theo dõi giúp đỡ cho đến táºn cùng. NgÆ°á»i xứ Samaria báºn rá»™n công việc, nhÆ°ng vẫn lo lắng cho nạn nhân đầy đủ, gá»i gắm chủ quán tiếp tục thuốc thang. Và khi xong việc ông sẽ trở lại thăm há»i để tiếp tục săn sóc cho đến khi khá»i hẳn. Ông là m tất cả vá»›i má»™t trái tim chung thuá»· vẹn toà n.
Qua dụ ngôn, Chúa Giêsu dạy ta hiểu rằng: Ä‘Æ°á»ng đến sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i là con Ä‘Æ°á»ng má»i ngÆ°á»i vẫn Ä‘ang Ä‘i. NhÆ°ng chỉ ngÆ°á»i Ä‘i vá»›i trái tim má»›i mong đến Ä‘Ãch. Thầy TÆ° Tế và Thầy Lêvi đã rẽ sang hÆ°á»›ng khác vì các thầy không mang theo trái tim. NgÆ°á»i xứ Samaria đã Ä‘i đến nÆ¡i vì ông Ä‘i Ä‘Æ°á»ng vá»›i trái tim nhân háºu, trái tim rất nhạy bén, rất quan tâm và rất chung thuá»·. Vá»›i trái tim ấy, ông đã yêu ngÆ°á»i thân cáºn nhÆ° chÃnh mình ông. Vá»›i trái tim ấy, ông đã mở Ä‘Æ°á»ng Ä‘i đến sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i.
Chúa Giêsu dạy tôi bắt chÆ°á»›c ngÆ°á»i xứ Samaria nhân háºu. Hãy lên Ä‘Æ°á»ng vá»›i trái tim. Hãy lắng nghe vá»›i trái tim. Hãy hà nh Ä‘á»™ng vá»›i trái tim. Hãy Ä‘i trên Ä‘Æ°á»ng của trái tim. Hãy để trái tim tham dá»± và o má»i lá»i nói, má»i cá» chỉ, má»i suy nghÄ©. Hãy mang theo trái tim theo trên khắp má»i nẻo Ä‘Æ°á»ng. Con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i vá»›i trái tim chÃnh là con Ä‘Æ°á»ng dẫn đến sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i.
Lạy Chúa Giêsu hiá»n là nh và khiêm nhÆ°á»ng trong lòng, xin uốn lòng con nên giống Trái Tim Chúa. Amen.
KIỂM ÄIỂM ÄỜI Sá»NG
1- Theo ý bạn đâu là những dấu hiệu cho thấy má»™t tình yêu Ä‘Ãch thá»±c và đáng tin?
2- Má»—i khi gặp má»™t ngÆ°á»i cần giúp đỡ, bạn có hăng hái ra tay giúp ngay hay còn chần chá», viện lý do để thoái thác?
3- Sau khi nghe dụ ngôn “NgÆ°á»i xứ Samaria nhân háºuâ€, bạn có quyết tâm gì?
4- Mang theo trái tim nghĩa là gì? [Mục Lục]
4. Yêu rồi là m – Thiên Phúc
(TrÃch dẫn từ ‘NhÆ° Thầy Äã Yêu’)
Má»™t vị ẩn sÄ© sống trong má»™t khu rừng luôn bị má»™t cô gái chÆ¡i đến cám dá»—. Ngạc nhiên trÆ°á»›c sá»± thanh thản của vị tu hà nh, nhÆ°ng đồng thá»i cÅ©ng nghi ngá» sá»± bất bình thÆ°á»ng của ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông, cô liá»n há»i má»™t câu chế nhạo:
- Thầy không biết yêu sao?
Vị ẩn sÄ© trả lá»i:
- Chưa đến giỠđó thôi?
Câu chuyện bá» lá»ng tại đó. Má»™t lần kia, trong lúc Ä‘i khất thá»±c, vị tu hà nh phát hiện ngÆ°á»i con gái hay đến phá phách mình đó bị bá»n cÆ°á»›p trấn lá»™t và đánh cho thừa sống thiếu chết bên lá» Ä‘Æ°á»ng. Ông bèn dừng chân lại săn sóc cô ta, chữa các vết thÆ°Æ¡ng và đưa cô vá» thà nh phố Ä‘iá»u trị
Cô gái sững sá» nhìn vị ân nhân mà chÆ°a biết mở lá»i ra sao, thì vị ẩn sÄ© mỉm cÆ°á»i nói:
- Äã đến giá» rồi đấy, giá» của lòng thÆ°Æ¡ng xót!
NgÆ°á»i thông luáºt trong bà i Tin mừng hôm nay há»i Chúa Giêsu: “Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi?†Thay vì trả lá»i, Chúa Giêsu đã kể dụ ngôn ngÆ°á»i Samaria tốt là nh: Má»™t khách bá»™ hà nh Ä‘i từ Giêrusalem xuống Giêricô, bị bá»n cÆ°á»›p đánh nhừ tá», trấn lá»™t, rồi bá» nằm ná»a sống ná»a chết bên lá» Ä‘Æ°á»ng. Trong khi hai thầy tÆ° tế và Lêvi “tránh qua bên kia mà điâ€, thì ngÆ°á»i Samaria ngoại đạo lại dừng chân, băng bó vết thÆ°Æ¡ng, Ä‘em nạn nhân vá» nhà trá» săn sóc.
Chúa Giêsu há»i lại ngÆ°á»i thông luáºt: “Váºy ai là ngÆ°á»i thân cáºn của kẻ bị cÆ°á»›p?†Há»i tức là trả lá»i. Và ngÆ°á»i thông luáºt đáp: “ChÃnh là kẻ đã thá»±c thi lòng thÆ°Æ¡ng xótâ€. Chúa Giêsu bảo: “Ông hãy Ä‘i, và cÅ©ng hãy là m nhÆ° váºy.
Vị ẩn sÄ© trong câu chuyện trên đây và ngÆ°á»i Samaria nhân háºu đã sống luáºt yêu thÆ°Æ¡ng má»™t cách tuyệt vá»i, đó là “yêu bằng việc là mâ€. Yêu không chỉ trên đầu môi chót lưỡi, rồi phủi tay không là m gì cả, mà yêu chÃnh là “miệng nói tay là mâ€, là m thá»±c sá»± vá»›i hết khả năng của mình. Những việc là m cụ thể thÆ°á»ng hùng hồn hÆ¡n những lá»i nói suông. Con Ä‘Æ°á»ng dà i nhất là con Ä‘Æ°á»ng từ trái tim đến đôi tay. Chúa Giêsu muốn chúng ta Ä‘i hết con Ä‘Æ°á»ng đó: “Hãy Ä‘i và là m nhÆ° váºyâ€. Pascal đã nói: “Khuyết táºt lá»›n nhất của má»™t ngÆ°á»i là phục vụ quá Ãt cho những kẻ há» yêu thÆ°Æ¡ngâ€.
Sở dÄ© ngÆ°á»i ta không dám là m má»™t cái gì đó cho những ngÆ°á»i anh em, là vì há» không có can đảm vượt qua ná»—i sợ.
Sở dÄ© thầy tÆ° tế và thầy Lêvi “tránh qua bên kia mà đi†là vì các thầy sợ ô uế khi đụng và o xác chết, sợ bá»n cÆ°á»›p còn ẩn nấp đâu đây, sợ rắc rối phiá»n hà đến bản thân.
Sở dÄ© chúng ta không dám là m má»™t cái gì đó cho ngÆ°á»i anh em khi há» cần giúp đỡ, là vì chúng ta sợ phải thiệt thòi, sợ tốn công sức, sợ mất thá»i gian, sợ phải trả giá, sợ đụng đến sá»± an toà n, tiện nghi của mình. Chúng ta muốn được yên thân! Thầy tÆ° tế và thầy Lêvi đã tá»± há»i: “Äiá»u gì sẽ xảy ra cho tôi, nếu tôi dừng lại và săn sóc ngÆ°á»i anh em bị đánh nhừ tá»?†Trái lại, ngÆ°á»i Samaria đã đảo ngược câu há»i: “Äiá»u gì sẽ xảy ra cho ngÆ°á»i anh em bị đánh nhừ tá», nếu tôi không dừng lại và chăm sóc ngÆ°á»i ấy?†NgÆ°á»i Samaria tốt là nh đã xả thân và o má»™t hà nh Ä‘á»™ng vị tha đầy nguy hiểm.
Yêu thÆ°Æ¡ng không phải là cho Ä‘i má»™t cái gì, nhÆ°ng là cho Ä‘i chÃnh bản thân. Yêu thÆ°Æ¡ng là hy sinh, là quên mình, là hiến thân phục vụ tha nhân: Kahil Gibram có má»™t câu nói chà tình: “Bạn cho Ä‘i quá Ãt khi chỉ cho Ä‘i của cải. Chỉ khi nà o cho Ä‘i chÃnh mình, bạn má»›i thá»±c sá»± cho Ä‘iâ€. Cà ng Ä‘i tìm bản thân, con ngÆ°á»i cà ng đánh mất chÃnh mình. Cà ng co cụm trong vỠốc Ãch ká»· của mình, con ngÆ°á»i cà ng chết dần mòn trong ná»—i cô Ä‘Æ¡n. Cà ng muốn được yên thân, con ngÆ°á»i cà ng vong thân.
Ná»—i khát khao hạnh phúc của con ngÆ°á»i chỉ có thể được lấp đầy khi há» biết đến gần, cúi xuống phục vụ tha nhân.
Con ngÆ°á»i chỉ thà nh đạt thá»±c sá»±, con ngÆ°á»i chỉ thá»±c sá»± là ngÆ°á»i khi há» dám sống chết cho anh em.
NgÆ°á»i tÃn hữu Kitô chỉ thá»±c sá»± là con Chúa khi há» dám tiêu hao vì ngÆ°á»i khác. Mẹ Têrêxa Calcutta nói: “Kitô hữu là ngÆ°á»i trao ban chÃnh bản thân mìnhâ€.
Yêu rồi là m. Khi đã yêu rồi chúng ta sẽ biết phải là m gì cho ngÆ°á»i anh em. Khi đã yêu rồi chúng ta sẽ có sáng kiến để xả thân vì má»i ngÆ°á»i, nhất là những ngÆ°á»i nghèo hèn Ä‘au khổ. Khi đã yêu rồi, chúng ta sẽ biết cách là m cho kẻ xa lạ nên ngÆ°á»i thân cáºn, kẻ thù địch nên ngÆ°á»i bạn tốt, chỉ cần chúng ta dám dừng lại, đến gần và cúi xuống trÆ°á»›c anh em.
Lạy Chúa, cuá»™c sống đạo của chúng con sẽ trở nên phù phiếm nếu cái cốt lõi của đạo là yêu thÆ°Æ¡ng chỉ là điá»u phụ thuá»™c. Xin đừng để chúng con loay hoay vá»›i những tÃnh toán Ãch ká»·; chai đá, dá»ng dÆ°ng trÆ°á»›c những khổ Ä‘au của anh em. NhÆ°ng xin dạy chúng con biết chạnh lòng xót thÆ°Æ¡ng và giúp đỡ những ai Ä‘ang cần đến chúng con. Amen. [Mục Lục]
5. Yêu thương là quan tâm
Trong má»™t gia đình có ngÆ°á»i con Ä‘i há»c xa nhà , bất chợt ngà y kia trở vá» trong gÆ°Æ¡ng mặt méo xẹo. Trông thấy đứa con vá»›i bá»™ dạng nhÆ° thế, ngÆ°á»i mẹ biết ngay là con mình Ä‘ang bị "viêm mà ng túi". Mặc dù, đứa con có thể chÆ°a mở miệng xin nhÆ°ng vì tình thÆ°Æ¡ng của ngÆ°á»i mẹ biểu lá»™ qua sá»± quan tâm. Vá»›i sá»± quan tâm ấy, bà biết con mình Ä‘ang cần Ä‘iá»u gì. Và cho dù thiếu hụt cách mấy bà cÅ©ng phải ráng để đáp ứng lại nhu cầu cần thiết của con mình.
Dụ ngôn mà Chúa Giêsu minh há»a cho ngÆ°á»i thông luáºt trong Ä‘oạn Tin mừng hôm nay cho thấy thầy tÆ° tế và thầy lêvi vì thiếu sá»± quan tâm nên đã bá» ngÆ°á»i bị cÆ°á»›p nằm dở sống dở chết giữa Ä‘Æ°á»ng. Ngược lại, ngÆ°á»i Samaria lại là ngÆ°á»i có sá»± quan tâm đến ngÆ°á»i bị nạn nà y. Anh ta đã hết tình hết mình vá»›i ngÆ°á»i bị nạn nà y: "Ông ta lại gần, lấy dầu lấy rượu đổ lên vết thÆ°Æ¡ng cho ngÆ°á»i ấy và băng bó lại, rồi đặt ngÆ°á»i ấy trên lÆ°ng lừa của mình, Ä‘Æ°a vá» quán trá» mà săn sóc. Hôm sau, ông lấy ra hai quan tiá»n, trao cho chủ quán và nói: Nhá» bác săn sóc cho ngÆ°á»i nà y, có tốn kém thêm bao nhiêu, thì khi trở vá», chÃnh tôi sẽ hoà n lại bác." (Lc 10, 34-35)
Äiá»u đáng nói ở đây là ngÆ°á»i Samaria nà y chắc chắn chÆ°a bao giỠđược há»c biết vá» giá»›i răn kÃnh Chúa yêu ngÆ°á»i. Thế nhÆ°ng, chỉ vì xuất phát từ tình ngÆ°á»i vá»›i nhau mà anh đã thá»±c thi sá»± quan tâm đến ngÆ°á»i bị nạn tháºt tuyệt vá»i.
Cuối Ä‘oạn Tin mừng hôm nay, Chúa Giêsu nói vá»›i ngÆ°á»i thông luáºt cÅ©ng là nói vá»›i má»—i ngÆ°á»i chúng ta: "Ông hãy Ä‘i, và cÅ©ng hãy là m nhÆ° váºy." ( Lc 10, 37b). Chúa Giêsu muốn chúng ta hãy thá»±c thi tinh thần của đức mến vượt trên tình ngÆ°á»i nữa. Bởi lẽ, đức mến là nhân đức đối thần, nhỠđó chúng ta yêu mến Thiên Chúa trên hết má»i sá»± vì chÃnh Ngà i. Và vì yêu mến Thiên Chúa, chúng ta yêu mến ngÆ°á»i thân cáºn nhÆ° chÃnh mình. Vì thế, thá»±c thi đức mến xuất phát từ lòng mến Chúa sẽ vừa có tình ngÆ°á»i và vừa sống đúng vá»›i giá»›i răn của Chúa dạy.
Hằng ngà y theo dõi trên các phÆ°Æ¡ng tiện truyá»n thông hay Ä‘i đây Ä‘i đó chúng ta sẽ thấy còn rất nhiá»u mãnh Ä‘á»i rất đáng thÆ°Æ¡ng. Trong bệnh hoạn táºt nguyá»n mà có khi phải gánh bao nhiêu là nặng ná» của Ä‘á»i sống gia đình. Äang khi đó có nhiá»u buổi tiệc, nhiá»u cuá»™c chÆ¡i thâu đêm suốt sáng của bao nhiêu đại gia già u có tốn tiá»n nhÆ° nÆ°á»›c. Nếu nhÆ° những ngÆ°á»i nà y biết tiết kiệm chút đỉnh để giúp đỡ những ngÆ°á»i có hoà n cảnh đáng thÆ°Æ¡ng rthì tháºt là đáng tuyên dÆ°Æ¡ng. Má»—i ngÆ°á»i chúng ta má»—i khi tiêu xà i hãy nhá»› đừng quá phung phÃ. Äó cÅ©ng là cách mà chúng ta Ä‘ang quan tâm đến những anh chị em Ä‘ang sống xung quanh Ä‘ang có hoà n cảnh khó khăn. [Mục Lục]
6. Thực thi lòng thương xót – Lm. Anmai
Con ngÆ°á»i, chẳng hiểu tá»± bao giá» mà cái máu của Ãch ká»·, của ghen tÆ°Æ¡ng, của thù háºn nó xen và o. Ai cÅ©ng biết Ãch ká»·, ghen tÆ°Æ¡ng, không biết cảm thÆ°Æ¡ng ấy là không tốt nhÆ°ng rồi cÅ©ng chẳng hiểu sao ngÆ°á»i ta cứ để cho cái nồng Ä‘á»™ của Ãch ká»·, của ghen tÆ°Æ¡ng tăng lên dần dần trong Ä‘á»i sống thÆ°á»ng ngà y.
Äá»i sống con ngÆ°á»i có lúc nà y lúc khác, lúc sung túc và lúc ngặt nghèo. Lúc sung túc ngÆ°á»i ta cÅ©ng chia sẻ nhÆ°ng hình nhÆ° không bằng lúc ngÆ°á»i ta ngặt nghèo. Cuá»™c sống ngÆ°á»i ta dù có nghèo Ä‘i chăng nữa những khi gặp những ngÆ°á»i khó khăn hÆ¡n thì há» dá»… chia sẻ hÆ¡n là khi ngÆ°á»i ta già u có.
Tâm lý thÆ°á»ng thì ngÆ°á»i ta chia sẻ cho những ngÆ°á»i thân cáºn, đồng vai đồng vế, đồng hà ng đồng xóm vá»›i há» chứ Ãt bao giá» há» nghÄ© đến chia sẻ cho những ngÆ°á»i xa lạ. Äi xa hÆ¡n má»™t chút nữa, để chia sẻ cho những ngÆ°á»i mà ta tạm gá»i há» là ngÆ°á»i không đồng tình đồng ý hay là ngÆ°á»i đối nghịch vá»›i ta thì cà ng khó hÆ¡n nữa.
Vì tâm lý thÆ°á»ng là nhÆ° váºy nên khi ngÆ°á»i ta chia sẻ vá»›i những ngÆ°á»i thân thuá»™c, đồng vai đồng vế thì há» cÅ©ng tá»± nhủ rằng há» là m nhÆ° thế là tốt lắm rồi nhÆ°ng Chúa Giêsu má»i gá»i con ngÆ°á»i Ä‘i má»™t bÆ°á»›c xa hÆ¡n cái bÆ°á»›c bình thÆ°á»ng đó là thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i không cùng láºp trÆ°á»ng vá»›i mình, những ngÆ°á»i đối láºp vá»›i mình. Lá»i má»i gá»i ấy tháºt sá»± là khó. Lá»i má»i gá»i ấy được Thánh Luca ghi lại qua câu chuyện dụ ngôn Chúa Giêsu kể.
Chúa Giêsu là nhà giáo dục tà i ba, Ngà i hết sức tinh tế khi muốn dạy, muốn khuyên, muốn bảo những ngÆ°á»i nghe Ngà i giảng dạy. Chuyện dụ ngôn là câu chuyện hết sức gần gụi và hết sức thá»±c tế. Chuyện dụ ngôn không ám chỉ riêng tÆ° má»™t cá nhân, má»™t táºp thể nà o cả nhÆ°ng chỉ nói chung chung. Vá»›i cách nói chung chung đó sẽ là m giảm Ä‘i phần nà o đụng chạm, phần nà o tá»± ái của ngÆ°á»i, của nhóm ngÆ°á»i được nói đến.
Dụ ngôn ngÆ°á»i Samaria nhân háºu nà y hết sức quen thuá»™c vá»›i má»—i ngÆ°á»i kitô hữu. Chúa Giêsu nói là má»™t ngÆ°á»i kia chứ không nói ngÆ°á»i đó tên gì, nhà ở đâu. NgÆ°á»i kia đó Ä‘i Ä‘Æ°á»ng từ Giêrusalem xuống Giêricô Ä‘i công chuyện, Ä‘i đám cÆ°á»›i hay Ä‘i đám tiệc gì đó không rõ. Chuyện đáng tiếc là ngÆ°á»i nà y gặp cÆ°á»›p giữa Ä‘Æ°á»ng. Chắc là đoạn Ä‘Æ°á»ng Giêrusalem xuống Giêricô vắng vẻ lắm nên ngÆ°á»i khách má»›i ra nông nổi nà y. Giá nhÆ° ngÆ°á»i nà y chết thì chẳng còn chuyện gì đển nói nhÆ°ng ngÆ°á»i nà y dở sống dở chết. Sống cÅ©ng chẳng ra sống mà chết cÅ©ng chẳng ra chết má»›i oan nghiệt. Giá mà chết thì khoẻ còn sống mà chẳng là m được gì, kêu cÅ©ng chẳng được mà la cÅ©ng chẳng xong.
Câu chuyện hết sức hấp dẫn ở cái chổ là có thầy tÆ° tế Ä‘i ngang qua nhÆ°ng cÅ©ng bá» Ä‘i luôn. Và rồi, đến má»™t thầy Lêvi cÅ©ng Ä‘i ngang nhÆ°ng ông thầy nà y tiếp tục cái cảnh "nhắm mắt là m ngÆ¡". Hai ông thầy Ä‘i qua và rồi má»™t ngÆ°á»i Samari cÅ©ng Ä‘i qua đó. Thế nhÆ°ng, Ä‘iá»u hết sức kinh ngạc, hết sức tuyệt vá»i đó là ngÆ°á»i Samari nà y đã lấy rượu để rá»a vết thÆ°Æ¡ng, năng bó vết thÆ°Æ¡ng. Khi bị tai nạn, được là m nhÆ° thế quả là có phúc lắm rồi nhÆ°ng ngÆ°á»i nà y lại có phúc hÆ¡n nữa khi mà ngÆ°á»i Samari nà y còn cho lên lÆ°ng lừa và đem đến quán trá». Không chỉ Ä‘Æ°a đến quán trá» mà còn trao tiá»n cho chủ quán chăm sóc. HÆ¡n Ä‘iá»u mà má»i ngÆ°á»i nghÄ© đó lại là còn hứa là sau khi Ä‘i công chuyện vỠông sẽ thanh toán phần còn lại. Tuyệt vá»i, hết sức tuyệt vá»i nÆ¡i con ngÆ°á»i Samari nà y.
Câu chuyện đẹp không chỉ dừng ở chá»— nà y mà còn đẹp hÆ¡n, ý nghÄ©a hÆ¡n khi ngÆ°á»i Samari và ngÆ°á»i Do Thái ngà y xÆ°a kình địch nhau, không Ä‘á»™i trá»i chung vá»›i nhau. Nét đẹp của ngÆ°á»i Samari là hỠđã vượt qua cái ranh giá»›i háºn thù, chia rẽ của lòng ngÆ°á»i để toả lòng thÆ°Æ¡ng cảm đến ngÆ°á»i bị tai nạn.
Câu chuyện nà y cÅ©ng đáng lÆ°u ý nÆ¡i hình ảnh của hai ông thầy là thầy tÆ° tế và thầy Lêvi. Hẳn ông ta có ăn, có há»c hÆ¡n cái ngÆ°á»i Samaria kia nhÆ°ng lòng của ông ta đã khép lại trÆ°á»›c con ngÆ°á»i bị tai nạn. Chúa Giêsu không há» Ä‘á» cáºp đến bằng cấp, địa vị, thân thế sá»± nghiệp của ngÆ°á»i Samari, Chúa Giêsu chỉ Ä‘á» cáºp đến tấm lòng nhân háºu của ngÆ°á»i Samari dà nh cho ngÆ°á»i bị nạn mà là ngÆ°á»i đó lại là ngÆ°á»i ở phe đối láºp của mình.
Hình ảnh của ngÆ°á»i Samaria nhân háºu hết sức dá»… thÆ°Æ¡ng. Là m sao ông có thể là m được cái Ä‘iá»u mà ngÆ°á»i Ä‘á»i khó là m nà y? Chắc có lẽ trong Ä‘á»i thÆ°á»ng của ông, ông đã cảm nháºn được tình thÆ°Æ¡ng từ Æ¡n trên dà nh cho Ä‘á»i của ông nên ông đã là m nhÆ° thế vá»›i anh chị em đồng loại và anh chị em đồng loại ấy không phân biệt là kẻ ghét ngÆ°á»i thÆ°Æ¡ng.
Äáng trách chăng đó là hai ông thầy. Hai ông thầy được ăn được há»c nhất là được hòng vá» lòng thÆ°Æ¡ng xót của Thiên Chúa. Bà i há»c vá» lòng thÆ°Æ¡ng xót ấy đã được má»i gá»i trong suốt dòng chảy của lịch sá» cứu Ä‘á»™. Thiên Chúa má»i gá»i con ngÆ°á»i giản Ä‘Æ¡n ở cái chuyện mến Chúa và yêu ngÆ°á»i. Mệnh lệnh Chúa gá»i đến cho con ngÆ°á»i có nhÆ° váºy thôi.
Mệnh lệnh đó, chúng ta vừa nghe Thánh Phaolô nhắc qua thÆ° của Ngà i gá»i tÃn hữu Côlôsê. Ngà i má»i gá»i tÃn hữu Côlôsê cÅ©ng nhÆ° má»i ngÆ°á»i chúng ta là khi chúng ta nghe tiếng Chúa thì chúng ta giữ những mệnh lệnh, những thánh chỉ của Ngà i trong sách Luáºt. Ngà i nhắc cho chúng ta mệnh lệnh ấy nó nằm trong lòng bà n tay của má»i ngÆ°á»i. Mệnh lệnh ấy gần và rất gần. Mệnh lệnh ấy ngay trong miệng, trong lòng của chúng ta và chúng ta hết sức dá»… để Ä‘em ra thá»±c hà nh.
Lá»i của Chúa Giêsu dạy trong dụ ngôn hết sức tế nhị. Chúa Giêsu không bắt ngÆ°á»i thông luáºt là m nhÆ° mệnh lệnh của Chúa nhÆ°ng Chúa Giêsu má»i gá»i ngÆ°á»i thông luáºt thá»±c thi Ä‘iá»u mà chÃnh ông Ä‘á» ra: "ChÃnh là kẻ đã thá»±c thi lòng thÆ°Æ¡ng xót đối vá»›i ngÆ°á»i ấy." Chúa Giê-su bảo ông ta: "Ông hãy Ä‘i, và cÅ©ng hãy là m nhÆ° váºy."
Trang Tin mừng nà y kết thúc má»™t cách bá» ngõ. Thánh Luca không há» viết thêm cho Ä‘á»™c giả rằng ngÆ°á»i thông luáºt đó đã là m gì, đã sống nhÆ° thế nà o sau khi nghe lá»i của Chúa Giêsu. Chúa Giêsu cÅ©ng đã mở ngõ cho nhà thông luáºt: "Ông hãy Ä‘i, và cÅ©ng hãy là m nhÆ° váºy".
Ngà y hôm nay, Chúa Giêsu cÅ©ng mở ngõ cho má»—i ngÆ°á»i chúng ta. Chắc chắn khi nghe dụ ngôn ấy xong và sau khi nghe Chúa Giêsu chất vấn chúng ta cÅ©ng sẽ trả lá»i nhÆ° nhà thông luáºt đó là thá»±c thi lòng thÆ°Æ¡ng xót vá»›i ngÆ°á»i ấy. Thế nhÆ°ng, nhìn và o thá»±c tế của cuá»™c sống, hình nhÆ° chúng ta khiếm khuyết lòng thÆ°Æ¡ng xót anh chị em đồng loại. Lý do khiếm khuyết đó là vì chúng ta đã không lắng Ä‘á»ng tâm hồn, lắng Ä‘á»ng cõi lòng của chúng ta. Nếu chúng ta lắng Ä‘á»ng tâm hồn, chúng ta để cho lòng chúng ta lắng xuống chúng ta sẽ thấy được chúng ta hạnh phúc và Chúa thÆ°Æ¡ng chúng ta nhiá»u. Khi và chỉ khi chúng ta nhìn thấy táºn căn lòng Chúa thÆ°Æ¡ng xót thì chúng ta má»›i có thể thÆ°Æ¡ng xót anh chị em đồng loại chúng ta được.
Chúng ta vẫn bị những rà o cản của váºt chất, của quyá»n lợi để rồi chúng ta không thấy Chúa hiện diện trong cuá»™c Ä‘á»i của chúng ta. Chúng ta hãy xin vá»›i Chúa Giêsu ban cho chúng ta con mắt đức tin để chúng ta thấy lòng Chúa thÆ°Æ¡ng xót chúng ta để chúng ta có thể thÆ°Æ¡ng xót anh chị em đồng loại nhÆ° lòng Chúa mong muốn. [Mục Lục]
7. Luáºt yêu thÆ°Æ¡ng – Lm. Giuse Trần Việt Hùng
NgÆ°á»i ta kể rằng ngà y kia Chúa Giêsu đóng vai bác hà nh khất Ä‘i ăn xin. Chiá»u đến, Ngà i rảo qua các biệt thá»± xin trá» qua đêm. Kẻ thì bảo và o chuồng ngá»±a mà ngủ, kẻ nói xuống vá»±a lúa, kẻ khác bảo chui và o gầm cầu thang… NhÆ°ng xem ra bác hà nh khất không muốn nháºn những tấm lòng tốt đó. Bác ra xóm lao Ä‘á»™ng xin ở trá». Bác được lối xóm tiếp đãi tá» tế và cho ăn, ngủ chung nhà . Sáng sá»›m hôm sau thức dáºy, bác ta biến đâu mất nhÆ°ng gia chủ thấy má»™t bức thÆ¡ để lại, trong có ghi câu: “Các con là bạn thân của Äức Kitô.†Sau nà y mấy kẻ nhà già u nghe biết rất lấy là m hổ thẹn.
Äức ái là yêu thÆ°Æ¡ng. Bác ái không ghen tÆ°Æ¡ng đố kỵ. Thiên Chúa đã phú bẩm trong lÆ°Æ¡ng tâm con ngÆ°á»i để biết phân biệt là nh dữ, xấu tốt. LÆ°Æ¡ng tâm cần được hÆ°á»›ng dẫn và chỉ bảo hÆ°á»›ng vá» Ä‘Ã ng là nh. Giống nhÆ° má»™t cây non cần được uốn nắn để má»c thẳng lên. XÆ°a Thiên Chúa đã chá»n má»™t dân riêng và ban lá» luáºt cùng các huấn lệnh để hÆ°á»›ng dẫn há» Ä‘i trong Ä‘Æ°á»ng lối của Thiên Chúa. Sách Äệ Nhị Luáºt được ghi chép những Ä‘iá»u Thiên Chúa truyá»n dạy, lá»i các tiên tri và những lá» luáºt cần thiết để sống theo Ä‘Æ°á»ng lối Chúa: "Miá»…n là anh em nghe tiếng Chúa, Thiên Chúa của anh em, mà giữ những mệnh lệnh và thánh chỉ NgÆ°á»i, ghi trong sách Luáºt nà y, miá»…n là anh em trở vá» vá»›i Thiên Chúa, Thiên Chúa của anh em hết lòng hết dạ." (Änl 30,10). Lá» Luáºt vừa hÆ°á»›ng dẫn và vừa gìn giữ rà o cản để má»i ngÆ°á»i khá»i rÆ¡i và o lầm lá»—i. Sống theo mệnh lệnh và thánh chỉ của Chúa là sống theo Chúa.
Tất cả các lá» luáºt Ä‘á»u quy vá» giá»›i luáºt yêu thÆ°Æ¡ng. Luáºt yêu thÆ°Æ¡ng là căn cốt của tất cả cuá»™c sống. Sống để yêu và yêu để sống. Luáºt đó đã được in ghi sâu táºn tâm can của má»i loà i thụ tạo. Luáºt ở tại tâm: "Tháºt váºy, lá»i đó ở rất gần anh em, ngay trong miệng, trong lòng anh em, để anh em Ä‘em ra thá»±c hà nh." (Änl 30,14). Chúng ta không phải tìm kiếm đâu xa, tâm yêu thÆ°Æ¡ng ở sẵn trong lòng ta. Hạt giống yêu thÆ°Æ¡ng đã được Thiên Chúa gieo trong lòng má»—i ngÆ°á»i. Chúng ta có bổn pháºn tÆ°á»›i gá»™i, chăm sóc và là m cho hạt giống sinh xôi nảy nở. Trái tim yêu thÆ°Æ¡ng cần mở rá»™ng để cho Ä‘i và đón nháºn. Yêu nhÆ° dòng nÆ°á»›c luôn chảy, có ra có và o và có lên có xuống. Tình yêu nhÆ° dòng nÆ°á»›c nếu bị đóng khung khép kÃn, tình yêu sẽ cô Ä‘Æ¡n, lẻ loi và giá lạnh.
Thánh Gioan đã tuyên xÆ°ng: "Ai không yêu thÆ°Æ¡ng thì không biết Thiên Chúa vì Thiên Chúa là Tình Yêu." (1 Ga 4,8). Vì muốn chia sẻ tình yêu, Thiên Chúa tạo dá»±ng má»i kỳ công trong vÅ© trụ. Má»i váºt và má»i loà i được hiện hữu trong tình yêu của Thiên Chúa. Dấu ấn tình yêu được lan tá»a khắp cùng vÅ© trụ. Thiên Chúa đã quan phòng má»i sá»± theo thánh ý. Tình yêu có những cách thể hiện khác nhau giữa muôn loà i. Cảm súc tình yêu được bà y tá» qua sá»± sống. Từ những loà i có sá»± sống Ä‘Æ¡n sÆ¡ đến phức tạp Ä‘á»u được ngụp lặn trong biển tình của Thiên Chúa. Sống để yêu và được yêu. Kinh Thánh đã nói 686 lần vá» tình yêu ‘Love, loved, loving, loves, lover’, yêu Chúa và yêu ngÆ°á»i.
Truyện kể có má»™t con chó, tên là Capitan, đã nằm ngồi bên má»™ của chủ suốt quãng thá»i gian 6 năm. Ông Miguel Guzman đã nháºn nuôi con chó nhÆ° món quà cho đứa con trai trẻ và o năm 2005. Năm 2006 ông bất ngá» chết và đã được chôn cất tại nghÄ©a trang Villa Carlos Paz, trung tâm Argentina. Sau khi chôn táng ông xong, con chó Capitan đã ra khá»i nhà và tìm đến nghÄ©a trang nÆ¡i chôn cất ông. Con chó luẩn quẩn và quỳ bên má»™ ông. Má»—i ngà y, cứ đúng 6 giá» chiá»u, nó nằm xuống trên má»™ suốt đêm trong vòng 6 năm trá»i. Chúng ta không thể hiếu thấu cái gì đã Ä‘ang xảy ra trong tâm ở thế giá»›i Ä‘á»™ng váºt. Tình cảm, tình yêu, cảm xúc hay má»™t sá»± thần giao cách cảm nà o đó.
Nhà Khoa há»c đã nghiên cứu 14 cặp khỉ Rhesus Macaque tại Trung Hoa. Äã há»c biết rằng con khỉ mẹ và các khỉ con cÅ©ng bà y tá» sá»± trìu mến yêu thÆ°Æ¡ng. Những con khỉ mẹ và khỉ con nhìn nhau vá»›i ánh mắt thân thÆ°Æ¡ng. Khỉ mẹ cúi xuống mÆ¡n trá»›n và hôn các khỉ con trên mặt, trên môi và khỉ con cÅ©ng hôn trả lại. Các con khỉ cùng chia sẻ thá»±c phẩm và săn sóc nâng đỡ nhau giống nhÆ° xã há»™i con ngÆ°á»i. Khỉ mẹ thÆ°á»ng ôm con và o lòng và bảo vệ con má»™t cách rất âu yếm. Các con khỉ cÅ©ng sống thà nh bà y, thà nh Ä‘Ã n và yêu thÆ°Æ¡ng há»— trợ nhau. Khi má»™t con bị thÆ°Æ¡ng hay ốm yêu bệnh táºt, các con khỉ khác cÅ©ng lo lắng chăm sóc. Qua khuôn mặt và cách biểu tá» cảm tình, chúng ta nháºn biết loà i váºt cÅ©ng có má»™t mức Ä‘á»™ yêu thÆ°Æ¡ng mà Tạo Hoá đã phú bẩm.
Chúng ta cÅ©ng có thể quan sát gà mẹ dẫn Ä‘Ã n gà con Ä‘i tìm mồi. Mẹ dẫn con ra vÆ°á»n và lấy sức mình dùng đôi chân giãi đất tìm mồi, rồi cục cục gá»i các gà con đến ăn mồi. Khi nghe biết có quạ Ä‘en, diá»u hâu hay bất cứ sá»± nguy hiểm nà o, gà mẹ dáo giác giang cánh ra để ấp ủ con dÆ°á»›i cánh. Tuy cuá»™c sống gà vịt rất Ä‘Æ¡n sÆ¡ nhÆ°ng cÅ©ng nói lên tình liên Ä‘á»›i bảo vệ và chia sẻ yêu thÆ°Æ¡ng. Chúa Giêsu đã dùng hình ảnh gà mẹ ấp ủ con để nói lên tình yêu của Thiên Chúa vá»›i loà i ngÆ°á»i: "Äã bao lần Ta muốn táºp há»p con cái ngÆ°á»i lại, nhÆ° gà mẹ táºp há»p gà con dÆ°á»›i cánh, mà các ngÆ°á»i không chịu." (Mt 23,37).
Anh em chá»› mắc nợ nhau Ä‘iá»u gì, ngoà i ra tình thÆ°Æ¡ng mến. Câu truyện trong bà i Phúc Âm hôm nay nói vá» má»™t ngÆ°á»i lữ hà nh bị tai nạn cÆ°á»›p bóc và bị đánh Ä‘áºp dá»c Ä‘Æ°á»ng. Có thầy tÆ° tế và trợ tế Ä‘i ngang qua và thấy nạn nhân nhÆ°ng không mở lòng giúp đỡ. Má»™t ngÆ°á»i xứ Samaria Ä‘i qua, Ä‘á»™ng lòng thÆ°Æ¡ng và giúp đỡ nạn nhân bằng má»i cách. NgÆ°á»i Samaria, tuy là ngoại đạo, nhÆ°ng đã biết tá» lòng thÆ°Æ¡ng xót. Ông đã thá»±c hà nh giá»›i răn yêu thÆ°Æ¡ng bằng chÃnh hà nh Ä‘á»™ng của mình. Chúa Giêsu đã khuyến khÃch các thầy thông luáºt, các môn đệ và cả chúng ta nữa: Äức Giêsu bảo ông ta: "Ông hãy Ä‘i và cÅ©ng hãy là m nhÆ° váºy." (Lc 10,37). Nói vá» giá»›i luáºt yêu thÆ°Æ¡ng thì dá»…, ai cÅ©ng có thể suy niệm, phát biểu và truyá»n rao nhÆ°ng để Ä‘Æ°a và o áp dụng trong cuá»™c sống hằng ngà y thì không Ä‘Æ¡n giản. Chúng ta cần thấm nhuần tinh thần bác ái và quảng đại dấn thân. Äạo của Chúa là đạo yêu thÆ°Æ¡ng. Không chỉ yêu bằng lá»i nhÆ°ng bằng hà nh Ä‘á»™ng.
Chúa Giêsu đã nêu gÆ°Æ¡ng bằng tình yêu tháºp giá. Chúa đã cho và cho tất cả. Chúa Kitô là hiện thân của Thiên Chúa Cha: "Chúa Giêsu Kitô là hình ảnh Thiên Chúa vô hình, là trưởng tá» sinh ra trÆ°á»›c má»i loà i thá» tạo." (Cl 1,15). Tình yêu Chúa cao vá»i, là m sao chúng ta có thể đáp Ä‘á»n cho cân xứng. Thiên Chúa Cha yêu thÆ°Æ¡ng chúng ta đến ná»—i đã ban Con Má»™t Yêu Dấu, chịu khổ hình và chết để chuá»™c tá»™i chúng ta. Chúa Con đã hiến thân trên tháºp giá và đã đổ tá»›i giá»t máu cuối cùng để cứu Ä‘á»™. Chúa Thánh Thần là ngá»n lá»a yêu mến khÆ¡i dáºy lòng yêu thÆ°Æ¡ng trong tâm hồn chúng ta. Má»i sá»± bắt đầu vá»›i tình yêu và sẽ kết thúc trong tình yêu: "Vì Thiên Chúa đã muốn là m cho tất cả sá»± viên mãn hiện diện ở nÆ¡i NgÆ°á»i." (Cl 1,19).
Lạy Chúa, Chúa yêu thÆ°Æ¡ng chúng con. Tình yêu Chúa lan toả khắp cùng thế giá»›i. VÅ© trụ muôn loà i Ä‘á»u mang dấu ấn tình yêu của Chúa. Xin cho nguồn tình yêu tuôn chảy trong tâm hồn chúng con, để chúng con luôn biết yêu và được yêu. Yêu Chúa và yêu tha nhân nhÆ° chÃnh mình. [Mục Lục]
8. Hãy yêu thương thì sẽ được sống – André Sève
(TrÃch dẫn từ ‘Tin Mừng Chúa Nháºt’)
Rõ rà ng là từ yêu thÆ°Æ¡ng được nói đến nhiá»u ở đây. NhÆ°ng chúng ta hãy cho hai từ khác Ä‘i kèm vì nếu không có hai từ nà y, từ yêu thÆ°Æ¡ng sẽ không đứng vững nổi: là m và sống.
Äà ng khác, mở đầu câu chuyện diá»…n ra rất nhanh:
- Tôi phải là m gì để được sống? Luáºt sÄ© há»i.
- Hãy yêu thương, Chúa Giêsu nói, cứ là m như thế ngươi sẽ được sống
Và o lúc kết thúc, sau câu chuyện đẹp vá» tình yêu thÆ°Æ¡ng, tiếng nói chiến thắng chÃnh là : cứ là m nhÆ° thế. Äể chiến thắng, Chúa Giêsu đã huy Ä‘á»™ng hai nét của khoa sÆ° phạm: cuá»™c đối thoại Ä‘anh thép và câu chuyện không thể quên được.
Cho nên phải là m gì để được sống? Yêu mến Chúa và anh em. Äây là hai tình yêu thÆ°Æ¡ng liên kết chặt chẽ vá»›i nhau đến ná»—i ngÆ°á»i ta không nói vá» giá»›i răn thứ nhất và thứ hai. Chúa Giêsu công nháºn lá»i mô tả ngắn ngủi của luáºt sÄ©: “NgÆ°Æ¡i hãy yêu mến Chúa và thÆ°Æ¡ng yêu anh emâ€. Äây cÅ©ng là má»™t dòng chảy tình yêu. Chắc chắn cần phải dá»±a và o mối liên kết giữa hai tình yêu bởi vì trong má»™t trong những bản văn cuối cùng của Tân Ước, thánh Gioan vẫn còn lấy lại ý tưởng: “Nếu ai thấy anh em mình cần đến của cải phải giúp đỡ mà đóng cá»a lòng mình lại, có lý nà o đức ái Thiên Chúa ở cùng ngÆ°á»i ấy được†(1Ga 3,17). Äây là lá»i khuyên cho những kẻ tin rằng vá»›i chút Ãt lòng thÆ°Æ¡ng xót ngÆ°á»i ta có thể tá»± cho phép mình Ãch ká»· hoặc có tÃnh xấu.
Chúng ta hãy xem xét khẳng định của Chúa Giêsu: Hãy yêu thÆ°Æ¡ng thì ngÆ°Æ¡i sẽ được sống. Äẳng thức yêu thÆ°Æ¡ng bằng được sống đối vá»›i chúng ta có hoà n toà n rõ rà ng hay không? Nếu có, chúng ta hãy cảm tạ Chúa, giòng máu Tin Mừng Ä‘ang chảy trong huyết quản của chúng ta. NhÆ°ng đây là điá»u phải kiểm chứng.
Khi Chúa Giêsu nói đến yêu thÆ°Æ¡ng ở đây, đây không phải là má»™t trong những niá»m Ä‘am mê, tình yêu hoặc tình bạn, là những thứ Ä‘Æ°a chúng ta lên chÃn tầng mây, mà là tình yêu thÆ°Æ¡ng anh em rất có tÃnh cách bó buá»™c, cụ thể. “Phải là m Ä‘iá»u đó!â€. Và đây không luôn luôn là điá»u là m thÃch thú.
Trên Ä‘Æ°á»ng Giêricô, thầy tÆ° tế và thầy Lêvi không tÃch cá»±c là m việc thiện! Tháºm chà nghÄ© rằng ngÆ°á»i kia đã chết, há» sợ bị ô uế “theo táºp tục†(theo những luáºt lệ Do Thái giáo), Ä‘iá»u mà Chúa Giêsu muốn nhấn mạnh chÃnh là việc há» thiếu nhiệt tình cứu giúp má»™t kẻ nà o đó. Hai ngÆ°á»i kia dÆ°á»ng nhÆ° không xác tÃn rằng “yêu thÆ°Æ¡ng là được sốngâ€.
Tuy váºy chỉ cần so sánh há» vá»›i ngÆ°á»i Samari hay thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i để thấy đâu là sức sống! Không phải nÆ¡i những bản chất nhá» nhặt nà y mà má»™t Ä‘iá»u không là gì cả là m rầy hay là m hoảng sợ. Than ôi ngÆ°á»i ta thấy những Kitô hữu khá bị sá»± khôn ngoan Ãch ká»· nà y cám dá»—, vá»›i cái giá phải trả là má»™t cuá»™c sống được sống nhá» giá»t.
NgÆ°á»i Samari đã chá»n má»™t cuá»™c sống hao tổn và nồng nhiệt. Trong khi thấy ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nằm đó, ông có lẽ đã cảm thấy cần phải Ä‘i qua cho nhanh, nhÆ°ng sức mạnh của cuá»™c sống của ông chiến thắng những vấn nạn Ä‘ang đến vá»›i ông, Chúa Giêsu nói: ông Ä‘á»™ng lòng thÆ°Æ¡ng và ông là m má»i sá»± cần thiết. Ông không quên gì cả, cho mà không tÃnh toán. Không chỠđợi má»™t lá»i cảm Æ¡n nà o và có lẽ vừa Ä‘i vừa hát lâm râm, hạnh phúc vì đã là m má»™t ngÆ°á»i sẵn sà ng phục vụ con ngÆ°á»i. Hai ngÆ°á»i kia sẽ tiếp tục sống lay lắt. Còn ngÆ°á»i Samari, ông Ä‘ang sống triệt để. Chúa Giêsu nói: “Hãy yêu thÆ°Æ¡ng thì ngÆ°Æ¡i sẽ được sốngâ€. [Mục Lục]
9. Ai là anh em của tôi? – Veritas
(TrÃch dẫn từ ‘Hãy Ra KhÆ¡i’)
Sáng nay, khi Ä‘á»c Ä‘oạn Phúc âm mà chúng ta vừa chia sẻ vá»›i nhau trong thánh lá»… nà y, tôi đã nghÄ© đến ngay bà i táºp viết đầu tiên mà tôi đã phải cố gắng vẽ ngoằn ngoèo trên trang táºp đầu tiên má»›i mua vá». Äó là ngà y tôi được thầy cho lên lá»›p bắt đầu táºp viết những chữ a, b, c… TrÆ°a vá» nhà khoe vá»›i mẹ, đúng ngay lúc cha tôi Ä‘ang ngồi tiếp chuyện vá»›i má»™t ông cụ nhà nho quen biết trong là ng.
Nghe tôi khoe, cha tôi cầm lấy cuốn táºp, mấy trang đầu đã Ä‘á» những chữ a, b, c, rồi nói vá»›i ông cụ ngồi đối diện: Xin cụ viết giùm và o trong trang thứ hai nà y bốn chữ “KÃnh Chúa Yêu NgÆ°á»iâ€. Cụ nhà nho viết xong, cha tôi Ä‘Æ°a sang cho tôi Ä‘ang đứng bên cạnh và nói: “Äây, con đến ngồi trên ghế cạnh kia rồi đồ lại những chữ nà yâ€. Tháºt là khốn khổ cho tôi lúc đó má»›i há»c viết được ba chữ a, b, c, mà bây giá» cha tôi lại bắt viết trá»n cả bốn chữ “KÃnh Chúa Yêu NgÆ°á»iâ€.
Tôi còn nhá»› rõ hình ảnh những chữ mà tôi cố gắng vẽ theo mà không hiểu gì cả, chỉ biết rằng đây là bốn chữ nói “KÃnh Chúa Yêu NgÆ°á»iâ€. Biết được bằng lá»— tai, nghe qua miệng cha tôi nói, chứ lúc đó là m gì mà tôi đã Ä‘á»c được bốn chữ “KÃnh chúa Yêu NgÆ°á»iâ€. Và biến cố đã in sâu và o tâm trà tôi, đến ná»—i má»—i lần nhá»› đến cha tôi là má»—i lần tôi nhá»› đến bà i há»c đầu tiên nà y và cÅ©ng là bà i há»c mà giỠđây tôi hiểu là cần phải há»c mãi suốt Ä‘á»i cÅ©ng chÆ°a xong: “KÃnh Chúa Yêu NgÆ°á»iâ€. Nhìn và o những chữ ngoằn ngoèo mà tôi đã phải viết ra hay nói đúng hÆ¡n phải đồ lại cho đầy trang giấy rồi má»›i được Ä‘i chÆ¡i, và có thể đây là hình phạt cho táºt hay khoe của tôi lúc đó. Cha tôi mỉm cÆ°á»i bảo: “Con phải là m sao để sống được bốn chữ nà y cho đến chết má»›i thôiâ€.
Cuá»™c gặp gỡ giữa Chúa Giêsu và nhà thông luáºt hôm nay phần nà o cÅ©ng có thể được ta hiểu theo viá»…n tượng của kinh nghiệm nhá» của tuổi thÆ¡ tôi ngà y xÆ°a. NgÆ°á»i luáºt sÄ© đến vá»›i Chúa Giêsu để tìm câu trả lá»i cho thắc mắc quan trá»ng nhất của cuá»™c Ä‘á»i: “ThÆ°a Thầy, tôi phải là m gì để được sống Ä‘á»i Ä‘á»i?â€. Và đây cÅ©ng là thắc mắc của má»i ngÆ°á»i, không ai có thể dáºp tắt được câu há»i nà y trong tâm hồn há». Tạm thá»i, há» có thể dẹp qua má»™t bên câu há»i nà y, vì những lo toan cho cuá»™c sống hoặc vì những mê lợi của lợi danh, của quyá»n lá»±c… NhÆ°ng rồi và o lúc nà o đó con ngÆ°á»i và má»—i ngÆ°á»i chúng ta cÅ©ng sẽ phải đặt ra cho mình câu há»i nà y: “Tôi sống đây để là m gì? Và tôi phải là m gì để được sống Ä‘á»i Ä‘á»i?â€.
Bản tÃnh con ngÆ°á»i là nhÆ° váºy, không thể nà o chối bỠđược khát vá»ng hÆ°á»›ng vá» trá»i cao, đó là khát vá»ng căn bản sâu xa nhất của con ngÆ°á»i, của má»i ngÆ°á»i chúng ta. Chúa Giêsu đã gợi ý cho nhà thông thái trả lá»i đúng nhÆ° Kinh Thánh dạy, mà ná»™i dung theo tôi nghÄ© không khác xa gì bốn chữ tôi đã há»c được từ cha tôi ngay từ khi má»›i bắt đầu Ä‘i há»c: “KÃnh Chúa Yêu NgÆ°á»iâ€.
Äây không phải là vấn Ä‘á» vá» hiểu biết, má»™t ngÆ°á»i nông dân bình thÆ°á»ng không biết chữ nhÆ° cha tôi cÅ©ng biết tóm gá»n luáºt Chúa trong bốn chữ “KÃnh Chúa Yêu NgÆ°á»i†để truyá»n lại cho tôi. Vấn Ä‘á» là nÆ¡i thá»±c hà nh là phải biến đổi tâm hồn của chÃnh mình để nhìn nháºn má»i ngÆ°á»i là anh chị em của mình.
Chúa Giêsu đã phải dùng dụ ngôn ngÆ°á»i Samaritanô nhân là nh để soi sáng cho nhà thông thái, để rồi rốt cuá»™c nhÆ° thể chÃnh ông cÅ©ng khám phá ra được chân lý. Chúa Giêsu không đặt vấn Ä‘á» nhÆ° nhà thông thái: “Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôiâ€, mà Ngà i đã đặt lại vấn Ä‘á»: “Ai đã trở nên ngÆ°á»i thân cáºn của ngÆ°á»i anh em bị nạn kiaâ€, và nhà thông thái đã trả lá»i đúng: “ThÆ°a là kẻ đã tá» ra lòng thÆ°Æ¡ng đối vá»›i ngÆ°á»i đóâ€.
Tâm hồn cần có tình thÆ°Æ¡ng, nhất là cần được đầy trà n tình thÆ°Æ¡ng của Chúa thì má»›i dá»… dà ng trở thà nh tâm hồn thân cáºn của má»i ngÆ°á»i, trở thà nh ngÆ°á»i anh chị em của má»i ngÆ°á»i, bất luáºn ngÆ°á»i đó là ai. Không phải dá»… thá»±c hiện sáu chữ của Chúa Giêsu cho nhà thông thái: “Hãy Ä‘i và là m nhÆ° váºyâ€.
Chúa Giêsu cÅ©ng nói vá»›i má»—i ngÆ°á»i chúng ta hôm nay, chúng con, những đồ đệ của Ta. Chúng con phải có tâm hồn đã biến đổi bởi tình yêu Chúa, để rồi có thể trở thà nh ngÆ°á»i anh chị em của má»i ngÆ°á»i mà thá»±c hiện trá»n vẹn giá»›i răn: “KÃnh Chúa Yêu NgÆ°á»iâ€.
Cá» hà nh Bà tÃch Thánh Thể, nhất là được thông phần và o Mình và Máu Thánh Chúa, được chia sẻ chÃnh sá»± sống của Chúa, ngÆ°á»i Kitô có được sức mạnh má»›i để thá»±c hiện tình thÆ°Æ¡ng trong cuá»™c sống của mình, trong bất cứ môi trÆ°á»ng sinh sống nà o.
Chúng ta đây, chúng ta có biết quà trá»ng việc cá» hà nh Bà tÃch Thánh Thể trong Ä‘á»i sống chúng ta không? Chúng ta có năng đến vá»›i Chúa trong Bà tÃch Thánh Thể để múc lấy sức mạnh sống tình thÆ°Æ¡ng đối vá»›i anh chị em hay không? Không đến vá»›i Chúa, chúng ta cÅ©ng khó đến vá»›i anh chị em xung quanh. Xin Chúa thÆ°Æ¡ng nhắc nhở chúng ta, củng cố lòng mến nÆ¡i chúng ta và nhất là củng cố đức tin nÆ¡i má»—i ngÆ°á»i chúng ta, đức tin mà giỠđây chúng ta cùng nhau tuyên xÆ°ng qua kinh tin kÃnh. [Mục Lục]
10. Ai là ngÆ°á»i thân cáºn
(TrÃch dẫn từ ‘Manna’)
Suy Niệm
Bà i Tin Mừng hôm nay có bốn động từ là m.
Tôi phải là m gì để được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i (c.25)? - Cứ là m nhÆ° váºy, ông sẽ được sống (c.28). - Kẻ đã thá»±c thi (là m) lòng thÆ°Æ¡ng xót... (c.37). - Ông hãy Ä‘i, và cÅ©ng hãy là m nhÆ° váºy (c.37).
Tình yêu đòi thể hiện bằng việc là m cụ thể.
NgÆ°á»i Samari đã chạnh lòng thÆ°Æ¡ng trÆ°á»›c nạn nhân, nhÆ°ng anh không dừng lại ở tình cảm suông. Anh đã thể hiện lòng thÆ°Æ¡ng xót qua hà nh Ä‘á»™ng.
Từ trái tim đến đôi tay là má»™t con Ä‘Æ°á»ng dà i.
Mẹ Têrêsa Calcutta đỠnghị mỗi tối trước khi đi ngủ, ta chỉ cần xét mình nhỠnhìn và o hai bà n tay. Hôm nay tôi đã là m gì cho Giêsu và với Giêsu?
Yêu bằng hà nh Ä‘á»™ng đòi ta nhiá»u can đảm.
NgÆ°á»i Samari phải vượt qua những ná»—i sợ tá»± nhiên. Sợ bị nhÆ¡ uế bởi đụng và o xác chết. Sợ bá»n cÆ°á»›p còn quanh quẩn đâu đây. Sợ cuá»™c hà nh trình bị cháºm trá»…. Sợ những phiá»n luỵ phức tạp cho mình. Những ná»—i sợ rất khôn ngoan và hợp lý.
Ná»—i sợ khiến ngÆ°á»i ta tránh qua bên kia mà đi, khi ná»—i sợ ấy lá»›n hÆ¡n lòng thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i bị nạn.
Chỉ ai thắng được nỗi sợ mới dám ngừng lại, đến gần và cúi xuống. Chỉ ai không sợ mới thấy thực sự.
Thầy tÆ° tế và thầy Lêvi Ä‘á»u thấy nạn nhân. NhÆ°ng ná»—i sợ đã khiến há» nhắm mắt là m ngÆ¡ và biến há» trở thà nh ngÆ°á»i không thấy.
NgÆ°á»i không thấy Ä‘iá»u đã thấy thì chẳng thể nà o là ngÆ°á»i thân cáºn.
NgÆ°á»i Samari dám đến gần, gần hÆ¡n qua cá» chỉ săn sóc, và anh đã trở nên ngÆ°á»i thân cáºn của kẻ bị nạn.
"Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi?"
Äó là ngÆ°á»i đồng bà o, đồng đạo, thuá»™c dân Thiên Chúa. NgÆ°á»i Do Thái thá»i Äức Giêsu dá»… trả lá»i nhÆ° thế.
Ở cuối dụ ngôn, Äức Giêsu đã láºt ngược câu há»i trên:
"Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của kẻ bị cÆ°á»›p?"
Chỉ cần đổi lối đặt câu há»i, tất cả cánh cá»a nhÆ° mở tung, má»i hà ng rà o bị phá đổ.
Tôi không chỉ phục vụ cho ngÆ°á»i thân cáºn của tôi.
Khi tôi đến gần ai mà phục vụ thì tôi trở thà nh ngÆ°á»i thân cáºn vá»›i kẻ ấy, và kẻ ấy trở thà nh ngÆ°á»i thân cáºn vá»›i tôi. NhÆ° thế ai cÅ©ng có thể thà nh ngÆ°á»i thân cáºn của tôi, miá»…n là tôi dám yêu há» nhÆ° chÃnh mình.
NgÆ°á»i Samari bị dân Do Thái khinh miệt, nhÆ°ng há» có thể sống luáºt yêu thÆ°Æ¡ng cách tuyệt vá»i.
Hôm nay vẫn có các Kitô hữu Ä‘i dá»± lá»… vá», nhÆ°ng sống xa lạ vá»›i đức ái Kitô giáo.
Ước gì chúng ta đơn sơ và hồn nhiên hơn khi yêu.
Gợi à Chia Sẻ
Theo ý bạn, đâu là những dấu hiện cho thấy má»™t tình yêu Ä‘Ãch thá»±c và đáng tin?
"Yêu ngÆ°á»i thân cáºn nhÆ° chÃnh mình." Yêu chÃnh mình là má»™t Ä‘iá»u quan trá»ng. Theo ý bạn, má»™t ngÆ°á»i yêu chÃnh mình má»™t cách đúng đắn là ngÆ°á»i nhÆ° thế nà o? Äâu là những tá»™i phạm đến chÃnh mình?
Cầu Nguyện
Lạy Chúa, lúc đầu chúng con chỉ muốn cầm tay nhau để là m thà nh má»™t vòng tròn khép kÃn.
Sau đó chúng con hiểu rằng cần phải buông tay nhau để nháºn những ngÆ°á»i bạn má»›i, để vòng tròn được mở rá»™ng đến vô cùng và trái tim được lá»›n lên mãi.
Lạy Chúa, chúng con biết rằng cần phải nối vòng tay lớn xuyên qua các đại dương và lục địa.
vòng tay ngÆ°á»i nối vá»›i ngÆ°á»i,
vòng tay con ngÆ°á»i nối vá»›i Tạo Hoá.
Chúng con thÃch Chúa đứng chung má»™t vòng tròn vá»›i tất cả loà i ngÆ°á»i chúng con, nắm lấy tay chúng con và đưa chúng con lên cao.
Ước gì việc Chúa giang tay trên tháºp giá giúp chúng con biết cầm lấy tay nhau và nháºn nhau là anh em. [Mục Lục]
11. Hãy Ä‘i và là m nhÆ° váºy
(TrÃch dẫn từ ‘Manna’)
Suy Niệm
Tôi phải là m gì để được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i?
Phải yêu, yêu hết mình, yêu Thiên Chúa và yêu ngÆ°á»i thân cáºn.
Äức Giêsu khen câu trả lá»i của ngÆ°á»i luáºt sÄ© và bảo: "Hãy là m nhÆ° váºy và ông sẽ có sá»± sống."
Äể có sá»± sống, cần phải yêu, nghÄ©a là ra khá»i mình và trao hiến.
Ai không yêu là huá»· hoại chÃnh mình và ngÆ°á»i khác.
Con ngÆ°á»i được dá»±ng nên bởi Äấng là Tình Yêu, được khuôn đúc theo hình ảnh của Tình Yêu đó, nên con ngÆ°á»i hÆ°á»›ng vá» Tình Yêu nhÆ° hoa hÆ°á»›ng dÆ°Æ¡ng quay vá» phÃa mặt trá»i.
Con ngÆ°á»i chỉ tháºt là mình khi biết yêu thÆ°Æ¡ng.
Hãy yêu ngÆ°á»i thân cáºn nhÆ° chÃnh mình.
NhÆ°ng ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi? Äức Giêsu giúp ta tìm thấy câu trả lá»i bất ngá» qua dụ ngôn ngÆ°á»i Samari nhân háºu.
NgÆ°á»i thân cáºn của tôi là má»i ngÆ°á»i Ä‘ang cần đến tôi, là ngÆ°á»i hôm nay tình cá» tôi gặp trên Ä‘Æ°á»ng.
NgÆ°á»i thân cáºn là ngÆ°á»i gần tôi vì tôi đã đến gần ngÆ°á»i ấy, đã cúi xuống và phục vụ.
Không phải vì ngÆ°á»i đó là thân cáºn của tôi nên tôi đến gần mà phục vụ. NhÆ°ng khi tôi đến gần bất cứ ai mà phục vụ, tôi biến mình thà nh ngÆ°á»i thân cáºn của há».
Chẳng ai là ngÆ°á»i xa lạ vá»›i tôi, nếu tôi không tránh há» nhÆ° hai thầy Lêvi và tÆ° tế.
NgÆ°á»i thân cáºn vá»›i tôi không chỉ là ngÆ°á»i cùng nhà , cùng nhóm, cùng tôn giáo, cùng quê hÆ°Æ¡ng, cùng lý tưởng.
NgÆ°á»i thân cáºn vá»›i tôi không phải là má»™t ý niệm trừu tượng nhÆ°ng là bà mẹ già gần bên, là ngÆ°á»i bạn chung phòng, là ngÆ°á»i hà ng xóm mà tôi phải chịu Ä‘á»±ng, là tất cả những ai đã và đang là m tôi Ä‘au khổ.
Tất cả Ä‘á»u có thể được tôi yêu thÆ°Æ¡ng và đá»u có thể trở nên ngÆ°á»i thân cáºn của tôi.
Tình yêu là má»™t phép mầu, chỉ cần tôi dám bÆ°á»›c tá»›i, xÃch lại và cúi xuống là ngÆ°á»i lạ nên quen, ngÆ°á»i xa nên gần, kẻ thù nên bạn.
Những khoảng cách được lấp đầy, những rà o chắn phút chốc sụp đổ.
NhÆ°ng yêu không phải là chuyện dá»… dù con ngÆ°á»i hôm nay cứ tưởng mình đã biết yêu.
Lúc nà o cÅ©ng có cá»› để ngÆ°á»i ta né tránh yêu thÆ°Æ¡ng. Thầy tÆ° tế và Lêvi Ä‘á»u tránh qua má»™t bên mà đi. Phải chăng há» sợ bị ô nhÆ¡ nếu đụng nhằm xác chết? Phải chăng há» sợ bá»n cÆ°á»›p vẫn còn ở đâu đây? Những ná»—i sợ là m ngÆ°á»i ta bá» Ä‘i.
Chấp nháºn là đến gần và cúi xuống là chấp nháºn liá»u lÄ©nh và trả giá. Cuá»™c hà nh trình bị cháºm lại, chÆ°Æ¡ng trình phải thay đổi. Tiá»n bạc, thá»i giá», công sức là những Ä‘iá»u phải trao Ä‘i. Tất cả chỉ vì chạnh lòng thÆ°Æ¡ng, vì con tim biết nhói Ä‘au trÆ°á»›c ná»—i khổ của ngÆ°á»i khác.
Tình yêu thá»±c sá»± bao giá» cÅ©ng cụ thể: chấp nháºn cả tay và ngÆ°á»i bị dÆ¡ bẩn lấm lem, chấp nháºn gặp rắc rối, xáo trá»™n và nguy hiểm, vì Tình Yêu đòi hiến trá»n con ngÆ°á»i.
Chúng ta cần thà nh tháºt nháºn mình chÆ°a biết yêu, vì yêu nhÆ° thế thì vượt quá sức con ngÆ°á»i. Cần đón lấy nguồn Tình Yêu Thiên Chúa đổ và o tim ta (Rm 5,5) để tim ta trở nên mênh mông và quảng đại, để ta thi hà nh được Ä‘iá»u Chúa nói:
"Ông hãy Ä‘i và cÅ©ng hãy là m nhÆ° váºy."
Gợi à Chia Sẻ
Muốn có sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i, cần phải yêu, nghÄ©a là mở ra trÆ°á»›c Thiên Chúa và tha nhân. Bạn có nghÄ© rằng muốn có sá»± sống ở Ä‘á»i nà y, cÅ©ng cần phải yêu không? Ai không yêu, ngÆ°á»i ấy đã chết ngay khi còn sống, bạn có cảm nghiệm được Ä‘iá»u đó không?
Thế giá»›i còn quá nhiá»u ngÆ°á»i lây lất, ná»a sống ná»a chết. Thế giá»›i vẫn cần những ngÆ°á»i Samari dám ngừng lại và cúi xuống. Có lần nà o trong Ä‘á»i bạn là ngÆ°á»i Samari không?
Cầu Nguyện
Lạy Chúa, lúc đầu chúng con chỉ muốn cầm tay nhau để là m thà nh má»™t vòng tròn khép kÃn. Sau đó chúng con hiểu rằng cần phải buông tay nhau để nháºn những ngÆ°á»i bạn má»›i, để vòng tròn được mở rá»™ng đến vô cùng và trái tim được lá»›n lên mãi.
Lạy Chúa, chúng con biết rằng cần phải nối vòng tay lớn xuyên qua các đại dương và lục địa.
vòng tay ngÆ°á»i nối vá»›i ngÆ°á»i,
vòng tay con ngÆ°á»i nối vá»›i Tạo Hoá.
Chúng con thÃch Chúa đứng chung má»™t vòng tròn vá»›i tất cả loà i ngÆ°á»i chúng con, nắm lấy tay chúng con và đưa chúng con lên cao.
Ước gì việc Chúa giang tay trên tháºp giá giúp chúng con biết cầm lấy tay nhau và nháºn nhau là anh em. [Mục Lục]
12. Phục vụ nâng cao giá trị con ngÆ°á»i
(TrÃch dẫn từ ‘Cùng Äá»c Tin Mừng’ – Lm. Ignatiô Trần Ngà )
TrÆ°á»›c mắt ngÆ°á»i Do Thái thì dân Samari tháºt đáng khinh miệt. Há» bị xem là ngÆ°á»i lai căng vì đã kết hôn vá»›i ngoại kiá»u, là m vẩn đục dòng máu tinh tuyá»n của tổ tiên Do Thái. Há» bị khinh miệt vì đã tôn thá» các tà thần ngoại lai. Thế nên ngÆ°á»i Do Thái xem ngÆ°á»i Samari nhÆ° những ngÆ°á»i hạ cấp đáng bị tẩy chay.
Thế nhÆ°ng hình ảnh của ngÆ°á»i Samari trong Tin Mừng hôm nay lại đẹp tuyệt vá»i. Giá trị của ngÆ°á»i đó gia tăng tháºt cao. NhỠđâu được nhÆ° váºy. Chúng ta hãy theo dõi câu chuyện do Chúa Giêsu thuáºt lại nhÆ° sau:
Tại má»™t khúc Ä‘Æ°á»ng vắng từ Giêrusalem đến Giêricô có má»™t khách bá»™ hà nh bị bá»n cÆ°á»›p xông ra trấn lá»™t hết tiá»n bạc của cải, lại còn đánh ngÆ°á»i ấy trá»ng thÆ°Æ¡ng nằm thoi thóp, ná»a sống ná»a chết giữa quảng Ä‘Æ°á»ng hoang vắng.
Thế rồi, má»™t tia hy vá»ng loé lên trong đầu óc nạn nhân khi anh ta thoáng thấy có má»™t khách bá»™ hà nh Ä‘ang từ xa Ä‘i tá»›i. Khi ngÆ°á»i bá»™ hà nh gần đến, niá»m hy vá»ng cà ng dâng cao vì đây là má»™t vị tÆ° tế, chắc chắn ngà i sẽ Ä‘oái thÆ°Æ¡ng cứu chữa anh. NhÆ°ng rồi vị tÆ° tế cố tình rảo bÆ°á»›c cho nhanh, lánh qua má»™t bên rồi Ä‘i thẳng, để mặc anh nằm thoi thóp giữa Ä‘Æ°á»ng. Má»™t lát sau, có má»™t thầy trợ tế Ä‘i qua, niá»m hy vá»ng của nạn nhân lại được bùng lên nhÆ°ng rồi vụt tắt, vì thầy trợ tế chỉ đảo mắt nhìn nạn nhân rên siết, rồi cÅ©ng vá»™i và ng rảo bÆ°á»›c cho nhanh. Có lẽ ông ta sợ rằng bá»n cÆ°á»›p còn ẩn náu đâu đây, sẽ trấn lá»™t hết những gì ông ta mang trên mình và sẽ đánh Ä‘áºp ông nhừ tá» nhÆ° ngÆ°á»i khốn khổ kia...
Cuối cùng, có tiếng lừa lá»™p cá»™p từ xa vẳng lại. NgÆ°á»i thứ ba xuất hiện, má»™t ngÆ°á»i dân Samari. Ôi thôi! Chẳng hy vá»ng gì nÆ¡i hạng ngÆ°á»i nầy, hạng ngÆ°á»i xÆ°a nay vẫn mang tiếng là lai căng và rối đạo! Thế nhÆ°ng tháºt bất ngá», ngÆ°á»i Samari cho lừa dừng lại, bÆ°á»›c xuống, cúi mình trên nạn nhân, cảm thÆ°Æ¡ng con ngÆ°á»i xấu số.
Có thể giá» nầy vợ con ông ta Ä‘ang nóng lòng mong đợi ở nhà , có thể bá»n cÆ°á»›p còn Ä‘ang lai vãng đâu đây lại xông ra để cÆ°á»›p, để giết hại ông nhÆ° chúng đã gây ra cho ngÆ°á»i xấu số, lại phải mất công, bá» việc vì nạn nhân nầy... nhÆ°ng thôi, Ä‘Ã nh phó mặc... ThÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i nhÆ° thể thÆ°Æ¡ng thân, phải tìm cách cứu sống anh ta trÆ°á»›c đã.
Thế là ngÆ°á»i Samari vá»™i mở hà nh trang lấy cồn, lấy rượu rá»a sạch vết thÆ°Æ¡ng, băng bó những vết thÆ°Æ¡ng còn rỉ máu, lấy dầu xoa bóp những nÆ¡i bầm tÃm, rồi vá»±c nạn nhân lên lừa của mình, quay ngược Ä‘Æ°á»ng trở vá» quán trá».
Äến nÆ¡i, ông ta lo liệu cÆ¡m cháo thuốc men, săn sóc nạn nhân nhÆ° cho ngÆ°á»i thân yêu của mình suốt đêm. Sáng hôm sau, vì công việc khẩn trÆ°Æ¡ng, ông phải vá»™i lên Ä‘Æ°á»ng. NhÆ°ng trÆ°á»›c khi ra Ä‘i, ông ta dốc hết túi tiá»n, trao cho chủ quán vá»›i lá»i căn dặn: "Xin ông vui lòng chăm sóc ngÆ°á»i nầy giùm tôi cho chu đáo, nếu còn tốn phà thêm bao nhiêu, khi trở vá» tôi sẽ hoà n lại cho ông".
Tháºt là má»™t hy sinh hết sức lá»›n lao! Má»™t tấm gÆ°Æ¡ng hà o hiệp và cao đẹp hiếm có. Nét đẹp đó vẫn được Giáo Há»™i truyá»n tụng suốt hai mÆ°Æ¡i thế ká»· qua và cho đến muôn Ä‘á»i. Sáng giá thay con ngÆ°á»i biết yêu thÆ°Æ¡ng, hy sinh và phục vụ!
Thế là đang khi danh giá ngÆ°á»i Samari lên cao tá»™t đỉnh nhá» già u lòng nhân ái thì danh giá vị tÆ° tế và thầy Lê-vi bị tụt dốc thảm hại vì đã thiếu lòng thÆ°Æ¡ng xót, đã không hy sinh giúp đỡ nạn nhân trong cÆ¡n hoạn nạn, ngặt nghèo.
Phục vụ còn là điá»u kiện để được sống Ä‘á»i Ä‘á»i
NhÆ°ng sá»± hy sinh phục vụ của ngÆ°á»i Samari không chỉ nâng cao giá trị của ông ta mà thôi, mà còn là má»™t Ä‘iá»u kiện tiên quyết giúp ông được sống Ä‘á»i Ä‘á»i.
Khi ngÆ°á»i thông luáºt há»i Chúa Giêsu phải là m gì để được sống Ä‘á»i Ä‘á»i, Chúa Giêsu giúp ông ta khám phá ra câu đáp: "NgÆ°Æ¡i phải yêu mến Äức Chúa, Thiên Chúa của ngÆ°Æ¡i, hết lòng, hết linh hồn, hết sức lá»±c, và hết trà khôn ngÆ°Æ¡i, và yêu mến ngÆ°á»i thân cáºn nhÆ° chÃnh mình."
Chúa Giêsu không lý thuyết suông, Ngà i cụ thể hoá quy luáºt mến Chúa yêu ngÆ°á»i bằng hà nh Ä‘á»™ng nhân ái của ngÆ°á»i Samari trên đây vá»›i lá»i kết luáºn: "Ông hãy Ä‘i và là m nhÆ° váºy". NhÆ° thế, những ai muốn được sống Ä‘á»i Ä‘á»i thì hãy quên mình phục vụ nhÆ° ngÆ°á»i Samari trên đây.
* * *
Quên mình phục vụ tha nhân, má»™t việc là m vá»›i hai hiệu quả lá»›n: là m gia tăng đáng kể giá trị của mình và được hưởng sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i.
Lạy Chúa, biết đến bao giá» con má»›i có thể trở thà nh má»™t ngÆ°á»i Samari má»›i cho xã há»™i hôm nay! Biết bao giá» con má»›i dám hy sinh phục vụ để đạt được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i! [Mục Lục]
13. Ông hoà ng hạnh phúc – Lm Giuse Tạ Duy Tuyá»n
(TrÃch dẫn từ ‘Cùng Nhau Suy Niệm’)
Có má»™t câu chuyện ngụ ngôn kể rằng: ở má»™t thà nh phố ná», có má»™t Ông Hoà ng sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i rất hạnh phúc. Vì thế khi ông chết, ngÆ°á»i ta đã là m má»™t bức tượng của ông, đặt trên má»™t cái bệ cao giữa thà nh phố và đặt tên là Ông Hoà ng Hạnh Phúc, nhÆ° là biểu tượng may mắn sẽ mang hạnh phúc đến cho má»i ngÆ°á»i dân trong thà nh.
Má»™t buổi chiá»u đầu mùa đông, má»™t con chim én đến Ä‘áºu dÆ°á»›i chân pho tượng. Bá»—ng má»™t giá»t nÆ°á»›c rÆ¡i xuống đầu nó. Nó nhìn lên và ngạc nhiên vì đó là giá»t nÆ°á»›c mắt của Ông Hoà ng. Ông Ä‘ang khóc. Những giá»t nÆ°á»›c mắt cứ lăn dà i trên đôi má của ông. Chim én ngạc nhiên và há»i rằng:
- Tại sao ông khóc? Ông là Ông Hoà ng Hạnh Phúc kia mà !
- Ông hoà ng trả lá»i: Từ khi đứng trên cao nhìn thấy cảnh sống của dân thà nh, ta Ä‘au lòng quá và không còn hạnh phúc nữa. Ta muốn Ä‘i giúp há» lắm, nhÆ°ng đôi chân ta bị chôn chặt ở cái bệ nà y nên không thể nà o Ä‘i được. Bạn có thể giúp ta không?
- Không được, tôi phải bay đi cho kịp đà n đang bay vỠphương bắc.
- Hãy là m ơn giúp ta đêm nay đi.
- Chim én ngáºp ngừng giây lát rồi nói: Thôi được. Bây giỠông muốn tôi là m gì?
- Trong má»™t túp lá»u Ä‘Ã ng kia có má»™t ngÆ°á»i mẹ Ä‘ang khóc vì con bà bị bệnh mà bà không có tiá»n gá»i bác sÄ©. Bạn hãy lấy viên ngá»c ở chuôi kiếm của ta Ä‘em cho bà ấy.
- Chim én dùng má» lấy viên ngá»c ra và bay đến cho bà mẹ nghèo. Nhá» có tiá»n, bà đã lo cho con bà khá»i bệnh.
- Hôm sau Ông Hoà ng lại xin chim én nán lại má»™t đêm nữa để mang viên ngá»c khác đến cho má»™t ngÆ°á»i nghèo khác. Rồi hôm sau nữa đến giúp má»™t ngÆ°á»i nghèo khác nữa. Cứ thế hết ngà y nà y đến ngà y khác, con chim én lấy các thứ trang sức của Ông Hoà ng Ä‘em cho ngÆ°á»i nghèo. Cuối cùng trên mình Ông Hoà ng không còn gì quý giá nữa. Khi đó đã là giữa mùa đông, trá»i đã lạnh rất nhiá»u.
- Má»™t buổi sáng, ngÆ°á»i ta thấy xác con chim én đã chết cóng dÆ°á»›i chân pho tượng Ông Hoà ng trần trụi. PhÃa dÆ°á»›i thà nh phố, má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u hạnh phúc. Há» có biết đâu hạnh phúc của há» là nhá» sá»± hy sinh của Ông Hoà ng Hạnh Phúc và con chim én nhá» bé kia.
Äôi khi trong cuá»™c sống chúng ta vẫn vô tâm nhÆ° váºy. Nhiá»u ngÆ°á»i đã được sống hạnh phúc nhÆ°ng hỠđâu biết rằng hạnh phúc của há» là nhá» sá»± chắt chiu từng hy sinh âm thầm của biết bao nhiêu ngÆ°á»i. Có thể đó là sá»± hy sinh không mệt má»i của cha, của mẹ từng ngà y vất vả trên nÆ°Æ¡ng đồng, hay trên công trÆ°á»ng. Có thể đó là sá»± hy sinh nhịn nhục của những ngÆ°á»i thân chịu thiệt thòi để hỠđược hạnh phúc. Có thể đó là sá»± hy sinh nhÆ°á»ng nhịn của bạn bè để hỠđược vui hÆ¡n trong cuá»™c sống. Thế mà , nhiá»u ngÆ°á»i vẫn tưởng rằng mình lá»›n lên không cần ai giúp đỡ. Lối suy nghÄ© đó đã dẫn đến má»™t Ä‘á»i sống Ãch ká»·, hẹp hòi, má»™t lối sống dá»ng dÆ°ng đến xa lạ vá»›i đồng loại.
Thá»±c váºy, ở trong cuá»™c Ä‘á»i nà y vẫn còn đó biết bao ngÆ°á»i chắt chiu từng hạt gạo, gom góp từng miếng vải để giúp kẻ cÆ¡ hà n. Cuá»™c Ä‘á»i vẫn còn đó biết bao ngÆ°á»i hy sinh cả cuá»™c sống mình để phục vụ các bệnh nhân, nhất là các bệnh nhân nan y. Vẫn còn đó cả hà ng triệu ngÆ°á»i Ä‘ang đổ mồ hôi váºt vã trên công trÆ°á»ng, trên nÆ°Æ¡ng đồng để là m ra của cải và sản phẩm cho hà ng tỉ ngÆ°á»i trên trái đất hưởng dùng. Vâng, cuá»™c Ä‘á»i vẫn còn đó biết bao ngÆ°á»i biết hy sinh vì tha nhân, biết kiến tạo niá»m vui trong những giá»t mồ hôi lao nhá»c để phục vụ tha nhân. Thế nhÆ°ng, giòng Ä‘á»i vẫn còn đó những trái tim khô cằn, những tâm hồn lạnh nhạt đến dá»ng dÆ°ng vá»›i ná»—i Ä‘au của đồng loại. HỠđâu biết rằng cuá»™c Ä‘á»i của há» Ä‘ang bị cuốn trôi theo má»™t giòng chảy của trần Ä‘á»i. HỠđược đón nháºn thì cÅ©ng phải biết trao ban. Vì chẳng ai có thể giữ mãi cho mình được Ä‘iá»u gì mãi mãi. Tất cả những gì mình có rồi má»™t mai cÅ©ng bị cuốn trôi theo thá»i gian.
Lá»i Chúa hôm nay má»i gá»i chúng ta hãy biết dừng lại để giúp đỡ những ai Ä‘ang cần đến chúng ta, hãy biết chia sẻ vá»›i những khó khăn của tha nhân. Hình ảnh Thầy TÆ° tế và Lê vi đã bá» lại đằng sau tiếng kêu cứu của đồng lại diá»…n tả má»™t thế giá»›i mà con ngÆ°á»i luôn hối hả báºn rá»™n vá»›i giòng chảy cuá»™c Ä‘á»i. Há» bị giòng Ä‘á»i cuốn trôi đến ná»—i đã quên rằng, cuá»™c sống Ä‘Ãch thá»±c là cuá»™c sống còn có khả năng chia sẻ vá»›i tha nhân. Má»™t cuá»™c Ä‘á»i có ý nghÄ©a là cuá»™c Ä‘á»i biết dùng thá»i giỠđể sống vá»›i tha nhân trong yêu thÆ°Æ¡ng và phục vụ. Và má»™t cuá»™c Ä‘á»i đã mất khi không còn khả năng để giúp đỡ anh em. Ông Hoà ng hạnh phúc đã không còn hạnh phúc khi ông nháºn ra mình không còn khả năng để giúp đỡ đồng loại. Ông cảm thấy bất hạnh khi mình không còn khả năng để xoa dịu ná»—i Ä‘au của đồng loại. Ngược lại, ngÆ°á»i Samaria nhân háºu, ông đã tìm được niá»m vui của cuá»™c Ä‘á»i phục vụ. Ông đã dừng lại để xoa dịu ná»—i Ä‘au của kẻ bất hạnh. Cuá»™c Ä‘á»i ông hạnh phúc biết bao khi ông băng bó ná»—i Ä‘au của đồng loại. Khi ánh mắt của kẻ chịu Æ¡n Ä‘ang nhìn ông má»™t cách trìu mến thân thÆ°Æ¡ng. Niá»m vui của ông cà ng được nhân lên khi ngÆ°á»i mà ông giúp đỡ đã coi ông nhÆ° anh em. Từ má»™t ngÆ°á»i xa lạ nay trở thà nh kẻ thân thÃch. Ông đã biết dùng của cải Ä‘á»i nà y để mua bạn hữu Ä‘á»i nà y và cả Ä‘á»i sau. Äó chÃnh là mẫu ngÆ°á»i mà Chúa Ä‘ang má»i gá»i chúng ta hãy là m theo nhÆ° váºy.
Ước gì trong năm thánh vá»›i chủ Ä‘á» Giáo há»™i mầu nhiệm, hiệp thông và sứ vụ sẽ là lá»i nhắc nhở chúng ta vá» Giáo há»™i của Chúa, do Chúa sáng láºp và hiện diện thì má»—i ky-tô hữu cần phải hiệp nhất vá»›i nhau trong Chúa, cần nhìn nháºn nhau là anh em và hãy biết sống Ä‘á»i kytô hữu bằng sá»± dấn thân để phục vụ tha nhân trong yêu thÆ°Æ¡ng chân thà nh. Nguyện xin Chúa là Äấng đã hết lòng yêu thÆ°Æ¡ng và phục vụ con ngÆ°á»i cho đến ná»—i bằng lòng chịu chết vì chúng ta, giúp cho chúng ta cÅ©ng biết sống yêu thÆ°Æ¡ng nhÆ° Chúa đã yêu thÆ°Æ¡ng chúng ta. Amen. [Mục Lục]
14. NgÆ°á»i Samaritanô nhân háºu
(TrÃch dẫn từ ‘Niá»m Vui Chia Sẻ’)
Má»™t đạo sÄ© Ấn giáo ná» há»i các đệ tá» của ông nhÆ° sau
-“Là m thế nà o để biết được đêm đã tà n và ngà y bắt đầu?â€
Sau và i phút suy nghÄ©, má»™t đệ tá» giÆ¡ tay xin trả lá»i:
-“Tôi biết được khi nà o là đêm tà n và ngà y bắt đầu, đó là khi ta trông thấy má»™t con thú từ xa mà ta phân biệt được nó là con bò hay là con ngá»±aâ€,
Câu trả lá»i đã không là m cho nhà đạo sÄ© Æ°ng ý chút nà o… má»™t đệ tá» khác lên tiếng:
-“Ta biết được khi nà o là đêm tà n và ngà y bắt đầu, đó là khi ta thấy má»™t cây lá»›n từ Ä‘Ã ng xa mà ta phân biệt được đó là cây xoà i hay cây mÃtâ€,
Vị đạo sĩ lắc đầu không đồng ý. Khi các đệ tỠnhao nhao muốn biết giải đáp, ông mới ôn tồn nói như sau:
-“Khi ta nhìn và o gÆ°Æ¡ng mặt bất cứ ngÆ°á»i nà o mà nháºn ra ngÆ°á»i đó là ngÆ°á»i anh em của ta thì đó là lúc đêm tà n và ngà y má»›i bắt đầu. Nếu ta không phân biệt được nhÆ° thế, thì cho dù đêm có tà n, ngà y có bắt đầu, tất cả má»i sá»± không có gì thay đổiâ€.
Thưa anh chị em,
Nhân loại đã chìm ngáºp trong đêm tối của tá»™i lá»—i, đêm tối của trốn chạy khá»i Thiên Chúa và chối bá» lẫn nhau giữa ngÆ°á»i vá»›i ngÆ°á»i. Chúa Giêsu đã đến để xoá tan ÄÊM tối và khai mở NGÀY má»›i, trong đó ngÆ°á»i nháºn ra ngÆ°á»i là anh em, ngÆ°á»i trở vá» vá»›i Thiên Chúa.
NhÆ° nhà đạo sÄ© đã giải đáp: “khi ta nhìn và o gÆ°Æ¡ng mặt của bất cứ ngÆ°á»i nà o mà nháºn ra ngÆ°á»i anh em của ta trong ngÆ°á»i đó, là lúc đêm tà n và ngà y má»›i bắt đầuâ€. Nháºn ra ngÆ°á»i anh em nÆ¡i má»™t ngÆ°á»i nà o, đó chÃnh là nhìn thấy hình ảnh của Thiên Chúa nÆ¡i má»i ngÆ°á»i cÅ©ng nhÆ° phẩm giá vô cùng cao quý của ngÆ°á»i đó. Nháºn ra ngÆ°á»i anh em nÆ¡i má»™t ngÆ°á»i nà o, đó là nhìn thấy niá»m vui, ná»—i khổ, sá»± bất hạnh và ngay cả lá»—i lầm của ngÆ°á»i đó nhÆ° của chÃnh mình.
Nháºn ra ngÆ°á»i anh em nÆ¡i má»™t ngÆ°á»i nà o, đó là sẵn sà ng tha thứ cho ngÆ°á»i đó ngay cả khi ngÆ°á»i đó xúc phạm đến ta và không muốn nhìn mặt ta. Nháºn ra ngÆ°á»i anh em nÆ¡i má»™t ngÆ°á»i nà o, đó cÅ©ng có nghÄ©a là không thất vá»ng vá» khả năng hÆ°á»›ng thiện của ngÆ°á»i đó. Nháºn ra ngÆ°á»i anh em nÆ¡i má»™t ngÆ°á»i nà o, đó cÅ©ng có nghÄ©a là muốn nói vá»›i ngÆ°á»i đó rằng, cách nầy hay cách khác, ta cần ngÆ°á»i đó để được sống xứng đáng vá»›i Æ¡n gá»i là m ngÆ°á»i hÆ¡n.
Trái lại, nếu ta không nháºn ra ngÆ°á»i khác là ngÆ°á»i anh em của mình thì mình vẫn ở trong bóng tối đêm Ä‘en. Chỉ khi nháºn ra được ngÆ°á»i khác là ngÆ°á»i anh em của mình, thì mình má»›i bÆ°á»›c và o ánh sáng ban ngà y. NgÆ°á»i khác đó là bất cứ ai, không phân biệt mà u da, chủng tá»™c, ngôn ngữ, ý thức hệ. Tất cả má»i ngÆ°á»i là anh em của tôi.
Thế nhÆ°ng, thÆ°a anh chị em, trong Tin Mừng hôm nay, má»™t luáºt sÄ© đã há»i Chúa: “Ai là anh em tôi?â€. Äể trả lá»i, Chúa Giêsu đã kể cây chuyện ngÆ°á»i Samari nhân háºu. NgÆ°á»i Samari nầy đã nháºn ra nạn nhân Ä‘ang năm lây lất bên Ä‘Æ°á»ng là ngÆ°á»i anh em gần gÅ©i của mình, Ä‘ang khi thầy TÆ° tế và thầy Lêvi lại không nháºn ra nạn nhân nằm bên vệ Ä‘Æ°á»ng kia là ngÆ°á»i anh em, mặc dầu nạn nhân ấy cÅ©ng là ngÆ°á»i Do Thái đồng bà o và đồng đạo vá»›i mình. Nạn nhân đã trở thà nh kẻ xa lạ, chỉ vì rÆ¡i và o hoà n cảnh bất hạnh.
Câu chuyện muốn là m nổi báºt thái Ä‘á»™ dá»… thÆ°Æ¡ng của ngÆ°á»i Samari nhân háºu. Chúng ta thấy ông xuống ngá»±a và đến cúi xuống trên con ngÆ°á»i Ä‘ang quằn quại ở vệ Ä‘Æ°á»ng. Ông chẳng để ý xem kẻ bất hạnh là ai? Là ngÆ°á»i Do Thái hay Samari – hai dân nầy vẫn coi nhau nhÆ° thù địch- ông chỉ thấy đây là má»™t kẻ bất hạnh, má»™t con ngÆ°á»i nhÆ° mình, nhÆ°ng lại không được nhÆ° mình. Thế nên ông đã săn sóc, băng bó vết thÆ°Æ¡ng và chở đến quán trá» gần nhất cấp cứu, rồi còn sẵn sà ng trang trải má»i phà tổn nữa.
NhÆ° váºy, ngÆ°á»i Samari nhân háºu nầy đã trở nên ngÆ°á»i anh em thân cáºn, gần gÅ©i vá»›i ngÆ°á»i bị nạn, mặc dù ông không cùng chủng tá»™c và tôn giáo, hÆ¡n nữa ông còn bị coi nhÆ° kẻ thù của ngÆ°á»i Do Thái bị nạn nầy, Ä‘ang khi hai thầy TÆ° tế và Lêvi vừa là ngÆ°á»i Do Thái vừa là báºc thầy dạy đạo, tế lá»…, lại coi kẻ đồng đạo, đồng bà o xa lạ. ChÃnh những hà nh Ä‘á»™ng bác ái thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i cụ thể nhÆ° tế má»›i là m chứng ai tháºt là ngÆ°á»i có đạo, ai tháºt là ngÆ°á»i, vì có lòng nhân ái.
Anh chị em thân mến,
Ngà y 11 tháng 2 năm 1984, Äức Giáo Hoà ng Gioan Phaolô II đã ban hà nh má»™t Tông thÆ° mang tá»±a Ä‘á»: “Salvifici doloris†nói vỠ“ý nghÄ©a Ä‘au khổ của ngÆ°á»i theo Kitô giáo†để toà n thể Giáo Há»™i suy tÆ° trong Năm Thánh Cứu Äá»™ 1984. Äức Giáo Hoà ng đã nhắc lại dụ ngôn “ngÆ°á»i Samari nhân háºuâ€, không phải chỉ để gởi tá»›i các bệnh nhân, những ngÆ°á»i phải chịu Ä‘au khổ, mà còn gởi tá»›i má»i ngÆ°á»i. Bởi vì Ä‘au khổ vẫn ở ngay bên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i của chúng ta, đến ná»—i con ngÆ°á»i rất dá»… bị cám dá»— ‘bá» Ä‘i quaâ€má»™t cách dá»ng dÆ°ng. Sá»± dá»ng dÆ°ng nầy là má»™t nét đặc trÆ°ng của thá»i đại chúng ta. Chắc chắn rằng dụ ngôn “NgÆ°á»i Samari nhân háºu†đã trở nên yếu tố thiết yếu của ná»n văn hoá đạo đức cÅ©ng nhÆ° ná»n văn minh phổ quát của nhân loại. NhÆ°ng “khi đến vá»›i Ä‘au khổ của ngÆ°á»i khác, không má»™t tổ chức nà o, tá»± nó, có thể thay thế ngÆ°á»iâ€. Và và o ngà y phán xét, Chúa sẽ nói vá»›i má»—i ngÆ°á»i chúng ta rằng: “Ta bảo tháºt các ngÆ°Æ¡i, má»—i lần các ngÆ°Æ¡i là m nhÆ° thế cho má»™t trong những anh em bé nhá» nhất của Ta đâu, là các ngÆ°Æ¡i đã là m cho chÃnh Ta váºy†(x. Tông thÆ° SD. Số 28-30).
Chúa Giêsu đã bảo luáºt sÄ©: “Cả ông nữa, hãy Ä‘i và là m nhÆ° váºyâ€. Hôm nay, chÃnh vá»›i chúng ta, Chúa Giêsu ban huấn lệnh cấp bách nầy: “Hãy Ä‘i và là m y nhÆ° váºyâ€. Chúng ta hãy Ä‘i và là m nhÆ° ngÆ°á»i Samari đã là m. Tất cả chúng ta phải tiếp tục nhiệm vụ của ngÆ°á»i Samari nhân háºu bên cạnh tất cả những ai chúng ta gặp và chân tình giúp đỡ, băng bó các vết thÆ°Æ¡ng của há», nhÆ°ng vết thÆ°Æ¡ng, nghèo đói, Ä‘au yếu, bệnh táºt, cô Ä‘Æ¡n, chết chóc… Äừng ngồi đặt vấn Ä‘á»: “Ai là anh em tôi?â€, nhÆ°ng hãy Ä‘i và tá» ra “mình là anh em của má»i ngÆ°á»iâ€. Äừng dừng lại tìm xem ngÆ°á»i đó là ai, có đạo hay không có đạo. NhÆ°ng hãy Ä‘i và là m nhÆ° ngÆ°á»i Samari kia, nhìn thấy vết thÆ°Æ¡ng thì băng bó, nhìn thấy ngÆ°á»i Ä‘au khổ thì cứu giúp. Phải vượt qua quan niệm hẹp hòi của ngÆ°á»i Do Thái, để Ä‘i đến tình huynh đệ phổ quát, đại đồng.
Yêu mến Chúa trong nhà thá», không đủ, nếu không yêu mến Chúa trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i và trong ngÆ°á»i anh em đồng bà o, đồng loại. Chúng ta phải sống đạo chứ không phải chỉ biết luáºt day mến Chúa yêu ngÆ°á»i trong sách vở. Thánh Gioan Tông đồ đã nói: “Anh em đừng yêu thÆ°Æ¡ng nÆ¡i đầu môi chót lưỡi, nhÆ°ng phải yêu thÆ°Æ¡ng thá»±c sá»± bằng việc là mâ€. Ngà i còn nói: “Ai nói rằng mình ở trong ánh sáng mà lại ghét anh em mình, thì vẫn còn ở trong bóng tối. Ai yêu thÆ°Æ¡ng anh em mình thì sống trong ánh sáng. NhÆ°ng ai ghét anh em mình thì ở trong bóng tối đã là m cho ngÆ°á»i ấy ra mù quáng†(1Ga 2,9-11).
Hãy nháºn ra khuôn mặt của tất cả má»i ngÆ°á»i là ngÆ°á»i anh em. Chỉ khi đó chúng ta má»›i ra khá»i bóng tối Ä‘ang bao trùm chúng ta và được trà n ngáºp ánh sáng vinh quang của Chúa. [Mục Lục]
15. Yêu ngÆ°á»i
Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi? Câu há»i má»›i nghe nhÆ° Ä‘Æ¡n giản nhÆ°ng thá»±c ra đó lại là mấu chốt để giải thÃch cho đúng đắn lá» luáºt Maisen. Vì lẽ luáºt nà y đòi há»i chúng ta phải yêu ngÆ°á»i thân cáºn nhÆ° chÃnh mình.
Theo lẽ thÆ°á»ng của ngÆ°á»i Do Thái thá»i bấy giá» thì quan niệm vá» ngÆ°á»i thân cáºn bị thu hẹp và o các thà nh phần Israel. NhÆ° váºy hạng ngoại kiá»u không có chá»— đứng trong những hoạt Ä‘á»™ng bác ái, thà nh ra dụ ngôn Chúa Giêsu kể vá» ngÆ°á»i Samaria nhân háºu có hiệu quả nhÆ° má»™t trái bom hay nhÆ° má»™t cú đấm và o lÆ°Æ¡ng tâm của những kẻ tá»± ru ngủ bằng Ä‘iệp khúc bình an vì đã là m tròn bổn pháºn tối thiếu của mình.
Quả thá»±c qua dụ ngôn Chúa Giêsu đã chỉ trÃch gÆ°Æ¡ng xấu cần phải tránh mà điển hình là ông tÆ° tế và thầy Lêvi, hai ông viên chức của phụng vụ Ä‘á»n thá» và được coi nhÆ° là hà ng đạo đức bởi đã giữ đúng lá» luáºt. Äồng thá»i Ngà i cÅ©ng nêu lên gÆ°Æ¡ng tốt phải theo mà cái khuôn mẫu là ngÆ°á»i Samaria, má»™t ngoại kiá»u, má»™t địch thủ, má»™t tên lạc đạo. Bất chấp má»i thứ rà o cản xã há»™i hay táºp tục truyá»n thống, ông ta đã xông xáo tiến lại ngÆ°á»i xấu số để giúp đỡ anh ta Ä‘ang bị bá» dở sống dở chết trên Ä‘Æ°á»ng. Chắc hẳn tình ngÆ°á»i của ông đã phát xuất từ lòng nhân từ rá»™ng rãi của ông chứ không phải từ những bá»™ luáºt rÆ°á»m rà phiá»n toái.
ÄÆ°a ra những nhân váºt Ä‘iển hình trên, chắc hẳn Chúa Giêsu nhằm giải thÃch má»™t cái gì đó thiết yếu trong giáo huấn của Ngà i, Ä‘iá»u mà con ngÆ°á»i má»i thá»i, nhất là chúng ta ngà y nay, trong hoà n cảnh cụ thể của mình, cần được soi sáng. Cái thiết yếu chÃnh là ý nghÄ©a của câu há»i láºt ngược: Không còn há»i ai là thân cáºn của tôi, mà há»i tôi là ngÆ°á»i thân cáºn của ai?
Äó là tinh thần cách mạng của Tin Mừng mà không bao giá» chúng ta múc cạn được chiá»u sâu của nó. Bởi vì vấn Ä‘á» không còn là ngồi đó mà xem ai là kẻ thân cáºn của mình, nhÆ° thể má»™t số ngÆ°á»i nà o đó được chỉ định trÆ°á»›c để chúng ta sá» dụng nhÆ° là phÆ°Æ¡ng tiện là m chiếu sáng đức yêu ngÆ°á»i của chúng ta, trong khi má»™t số những ngÆ°á»i khác có thể thoát ra ngoà i những hoạt Ä‘á»™ng yêu thÆ°Æ¡ng ấy mà không gây ra má»™t nguy cÆ¡ nà o cho lÆ°Æ¡ng tâm. Chúng ta Ä‘i tìm những ngÆ°á»i thân cáºn trong má»™t danh sách đã láºp trÆ°á»›c. Trong khi đó chÃnh tình yêu đòi buá»™c chúng ta phải Ä‘i tìm gặp những ngÆ°á»i thân cáºn ở trong má»™t giá»›i hạn vô biên vì giá»›i hạn của tình yêu là yêu không giá»›i hạn. Khi đó má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u có thể là ngÆ°á»i thân cáºn, là ngÆ°á»i anh em của chúng ta, đặc biệt là những kẻ Ä‘au khổ, nghèo túng và bị ruồng bá». NgÆ°á»i chúng ta phải yêu thÆ°Æ¡ng trÆ°á»›c nhất phải là ngÆ°á»i chúng ta thÆ°Æ¡ng không nổi, phải là ngÆ°á»i sống bên lá» xã há»™i, tức là hạng ngÆ°á»i tá»™i lá»—i, yếu Ä‘uối và bị khinh khi. Bao lâu chÆ°a đạt tá»›i đó, thì chúng ta hãy còn ở trong cái mức của ông tÆ° tế, cái mức của thầy Lêvi là những ngÆ°á»i đã cố tạo khoảng cách cho đủ xa những kẻ bất hạnh.
Äừng giả Ä‘ui giả Ä‘iếc trÆ°á»›c tiếng gá»i của những ngÆ°á»i anh em đó, dù há» là ai, dù hỠở đâu, thì há» vẫn là những ngÆ°á»i thân cáºn của chúng ta, nếu chúng ta biết tiến lại gần há» vá»›i má»™t con tim bằng hữu và vá»›i những cánh gay giÆ¡ ra để giúp đỡ nhÆ° ngÆ°á»i Samaria và nhÆ° Äức Kitô ngà y xÆ°a. [Mục Lục]
16. Anh em của má»i ngÆ°á»i
Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi? (Lc 10, 29)
Câu há»i của nhà thông luáºt nà y cÅ©ng là câu há»i của nhiá»u ngÆ°á»i trên thế giá»›i ngà y nay. Câu há»i nà y nhắm đến quyá»n lợi của cá nhân ngÆ°á»i há»i. Chúng ta có thể hiểu ngầm vế còn lại: những ngÆ°á»i còn lại là ngÆ°á»i xa lạ hoặc là thù địch của tôi. Nếu là ngÆ°á»i thân, không hại đến quyá»n lợi tôi thì tôi giúp. Còn kẻ thù hại đến quyá»n lợi tôi thì tôi bất thông giao. Anh em thì không hại tôi, nhÆ°ng có lợi cho tôi. Kẻ xa lạ thì phải dè chừng, kẻ thù địch thì phải tiêu diệt. NhÆ°ng câu trả lá»i của Chúa Giêsu trong câu chuyện dÆ°á»ng nhÆ° nhấn mạnh má»™t khÃa cạnh khác.
Äừng há»i ai là ngÆ°á»i thân của tôi, đừng chỉ nghÄ© đến bản thân và lợi Ãch riêng mà phải nghÄ© đến ngÆ°á»i khác: tôi có bổn pháºn gì đối vá»›i ngÆ°á»i xung quanh? Câu há»i nà y giúp chúng ta nghÄ© đến quyá»n lợi của anh em mình trÆ°á»›c. NhÆ° váºy, Chúa Giêsu muốn má»—i ngÆ°á»i phải từ bá» tÃnh Ãch ká»·, qui vá» mình nhÆ°ng vị tha, nghÄ© đến quyá»n lợi của tha nhân.
ChÃnh Chúa đã thi hà nh Ä‘iá»u nà y trÆ°á»›c để là m gÆ°Æ¡ng cho chúng ta.
Khi loà i ngÆ°á»i xúc phạm đến Chúa, Chúa không bá» mặc con ngÆ°á»i dÆ°á»›i quyá»n sá»± chết mà hứa ban Æ¡n cứu chuá»™c. ChÃnh Ngôi Hai Thiên Chúa đã không giữ Ngai Trá»i của mình mà bá» trá»i xuống thế là m ngÆ°á»i, lo cho loà i ngÆ°á»i. Cho dù loà i ngÆ°á»i phản bá»™i tiếp tục đối xá» bất công vá»›i Chúa và còn vu cáo, giết Äức Giêsu bởi tay dân ngoại. Chúa biết nhÆ° váºy nhÆ°ng Ngà i không nghÄ© đến quyá»n lợi của mình. Chúa cÅ©ng không há»i: ai là anh em, là trung thần của Ngà i mà Ngà i muốn là m anh em của chúng ta Ä‘ang lúc chúng ta còn là thù địch của Ngà i. NhÆ° váºy, Chúa đã lấy ân trả oán. Không những Chúa tha tá»™i ác của chúng ta mà còn thi ân giáng phúc cho cả loà i ngÆ°á»i bằng việc xuống thế, giảng dạy, chữa là nh các bệnh nhân và lấy máu mình rá»a sạch tá»™i lá»—i nhân gian.
Câu trả lá»i của Chúa Giêsu đối vá»›i nhà thông luáºt hôm nay cÅ©ng là lá»i nhắn gởi tá»›i má»i ngÆ°á»i trên trần gian. Nếu chúng ta biết lo cho quyá»n lợi ngÆ°á»i khác, muốn là m bạn vá»›i má»i ngÆ°á»i thì thế giá»›i nà y không còn chiến tranh háºn thù, các đảng phái không còn thù hằn tiêu diệt nhau, nhÆ°ng biết xây dá»±ng nhau, coi nhau là anh em; má»i đồng bà o, má»i ngÆ°á»i trong gia đình sẽ tá»± há»i xem mình có coi má»i ngÆ°á»i là anh em của mình chÆ°a.
Tuy nhiên, thá»±c tế Ä‘iá»u nà y không phải dá»… là m. Con ngÆ°á»i chỉ có thể coi má»i ngÆ°á»i là anh em và đối xá» vá»›i má»i ngÆ°á»i trong tình yêu thÆ°Æ¡ng khi sống giá»›i răn thứ I: yêu mến Äức Chúa, hết lòng, hết linh hồn, hết sức lá»±c, và hết trà khôn. NgÆ°Æ¡i. Khi chúng ta tin thá» Chúa, tuyên xÆ°ng Thiên Chúa là Cha. Thì từ đó, chúng ta má»›i nháºn ra má»i ngÆ°á»i là anh em, kể cả kẻ thù. Còn ai từ chối Thiên Chúa là Cha thì không thấy được má»i ngÆ°á»i là anh em của mình, nhất là những kẻ thù nghịch mình! Äối vá»›i những ai từ chối Thiên Chúa thì ngà y nà o há» còn từ chối Thiên Chúa, há» sẽ không yêu thÆ°Æ¡ng được ngÆ°á»i khác cách chân thà nh mà chỉ giao tiếp dá»±a trên lợi danh: Vì tiá»n, vì chức, vì má»™t lợi lá»™c nà o đó. Há» sẽ đối xá» vá»›i nhau theo kiểu mạnh được yếu thua. Khá lắm cÅ©ng chỉ là thÆ°Æ¡ng hại, bố thà chút cho kẻ bần cùng, cho Ä‘i phần dÆ° thừa của mình, chứ không tôn trá»ng tha nhân đúng mức.
Lá»i Chúa hôm nay nhắc bảo chúng ta đừng chỉ lo cho bản thân, nhÆ°ng biết nghÄ© đến anh em đồng loại nhÆ° Chúa đã thÆ°Æ¡ng xót chúng ta. Chúng ta cÅ©ng hãy thÆ°Æ¡ng mến má»i ngÆ°á»i nhÆ° anh em của mình. Äiá»u nà y có thể thá»±c hiện được nhÆ° bà i Ä‘á»c I trong sách Äệ Nhị Luáºt nói: hãy trở vá» cùng Chúa. Thánh chỉ Ta truyá»n cho các ngÆ°Æ¡i hôm nay không quá khó, cÅ©ng không quá sức các ngÆ°Æ¡i. Lá»i Chúa ở sát bên các ngÆ°Æ¡i, trong lòng các ngÆ°Æ¡i, để các ngÆ°Æ¡i thá»±c thi (Änl 30,10-14).
Lá»i Chúa nói trong lÆ°Æ¡ng tâm má»—i ngÆ°á»i, cho dù ngÆ°á»i đó tuyên bố mình vô thần nhÆ°ng trong lòng vẫn cảm thấy má»™t Ä‘iá»u gì đó linh thiêng trong thế giá»›i nà y và vì váºy há» kiếm tìm má»™t tÃn ngưỡng để có chá»— dá»±a tinh thần. Váºy chúng chúng ta hãy cầu xin cho má»i ngÆ°á»i dù đã biết Chúa hay Ä‘ang từ chối Chúa biết nháºn ra nguồn cá»™i của mình. Xin cho má»i ngÆ°á»i chúng ta là những ngÆ°á»i đã tuyên xÆ°ng lòng tin và o Chúa biết giữ giá»›i răn KÃnh Chúa Yêu NgÆ°á»i và trở nên dấu chỉ yêu thÆ°Æ¡ng giữa lòng thế giá»›i hôm nay. [Mục Lục]
17. Ai là ngÆ°á»i Samaria tốt nhất? - Charles E. Miller
(TrÃch dẫn từ ‘Mở Ra Những Kho Tà ng’)
Chúa Giêsu thÃch kể các dụ ngôn khi Ngà i rao giảng, Ä‘iá»u đó thì không có gì ngạc nhiên khi có ngÆ°á»i đặt câu há»i: “Ai là ngÆ°á»i láng giá»ng của tôi?â€. Chúa Giêsu đã không cho má»™t câu trả lá»i trá»±c tiếp. Thay và o đó, Ngà i đã kể má»™t câu chuyện dụ ngôn.
Dụ ngôn nà y thì quen thuá»™c và để lại ấn tượng mạnh mẽ khi được diá»…n tả trong má»™t ngôn ngữ. Nói vá»›i má»™t ngÆ°á»i nà o là Samaria nhân là nh có nghÄ©a là nói rằng ông ta đã giúp đỡ ngÆ°á»i khi cần. Trong câu chuyện, ngÆ°á»i Samaria đã dừng lại và giúp đỡ ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông bị bá»n trá»™m cÆ°á»›p đánh Ä‘áºp và tÆ°á»›c lá»™t tất cả, minh chứng chÃnh ông là ngÆ°á»i láng giá»ng tốt mà Chúa Giêsu muốn nói đến, ngay cả khi ngÆ°á»i Samaria nà y đã không biết nạn nhân xấu số và nạn nhân xấu số cÅ©ng không há» biết ngÆ°á»i Samaria.
Trong câu chuyện dụ ngôn của mình, Chúa Giêsu thÆ°á»ng Ä‘Æ°a ra má»™t Ä‘Æ°á»ng vòng không ngá». Và đưá»ng vòng cho câu chuyện dụ ngôn nà y là ý nghÄ©a mà Chúa Giêsu trao cho từâ€láng giá»ngâ€. Sá»± kiện anh hùng là má»™t ngÆ°á»i Samaria. Hãy nhá»› rằng câu chuyện nà y được nói vá»›i ngÆ°á»i Do Thái, những ngÆ°á»i khinh bỉ ngÆ°á»i Samaria. Những ngÆ°á»i Do Thái nhìn ngÆ°á»i Samaria nhÆ° là những kẻ phản bá»™i, những kẻ thá» tà thần. Những thÃnh giả Ä‘ang nghe Chúa Giêsu phải bị sốc rất nặng. Há» phải giáºn dữ khi Ngà i Ä‘á» nghị vá»›i há» má»™t mẫu gÆ°Æ¡ng là má»™t ngÆ°á»i Samaria anh hùng.
Má»™t số giáo phụ tiên khởi của Giáo Há»™i đã đặt má»™t Ä‘Æ°á»ng vòng khác và o câu chuyện. Các Giáo phụ thấy ngÆ°á»i mà chúng ta gá»i là ngÆ°á»i Samaria nhân là nh là hình ảnh của chÃnh Chúa Giêsu. Nói cách khác, các giáo phụ nghÄ© rằng Ãt nhất má»™t con ngÆ°á»i đã được giá»›i thiệu vá»›i chúng ta là ngÆ°á»i luôn giúp đỡ và Chúa Giêsu đã luôn là m Ä‘iá»u đó.
Nòi giống con ngÆ°á»i bị thoái hoá Ä‘i bởi tá»™i lá»—i. Tá»™i lá»—i đã tÆ°á»›c bá» nÆ¡i chúng ta má»i giá trị nhÆ° là con ngÆ°á»i. Nó đã đánh cặp của chúng ta để lấy Ä‘i khá»i chúng ta những ân sủng của Thiên Chúa. Nó đã tấn công chúng ta má»™t cách khốc liệt khiến tất cả chúng ta Ä‘á»u giống nhÆ° là má»™t ngÆ°á»i dở sống dở chết. Chúa Giêsu đã nâng chúng ta dáºy, không chỉ là trên má»™t con váºt, nhÆ°ng là trên chÃnh đôi vai của Ngà i và mang chúng ta đến vá»›i Giáo Há»™i, để chúng ta có thể được chăm sóc cho đến khi Ngà i trở lại trong vinh quang, ngà y Phục Sinh của chúng ta.
NhÆ°ng sau đó, Chúa Giêsu đã mang chúng ta và o trong Giáo Há»™i, Ngà i đã không để mặc chúng ta Ä‘i trên con Ä‘Æ°á»ng của Ngà i. Ngà i ở vá»›i Giáo Há»™i má»i ngà y và cho đến táºn thế. Qua sứ vụ của Giáo Há»™i, trong phép rá»a Chúa Giêsu đã chữa là nh má»i vết thÆ°Æ¡ng tá»™i lá»—i, phục hồi sá»± sống của ân sủng và ban cho chúng ta giá trị là con cái của Thiên Chúa. Và trong phép Thêm sức, Chúa đã tăng sức cho Ä‘á»i sống ân sủng bên trong chúng ta, Ngà i đã củng cố căn tÃnh của chúng ta nhÆ° là con cái của Thiên Chúa và thừa tá»± NÆ°á»›c Trá»i. Chúa Giêsu đã đến vá»›i chúng ta trong Giáo Há»™i, qua Lá»i và các bà tÃch: Lá»i của Thánh Kinh và bà tÃch Thánh Thể là chÃnh Mình và Máu NgÆ°á»i nuôi dưỡng Ä‘á»i sống thiêng liêng của chúng ta.
Từâ€láng giá»ng†theo nghÄ©a chữ là má»™t ngÆ°á»i ở gần bên chúng ta. Chúa Giêsu đã minh chứng chÃnh NgÆ°á»i còn hÆ¡n là má»™t láng giá»ng nữa, hÆ¡n là má»™t ngÆ°á»i nà o đó ở gần chúng ta, Ngà i đã là m cho chúng ta trở nên thà nh phần của thân thể mầu nhiệm của Ngà i là Giáo Há»™i. Trong Ngà i chúng ta tiếp tục hiện hữu, nhÆ° bà i Ä‘á»c II đã dạy chúng ta: “Ngà i là Äầu của thân thể là Giáo Há»™iâ€.
Khi chúng ta bÆ°á»›c Ä‘i trong Ä‘á»i sống, tá»™i lá»—i vẫn còn tiếp tục tà n phá và là m tổn hại chúng ta, chúng Ä‘ang chỠđợi má»™t khoảnh khắc bất ngá», chểnh mảng để chúng có thể tấn công chúng ta và o lúc chúng ta yếu Ä‘uối. NhÆ°ng chúng ta không bao giá» Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c trong cuá»™c chiến đấu của mình. Tháºt sống Ä‘á»™ng khi chúng ta há» bà i há»c của bà i Thánh Vịnh ngà y hôm nay: “Hãy hÆ°á»›ng vá» Chúa những khi bạn cần và bạn sẽ sốngâ€. Khi chúng ta hÆ°á»›ng vá» Chúa sẽ nháºn thấy rằng Ngà i không quá mầu nhiệm và xa xôi khá»i chúng ta. Chúa Giêsu không quá Ä‘Æ¡n giản là má»™t ngÆ°á»i Samaria nhân là nh. Ngà i là má»™t ngÆ°á»i tốt nhất. [Mục Lục]
18. Là m gì để được sống Ä‘á»i Ä‘á»i
Xin má»i má»—i ngÆ°á»i nghiêm chỉnh đặt câu há»i nầy cho chÃnh mình kẻo không kịp.
ThÆ°á»ng ngÆ°á»i ta lo đủ chuyện Ä‘á»i nầy chuyện to chuyện nhá» Ä‘á»u lo còn chuyện sống Ä‘á»i Ä‘á»i thì chÆ°a lo. Äợi giá» chót. Có khi để ngưòi khác lo cho: rÆ°á»›c cha.
Sống thì phải được sống lâu, trăm tuổi. NhÆ°ng sau đó thì Ä‘i đâu, ở đâu? Phải sống Ä‘á»i Ä‘á»i. Phải biết là m gì để Ä‘á»±oc sống dá»i Ä‘á»i.
Má»™t ngÆ°á»i thông luáºt đã tá» vẻ quan tâm nên há»i Äức Giêsu và NgÆ°á»i biết ngÆ°á»i nầy biết nên há»i lại: Ông Ä‘á»c thấy gì trong lá» luáºt? (ie. có rồi)
Yêu mến Äức Chúa là Thiên Chúa hết lòng hết sức....
Và yêu mến ngưòi thân cáºn nhÆ° chÃnh mình. NgÆ°á»i thân cáºn là Do Thái, là dòng đạo có cắt bì. Ông muốn thá» xem Äức Giêsu có gì má»›i không. Äể minh hoạ cho cụ thể Äức Giêsu kể má»™t câu chuyện là m ngạc nhiên vì tÃnh má»›i mẻ.
Má»™t ngưòi từ Giêrusalem xuống Giêricô, là Do Thái....bị cÆ°á»›p, gặp nạn dở sống dở chết nằm giữa Ä‘Æ°á»ng, ai Ä‘i qua cÅ©ng phải thấy.
Má»™t thầy tÆ° tế rồi má»™t thầy lê vi từ Giêrusalem vá» ( má»›i là m xong nhiệm vụ tế lá»… ở Ä‘á»n thá» vá»). Là chức việc trong đạo. Thấy lạnh lùng tránh qua bên rồi Ä‘i thẳng. Không Ä‘á»™ng lòng chút nà o hết.
Má»™t ngÆ°á»i Samaria, ngÆ°á»i ngoại, kẻ tá»™i lá»—i, kẻ thù của ngÆ°á»i Do Thái, Ä‘i ngang qua đó. Thấy, Ä‘á»™ng lòng thÆ°Æ¡ng xót, ghé lại đổ dầu và ruợu, băng bó vết thÆ°Æ¡ng, đỡ lên lừa Ä‘Æ°a đến quán trá» chăm sóc...tốn bao nhiêu khi trở vá» tôi sẽ thanh toán đủ. TÆ°Æ¡m tất từ đầu chà cuối, không chỉ qua loa, ná»a chừng. Có lòng thÆ°Æ¡ng xót là váºy. ThÆ°Æ¡ng thì thÆ°Æ¡ng cho trót gá»t thì gá»t cho trÆ¡n. Äây là tÃnh má»›i mẻ: yêu kẻ thù. Có lòng thÆ°Æ¡ng xót mà thÆ°Æ¡ng xót cả kẻ thù, không phân biệt đạo ngoại. Ngoại mà có lòng thÆ°Æ¡ng xót thì hãy bắt chÆ°á»›c còn đạo mà vô cảm vô tâm không có lòng thÆ°Æ¡ng xót thì đừng bắt chÆ°á»›c kẻo khi phán xét Chúa Giêsu há»i khi ta bi nạn nằm giữa Ä‘Æ°á»ng có dá»™ng lòng thÆ°Æ¡ng xót không thì trả lá»i là m sao?
Không cần biết là Do Thái, Lê vi, tÆ° tế hay Samaria ngoại giáo Chúa chỉ há»i có lòng thÆ°Æ¡ng xót không, có biết Ä‘á»™ng lòng không? Có thì được chúc phúc không thì thôi.
Äiá»u răn quan trá»ng nhất và cÅ©ng là duy nhất có giá trị trÆ°á»›c mặt Chúa là đây. Äây cÅ©ng là điá»u má»›i mẻ của Chúa Giêsu. ChÃnh Chúa Giêsu cÅ©ng sẽ phán xét theo tiêu chuẩn nầy vì NgÆ°á»i đã dạy nhÆ° váºy.
Hãy Ä‘i và là m nhÆ° váºy thì được sống Ä‘á»i. Bảo đảm. [Mục Lục]
19. Chỉ và i bước thôi – Lm Giuse Nguyễn Hữu An
Äức Cha Bùi Tuần viết: “Tôi thấy từ nhà ông phú há»™ đến chá»— ông ăn mà y Ladarô chỉ khoảng và i bÆ°á»›c, nghÄ©a là cách nhau chỉ có cái cổng. Khi sống, ông phú há»™ đã không chịu bÆ°á»›c và i bÆ°á»›c đó, để cảm thÆ°Æ¡ng và cứu khổ cho ngÆ°á»i hà nh khất Ladarô luôn nằm đó (x.Lc 16,19-26). Háºu quả là khi chết rồi, ngÆ°á»i phú há»™ đó đã phải ném và o vá»±c sâu hoả ngục, xa cách thiên Ä‘Ã ng cao sang vá»i vá»i.Và i bÆ°á»›c vô tâm đã Ä‘Æ°a tá»›i cá»±c hình vô táºn… Dụ ngôn ngÆ°á»i Samari tốt là nh (x.Lc10,30-32) cho thấy: cÅ©ng chỉ và i bÆ°á»›c thôi, thầy TÆ° tế và thầy Lêvi đã tránh sang bên kia Ä‘Æ°á»ng, để khá»i cứu nạn nhân. Lý do há» vịn và o để tránh cứu nạn nhân, có thể là vì quá báºn vá»›i những công tác tôn giáo ở nhà , hoặc vì không rõ lý lịch nạn nhân. Và há» an tâm. NhÆ°ng Chúa Giêsu coi đó là má»™t an tâm xấu, có thể là má»™t tá»™i đáng phải phạt†(xem).
Lối hà nh xá» của ông Phú há»™ “mackeno†hay thầy TÆ° tế và Lêvi “tránh sang má»™t bênâ€, biểu tượng cho thái Ä‘á»™ sống thá» Æ¡, dá»ng dÆ°ng, mặc kệ, đó là căn bệnh thá»i đại: vô cảm.
Có ba cấp Ä‘á»™ vô cảm khác nhau trong Ä‘á»i sống hà ng ngà y.
Thứ nhất là vô cảm trÆ°á»›c ngÆ°á»i khác, hiểu theo nghÄ©a là má»™t hay nhiá»u ngÆ°á»i cụ thể, ở ngay trÆ°á»›c mặt, nhÆ° ngÆ°á»i thân trong gia đình, hà ng xóm hay bất cứ ai đó gặp tai nạn ngoà i Ä‘Æ°á»ng.
Thứ hai là vô cảm trÆ°á»›c đất nÆ°á»›c hiểu theo nghÄ©a má»™t cá»™ng đồng mà má»—i ngÆ°á»i là má»™t thà nh viên.
Thứ ba là vô cảm trÆ°á»›c đồng loại, bao gồm cả những ngÆ°á»i ở xa, xa xôi và xa lạ, thuá»™c má»™t đất nÆ°á»›c khác hay má»™t lục địa khác.
Tạm thá»i, xin gác loại vô cảm thứ ba lại. Chỉ táºp trung và o hai loại vô cảm thứ nhất và thứ hai. Lý do: má»™t, đó là những vấn Ä‘á» bức xúc nhất hiện nay; hai, sá»± vô cảm thứ ba chỉ khắc phục được nếu ngÆ°á»i ta đã vượt qua được hai loại vô cảm đầu tiên: Không hy vá»ng có ngÆ°á»i biết xúc Ä‘á»™ng trÆ°á»›c ná»—i Ä‘au khổ của ai đó, ở châu Phi chẳng hạn, nếu ngÆ°á»i ta cứ dá»ng dÆ°ng trÆ°á»›c những Ä‘au khổ ngay trÆ°á»›c mặt và trÆ°á»›c mắt mình. Nếu có, đó chỉ là chút cảm xúc mang mùi lãng mạn chủ nghÄ©a; nó thoáng qua, rồi tắt, chứ chắc chắn sẽ không dẫn đến bất cứ má»™t hà nh Ä‘á»™ng cụ thể nà o cả.
Vô cảm trÆ°á»›c đất nÆ°á»›c có nhiá»u biểu hiện, nhÆ°ng trung tâm vẫn là sá»± dá»ng dÆ°ng, hay nói theo chữ quen thuá»™c ở Việt Nam lâu nay, là mặc kệ. Äất nÆ°á»›c nghèo đói Æ°? Mặc kệ! Äất nÆ°á»›c cà ng ngà y cà ng lạc háºu Æ°? Mặc kệ! Sá»± bất bình đẳng trong nÆ°á»›c cà ng ngà y cà ng trầm trá»ng; khoảng cách giữa già u nghèo cà ng ngà y cà ng lá»›n; ngÆ°á»i già u cà ng ngà y cà ng già u và ngÆ°á»i nghèo cà ng ngà y cà ng nghèo Æ°? Mặc kệ! Nạn tham nhÅ©ng cà ng ngà y cà ng hoà nh hà nh, cà ng phá nát ná»n kinh tế quốc gia Æ°? Mặc kệ! Xã há»™i cà ng ngà y cà ng băng hoại; văn hóa cà ng ngà y cà ng suy đồi; giáo dục cà ng ngà y cà ng xuống cấp Æ°? Mặc kệ! Trung Quốc xâm lấn Việt Nam, là m lÅ©ng Ä‘oạn kinh tế Việt Nam, bắt bá»› và giết hại ngÆ° dân Việt Nam Æ°? Mặc kệ! Dá»ng dÆ°ng hay mặc kệ trÆ°á»›c những vấn Ä‘á» liên quan đến danh dá»± quốc gia cÅ©ng là má»™t sá»± vô cảm.
NhÆ°ng tại sao ngÆ°á»i ta lại trở thà nh vô cảm? Câu trả lá»i tÆ°Æ¡ng đối dá»…: Má»™t, ngÆ°á»i ta bị tÆ°á»›c trách nhiệm đối vá»›i đất nÆ°á»›c; và hai, bất cứ ngÆ°á»i nà o còn có trách nhiệm và muốn biểu lá»™ trách nhiệm ấy thì bị chụp mÅ©, sỉ nhục, bắt bá»›, giam cầm. Trách nhiệm đối vá»›i đất nÆ°á»›c trở thà nh má»™t cái tá»™i. Dân chúng bị xem là những kẻ ngoại cuá»™c đối các vấn Ä‘á» quốc sá»±. NgÆ°á»i nà o không chấp nháºn Ä‘iá»u đó thì bị trừng phạt nặng ná». Kẻ thì bị đạp và o mặt. Kẻ thì bị bắt bá»›. Kẻ thì bị Ä‘e dá»a. Kẻ thì bị bêu xấu trên các phÆ°Æ¡ng tiện truyá»n thông đại chúng.Trong hoà n cảnh nhÆ° thế, ngÆ°á»i ta không vô cảm đối vá»›i đất nÆ°á»›c má»›i là chuyện lạ. (x. Blog của tiến sÄ© Nguyá»…n HÆ°ng Quốc).
Má»™t trong những phát minh vÄ© đại của khoa há»c là sáng chế ra rôbốt. NhÆ°ng khoa há»c không thể tạo ra má»™t con chip "tình cảm" để khiến rôbốt biết yêu, biết ghét, biết thÆ°Æ¡ng, biết giáºn. Căn bệnh vô cảm biến con ngÆ°á»i thà nh rôbốt, vô tình, thá» Æ¡ vá»›i má»i sá»± xung quanh. Nhìn thấy cái xấu, cái ác mà không thấy bất bình, không căm tức. Thấy những Ä‘iá»u tốt đẹp, cao thượng mà không ngưỡng má»™, cảm phục. Gặp ngÆ°á»i có hoà n cảnh khó khan, hoạn nạn mà không thấy xót xa, thÆ°Æ¡ng cảm, không muốn ra tay giúp đỡ dù có Ä‘iá»u kiện. Äứng trÆ°á»›c sá»± bất công, xấu xa, gian dối mà không thấy phẫn ná»™, nhức nhối. Thá»i nay, ra Ä‘Æ°á»ng gặp ngÆ°á»i bị cÆ°á»›p, bị trấn lá»™t, bị Ä‘uổi chém…nhÆ°ng lại Ãt thấy ai ra can ngăn, cứu giúp. Không dại gì dây dÆ°a và o, mackeno, là biểu hiện của bệnh vô cảm.
Lối sống dá»ng dÆ°ng, thá» Æ¡, mặc kệ Ä‘ang hình thà nh má»™t ná»n “văn hóa vô cảm†trong xã há»™i chúng ta. Thái Ä‘á»™ nà y Ä‘ang được thể hiện trà n lan trong cuá»™c sống. Hình ảnh những ngÆ°á»i trẻ nhÆ°á»ng chá»— trên xe buýt cho ngÆ°á»i lá»›n tuổi hoặc phụ nữ có thai nhÆ° là chuyện cổ tÃch; chuyện dá»ng dÆ°ng chứng kiến ngÆ°á»i thanh niên lừa má»™t ngÆ°á»i mù Ä‘i bán vé số để cÆ°á»›p số tiá»n mÆ°u sinh nhá» nhoi được coi nhÆ° chuyện nhá» không đáng phải can thiệp, hay nhÆ° chuyện má»™t ngÆ°á»i phụ nữ bị đánh Ä‘áºp, bị lá»™t hết quần áo và bị trói nằm trÆ°á»›c mặt ngÆ°á»i qua Ä‘Æ°á»ng mà chẳng ai quan tâm tá»›i… Môi trÆ°á»ng sống hôm nay trà n lan những câu chuyện vô cảm nhÆ° thế xảy ra hằng ngà y.
Chỉ và i bÆ°á»›c thôi ông nhà già u có thể đến vá»›i Ladarô nghèo khổ. Chỉ và i bÆ°á»›c thôi thầy TÆ° tế và Lêvi sẽ chạm đến ngÆ°á»i bị nạn trên Ä‘Æ°á»ng. Chỉ và i bÆ°á»›c thôi, sao mà khó đến váºy? Âu cÅ©ng chỉ vì há» mắc bệnh vô cảm.
Sá»± vô cảm vì con ngÆ°á»i Ãch ká»·, tham lam. Vì thế, suy cho cùng, bệnh vô cảm là do thiếu vắng tình yêu, xa cách vá»›i tình yêu, không quen nói vá» tình yêu, không quen thể hiện yêu thÆ°Æ¡ng, không bao giá» nuôi dưỡng tình yêu trong cuá»™c sống.
Dụ ngôn trong Tin Mừng hôm nay vá»›i hai hình ảnh trái ngược.TÆ° tế và Lêvi tượng trÆ°ng cho tinh thần vị luáºt của Cá»±u Æ°á»›c. NgÆ°á»i Samari tượng trÆ°ng cho những ngÆ°á»i sống tình yêu. TÆ° tế và Lêvi là những ngÆ°á»i đại diện tầng lá»›p đáng kÃnh trá»ng nhất trong xã há»™i. Há» chu toà n nghÄ©a vụ đối vá»›i Thiên Chúa nhÆ°ng lại dá»ng dÆ°ng trÆ°á»›c Ä‘au khổ của anh em đồng loại. Má»™t ngÆ°á»i Samari (thÆ°á»ng bị ngÆ°á»i Do thái khinh bÄ©, khai trừ, coi là ngoại đạo, tránh giao tiếp) tình cá» Ä‘i ngang qua, thấy cảnh ngá»™ đáng thÆ°Æ¡ng của ngÆ°á»i bị nạn nên Ä‘á»™ng lòng thÆ°Æ¡ng. Chuyện tình cá» xảy ra trên Ä‘Æ°á»ng: đức ái không luôn luôn đến từ nÆ¡i ngÆ°á»i ta chỠđợi. Chẳng quan tâm đến việc xem nạn nhân là ngÆ°á»i Do thái hay không, anh là m tất cả những gì có thể để cứu giúp ngÆ°á»i bất hạnh nà y. Săn sóc tại chá»—, Ä‘Æ°a vá» quán trá», anh còn dá»± liệu cả hoà n cảnh khó khăn mà ngÆ°á»i nà y có thể gặp phải khi không có anh bên cạnh, vì thế anh nói vá»›i chủ quán: “Nhá» bác săn sóc cho ngÆ°á»i nà y, có tốn kém thêm bao nhiêu, khi trở vá», chÃnh tôi sẽ hoà n lại bácâ€. ChÃnh hà nh Ä‘á»™ng là m cho anh em khốn khổ của mình trong Ä‘á»i thÆ°á»ng má»›i là m nên con ngÆ°á»i tôn giáo chứ không là địa vị hay chức vụ, dù đó là thầy TÆ° tế hay thầy Lêvi Ä‘i nữa. Äối vá»›i nghÄ©a vụ đức ái, không có bất kỳ hạn định nà o. Bác ái là miệng nói tay là m, là giúp đỡ ngÆ°á»i khác tháºt sá»± theo khả năng của mình.
Tin Mừng hôm nay là câu chuyện đẹp vá» tình yêu thÆ°Æ¡ng. NgÆ°á»i Samari nhân háºu đã sống đức yêu thÆ°Æ¡ng cách tuyệt vá»i, đó là “yêu bằng việc là mâ€. Anh đã cho Ä‘i mà không tÃnh toán, không chỠđợi má»™t lá»i cảm Æ¡n nà o, và có lẽ anh vừa Ä‘i vừa hát bà i ca hạnh phúc. Chúa Giêsu má»i gá»i chúng ta sống và thá»±c thi yêu thÆ°Æ¡ng: “Hãy Ä‘i và là m nhÆ° váºyâ€.
Lạy Chúa Giêsu,
Nếu chỉ vá»›i và i bÆ°á»›c thôi, chúng con đã có thể cứu được má»™t ngÆ°á»i cả xác cả hồn, thì xin cho chúng con có nhiá»u bÆ°á»›c chân Ä‘i để đến vá»›i má»i ngÆ°á»i. Chúng con biết, cuá»™c sống đạo sẽ trở nên phù phiếm nếu cái cốt lõi của đạo là yêu thÆ°Æ¡ng chỉ là điá»u phụ thuá»™c, Kitô hữu mà không thá»±c hà nh bác ái bằng việc là m trong Ä‘á»i sống thì cÅ©ng chỉ là hữu danh vô thá»±c. Xin đừng để chúng con loay hoay vá»›i những tÃnh toán Ãch ká»·, chai đá, dá»ng dÆ°ng trÆ°á»›c những bất hạnh khổ Ä‘au của anh em. NhÆ°ng xin dạy chúng con biết chạnh lòng xót thÆ°Æ¡ng và giúp đỡ những ai Ä‘ang cần đến chúng con. Amen. [Mục Lục]
20. Tôi là anh em của ai?
(Suy niệm của Lm. Antôn Nguyá»…n Văn Äá»™)
BÆ°á»›c và o Chúa nháºt XV thÆ°á»ng niên C, mở đầu bà i Tin Mừng vá»›i má»™t thắc mắc do má»™t nhà thông luáºt đặt ra cho Chúa Giêsu: "ThÆ°a Thầy, tôi phải là m gì để được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i?" (Lc 10,25). Biết ông ta là nhà thông luáºt nên Chúa Giêsu yêu cầu ông hãy tá»± tìm lá»i giải đáp. Ông đã tìm thầy và trình bà y rất chÃnh xác khi tóm lược hai giá»›i răn chÃnh: Mến Chúa hết lòng, hết linh hồn, hết sức và hết trà khôn, và thÆ°Æ¡ng mến ngÆ°á»i anh em nhÆ° chÃnh mình". Äể tá»± biện minh, ông há»i thêm: "Ai là ngÆ°á»i anh em của tôi?" (Lc 10,29). Chúa Giêsu trả lá»i câu há»i nà y bằng má»™t dụ ngôn. "Má»™t ngÆ°á»i kia từ Giêrusalem xuống Giêricô..." khi Ä‘á»c lên má»i ngÆ°á»i biết ngay: đó là dụ ngôn ngÆ°á»i Samaritanô nhân háºu!
Quan niệm của ngÆ°á»i Do thái vá» ngÆ°á»i thân cáºn
"Ai là anh em của tôi? " Trong Dothái Giáo thá»i bấy giá» có sá»± bà n cãi vá» ai sẽ được coi nhÆ° ngÆ°á»i anh em của ngÆ°á»i Israel. Và theo há», phạm trù "ngÆ°á»i anh em" bao gồm tất cả những ngÆ°á»i đồng quê vá»›i mình và những ngÆ°á»i Dân ngoại bà máºt theo Do Thái giáo. Khi chá»n những nhân váºt (má»™t ngÆ°á»i Samaritanô đến giúp đỡ má»™t ngÆ°á»i Do thái!) Chúa Giêsu khẳng định rằng phạm trù ngÆ°á»i anh em là phổ quát, không phải riêng rẽ. Chân trá»i của nó là nhân loại chứ không phải gia đình, giá»›i chủng tá»™c, hay tôn giáo. NgÆ°á»i thù chúng ta cÅ©ng là má»™t ngÆ°á»i anh em! Tin Mừng theo Thánh Gioan dẫn chứng những ngÆ°á»i Do thái trên thá»±c tế không có tÆ°Æ¡ng quan tốt vá»›i những ngÆ°á»i Samaritanô (x. Ga 4,9).
Má»i ngÆ°á»i là anh em vá»›i nhau
Qua dụ ngôn, Chúa Giêsu dạy chúng ta rằng tình yêu ngÆ°á»i thân cáºn không những phải phổ quát mà con phải cụ thể và tiên phong thá»±c hiện. NgÆ°á»i Samaritanô cÆ° xá» thế nà o trong dụ ngôn? Nếu ngÆ°á»i Samaritanô chấp nháºn nói vá»›i ngÆ°á»i vô phúc Ä‘ang nằm đó trong vÅ©ng máu, Anh má»™t linh hồn vô phúc! Sao xảy ra nhÆ° váºy? Hãy vui lên! Hay má»™t cái gì giống nhÆ° váºy, rôi tiếp tục con Ä‘Æ°á»ng của mình, thì tất cả những sá»± kiện đó không phải là mỉa mai và lăng mạ sao? Ngược lại ông đã là m má»™t cái gì cho kẻ khác: "Ông ta lại gần, băng bó những vết thÆ°Æ¡ng, xức dầu và rượu, rồi đỡ nạn nhân lên lừa mình, Ä‘Æ°a vá» quán trá» săn sóc. Hôm sau, lấy ra hai quan tiá»n, ông trao cho chủ quán mà bảo rằng: " Ông hãy săn sóc ngÆ°á»i ấy và ngoà i ra, còn tốn phà hÆ¡n bao nhiêu, khi trở vá», tôi sẽ trả lại ông. "
Äiá»u má»›i lạ trong dụ ngôn ngÆ°á»i Samaritanô nhân háºu không phải là Chúa Giêsu đòi há»i má»™t tình yêu cụ thể, phổ quát. NhÆ°ng má»›i lạ ở tại má»™t cái gì khác, Äức Giáo hoà ng Biển Äức XVI viết trong quyển sách của ngà i (x ChÆ°Æ¡ng 7 sách "Chúa Giêsu thà nh Nazarét"). Cuối dụ ngôn Chúa Giêsu há»i ngÆ°á»i tiến sÄ© luáºt kẻ đã há»i NgÆ°á»i, "Theo ông nghÄ©, ai trong ba ngÆ°á»i đó [thầy Lêvi, thầy tÆ° tế, ngÆ°á»i Samaritanô] là anh em của ngÆ°á»i bị rÆ¡i và o tay bá»n cÆ°á»›p?"
Chúa Giêsu Ä‘em đến má»™t sá»± đảo ngược bất ngá» trong quan niệm truyá»n thống vá» ngÆ°á»i anh em. NgÆ°á»i Samaritanô là anh em chứ không phải là ngÆ°á»i bị thÆ°Æ¡ng tÃch, nhÆ° chúng ta vẫn quan niệm. Äiá»u nà y có nghÄ©a là chúng ta không phải đợi cho tá»›i khi ngÆ°á»i anh em chúng ta xuất hiện trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i của chúng ta, có lẽ là quá thê thảm. Chúng ta phải sẵn sà ng nháºn ra há», gặp há». Tất cả chúng ta được kêu gá»i nên ngÆ°á»i anh em! Vấn Ä‘á» của ngÆ°á»i tiến sÄ© luáºt bị đảo ngược. Từ má»™t vấn Ä‘á» trừu tượng và lý thuyết, trở thà nh má»™t vấn Ä‘á» cụ thể và sống Ä‘á»™ng. Câu há»i không phải là : "Ai là ngÆ°á»i anh em của tôi?" NhÆ°ng "ở đây và bây giá» tôi có thể là anh em của ai?"
Tôi là anh em của ai?
Trong quyển sách của ngà i Äức Giáo hoà ng Ä‘á» nghị má»™t sá»± áp dụng Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i dụ ngôn ngÆ°á»i Samaritanô nhân háºu. Ngà i thấy toà n thể lục địa Phi Châu được biểu trÆ°ng trong ngÆ°á»i bất hạnh bị ăn cÆ°á»›p, bị thÆ°Æ¡ng tÃch, và để nằm chết bên lá» Ä‘Æ°á»ng, và ngà i thấy, những thà nh phần của những xứ già u có bắc bán cầu, hai ngÆ°á»i Ä‘i ngang qua, nếu không phải chÃnh xác là những tay cÆ°á»›p.
Chúng ta có thể Ä‘Æ°a ra má»™t Ä‘á» nghị áp dụng khác vá» dụ ngôn. Giả thiết, nếu Chúa Giêsu đến vá»›i dân Israel hôm nay và má»™t ngÆ°á»i thông luáºt lại há»i NgÆ°á»i, "Ai là ngÆ°á»i anh em của tôi?" NgÆ°á»i sẽ thay đổi má»™t chút bà i dụ ngôn và thay vì ngÆ°á»i Samaritanô NgÆ°á»i sẽ đặt má»™t ngÆ°á»i Palestin! Nếu má»™t ngÆ°á»i Palestin há»i NgÆ°á»i cÅ©ng má»™t câu há»i, thì trong chá»— ngÆ°á»i Samaritanô chúng ta sẽ gặp má»™t ngÆ°á»i Israel!
Chúng ta không áp dụng cho châu Phi và Trung Äông nữa. Nếu có ai trong chúng ta Ä‘ang ngồi đây há»i Chúa Giêsu câu há»i "Ai là ngÆ°á»i anh em của con? " Thì NgÆ°á»i sẽ trả lá»i sao? Chắc chắn NgÆ°á»i sẽ nhắc chúng ta rằng ngÆ°á»i anh em chúng ta không những là ngÆ°á»i đồng hÆ°Æ¡ng Việt Nam máu Ä‘á» da và ng vá»›i chúng ta, nhÆ°ng cÅ©ng là những kẻ ngoà i cá»™ng đồng chúng ta, không những là những ngÆ°á»i Kitô hữu mà còn những ngÆ°á»i Pháºt Giáo, không những là những ngÆ°á»i Công Giáo mà cÅ©ng là những ngÆ°á»i Tin Là nh, không những là ngÆ°á»i cùng tÃn ngưỡng mà cả những ngÆ°á»i Cá»™ng sản vô thần nữa. NhÆ°ng NgÆ°á»i sẽ nói thêm liá»n là điá»u nà y không phải là quan trá»ng nhất. Äiá»u quan trá»ng nhất không phải biết ai là ngÆ°á»i anh em của tôi nhÆ°ng là thấy ở đây và bây giá» tôi có thể là anh em của những ai, tôi có thể là m ngÆ°á»i Samaritanô nhân háºu cho ai.
Hôm nay, Chúa nói vá»›i chúng ta: "Hãy Ä‘i và là m y nhÆ° váºy", là m nhÆ° ngÆ°á»i Samaritanô đã là m. Tất cả chúng ta phải tiếp tục nhiệm vụ của ngÆ°á»i Samaritanô nhân háºu bên cạnh những ngÆ°á»i chúng ta gặp và chân thà nh giúp đỡ, băng bó các vết thÆ°Æ¡ng thể xác và tinh thần cho há», những vết thÆ°Æ¡ng lòng, nghèo đói, ốm Ä‘au, bệnh táºt, cô Ä‘Æ¡n và chết chóc... Äừng ngồi đặt vấn Ä‘á»: "Ai là anh em tôi?", nhÆ°ng hãy Ä‘i và tá» ra "mình là anh em của má»i ngÆ°á»i". Amen. [Mục Lục]
21. Yêu Thiên Chúa và yêu tha nhân
(Suy niệm của Lm. Giuse Vũ Thái Hòa)
Khi ngÆ°á»i thông luáºt đặt câu há»i: "ThÆ°a thầy, tôi phải là m gì để được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i là m gia nghiệp?" và tìm được câu trả lá»i trong Luáºt: "NgÆ°Æ¡i hãy yêu mến Äức Chúa Thiên Chúa của ngÆ°á»i, hết lòng, hết linh hồn, hết sức lá»±c và hết trà khôn ngÆ°Æ¡i, và ngÆ°á»i thân cáºn nhÆ° chÃnh mình". Chúa Giêsu trả lá»i: "Ông trả lá»i đúng lắm. Cứ là m nhÆ° váºy là sẽ được sống".
Vì muốn cho ngÆ°á»i thông luáºt nà y hiểu rõ hÆ¡n thế nà o là "ngÆ°á»i thân cáºn", Chúa Giêsu kể dụ ngôn ngÆ°á»i Samari tốt là nh.
Qua dụ ngôn, Chúa Giêsu giúp ngÆ°á»i thông luáºt và giúp chúng ta vượt lên trên cái nhìn hạn hẹp của mình. NgÆ°á»i thân cáºn là tất cả má»i ngÆ°á»i, dù là ngÆ°á»i mình không Æ°a thÃch, không cùng mà u da, không cùng tôn giáo, không cùng láºp trÆ°á»ng chÃnh trị. Chúng ta đến gặp tha nhân vá»›i lòng bác ái và quãng đại. NhÆ° váºy, câu há»i không còn là "ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi?", mà là "tôi là ngÆ°á»i thân cáºn của má»i ngÆ°á»i nhÆ° thế nà o má»™t cách cụ thể?"
Ngà y xÆ°a, trong má»™t là ng nhá», tại miá»n Nam Trung quốc, có má»™t em bé gái tiá»u tụy, đói rách và mang bệnh phong hủi. Khi biết em bị bệnh hủi, dân chúng dùng gáºy gá»™c và gạch đá xua Ä‘uổi em ra khá»i là ng.
Giữa cảnh há»—n loạn ấy, má»™t nhà truyá»n giáo xông ra ẵm em bé trên tay để bảo vệ em khá»i những tráºn đòn và những viên gạch, hòn đá ném bừa bãi và o tấm thân bé bá»ng của em.
Thấy có ngÆ°á»i mang em bé Ä‘i, dân là ng má»›i chịu rút lui, nhÆ°ng miệng vẫn còn gà o thét: "Äồ hủi! Äồ hủi!"
Vá»›i những giòng nÆ°á»›c mắt chảy dà i trên má, những lần nầy là những giá»t nÆ°á»›c mắt vui mừng chứ không phải là những giá»t lệ buồn tủi, em bé há»i vị cứu tinh của mình: "Tại sao ông lại lo lắng cho con?" Nhà truyá»n giáo trả lá»i: "Vì Ông Trá»i đã tạo dá»±ng cả hai chúng ta, và cÅ©ng vì thế con sẽ là em gái của ta và ta sẽ là anh của con"
Suy nghÄ© hồi lâu, em bé cất tiếng há»i: "Con có thể là m gì để tá» lòng biết Æ¡n cứu giúp của ông?" Nhà truyá»n giáo mÄ©m cÆ°á»i đáp: "Con hãy trao tặng lại cho những kẻ khác tình yêu nà y cà ng nhiá»u cà ng tốt."
Kể từ đó đến ba năm sau, khi em bé tắt thở cuối cùng, em đã vui vẻ băng bó các vết thÆ°Æ¡ng của các bệnh nhân khác trong trại cùi, đút cÆ¡m cho những ngÆ°á»i bị bệnh nặng, và nhất là em tá» ra dá»… thÆ°Æ¡ng và yêu mến tất cả má»i ngÆ°á»i trong trại. Lúc từ giã cõi Ä‘á»i, em bé chỉ má»›i 11 tuổi. Các bệnh nhân khác đã từng chung sống vá»›i em nói vá»›i nhau: "Bầu trá»i nhá» bé của chúng ta đã vá» trá»i".
Tinh thần Kitô giáo được tóm gá»n trong hai Ä‘iểm: yêu Chúa và yêu ngÆ°á»i. Cả hai luôn Ä‘i đôi vá»›i nhau. Há»… mến Chúa là phải yêu ngÆ°á»i. Cà ng yêu mến Chúa thì cà ng yêu ngÆ°á»i. Công thức Phúc Âm nà y không thể tách rá»i được trong Ä‘á»i sống của Kitô hữu.
Thánh Gioan Tông đồ có viết: "Nếu ai nói: 'Tôi yêu mến Thiên Chúa' mà lại ghét anh em mình, ngÆ°á»i ấy là kẻ nói dối; vì ai không yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i anh em mà há» trông thấy, thì không thể yêu mến Thiên Chúa mà há» không trông thấy" (1 Ga 4:20). NhÆ° thế, tình yêu tha nhân là nÆ¡i chứng minh tình yêu của mình đối vá»›i Thiên Chúa.
Câu đầu và câu cuối của bà i Tin Mừng hôm nay được nhấn mạnh bởi Ä‘á»™ng từ là m. Câu đầu là câu há»i của ngÆ°á»i thông luáºt: "Tôi phải là m gì để được sống Ä‘á»i Ä‘á»i?". Câu cuối cùng là câu trả lá»i của Chúa Giêsu: "Cứ là m nhÆ° váºy là sẽ được sống", nghÄ©a là thá»±c thi lòng bác ái xót thÆ°Æ¡ng không biên giá»›i, không Ä‘iá»u kiện vá»›i tất cả má»i ngÆ°á»i, nhÆ° ngÆ°á»i Samari trong dụ ngôn đã thá»±c hà nh. NhÆ° thế, đức ái không phải là má»™t khái niệm trừu tượng, mà là má»™t Ä‘iá»u rất cụ thể.
Chúng ta thÆ°á»ng dá»… dà ng yêu thÃch những ngÆ°á»i hợp vá»›i mình. NhÆ°ng Chúa Giêsu dạy chúng tá phải yêu thÆ°Æ¡ng má»i ngÆ°á»i, kể những ngÆ°á»i không hợp vá»›i mình và thù ghét mình ( Mt 5:44). Äó chÃnh là tinh thần Kitô giáo, là giá»›i luáºt má»›i lạ nhất mà chỉ có Chúa Giêsu truyá»n dạy cho chúng ta. Nếu chúng ta thá»±c hiện được Ä‘iá»u đó, chúng ta Ä‘Ãch thá»±c là con cái Chúa, và chúng ta sẽ "được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i là m gia nghiệp".
Nguyện xin Chúa Nhân là nh luôn ban Æ¡n cho chúng ta niá»m vui, sức mạnh và can đảm để yêu Chúa và yêu tha nhân trong Ä‘á»i sống thÆ°á»ng nháºt của chúng ta, nÆ¡i NÆ°á»›c Trá»i đã bắt đầu. [Mục Lục]
22. NgÆ°á»i Samari tốt là nh – Flor McCarthy
(TrÃch dẫn từ ‘Phụng Vụ Chúa Nháºt và Lá»… Trá»ng’)
Suy Niệm 1. LÃ’NG NHÂN TỪ Tá»° PHÃT
Alaska là má»™t xứ sở hoang dã, cô Ä‘á»™c, lẻ loi nhÆ°ng đẹp lạ lùng. Äó là má»™t thánh địa cho những du khách thÃch phiêu lÆ°u. Tuy nhiên vùng đất ấy không cho phép bạn xuống tinh thần. Các thị trấn Ãt á»i và xa nhau. Những ngÆ°á»i sống ở đó phải đối diện vá»›i những thá»i kỳ cô láºp lâu dà i. Äặc biệt các chủ nông trại sống má»™t Ä‘á»i sống rất lẻ loi.
Má»™t lần kia, má»™t ngÆ°á»i Mỹ Ä‘i du lịch Alaska trong má»™t cái nhà di Ä‘á»™ng (xe kéo) thì ná»—i lo sợ kinh khủng nhất của ông đã áºp đến: chiếc xe là m nhà bị gãy trục, và ông rÆ¡i và o tình huống khó khăn ở giữa má»™t nÆ¡i không rõ là nÆ¡i nà o. Ông cho gia đình rá»i khá»i căn nhà di Ä‘á»™ng và quyết định Ä‘i bá»™ vá»›i hy vá»ng tìm được má»™t ai đó có thể giúp đỡ há». (Thá»i đó chÆ°a có Ä‘iện thoại di Ä‘á»™ng).
Sau khi Ä‘i được Ãt dặm, ông đã gặp váºn may: ông đến đúng má»™t nông trại. Ông nói vá»›i chủ nông trại vá» tình trạng khó khăn của ông. Chủ nông trại rất thông cảm. May thay, ông nà y có máy hà n. Ông kéo căn nhà di Ä‘á»™ng vá» sân nông trại vá»›i chiếc máy kéo của ông, và sá»a chữa cái trục bị gãy. Khi công việc đã hoà n tất, ngÆ°á»i du khách lấy và tiá»n và nói: “Tôi nợ ông bao nhiêu?â€
“Ông không nợ tôi đồng nà o†ngÆ°á»i chủ nông trại đáp.
“NhÆ°ng tôi thấy tôi phải trả công cho ôngâ€
“Ông đã trả công cho tôi rồiâ€, ngÆ°á»i chủ nông trại nói.
“Tôi không hiểuâ€, ngÆ°á»i du khách nói.
“Ông đã cho tôi niá»m vui của gia đình ông trong mấy giá» liênâ€.
NgÆ°á»i du khách ngạc nhiên nhÆ°ng vui sÆ°á»›ng đã gặp má»™t tấm lòng quảng đại nhÆ° thế. Những ngÆ°á»i nhÆ° thế là m chúng ta lấy lại niá»m tin và o sá»± tốt là nh, nhân từ của con ngÆ°á»i. Lòng nhân từ cÅ©ng là má»™t mầu nhiệm nhÆ° Ä‘iá»u xấu. NhÆ°ng ở đâu Ä‘iá»u xấu là m Ä‘au buồn và chán nản thì lòng nhân từ là m vui sÆ°á»›ng và đem lại cho chúng ta cảm hứng.
Tình trạng cao nhất mà chúng ta có thể đạt đến là khi lòng nhân từ trở thà nh má»™t dòng nÆ°á»›c ân sủng má»™t cách dá»… dà ng, tá»± nhiên và không tÃnh toán. Khi nó tuôn ra từ chúng ta mà chúng ta không nháºn thấy, nhÆ° môt chiếc lá từ cây má»c ra. Trong trÆ°á»ng hợp của ngÆ°á»i chủ nông trại, rõ rà ng chúng ta gặp được má»™t hà nh Ä‘á»™ng của lòng nhân từ tá»± phát. CÅ©ng giống nhÆ° trÆ°á»ng hợp của ngÆ°á»i Samari. Rõ rà ng lòng nhân từ của ngÆ°á»i Samari trở thà nh thói quen, tá»± phát, má»™t bản tÃnh thứ hai. Äiá»u tốt đẹp mà ngÆ°á»i ấy là m cho ngÆ°á»i khác thì ngÆ°á»i ấy không coi là má»™t việc gì đặc biệt. Äối vá»›i má»™t số ngÆ°á»i, lòng quảng đại nằm trong những hà nh Ä‘á»™ng lác đác, lẻ loi, đối vá»›i những ngÆ°á»i khác, đó là má»™t cách sống.
Là m thế nà o để má»™t ngÆ°á»i đến được tình trạng hạnh phúc ấy? Nó không thể được hoà n thà nh má»™t sá»›m, má»™t chiá»u. Nó phải được há»c há»i bằng sá»± thá»±c hà nh lâu dà i. Nó không được hoà n thà nh bởi má»™t Ãt công việc vÄ© đại nhÆ°ng bằng nhiá»u công việc nhá» bé. NgÆ°á»i ta là m những công việc vÄ© đại không phải bởi sá»± bốc đồng nhÆ°ng bởi má»™t loạt những công việc nhỠđược liên kết vá»›i nhau. Phần thưởng tháºt sá»± cho má»™t hà nh Ä‘á»™ng tốt là để là m cho việc tốt kế tiếp được dá»… dà ng hÆ¡n. Má»—i hà nh Ä‘á»™ng nhá» của ngà y thÆ°á»ng là m nên hoặc không là m nên nhân cách.
Äiá»u gây khó chịu trong câu chuyện của Äức Giêsu không phải ở chá»— má»™t ngÆ°á»i vô tá»™i bị tấn công, nhÆ°ng ở sá»± kiện hai ngÆ°á»i mà bạn chỠđợi giúp đỡ ngÆ°á»i bị thÆ°Æ¡ng Ä‘i ngang qua không bà y tá» chút thÆ°Æ¡ng xót nà o vá»›i ngÆ°á»i ấy. Má»™t ngÆ°á»i Kitô hữu chân chÃnh không dá»ng dÆ°ng trÆ°á»›c sá»± Ä‘au khổ của ngÆ°á»i khác.
“Ai là ngÆ°á»i lân cáºn của tôi?†ngÆ°á»i thông luáºt há»i. Câu trả lá»i chung của thá»i ấy sẽ là : NgÆ°á»i lân cáºn của tôi ở trong cùng má»™t bá»™ tá»™c hoặc cùng phe nhóm, tôn giáo của tôi. NhÆ°ng lá»i đáp của Äức Giêsu Ä‘Æ°a ra là : “NgÆ°á»i lân cáºn của tôi là bất cứ ai tôi chá»n để trở nên ngÆ°á»i lân cáºnâ€. Lá»i đáp tháºt sá»± là tôi không quan niệm ai là ngÆ°á»i lân cáºn của tôi nhÆ°ng ai là ngÆ°á»i mà tôi muốn đối xá» nhÆ° má»™t ngÆ°á»i lân cáºn?
Tôi là loại ngÆ°á»i lân cáºn nà o? Äây là má»™t câu há»i mà thỉnh thoảng má»—i ngÆ°á»i chúng ta phải tá»± há»i, nhÆ°ng đó là má»™t câu há»i mà chÃnh chúng ta không thể tá»± trả lá»i.
Suy Niệm 2. TRẮC NGHIỆM VỀ NHÂN CÃCH
Theo Tolstoy, má»™t bi kịch không nói vá»›i chúng ta vá» toà n bá»™ Ä‘á»i sống của má»™t con ngÆ°á»i. Äiá»u nói gây ra là đặt con ngÆ°á»i và o má»™t tình huống. Rồi tuy theo cách mà con ngÆ°á»i xá» sá»± vá»›i tình huống ấy, nhân cách của ngÆ°á»i ấy được bá»™c lá»™ cho chúng ta.
Äây đúng là điá»u mà Äức Giêsu thá»±c hiện trong câu chuyện của NgÆ°á»i. NgÆ°á»i đặt thầy tÆ° tế, thầy Lêvi và ngÆ°á»i Samari và o má»™t tình huống. HỠđược đặt trÆ°á»›c má»™t quyết định: hoặc dừng lại để giúp đỡ ngÆ°á»i bị thÆ°Æ¡ng, hoặc tiếp tục công việc riêng của há»? Không có lối thoát cho há», không có chá»— để trốn tránh. Há» phải dấn thân và o con Ä‘Æ°á»ng nà y hoặc con Ä‘Æ°á»ng khác. Thầy tÆ° tế và thấy Lêvi quyết định Ä‘i qua; ngÆ°á»i Samari quyết định dừng lại và giúp đỡ.
Khủng hoảng tạo ra nhân cách, nó hầu nhÆ° là m biểu lá»™ nhân cách. Trong những thá»i kỳ khủng hoảng, con ngÆ°á»i bá»™c lá»™ Ä‘iá»u đã có sẵn trong tâm hồn há»: con ngÆ°á»i quảng đại hay con ngÆ°á»i Ãch ká»·, anh hùng hay kẻ hèn hạ. Má»™t lúc nà o đó hoặc má»™t biến cố nà o đó có thể khiến má»™t ngÆ°á»i bá»™c lá»™ bản chất của há». Gặp má»™t ngÆ°á»i bị thÆ°Æ¡ng tÃch là má»™t thá»i Ä‘iểm cho thầy tÆ° tế, thầy Lêvi và ngÆ°á»i Samari.
Äiá»u đó đã bá»™c lá»™ Ä‘iá»u gì vá» nhân cách của thầy tÆ° tế và thầy Lêvi? Nó bá»™c lá»™ má»™t Ä‘iá»u rất đáng lên án, tức là há» là những ngÆ°á»i vị ngã. Há» không quên mình để giúp đỡ ngÆ°á»i khác. Khi có sá»± cố xảy ra, hỠđặt há» lên hà ng đầu.
Và điá»u đó đã bá»™c lá»™ Ä‘iá»u gì vá» nhân cách của ngÆ°á»i Samari? Má»™t Ä‘iá»u rất đáng khâm phục đó là ông là má»™t con ngÆ°á»i quan tâm chăm sóc cho ngÆ°á»i khác. Ông thuá»™c loại ngÆ°á»i không thể bá» qua má»™t ngÆ°á»i khác Ä‘ang Ä‘au khổ và tìm cách là m vÆ¡i Ä‘i ná»—i Ä‘au của há».
Äá»i sống trắc nghiệm chúng ta liên tục. Má»—i ngà y, chúng ta được trắc nghiệm bằng những cách nho nhá»; và thỉnh thoảng bởi những cách lá»›n. Những trắc nghiệm ấy cho biết chúng ta là loại ngÆ°á»i nà o: ngÆ°á»i có bản chất vị ká»·, hoặc ngÆ°á»i có bản chất vị tha.
Những cÆ¡ há»™i lá»›n thÆ°á»ng hiếm hoi, mà Ãt ngÆ°á»i hoà n thà nh. NhÆ°ng chúng ta có được nhiá»u cÆ¡ há»™i nhá», những cÆ¡ há»™i khó nhìn thấy hÆ¡n để chúng ta bà y tá» sá»± chăm sóc và mối quan tâm vá»›i ngÆ°á»i khác Ä‘ang cần được giúp đỡ.
Sá»± trưởng thà nh vỠđức hạnh được xác định không phải bởi những Ä‘iá»u chúng ta là m trong những trÆ°á»ng hợp phi thÆ°á»ng, nhÆ°ng bằng thái Ä‘á»™ bình thÆ°á»ng của chúng ta. ChÃnh các sá»± việc khiêm tốn má»—i ngà y thay vì là những biến cố to lá»›n bá»™c lá»™ tÆ° cách rõ nhất. Má»—i sá»± việc nhá» hình thà nh nhân cách của chúng ta.
CÂU CHUYỆN KHÃC
Larry Skutnik, 28 tuổi là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nhút nhát, là m việc trong văn phòng chÃnh phủ ở Washington. Và o buổi chiá»u ngà y 13 tháng Giêng năm 1982, má»™t cÆ¡n bão tuyết nghiêm trá»ng trà n và o thà nh phố. Ông Ä‘ang trên Ä‘Æ°á»ng trở vá» nhà và chạy trên con Ä‘Æ°á»ng tắc nghẽn băng qua má»™t chiếc cầu trên sông Potomac Kiver. Ông bá»—ng nháºn thấy nguyên nhân của sá»± việc – má»™t chiếc máy bay vá»›i bảy mÆ°Æ¡i chÃn hà nh khách đã đâm sầm và o dòng sông. Ông ra khá»i xe, tìm kiếm và thấy có ba ngÆ°á»i, Ä‘ang bám chặt và o Ä‘uôi máy bay chổng ngược bên trên mặt nÆ°á»›c.
Má»™t máy bay trá»±c thăng đã Ä‘Æ°a hai ngÆ°á»i trong số đó và o bá», còn ngÆ°á»i thứ ba, má»™t phụ nữ rÆ¡i xuống nÆ°á»›c giá lạnh và bắt đầu chìm xuống. Không chút nghÄ© ngợi, ông cởi già y và áo khoác lặn xuống nÆ°á»›c và đưa ngÆ°á»i phụ nữ ấy lên bá». Sau đó, ông nói ông chỉ muốn vá» nhà . Sau má»™t chuyến Ä‘i ngắn đến bệnh viện, ông được phép vá» nhà .
Hà nh Ä‘á»™ng mạo hiểm cứu ngÆ°á»i của ông được chiếu lên truyá»n hình. Sáng hôm sau, ông thức dáºy thấy mình trở thà nh má»™t anh hùng của quốc gia. NhÆ°ng ông tránh né má»i sá»± quảng cáo. “Từ “anh hùng†là m tôi e thẹn†ông nói: “Tôi đã phản ứng má»™t cách tá»± nhiên, thế thôiâ€.
Tháºt đẹp khi biết rằng ngÆ°á»i ta vẫn còn thừa nháºn sá»± cao cả của má»™t hà nh Ä‘á»™ng nhÆ° thế. Và cÅ©ng tháºt đẹp khi biết rằng ngÆ°á»i ta có thể là m má»™t hà nh Ä‘á»™ng nhÆ° thế và coi đó nhÆ° má»™t việc bình thÆ°á»ng và tá»± nhiên. [Mục Lục]
23. Giá»›i luáºt yêu thÆ°Æ¡ng - R. Gutzwiller
- GIỚI LUẬT
NhÆ° Äức Giêsu lên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i Giêrusalem, ngÆ°á»i ta cÅ©ng lên Ä‘Æ°á»ng tiến vá» Giêrusalem trên trá»i. Vấn đỠđặt ra ở đây là là m thế nà o biết được con Ä‘Æ°á»ng dẫn đến nÆ¡i đó và điá»u cốt yếu để đạt Ä‘Ãch hệ tại Ä‘iá»u gì.
Câu há»i của luáºt sÄ© nói lên 2 chủ đỠấy: ‘Láºy Thầy, tôi phải là m gì để được sống Ä‘á»i Ä‘á»i?’. Câu trả lá»i quá rõ. Äức Giêsu để cho luáºt sÄ© tá»± rút từ sách luáºt ra câu trả lá»i: đó là má»™t mệnh lệnh kép vá» lòng yêu mến Thiên Chúa và tha nhân.
+ KÃnh mến Thiên Chúa
Thiên Chúa là cùng Ä‘Ãch. Yêu mến Thiên Chúa là con Ä‘Æ°á»ng. Äây là tâm Ä‘iểm của Cá»±u Æ°á»›c và Tân Æ°á»›c, của Lá» Luáºt và Phúc âm, và xét từ bên ngoà i, của ngoại giáo và Kitô giáo, qua môi miệng những đại biểu tốt nhất, Ä‘á»u đồng tâm nhất trà nhÆ° váºy.
Yêu thÆ°Æ¡ng là mầu nhiệm thâm sâu nhất của ná»n đạo đức tá»± nhiên và của ná»n luân lý được đặt lên trên ná»n tảng siêu nhiên. Vì cả 10 giá»›i luáºt không là gì khác hÆ¡n là nhiá»u phạm vi hoạt Ä‘á»™ng của cùng má»™t giá»›i luáºt yêu thÆ°Æ¡ng. Các nhân đức chỉ là những nhánh phát sinh từ thân cây ấy thôi. Lá»i cầu nguyện má»™t Ä‘Ã ng phát xuất từ tình yêu, Ä‘Ã ng khác lại cầu xin tình yêu. Phụng vụ chẳng qua chỉ là thá» kÃnh Thiên Chúa, phát sinh do tinh thần hy sinh và đạo đức, đồng thá»i cÅ©ng là ân huệ Thiên Chúa ban cho con ngÆ°á»i trong tình yêu thÆ°Æ¡ng hợp nhất hay nói cách khác là ‘thông hiệp, hiệp lễ’.
ChÃnh giáo luáºt cÅ©ng nói đến sá»± liên hệ căn bản vá»›i tình yêu. Vì luáºt là mệnh lệnh của tình yêu, là thân thể mà tình yêu sẽ gán cho má»™t tâm hồn. Bởi váºy, tình yêu là nguyên lý thà nh láºp, là sức mạnh sáng tạo, là thà nh tố cốt yếu của lòng kÃnh tin, hợp nhất và đơn nhất hoá má»i Ä‘iá»u.
+ Yêu thương tha nhân
NhÆ°ng con ngÆ°á»i không phải là lữ khách Ä‘á»™c hà nh, má»™t mình lên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i vá» vá»›i Chúa. NhÆ° suốt lịch sá» thế giá»›i cho thấy, cuá»™c Ä‘á»i, theo kế hoạch của Thiên Chúa là má»™t bÆ°á»›c Ä‘i của các dân tá»™c đến cùng Thiên Chúa, má»™t Ä‘oà n lÅ© hợp nhau trở vá» nÆ¡i định cÆ° của mình. Äó là lý do tại sao má»™t tu sÄ© không nên rút lui và o nÆ¡i thanh vắng má»™t mình. Sống cốt yếu là sống cá»™ng Ä‘oà n. Thế nên, tình yêu chân thá»±c đối vá»›i Thiên Chúa phải thá»±c sá»± triển nở nÆ¡i tình yêu đồng loại.
Những thái Ä‘á»™ sẵn lòng đối vá»›i Thiên Chúa mà ta có thể sánh nhÆ° cái đà ‘hà ng dá»c’ sẽ triển khai thà nh ‘hà ng ngang’ đối vá»›i đồng loại. Tôn giáo xét tá»± ná»n tảng vốn có tÃnh xã há»™i, nó không phải là khu vá»±c của má»™t cá nhân mà ở đó có thể quan tâm đến anh em mình hay là không cÅ©ng được. Ngay cả má»™t thà y tu trong căn phòng nhá» bé của tu viện, má»™t ẩn sÄ© trong sa mạc, tá»± bản chất vẫn hiện diện má»™t cách ‘xã há»™i’ trong lá»i cầu nguyện và thà nh tâm sám hối.
Không ai có thể và được phép tách biệt khá»i cá»™ng Ä‘oà n. NhÆ° tình yêu đối vá»›i Thiên Chúa nhất thiết phải sinh ra tình yêu đối vá»›i đồng loại, thì tình yêu đối vá»›i đồng loại cÅ©ng váºy phải do từ tình yêu chân thà nh đối vá»›i Thiên Chúa. NgÆ°á»i ta có thể coi đó (và thá»±c đã có nhÆ° váºy) nhÆ° má»™t tình bằng hữu, má»™t chủ nghÄ©a nhân đạo, nhÆ°ng tình yêu ấy không trợ giúp anh em dá»±a trên ná»n tảng chÃnh yếu: cùng nhau bÆ°á»›c tiến trên Ä‘Æ°á»ng vá» vá»›i Chúa. Và vấn Ä‘á» là ở chá»— đó.
Váºy, sau khi Ä‘á» cáºp đến tình yêu kép đôi nà y, Äức Giêsu nhấn mạnh đến Ä‘iểm căn bản sâu xa nà y: ‘hãy là m thế và ông sẽ được sống’. Nói cách khác: ‘anh đã Ä‘i đúng Ä‘Æ°á»ng, đã tiến tá»›i gần Ä‘Ãch, ‘là sống trong Chúa’.
- DỤ NGÔN
Luáºt sÄ© muốn biện bạch. Xét cho cùng, ông chẳng thá»±c tâm trong khi đặt vấn nạn mà cÅ©ng chẳng có tinh thần tìm tòi cho bằng ông muốn ‘thá»â€™ Äức Giêsu. Thua cuá»™c rồi, ông cố tránh né yêu sách gắt gao và há»i thêm để che Ä‘áºy sá»± thất bại và dùng má»i mánh khoé để Chúa phải lúng túng.
Dẫu thế, Äức Giêsu vẫn giải đáp cho vấn nạn ông nêu ra. Ngà i Ä‘Æ°a ra má»™t thà dụ, thà dụ vá» má»™t con Ä‘Æ°á»ng. Má»™t ngÆ°á»i Ä‘i từ Giêrusalem xuống Giêricô bị lÅ© cÆ°á»›p bóc lá»™t và bị đánh Ä‘áºp dở sống dở chết. Ai trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i vá» vá»›i Chúa ắt có thể cÅ©ng chịu chung má»™t số pháºn nhÆ° thế. Thá»±c ra qua bao thế ká»·, cho thấy con ngÆ°á»i luôn gặp phải nhÆ° thế trong suốt cả hà nh trình lịch sá» của mình. Satan đã cÆ°á»›p phá nhân loại nà y, cÆ°á»›p mất Ä‘á»i sống siêu nhiên phong phú của nhân loại khi còn ở trong vÆ°á»n Diệu quang xÆ°a kia, khiến nhân loại phải chịu cảnh dở sống dở chết nhÆ° bây giá».
Những khả năng hiểu biết vá» mặt tôn giáo, hà nh Ä‘á»™ng theo luân lý, đã bị giảm thiểu tháºt đáng kể. Những khả năng ấy không chết Ä‘i, mất Ä‘i mà là bị tổn thÆ°Æ¡ng trầm trá»ng. Có những ngÆ°á»i cÅ©ng bÆ°á»›c qua con Ä‘Æ°á»ng ấy và được coi là những ngÆ°á»i luôn có tình mến Chúa: các tÆ° tế và Lêvi chẳng phải là những ngÆ°á»i luôn luôn phụng sá»± Thiên Chúa đó sao?
Há» từ Ä‘á»n thá» ra Ä‘i và vẫn khoác trên mình những dáng vẻ hoa mỹ và oai vệ của lá»… nghi. Há» bÆ°á»›c qua mà cứ phá»›t tỉnh chẳng mà ng chi đến những ngÆ°á»i không may gặp nạn và há» lại còn đấm ngá»±c tá»± mãn cho rằng thái Ä‘á»™ dá»ng dÆ°ng ấy bằng lòng mến yêu Thiên Chúa của há». Vị tÆ° tế tá»± nhủ rằng mình hiện diện chỉ để phục vụ Thiên Chúa chứ không để phục vụ nhân loại. Còn Lêvi lại tá»± nghÄ© rằng mình phải cẩn thủ sá»± thuần khiết của báºc Lêvi, nhân danh tình yêu đối vá»›i Thiên Chúa, không để mất nó khi rá» tá»›i má»™t ngÆ°á»i có thể chết trong tay mình.
Hai thứ ngÆ°á»i nà y tưởng rằng mình yêu Thiên Chúa mà không cần yêu đồng loại. Và những ai cÆ° xá» không dá»±a trên xã há»™i Ä‘ang khi vẫn phát huy những việc đạo đức, những nghi tiết những việc phụng thá», là những ngÆ°á»i đã muốn tách hẳn tôn giáo khá»i thế tục, muốn hoà n tất thái Ä‘á»™ chẳng có chút gì là đạo đức, nhÆ° các tÆ° tế và Lêvi bá» qua không mà ng tá»›i nhân loại Ä‘ang lâm cảnh Ä‘au thÆ°Æ¡ng.
Má»™t lữ khách thứ ba xuất hiện, đó là má»™t ngÆ°á»i ngoại, ngÆ°á»i xứ Samaria, ngÆ°á»i nà y hẳn là phải Ä‘i má»™t Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng dà i và xa hÆ¡n những ngÆ°á»i kia; có thể là má»™t thÆ°Æ¡ng gia, luôn bôn tẩu ngược xuôi. Con ngÆ°á»i đó hẳn là rất xa lạ vá»›i nạn nhân kia, khác quốc tịch, khác cả tôn giáo. Xét mối tÆ°Æ¡ng quan nà o Ä‘i nữa, bên ngoà i hay bên trong, dân sá»± hay tôn giáo, hắn cÅ©ng là má»™t kẻ xa lạ hoà n toà n.
NhÆ°ng chợt thấy má»™t ngÆ°á»i bị lâm nạn ná»a sống ná»a chết nhÆ° thế, hắn tiến lại gần ngay. Qua cá» chỉ ấy, hắn trở nên má»™t ngÆ°á»i rất thân cáºn của nạn nhân. ChÃnh hắn Ä‘Ãch thân mang nạn nhân đến quán trá» và vì gấp rút qua hắn Ä‘Ã nh ra Ä‘i; để lại số bạc cần thiết và hứa sẽ trả số còn lại khi trở vá». NhÆ° thế hắn vẫn tiếp tục quan tâm đến nạn nhân xấu số và trong tâm hồn không thể quên ngÆ°á»i ấy được, trong khi mong má»i sá»›m vá» gặp lại.
Má»™t ngÆ°á»i khá xa lạ lại nên ngÆ°á»i gần gÅ©i, thấy tha nhân lâm nạn, hắn nên bạn thân ngay. Và đó không phải Ä‘Æ¡n giản là má»™t thứ bác ái cảm tình, mà u mè, nhÆ°ng tháºt là má»™t hà nh vi ra tay trợ giúp. Ta có thể nháºn ra tÃnh tốt của hắn qua các chi tiết sau:
‘Lại gần, băng bó thÆ°Æ¡ng tÃch, xức dầu và rượu, Ä‘oạn vá»±c ngÆ°á»i ấy lên lừa của mình mà đưa vá» quán trá» săn sóc. Hôm sau, lấy ra hai quan tiá»n ông trao cho chủ quán mà bảo: ông hãy săn sóc ngÆ°á»i ấy, và phải tiêu pha gì thêm thì khi trở vá» tôi sẽ trả cho ông’.
NgÆ°á»i Samaria được Ä‘Æ°a ra là m tiêu biểu ấy chÃnh là Äức Kitô. Nhân loại Ä‘ang cÆ¡n hấp hối, Ngà i không bá» rÆ¡i mà còn từ trá»i cao xuống thế, cất bÆ°á»›c lên Ä‘Æ°á»ng, ân cần săn sóc nhân loại, cúi xuống, đổ trà n dầu và rượu các nhiệm tÃch trên những vết thÆ°Æ¡ng do tá»™i lá»—i gây nên. Ngà i đã dẫn Ä‘Æ°a nhân loại và o Giáo Há»™i là quán trá» trong cuá»™c hà nh trình qua bao thế hệ, Ngà i đã uá»· thác cho Giáo Há»™i việc ân cần chăm sóc chữa trị nhân loại; Ngà i đã trả bằng giá máu Ngà i và còn hứa thanh toán số còn lại trong ngà y sau hết, tức là ngà y Ngà i Quang Lâm: khi ấy má»i thụ tạo được là nh lặn toà n vẹn sẽ tiến vá» cùng Ä‘Ãch của cuá»™c hà nh trình.
Äể kết thúc dụ ngôn, Ngà i khuyên bảo: ‘Hãy Ä‘i và là m nhÆ° thế và ông sẽ được sống’.
NhÆ° thế, con Ä‘Æ°á»ng lại được đặt thà nh vấn Ä‘á». Vì từ lúc nà y, con ngÆ°á»i biết: mình phải Ä‘i con Ä‘Æ°á»ng nà o và phải bÆ°á»›c Ä‘i trên con Ä‘Æ°á»ng ấy bằng tinh thần nà o; Ä‘iá»u chi sẽ xảy đến cho mình và ngÆ°á»i lữ khách sẽ nhìn rõ bổn pháºn nà o phải thi hà nh đây. Bởi đó, câu chuyện nà y phải là má»™t dấu định hÆ°á»›ng thá»±c sá»±. [Mục Lục]
24. Tình yêu và hạnh phúc
Ngay từ hồi còn nhá», chúng ta đã thuá»™c lòng câu giáo lý:
Há»i. Ta sống ở Ä‘á»i nà y để là m gì?
ThÆ°a. Ta sống ở Ä‘á»i nà y để nháºn biết, thá» phượng, kÃnh mến Äức Chúa Trá»i là Cha chúng ta và yêu thÆ°Æ¡ng má»i ngÆ°á»i nhÆ° anh em, cùng nhau xây dá»±ng má»™t xã há»™i tốt đẹp cho ngà y sau được hạnh phúc Ä‘á»i Ä‘á»i.
Nói tóm lại, mục Ä‘Ãch chúng ta theo Ä‘uổi trong cuá»™c sống là xây dá»±ng hạnh phúc ở Ä‘á»i nà y cÅ©ng nhÆ° ở Ä‘á»i sau. Nếu suy nghÄ©, chúng ta sẽ thấy: Hạnh phúc là điá»u má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u mong muốn và tìm kiếm.
Bất kỳ ai chối bá» cuá»™c Ä‘á»i mai háºu, thì cÅ©ng không thể huá»· diệt được niá»m khát khao hạnh phúc vÄ©nh cá»u. Bất cứ ai là ngÆ°á»i, thì Ä‘á»u mong má»i tình yêu có nghÄ©a là yêu và được yêu.
ChÃnh trong niá»m mong má»i, khát khao tình yêu và hạnh phúc trong cuá»™c sống, đã gợi lên những thắc mắc trong thẳm sâu cõi lòng. Tình yêu và hạnh phúc chỉ có được khi sống vá»›i ngÆ°á»i khác. Không ai sống Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c lẻ loi mà lại cảm thấy hạnh phúc toà n vẹn. Thế nhÆ°ng phải sống và phải yêu nhÆ° thế nà o?
Qua Ä‘oạn Tin Mừng sáng hôm nay, ông luáºt sÄ© đã đến để chất vấn Chúa Giêsu vá» sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i. Và Ngà i đã nhắc lại Ä‘iá»u quan trá»ng nhất trong lá» luáºt đó là kÃnh mến Thiên Chúa hết lòng và yêu thÆ°Æ¡ng anh em nhÆ° chÃnh mình ta váºy. Äiá»u nà y thì ông luáºt sÄ© đã quá biết, ông ta chỉ thắc mắc:
- Ai là ngÆ°á»i anh em?
Chúa Giêsu đã không Ä‘Æ°a ra má»™t định nghÄ©a có tÃnh cách triết há»c và trừu tượng vá» ngÆ°á»i anh em, trái lại Ngà i đã kể má»™t câu chuyện cụ thể và đòi chúng ta phải hà nh Ä‘á»™ng nhÆ° váºy.
Äúng thế, có má»™t ngÆ°á»i Ä‘i từ Giêrusalem xuống Giêricô, chẳng may bị bá»n cÆ°á»›p trấn lá»™t và đánh trá»ng thÆ°Æ¡ng. Lần lượt xuất hiện các nhân váºt. Bắt đầu là thà y TÆ° tế, rồi thà y Lêvi và cuối cùng là ngÆ°á»i Samaria. Chúa Giêsu nhấn mạnh: để đạt tá»›i sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i, nếu chỉ hiểu biết cặn kẽ vá» luáºt mà thôi thì cÅ©ng chẳng Ãch lợi gì. Thá»±c váºy, thà y TÆ° tế và thà y Lêvi, là những đấng vị vá»ng trong đạo, Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên há» rất thông hiểu giá»›i luáºt yêu thÆ°Æ¡ng. Há» có đủ cách để giảng dạy cho dân, thế nhÆ°ng hỠđã không thá»±c hiện, bởi vì hỠđã đắp tai ngoảnh mặt là m ngÆ¡ trÆ°á»›c tiếng kêu cứu của nạn nhân Ä‘ang cần sá»± giúp đỡ. Còn ngÆ°á»i Samaria là hạng ngÆ°á»i bị khinh miệt, không mấy thông hiểu vá» lá» luáºt, bị coi nhÆ° ngÆ°á»i ngoại giáo. Thế nhÆ°ng, ông đã là m ngược lại vá»›i thái Ä‘á»™ của hai đấng vị vá»ng nói trên.
Chúa Giêsu muốn chúng ta xác định cho rõ ai trong ba ngÆ°á»i, qua thái Ä‘á»™ cÆ° xá» của mình khi đứng trÆ°á»›c ná»—i Ä‘au khổ của ngÆ°á»i khác đã thá»±c thi giá»›i luáºt yêu thÆ°Æ¡ng?
Không phải sá»± hiểu biết, mà chÃnh là việc thá»±c thi tình thÆ°Æ¡ng yêu má»›i dẫn chúng ta đến việc trở nên ngÆ°á»i anh em của đồng loại mình.
Äây chÃnh là điểm quan trá»ng, cần phải canh tân tâm hồn, cần có cái nhìn hÆ°á»›ng đến hà nh Ä‘á»™ng trÆ°á»›c những ná»—i khổ Ä‘au của ngÆ°á»i anh em. Sẽ không có tình yêu, sẽ không có hạnh phúc và sẽ không có hy vá»ng được sống Ä‘á»i Ä‘á»i nếu nhÆ° chúng ta lẩn tránh và là m ngÆ¡ trÆ°á»›c ná»—i thống khổ của anh em mình. [Mục Lục]
25. Má»™t lệnh truyá»n khó xỠ– Achille Degeest
(TrÃch dẫn từ ‘LÆ°Æ¡ng Thá»±c Ngà y Chúa Nháºt’)
Theo Phúc Âm thuáºt, Äức Giêsu đặt lại tất cả má»i vấn Ä‘á». NgÆ°á»i luáºt sÄ© biết quá rõ Lá» Luáºt giải quyết cách nà o vấn Ä‘á» ngÆ°á»i ấy đặt ra cho Thầy, nhÆ°ng vẫn muốn dồn Thầy và o chá»— lúng túng khó xá». Vì váºy sau câu đáp của Äức Giêsu, ngÆ°á»i lúng túng nhất chÃnh là ngÆ°á»i luáºt sÄ© ấy. Tháºt váºy, Äức Giêsu phá vỡ những hà ng rà o vừa chắc chắn vừa dá»… chịu ngăn đỡ ngÆ°á»i Do Thái ngoan đạo giữ được chừng má»±c, khá»i quá nhiệt thà nh trong việc bác ái. Những luáºt sÄ© từng chẻ cái tóc là m tÆ°, Ä‘em nghÄ©a vụ bác ái mổ xẻ thà nh cÆ¡ man Ä‘iá»u luáºt, sắp xếp theo nhiá»u tiêu chuẩn khác nhau: chủng tá»™c, cách giữ lá» luáºt, giá trị vá» mặt xã há»™i, tuổi tác, nam nữ v.v… Chỉ má»™t câu thôi, Chúa láºt đổ má»i hà ng rà o. Äối tượng bác ái là con ngÆ°á»i, Ä‘Æ¡n giản thế thôi. Vá» sau, Chúa mở rá»™ng viá»…n ảnh ra xa nữa: lòng yêu thÆ°Æ¡ng vì bác ái nhắm và o con ngÆ°á»i trong tÆ° cách con cái Thiên Chúa, nghÄ©a là cùng trong liên hệ Cha con vá»›i Thiên Chúa tất nhiên phải thÆ°Æ¡ng yêu nhau nhÆ° anh em ruá»™t thịt. Ở tầm cao đó, không má»™t thang giá trị nà o đứng vững. Vá» Ä‘iểm nà y Công Äồng Vaticanô II đã khai quang má»™t số viá»…n ảnh rất đáng chúng ta chú ý.
1) ‘Bác ái Kitô giáo thá»±c sá»± lan trà n tá»›i má»i ngÆ°á»i không phân biệt chủng tá»™c, hoà n cảnh xã há»™i hay tôn giáo, bác ái không cầu mong má»™t lợi Ãch hay má»™t sá»± tri ân nà o. NhÆ° Thiên Chúa đã yêu chúng ta bằng má»™t tình yêu vô vị lợi, các tÃn hữu cÅ©ng phải lấy tình bác ái mà lo lắng cho con ngÆ°á»i bằng cách yêu mến há» vá»›i cùng má»™t ý hÆ°á»›ng nhÆ° khi Chúa tìm kiếm con ngÆ°á»i. Do đó, nhÆ° Äức Kitô đã rảo qua khắp các thị thà nh là ng mạc, chữa là nh má»i kẻ táºt nguyá»n bệnh hoạn, là m dấu chỉ NÆ°á»›c Thiên Chúa đã đến, Giáo Há»™i cÅ©ng nhá» con cái mình mà liên kết vá»›i má»i ngÆ°á»i thuá»™c má»i hoà n cảnh, nhất là vá»›i những ngÆ°á»i nghèo hèn Ä‘au khổ, và tình nguyện hy sinh cho há»â€™ (Sắc Lệnh Ad Gentes 12).
2) Bác ái Kitô giáo phải quan tâm cách rất thá»±c tế đến việc chữa là nh những vết thÆ°Æ¡ng của bất công trên nhân loại. ‘Các Kitô hữu phải hoạt Ä‘á»™ng và cá»™ng tác vá»›i má»i ngÆ°á»i khác để tổ chức đứng đắn những công việc kinh tế xã há»™i’. Công đồng Ä‘Æ°a ra hai phÆ°Æ¡ng thức Æ°u tiên hà nh Ä‘á»™ng để tiến tá»›i sá»± tổ chức thế giá»›i công bình hÆ¡n, đó là việc giáo dục, và sá»± viện trợ cho thế giá»›i thứ ba. ‘… Há» phải quan tâm đặc biệt đến việc giáo dục các thiếu nhi và thanh thiếu niên bằng các loại trÆ°á»ng há»c khác nhau. Các trÆ°á»ng nà y không những phải coi nhÆ° phÆ°Æ¡ng tiện tuyệt hảo để huấn luyện và nâng cao giá»›i trẻ Kitô hữu, mà đồng thá»i còn là má»™t công cuá»™c phục vụ nhân loại hết sức giá trị -nhất là đối vá»›i các quốc gia Ä‘ang phát triển- để nâng cao nhân phẩm và chuẩn bị những hoà n cảnh hợp nhân bản hÆ¡n’. – ‘Ngoà i ra, há» còn phải tham gia và o ná»— lá»±c của các dân tá»™c Ä‘ang cố gắng tạo ra những hoà n cảnh sống tốt đẹp hÆ¡n, và củng cố hoà bình thế giá»›i, bằng cách khuất phục đói khát, dốt nát và bệnh táºt’ (Sắc Lệnh Ad Gentes). NgÆ°á»i ta có thể công bằng mà nhìn nháºn rằng Giáo Há»™i vá»›i danh nghÄ©a má»™t định chế của Äức Giêsu, đã không sai lầm trong việc thá»±c hà nh bà i há»c mà Giáo Há»™i đã biết rút ra từ dụ ngôn ngÆ°á»i Samaria nhân là nh. Tuy nhiên Giáo Há»™i cÅ©ng là má»—i ngÆ°á»i trong chúng ta. Vá» thá»±c tế, giá trị và kÃch thÆ°á»›c lòng bác ái của chúng ta lá»›n hay nhá»? Nếu chúng ta lúng túng trong khi tìm câu đáp, phải chăng chúng ta không sáng suốt hay thiếu sáng suốt, hoặc chúng ta thuá»™c hạng ngÆ°á»i dá»… thoả mãn vá» thà nh tÃch của mình? [Mục Lục]
26. Yêu Thiên Chúa và yêu tha nhân
(Suy niệm của Lm. Vũ Thái Hoà )
Khi ngÆ°á»i thông luáºt đặt câu há»i: “ThÆ°a thầy, tôi phải là m gì để được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i là m gia nghiệp?†và tìm được câu trả lá»i trong Luáºt: “NgÆ°Æ¡i hãy yêu mến Äức Chúa Thiên Chúa của ngÆ°á»i, hết lòng, hết linh hồn, hết sức lá»±c và hết trà khôn ngÆ°Æ¡i, và ngÆ°á»i thân cáºn nhÆ° chÃnh mìnhâ€. Chúa Giêsu trả lá»i: “Ông trả lá»i đúng lắm. Cứ là m nhÆ° váºy là sẽ được sốngâ€.
Vì muốn cho ngÆ°á»i thông luáºt nà y hiểu rõ hÆ¡n thế nà o là “ngÆ°á»i thân cáºnâ€, Chúa Giêsu kể dụ ngôn ngÆ°á»i Samari tốt là nh.
Qua dụ ngôn, Chúa Giêsu giúp ngÆ°á»i thông luáºt và giúp chúng ta vượt lên trên cái nhìn hạn hẹp của mình. NgÆ°á»i thân cáºn là tất cả má»i ngÆ°á»i, dù là ngÆ°á»i mình không Æ°a thÃch, không cùng mà u da, không cùng tôn giáo, không cùng láºp trÆ°á»ng chÃnh trị. Chúng ta đến gặp tha nhân vá»›i lòng bác ái và quãng đại. NhÆ° váºy, câu há»i không còn là “ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi?â€, mà là “tôi là ngÆ°á»i thân cáºn của má»i ngÆ°á»i nhÆ° thế nà o má»™t cách cụ thể?â€
Ngà y xÆ°a, trong má»™t là ng nhá», tại miá»n Nam Trung quốc, có má»™t em bé gái tiá»u tuỵ, đói rách và mang bệnh phong hủi. Khi biết em bị bệnh hủi, dân chúng dùng gáºy gá»™c và gạch đá xua Ä‘uổi em ra khá»i là ng.
Giữa cảnh há»—n loạn ấy, má»™t nhà truyá»n giáo xông ra ẵm em bé trên tay để bảo vệ em khá»i những tráºn đòn và những viên gạch, hòn đá ném bừa bãi và o tấm thân bé bá»ng của em.
Thấy có ngÆ°á»i mang em bé Ä‘i, dân là ng má»›i chịu rút lui, nhÆ°ng miệng vẫn còn gà o thét: “ Äồ hủi! Äồ hủi!â€
Vá»›i những giòng nÆ°á»›c mắt chảy dà i trên má, những lần nầy là những giá»t nÆ°á»›c mắt vui mừng chứ không phải là những giá»t lệ buồn tủi, em bé há»i vị cứu tinh của mình: “Tại sao ông lại lo lắng cho con?†Nhà truyá»n giáo trả lá»i:â€Vì Ông Trá»i đã tạo dá»±ng cả hai chúng ta, và cÅ©ng vì thế con sẽ là em gái của ta và ta sẽ là anh của conâ€
Suy nghÄ© hồi lâu, em bé cất tiếng há»i: “Con có thể là m gì để tá» lòng biết Æ¡n cứu giúp của ông?†Nhà truyá»n giáo mỉm cÆ°á»i đáp: “Con hãy trao tặng lại cho những kẻ khác tình yêu nà y cà ng nhiá»u cà ng tốt.â€
Kể từ đó đến ba năm sau, khi em bé tắt thở cuối cùng, em đã vui vẻ băng bó các vết thÆ°Æ¡ng của các bệnh nhân khác trong trại cùi, đút cÆ¡m cho những ngÆ°á»i bị bệnh nặng, và nhất là em tá» ra dá»… thÆ°Æ¡ng và yêu mến tất cả má»i ngÆ°á»i trong trại. Lúc từ giã cõi Ä‘á»i, em bé chỉ má»›i 11 tuổi. Các bệnh nhân khác đã từng chung sống vá»›i em nói vá»›i nhau: “Bầu trá»i nhá» bé của chúng ta đã vá» trá»iâ€.
Tinh thần Kitô giáo được tóm gá»n trong hai Ä‘iểm: yêu Chúa và yêu ngÆ°á»i. Cả hai luôn Ä‘i đôi vá»›i nhau. Há»… mến Chúa là phải yêu ngÆ°á»i. Cà ng yêu mến Chúa thì cà ng yêu ngÆ°á»i. Công thức Phúc Âm nà y không thể tách rá»i được trong Ä‘á»i sống của Kitô hữu.
Thánh Gioan Tông đồ có viết: “Nếu ai nói: ‘Tôi yêu mến Thiên Chúa’ mà lại ghét anh em mình, ngÆ°á»i ấy là kẻ nói dối; vì ai không yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i anh em mà há» trông thấy, thì không thể yêu mến Thiên Chúa mà há» không trông thấy†(1 Ga 4:20). NhÆ° thế, tình yêu tha nhân là nÆ¡i chứng minh tình yêu của mình đối vá»›i Thiên Chúa.
Câu đầu và câu cuối của bà i Tin Mừng hôm nay được nhấn mạnh bởi Ä‘á»™ng từ là m. Câu đầu là câu há»i của ngÆ°á»i thông luáºt: “Tôi phải là m gì để được sống Ä‘á»i Ä‘á»i?â€. Câu cuối cùng là câu trả lá»i của Chúa Giêsu: “Cứ là m nhÆ° váºy là sẽ được sốngâ€, nghÄ©a là thá»±c thi lòng bác ái xót thÆ°Æ¡ng không biên giá»›i, không Ä‘iá»u kiện vá»›i tất cả má»i ngÆ°á»i, nhÆ° ngÆ°á»i Samari trong dụ ngôn đã thá»±c hà nh. NhÆ° thế, đức ái không phải là má»™t khái niệm trừu tượng, mà là má»™t Ä‘iá»u rất cụ thể.
Chúng ta thÆ°á»ng dá»… dà ng yêu thÃch những ngÆ°á»i hợp vá»›i mình. NhÆ°ng Chúa Giêsu dạy chúng tá phải yêu thÆ°Æ¡ng má»i ngÆ°á»i, kể những ngÆ°á»i không hợp vá»›i mình và thù ghét mình (Mt 5:44). Äó chÃnh là tinh thần Kitô giáo, là giá»›i luáºt má»›i lạ nhất mà chỉ có Chúa Giêsu truyá»n dạy cho chúng ta. Nếu chúng ta thá»±c hiện được Ä‘iá»u đó, chúng ta Ä‘Ãch thá»±c là con cái Chúa, và chúng ta sẽ “được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i là m gia nghiệpâ€.
Nguyện xin Chúa Nhân là nh luôn ban Æ¡n cho chúng ta niá»m vui, sức mạnh và can đảm để yêu Chúa và yêu tha nhân trong Ä‘á»i sống thÆ°á»ng nháºt của chúng ta, nÆ¡i NÆ°á»›c Trá»i đã bắt đầu. [Mục Lục]
27. Lá» luáºt và bác ái – Lm Giuse Nguyá»…n Hữu An
Có lần nghe ca sÄ© HÆ°Æ¡ng Lan hát bà i "Lạy Chúa, con là ngÆ°á»i ngoại đạo" vá»›i lá»i ca: Lạy Chúa, con là ngÆ°á»i ngoại đạo, nhÆ°ng con tin có Chúa ngá»± trên cao; tôi tá»± há»i: tại sao là ngÆ°á»i ngoại đạo mà lại tin là có Chúa ngá»± trên cao? Äã tin có Chúa ngá»± trên cao là có đạo rồi. Nếu tin Chúa ngá»± trên cao mà vẫn là ngoại đạo thì chỉ có nghÄ©a là có đạo mà không và o đạo đó thôi.
Tôi đã gặp nhiá»u ngÆ°á»i có đạo mà không sống đạo. Và tôi cÅ©ng đã gặp nhiá»u ngÆ°á»i sống đạo mà không có đạo.
Nói vỠđạo và sống đạo, tôi thấy trong Phúc Âm có nhiá»u câu chuyện tÆ°á»ng thuáºt vá» những ngÆ°á»i ngoại đạo nhÆ°ng lòng há» thì lại có đạo.
- Khi Chúa Giêsu vác tháºp giá lên Núi Sá», Ä‘Æ°á»ng dà i, sức nặng của tháºp giá, kiệt sức vì bị hà nh hạ, Ngà i gục ngã đến ba lần. Kẻ vác đỡ tháºp giá cho Chúa là ông Simon ngÆ°á»i xứ Kyrênê, má»™t ngÆ°á»i ngoại đạo.
- Khi Chúa Giêsu đến Caphanaum, Viên Bách Quản, má»™t ngÆ°á»i ngoại đạo đến gặp và van xin: ThÆ°a Ngà i, tên hầu của tôi nằm liệt bất toại ở nhà đau Ä‘á»›n lắm. Chúa nói: Ta phải đến chữa nó. Viên Bách Quản thÆ°a lại: ThÆ°a Ngà i, tôi không đáng được Ngà i và o nhà tôi, nhÆ°ng Ngà i hãy phán má»™t lá»i, đứa hầu nhà tôi sẽ khá»i. Nghe váºy Chúa Giêsu ngạc nhiên và nói vá»›i các kẻ theo Ngà i: Quả tháºt Ta bảo các ngÆ°Æ¡i, Ta chÆ°a há» gặp được lòng tin lá»›n nhÆ° thế nÆ¡i má»™t ngÆ°á»i nà o trong Israel.
- Má»™t lần khác, Chúa Giêsu và o má»™t là ng kia, có mÆ°á»i ngÆ°á»i phong hủi đến gặp Ngà i. Từ Ä‘Ã ng xa hỠđã lên tiếng thÆ°a: Lạy Thầy Giêsu xin thÆ°Æ¡ng xót chúng tôi. Thấy váºy, Chúa bảo há»: Hãy Ä‘i trình diện vá»›i hà ng TÆ° Tế. Và xảy ra là khi há» Ä‘i thì hỠđược là nh sạch. Má»™t ngÆ°á»i trong bá»n há» thấy mình được là nh sạch liá»n quay lại lá»›n tiếng tôn vinh Thiên Chúa và sấp mặt dÆ°á»›i chân Ngà i mà tạ Æ¡n. NgÆ°á»i ấy là má»™t ngÆ°á»i Samari, ngÆ°á»i ngoại đạo. Chúa Giêsu cất tiếng nói: Không phải là cả mÆ°á»i ngÆ°á»i được sạch cả sao, chÃn ngÆ°á»i kia đâu không thấy há» quay trở lại mà chúc vinh Thiên Chúa, trừ có ngÆ°á»i ngoại nà y?
- Bà i Tin Mừng Chúa Nháºt hôm nay, Chúa Giêsu kể dụ ngôn: má»™t ngÆ°á»i ở Giêrusalem xuống Giêricô, giữa Ä‘Æ°á»ng bị bá»n cÆ°á»›p trấn lá»™t, đánh cho nhừ tá», rồi bá» Ä‘i, để mặc ngÆ°á»i ấy ná»a sống ná»a chết. Thầy TÆ° Tế Ä‘i qua, thấy váºy liá»n lãng tránh. Thầy Lêvi Ä‘i tá»›i cÅ©ng chẳng ngó ngà ng, bá» mặc nạn nhân. Má»™t ngÆ°á»i ngoại đạo Samari Ä‘i ngang, thấy ngÆ°á»i lâm nạn, chạnh lòng thÆ°Æ¡ng liá»n băng bó, đặt lên lÆ°ng lừa Ä‘Æ°a vá» quán trá», nhá» chủ quán săn sóc rồi trả hết má»i phà tổn.
Thầy TÆ° Tế, Thầy Lêvi chẳng những là ngÆ°á»i trong đạo mà còn hÆ¡n nữa há» còn là kẻ rao giảng vỠđạo. HỠở trong đạo nhÆ°ng không sống đạo. NgÆ°á»i Samari,kẻ sống đạo lại là ngÆ°á»i không có đạo.
NhÆ° thế kẻ vác đỡ tháºp giá cho Chúa trên con Ä‘Æ°á»ng dà i vá»›i những bÆ°á»›c chân xiêu té cuối Ä‘á»i là ngÆ°á»i ngoại đạo. Kẻ tá» lòng biết Æ¡n khi được Chúa chữa là nh là ngÆ°á»i ngoại đạo. Kẻ thể hiện lòng bác ái xót thÆ°Æ¡ng không phải là TÆ° Tế, là Lêvi, các chức sắc trong đạo mà là ngÆ°á»i Samari, ngÆ°á»i ngoại đạo.
Khi băn khoăn tá»± há»i: thế nà o là ngÆ°á»i bên ngoà i, thế nà o là ngÆ°á»i bên trong? Thế nà o là có đạo, thế nà o ngoại đạo? Tôi thấy trong Phúc Âm có lần Chúa Giêsu nói: Ta bảo các ngÆ°Æ¡i, nhiá»u kẻ từ PhÆ°Æ¡ng Äông, PhÆ°Æ¡ng Tây mà đến và được dá»± tiệc vá»›i Abraham, Isaac và Giacop trong NÆ°á»›c Trá»i, còn chÃnh con dân trong nÆ°á»›c lại sẽ bị Ä‘uổi ra ngoà i tối tăm.
Váºy thì có má»™t khoảng cách rất lá»›n giữa hiểu biết vỠđạo và sống đạo. Äạo thì mênh mông vô bá» bến nhÆ° đất trá»i, là m sao có thể Ä‘em đạo và o má»™t định nghÄ©a cháºt hẹp được? Là m sao có thể nhốt đạo và o nhà thá»? Là m sao vẽ chân dung đạo bằng tá» giấy rá»a tá»™i được? Bởi lẽ "Äạo khả đạo phi thÆ°á»ng Äạo" ( Lão Tá»)
Hiểu biết vỠđạo được thể hiện qua Ä‘á»i sống đạo. Có ngÆ°á»i nói rằng: tôi tin đạo chứ tôi không tin ngÆ°á»i có đạo. Äạo thì tốt, nhÆ°ng nhiá»u ngÆ°á»i có đạo lại xấu. Có nhiá»u ngÆ°á»i ngoại đạo lại tốt hÆ¡n ngÆ°á»i có đạo. Há» nói nhÆ° thế vì há» thấy nhiá»u ngÆ°á»i có đạo mà lại không sống đạo của mình. Quả tháºt, con Ä‘Æ°á»ng dà i nhất là con Ä‘Æ°á»ng từ cái đầu đến bà n tay. Giữa suy nghÄ©, lá»i nói và việc là m, giữa hiểu biết và cuá»™c sống có má»™t khoảng cách tháºt lá»›n.
Äức Khổng TỠđã nói chà lý: Äạo bất viá»…n nhân, nhân chi vi đạo nhi viá»…n nhân, bất khả dÄ© vi đạo. NghÄ©a là : đạo không xa cái bản tÃnh của ngÆ°á»i ta, nếu theo đạo để cho xa cái bản tÃnh của ngÆ°á»i ta thì không phải là đạo.
Äạo của Chúa Giêsu là Äạo Thiên Chúa là m ngÆ°á»i, rất gần gÅ©i vá»›i con ngÆ°á»i. Vì con ngÆ°á»i là con Ä‘Æ°á»ng của Giáo há»™i ( ÄGH Gioan Phaolô II). NgÆ°á»i Äông PhÆ°Æ¡ng lấy chữ nhân mà định nghÄ©a con ngÆ°á»i: nhân là ngÆ°á»i, nhân là nhân ái là lòng thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i. Ai không biết thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i khác là kẻ không xứng danh là ngÆ°á»i. Nhân bản và nhân ái có quan hệ máºt thiết vá»›i nhau.
Qua dụ ngôn Chúa Giêsu kể, tôi thấy rằng, cái khác biệt sâu xa giữa Kitô giáo và Do Thái giáo, đó là : má»™t bên là đạo của tình yêu, má»™t bên là đạo của lá» luáºt. TÆ° Tế và Lêvi tượng trÆ°ng cho tinh thần vị luáºt của Cá»±u Ước. NgÆ°á»i Samari tượng trÆ°ng cho những ngÆ°á»i sống tình yêu. Những ngÆ°á»i tốt thì sống theo sá»± đòi há»i của lÆ°Æ¡ng tâm hÆ¡n là của lá» luáºt thà nh văn. Thấy ngÆ°á»i bị nạn, ngÆ°á»i Samari tốt là nh đã Ä‘á»™ng lòng xót thÆ°Æ¡ng. LÆ°Æ¡ng tâm và tình thÆ°Æ¡ng đồng loại thúc đẩy anh cứu giúp ngÆ°á»i bị nạn đến nÆ¡i đến chốn bất chấp nạn nhân là ngÆ°á»i Do Thái thuá»™c dòng tá»™c có hiá»m khÃch vá»›i dòng tá»™c của anh. Cung cách hà nh xỠđầy tình thÆ°Æ¡ng nà y má»›i là m đẹp lòng Thiên Chúa.
Nhìn từ lăng kÃnh luáºt pháp Do thái, hai ông TÆ° Tế và Lêvi đã không sai. Luáºt Cá»±u Ước dạy rằng, TÆ° Tế không được đụng và o thây ngÆ°á»i chết vì sợ bị ô uế. Nếu ô uế thì không được phục vụ trong Ä‘á»n thá». Nạn nhân dở sống, dở chết, tức là có thể chết. Hai ngÆ°á»i TÆ° Tế và Lêvi không dám chạm đến ngÆ°á»i có thể chết. Há» lá»±a chá»n lá» luáºt. Sách luáºt Lv 21 ghi rõ Ä‘iá»u khoản luáºt nà y khi nhắc đến TÆ° Tế và ngÆ°á»i chết. NgÆ°á»i Samari lá»±a chá»n bác ái. Anh không ngại chạm đến ngÆ°á»i dở sống dở chết nà y. Anh chăm sóc, lo lắng cho bệnh nhân nhÆ° ngÆ°á»i thân và anh đã vượt quá giá»›i hạn lá» luáºt để sống theo bác ái. Khi phải lá»±a chá»n giữa lá» luáºt và bác ái, ngÆ°á»i nhân háºu lá»±a chá»n bác ái dù biết các rà ng buá»™c của lá» luáºt. NgÆ°á»i ấy không bá» qua lá» luáºt, không đả phá lá» luáºt nhÆ°ng vượt trên lá» luáºt nên đã là m trá»n lá» luáºt.
Chúa Giêsu há»i ngÆ°á»i thông luáºt:"Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của nạn nhân đã sa và o tay kẻ cÆ°á»›p?". NgÆ°á»i ấy đáp: "NgÆ°á»i đã Ä‘em lòng từ bi thÆ°Æ¡ng nạn nhân".
Chúa Giêsu đã khéo léo lái vấn Ä‘á» từ câu há»i ngÆ°á»i thông luáºt: ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi? sang gợi ý tuyệt vá»i của Ngà i: tôi là ngÆ°á»i thân cáºn của ai? Trả lá»i câu há»i nà y có lẽ phải Ä‘i từ cuá»™c sống cụ thể của mình. Khi tôi đến gần ai để phục vụ vá»›i tình yêu thì tôi trở thà nh ngÆ°á»i thân cáºn vá»›i kẻ ấy, và kẻ ấy thà nh ngÆ°á»i thân cáºn vá»›i tôi. Ai cÅ©ng có thể trở thà nh ngÆ°á»i thân cáºn của tôi nếu tôi yêu thÆ°Æ¡ng há» bằng tình yêu mà Chúa đã thÆ°Æ¡ng yêu tôi.
Cà ng hiểu biết vỠđạo cà ng phải sống đạo. Chúa Giêsu dạy rằng: "Ai yêu mến Thầy sẽ giữ Lá»i Thầy". Äạo của Thầy Giêsu là Äạo Tình Yêu. Yêu Chúa, Yêu NgÆ°á»i là hai mặt của má»™t tình yêu duy nhất. Yêu Chúa Ä‘Ãch thá»±c thì phải yêu ngÆ°á»i. Thánh Gioan viết: "Ai nói mình yêu Chúa mà không yêu ngÆ°á»i thì là kẻ nói dối". Äối vá»›i Thánh Phaolô: "Yêu thÆ°Æ¡ng là giữ trá»n lá» luáºt". Lá» luáºt không phải được láºp nên cho ngÆ°á»i có tình yêu mà cho ngÆ°á»i không có tình yêu. Nếu không có tình yêu thì việc là m theo lá» luáºt có tốt đến đâu cÅ©ng vô giá trị: "Giả nhÆ° tôi có Ä‘em hết gia tà i cÆ¡ nghiệp mà bố thÃ, hay ná»™p cả thân xác tôi để chịu thiêu đốt, mà không có đức mến thì cÅ©ng chẳng Ãch gì cho tôi". Thánh Augustinô khuyên nhủ: cứ yêu Ä‘i rồi muốn là m gì thì là m. Tình yêu sẽ cho biết ta phải là m gì.
Lạy Chúa Giêsu, Chúa dạy chúng con rằng: không phải những ngÆ°á»i cứ kêu lên "Lạy Chúa, Lạy Chúa.." là được và o NÆ°á»›c Trá»i. NhÆ°ng chỉ những ai thi hà nh ý muốn của Cha má»›i được và o mà thôi. Xin cho Lá»i ấy in và o lòng trà giúp chúng con luôn biết thể hiện trong Ä‘á»i sống đạo hà ng ngà y. Amen. [Mục Lục]
28. NgÆ°á»i Samaritanô nhân háºu
Nguyệt san L’amour nổi tiếng bên Hoa Kỳ, trong số phát hà nh và o tháng mÆ°á»i hai trong mùa Giáng sinh năm 1991, đã đăng nổi báºt câu chuyện ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà mặc áo Ä‘á» là m xôn xao dÆ° luáºn. Lái xe qua cổng, thu tiá»n vé xa lá»™, bà không ngần ngại trao má»™t số tiá»n cho nhân viên thu lệ phà và nói: Tôi trả tiá»n luôn cho cả những xe đến sau tôi, cho đến khi trừ hết số tiá»n nà y. Thế là những ngÆ°á»i lái xe Ä‘i tiếp theo sau nháºn được câu nói bất ngá»: “Có ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà mặc áo Ä‘á» vừa Ä‘i qua đã trả lệ phà cho quà vị rồiâ€.
Thế rồi không phải chỉ có má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà mặc áo Ä‘á», mà có tháºt nhiá»u ngÆ°á»i mặc áo Ä‘á» thá»±c hiện những cá» chỉ tốt là nh nhÆ° váºy tại nhiá»u nÆ¡i, trong nhiá»u hoà n cảnh khác nhau, gây nên má»™t cÆ¡n sốt má»›i, nhÆ°ng rồi cÆ¡n sốt qua Ä‘i, vì tháºt khó kiên trì trong Ä‘iá»u tốt.
Hãy thá»±c hiện những việc tốt, dù nhá» hèn âm thầm không ai biết đến, nhÆ°ng chắc chắn việc là m tốt đó sẽ khÆ¡i dáºy những chuá»—i việc là m tốt khác nÆ¡i anh chị em xung quanh. Chuyện dụ ngôn kể vá» ngÆ°á»i Samaritanô được nhắc lại trong Phúc âm Chúa nháºt XV mùa thÆ°á»ng niên năm C đáng chúng ta suy nghÄ© thêm. Không phải trà thức, cái biết là m nên ngÆ°á»i và là m cho ngÆ°á»i đồ đệ của Chúa được sống Ä‘á»i Ä‘á»i, nhÆ°ng là việc là m. Nhà luáºt sÄ© biết rõ Kinh thánh và điá»u răn của Chúa, nên chÃnh ông đã trả lá»i cho câu há»i mà ông đã đặt ra cho Chúa Giêsu. Trong cái biết của ông có chút gì chÆ°a trá»n vẹn, chỉ cần Chúa chỉ Ä‘iểm cho má»™t chút là ông có thể trả lá»i đúng cho câu há»i thứ hai hÆ¡i rắc rối má»™t chút và khác vá»›i sá»± hiểu biết của ông vá»: “Ai là ngÆ°á»i lân cáºn của tôi?â€.
Luáºt Môisen và truyá»n thống của ngÆ°á»i Do thái nói rõ ai là ngÆ°á»i lân cáºn và ai không, nghÄ©a là những ngÆ°á»i lân cáºn theo ngÆ°á»i Do thái có thứ báºc, tráºt tá»± và loại ra bên ngoà i nhiá»u ngÆ°á»i. Chúa chỉ Ä‘iểm cho nhà luáºt sÄ© để ông ta khám phá ra sá»± tháºt, thay vì tìm hiểu xem ai là ngÆ°á»i lân cáºn thì hãy cố gắng biến chÃnh mình để trở thà nh ngÆ°á»i lân cáºn của kẻ khác, nhÆ° kẻ qua Ä‘Ã ng trong dụ ngôn nhìn thấy ngÆ°á»i ná»a sống ná»a chết bên vệ Ä‘Æ°á»ng thì không cần biết xem ngÆ°á»i đó có thuá»™c và o sổ những kẻ lân cáºn của mình hay không, nhÆ°ng tá»± bắt buá»™c mình, tá»± đặt mình là m ngÆ°á»i lân cáºn, là m kẻ phục vụ anh chị em để cho tình thÆ°Æ¡ng trong con ngÆ°á»i mình được thể hiện má»™t cách cụ thể.
Äây là má»™t thái Ä‘á»™ sống hết sức má»›i mẻ. Cách hà nh xá» của ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà mặc áo Ä‘á» phản ảnh phần nà o thái Ä‘á»™ Chúa muốn cho những ngÆ°á»i đồ đệ của Ngà i thá»±c hiện, nhÆ°ng tiếc thay ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà mặc áo Ä‘á» chỉ là má»™t kiểu cách thá»i trang, mua vui qua lúc. Chúa muốn chúng ta kiên trì hÆ¡n, trung thà nh hÆ¡n, sẵn sà ng để phục vụ anh chị em. Hãy biến mình trở thà nh ngÆ°á»i lân cáºn của anh chị em.
Lạy Chúa, xin mở mắt chúng con, cho chúng con nhìn thấy ngÆ°á»i anh chị em bên cạnh và biến đổi tâm hồn con có được chút tình yêu Chúa và thá»±c hiện tình yêu đó cho anh chị em xung quanh. Amen. [Mục Lục]
29. NgÆ°á»i Samaria nhân từ
Câu chuyện vá» ngÆ°á»i Samaria nhân từ là m cho tôi liên tưởng tá»›i những sá»± việc vốn xảy ra thÆ°á»ng ngà y.
Chẳng hạn má»™t ngÆ°á»i bất ngá» bị trúng gió, hay bị má»™t tai nạn nà o đó, Ä‘ang nằm quằn quại bên vệ Ä‘Æ°á»ng. Kẻ qua ngÆ°á»i lại, xúm đến coi xem rồi bá» Ä‘i và tặc lưỡi:
- Tháºt tá»™i nghiệp.
Thế nhÆ°ng, chỉ có má»™t ngÆ°á»i đã vá»™i vã Ä‘i gá»i xe cứu thÆ°Æ¡ng và đưa kẻ bất hạnh ấy và o bệnh viện. Thiên hạ há»i xem anh ta có phải là bà con há» hà ng vá»›i kẻ gặp nạn hay không, thì anh ta đã trả lá»i:
- Tôi không có há» hà ng bà con chi cả. Thế nhÆ°ng, tôi chỉ biết việc cần phải là m ngay bây giá» là lo cấp cứu cho ngÆ°á»i ấy.
Váºy trong số những ngÆ°á»i chứng kiến, ai là ngÆ°á»i công giáo, ai là ngÆ°á»i đã sống tinh thần của Chúa hÆ¡n cả?
Tôi xin thÆ°a đó là ngÆ°á»i đã vá»™i vã Ä‘i gá»i xe cứu thÆ°Æ¡ng.
Hằng ngà y chúng ta chứng kiến biết bao nhiêu chuyện Ä‘á»›n Ä‘au và buồn phiá»n xảy ra ngoà i Ä‘Æ°á»ng phố cÅ©ng nhÆ° nÆ¡i khu xóm. Hằng ngà y chúng ta cÅ©ng được nghe nói đến những tai Æ°Æ¡ng hoạn nạn xảy ra ở chá»— nà y hay ở chá»— kia trên thế giá»›i. Tuy nhiên, thái Ä‘á»™ của chúng ta vẫn chỉ là thái Ä‘á»™ thá» Æ¡ và dá»ng dÆ°ng, thái Ä‘á»™ của kẻ mÅ© ni che tai, hÆ¡i đâu mà để ý đến. Äó là chuyện bên tây, bên tà u chứ có phải là chuyện của mình đâu mà lo.
Tác phong của chúng ta vẫn chỉ là tác phong của kẻ “cháy nhà hà ng xóm, bình chân nhÆ° vạiâ€. Chúng ta chỉ biết lo cho bản thân mình, gia đình mình, há» hà ng mình, phe nhóm mình mà thôi. Và chúng ta cảm thấy được bình an thÆ° thái, chẳng có tá»™i lá»—i chi cả, vì chúng ta không ăn gian, không nói dối, không giáºn há»n, không thù ghét, không cÆ°á»›p của, không giết ngÆ°á»i.
Thế nhÆ°ng, nếu suy nghÄ© chúng ta sẽ thấy: yêu thÆ°Æ¡ng không chỉ dừng lại ở những tiếng “không†lạnh lùng ấy, nghÄ©a là không được bằng lòng vá»›i khÃa cạnh tiêu cá»±c ấy, mà còn phải bÆ°á»›c và o khÃa cạnh tÃch cá»±c, nghÄ©a là phải là m gì cho những ngÆ°á»i mình thÆ°Æ¡ng mình mến chứ.
Khi Ä‘á»c kinh cáo mình, chúng ta đã thú nháºn những tá»™i đã phạm nhiá»u trong tÆ° tưởng, lá»i nói, việc là m và những Ä‘iá»u thiếu sót. Váºy những Ä‘iá»u thiếu sót ấy là gì? Tôi xin thÆ°a chÃnh là những Ä‘iá»u chúng ta phải là m mà đã không là m.
NghÄ© xấu, nói hà nh, ăn trá»™m, giết ngÆ°á»i…đó là những việc là m tá»™i lá»—i ai cÅ©ng biết. Thế nhÆ°ng, không dạy bảo con cái, không giúp đỡ cha mẹ, không bố thà cho ngÆ°á»i nghèo, không thăm viếng ngÆ°á»i Ä‘au yếu khi có thể… đó là những việc thiếu sót và cÅ©ng là lá»—i tại tôi, lá»—i tại tôi má»i Ä‘Ã ng. Chúng ta cần phải thà nh tháºt thú nháºn trÆ°á»›c mặt Thiên Chúa và trÆ°á»›c mặt má»i ngÆ°á»i để xin Æ¡n tha thứ.
DÆ°á»›i má»™t góc cạnh nà o đó, chúng ta có thể định nghÄ©a ngÆ°á»i Kitô hữu không phải chỉ là những ngÆ°á»i có Äức Kitô trong tâm hồn, mang Äức Kitô trong cuá»™c sống, mà hÆ¡n thế nữa, ngÆ°á»i Kitô hữu còn phải là ngÆ°á»i nhìn nháºn Äức Kitô trong má»i ngÆ°á»i, coi những vui mừng và những hy vá»ng, những buồn phiá»n và những lo lắng của ngÆ°á»i khác là của chÃnh mình. Chia sẻ những Ä‘á»›n Ä‘au và những khát vá»ng của anh em mình. Coi những vấn Ä‘á» của ngÆ°á»i khác là của chÃnh mình và tìm cách giải quyết. Äó má»›i là yêu ngÆ°á»i nhÆ° mình ta váºy.
Vì thế, đừng chỉ sống đạo theo luân lý cá nhân, nhằm cái lợi cho riêng mình, mà còn phải có ý thức xã há»™i, nhằm cái lợi cho ngÆ°á»i khác nữa.
Chẳng hạn khi mở máy truyá»n hình và o ban tối, thì cần nghÄ© ngay đến ngÆ°á»i láng giá»ng Ä‘ang cần sá»± yên tÄ©nh để nghỉ ngÆ¡i. Khi đổ rác thì đừng đổ xuống dòng sông vì phải nghÄ© ngay đến phép vệ sinh công cá»™ng. Khi rÆ°á»›c kiệu, thì đừng giăng hà ng chiếm trá»n cả mặt Ä‘Æ°á»ng khiến cho bao nhiêu xe cá»™ bị kẹt cứng. Trong lúc Ä‘i rÆ°á»›c, há» lâm râm Ä‘á»c kinh và hát xÆ°á»›ng. Há» tưởng thế là là m sáng danh Chúa cÅ©ng nhÆ° là m sáng danh mình má»i Ä‘Ã ng, Ä‘ang khi ở hai đầu dân tà i xế, lÆ¡ xe và còn biết bao nhiêu hà nh khách Ä‘ang lên tiếng chá»i bá»›i há» và rất có thể cÅ©ng Ä‘ang chá»i bá»›i đạo.
Hãy biết tế nhị giúp đỡ những ngÆ°á»i chung quanh, đó là cách thức là m chứng cho Chúa giữa lòng cuá»™c Ä‘á»i, bằng không, danh hiệu Kitô hữu của chúng ta cÅ©ng sẽ bị mai má»™t vá»›i những phiá»n toái do chÃnh chúng ta gây ra. [Mục Lục]
30. Bác ái Kitô giáo - Bác ái kiểu mẫu
(Suy niệm của Lm. Giuse Nguyễn Thà nh Long)
NgÆ°á»i ta thÆ°á»ng chia bác ái ra là m nhiá»u loại tuỳ theo đặc tÃnh của nó: bác ái đổi chác, theo nghÄ©a "bánh Ãt Ä‘i, bánh qui lại"; bác ái ngân hà ng là bác ái kiểu cho vay lấy lãi má»™t cách sòng phẳng; bác ái vị tha là bác ái hoà n toà n cho Ä‘i má»™t cách vô vị lợi; bác ái quảng đại tức là biết sẵng sà ng trao ban hÆ¡n cả những gì mà đối tượng chỠđợi, v.v... Thế còn bác ái Kitô giáo là loại bác ái nà o?
Câu chuyện Dụ ngôn trong Tin Mừng Chúa Nháºt hôm nay cho ta biết bác ái Kitô giáo đúng nghÄ©a là gì. Theo trình thuáºt của thánh Luca, thì cả 3 nhân váºt trong câu chuyện: ngÆ°á»i Samaria, thầy TÆ° Tế và thầy Lêvi Ä‘á»u trông thấy nạn nhân bên Ä‘Æ°á»ng, nhÆ°ng chỉ có ngÆ°á»i Samaria biết "chạnh lòng thÆ°Æ¡ng". Tuy nhiên, ông không chỉ dừng lại ở mức Ä‘á»™ "từ ánh mắt" (trông thấy) "đến trái tim" (chạnh lòng thÆ°Æ¡ng); mà còn "đến cả đôi tay", tức là bằng những hà nh Ä‘á»™ng rất cụ thể.
Ông ta dừng lại, đến gần bên nạn nhân, cúi xuống, đổ dầu rượu (có lẽ ông đã dốc cạn dầu và rượu để là m dịu bá»›t sá»± Ä‘au Ä‘á»›n cho ngÆ°á»i bị nạn) và băng bó cẩn tháºn sau khi đã tẩy trùng cho vết thÆ°Æ¡ng, rồi đặt nạn nhân lên lÆ°ng lừa và đưa tá»›i quán trá» mà săn sóc. HÆ¡n thế nữa, ông còn ở lại vá»›i ngÆ°á»i bị nạn: "Hôm sau ông Ä‘Æ°a ra hai quan tiá»n". Từ ngữ "hôm sau", mặc nhiên ta có thể hiểu ông đã ở lại vá»›i nạn nhân qua đêm để cho ngÆ°á»i đó qua khá»i cÆ¡n nguy kịch đã, rồi má»›i an lòng ra Ä‘i. ChÆ°a hết, ông còn thanh toán má»i chi phÃ, và dặn dò cặn kẽ vá»›i ngÆ°á»i chủ quán: "Nhá» bác săn sóc ngÆ°á»i nà y, có tốn kém bao nhiêu, chÃnh tôi sẽ chi trả khi trở vá»". "ChÃnh tôi" sẽ chi trả chứ không phải vợ con anh ta, cha mẹ anh ta, cÅ©ng không phải nhà băng, hay dịch vụ bảo hiểm y tế. Lòng quảng đại của ông tháºt tuyệt vá»i! Ông đã không ngại hy sinh thá»i giá», sức lá»±c và cả tiá»n bạc. Nói cách khác, ông đã quảng đại cho Ä‘i tất cả, nhất là cho Ä‘i chÃnh mình.
ChÃnh cung cách cÆ° xá» của ngÆ°á»i Samaria nà y đã là m ná»—i báºt lên đức ái hoà n hảo của Tin Mừng. Dụ ngôn cÅ©ng muốn ám chỉ cho ta thấy Äức Kitô Ä‘Ãch thá»±c là ngÆ°á»i Samaria nhân háºu đối vá»›i nhân loại chúng ta, khi Ngà i đã sống trá»n hảo đức bác ái đó của Tin Mừng. Ngà i đã rá»i bá» má»i vinh quang Thiên Quốc để đến trần gian. Ngà i đã cúi xuống trên nhân loại khổ Ä‘au để băng bó và chữa là nh các vết thÆ°Æ¡ng do tá»™i lá»—i và sá»± chết gây ra. Äoạn Ngà i ra Ä‘i, để nhân loại trong quán trá» là Giáo há»™i của Ngà i, để Giáo há»™i trông nom và chăm sóc há»™ Ngà i.
Và bây giỠđến lượt chúng ta cÅ©ng phải tiếp tục nhiệm vụ của ngÆ°á»i Samaria nhân là nh bên cạnh tất cả những ngÆ°á»i mà chúng ta gặp gỡ: chân tình giúp đỡ và băng bó các vết thÆ°Æ¡ng của há». Vết thÆ°Æ¡ng của nghèo đói, Ä‘au khổ, bệnh táºt, cô Ä‘Æ¡n, chết chóc,... Con Ä‘Æ°á»ng từ Giêrusalem tá»›i Giêricô chÃnh là đưá»ng Ä‘á»i, trên đó không thiếu những con ngÆ°á»i bất hạnh, bị bá» rÆ¡i, bị bóc lá»™t, bị để mặc trong tình trạng sống không ra sống, chết không ra chết. Há» Ä‘ang là những nạn nhân của bạo lá»±c, bất công, bệnh táºt, chiến tranh háºn thù... "Hãy Ä‘i và là m nhÆ° váºy" luôn là má»™t mệnh lệnh có tÃnh cấp bách.
ChÃnh vì thế, sứ Ä‘iệp Tin Mừng Ä‘ang thôi thúc chúng ta ná»— lá»±c má»—i ngà y là m má»™t việc bác ái cụ thể trong môi trÆ°á»ng mà mình Ä‘ang sống: nÆ¡i thôn xóm, nÆ¡i công sở, nÆ¡i trÆ°á»ng há»c, trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i. Hãy là m vá»›i má»™t niá»m tin tưởng rằng má»—i má»™t cá» chỉ bác ái mà ta là m cho tha nhân, dù nhá» bé đến đâu, cÅ©ng Ä‘á»u góp phần là m cho tình yêu của Thiên Chúa lan toả và là m cho ná»n văn minh tình thÆ°Æ¡ng của nhân loại được thăng hoa.
ChÃnh Chúa Giêsu đã dạy rằng: "Không phải bất cứ ai cứ kêu lên: 'Lạy Chúa, lạy Chúa' là được và o NÆ°á»›c Trá»i cả đâu. NhÆ°ng chỉ những ai thi hà nh ý muốn của Chúa Cha, kẻ ấy má»›i được và o mà thôi" (Mt 7, 21 ). Ngà i cÅ©ng đã dạy rằng Thiên Chúa chỉ tÃnh sổ vá»›i ta vá» những hà nh Ä‘á»™ng yêu thÆ°Æ¡ng, bác ái mà ta đã là m hoặc đã không là m cho những ngÆ°á»i anh em của ta (x. Mt 25).
Xin cho Ä‘iá»u Chúa dạy, "hãy Ä‘i và là m nhÆ° váºy" được má»—i ngÆ°á»i chúng ta ghi tâm khắc cốt và ná»— lá»±c Ä‘em ra thá»±c hà nh, để ta "được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i", sá»± sống mà Chúa đã hứa ban cho tất cả những ai biết lắng nghe và thá»±c thi vuông tròn các huấn lệnh của Ngà i. Amen. [Mục Lục]
31. Biên giới
Vá» bác ái yêu thÆ°Æ¡ng, chúng ta đã nghe hoặc nói nhiá»u rồi, nhÆ°ng chắc chắn không bao giá» nói đủ, nói hết hay nghe đủ, nghe hết, mà còn phải nói nhiá»u và nghe nhiá»u nữa. NhÆ°ng nghe nói hay hiểu biết luáºt yêu thÆ°Æ¡ng thôi thì chÆ°a đủ, mà điá»u quan trá»ng là phải là m, phải thá»±c hiện, phải hà nh Ä‘á»™ng yêu thÆ°Æ¡ng tháºt sá»±. Bởi vì, nếu Kinh Thánh nói: “Äức tin không có việc là m là đức tin chếtâ€, thì chúng ta có thể nói: tình thÆ°Æ¡ng không có việc là m là tình thÆ°Æ¡ng dá»m, tình thÆ°Æ¡ng đầu môi chót lưỡi, tình thÆ°Æ¡ng nÆ°á»›c bá»t, tình thÆ°Æ¡ng chết.
Trong bà i Tin Mừng Chúa Giêsu cÅ©ng khẳng định rõ rà ng vá» yêu cầu đó. Chúa công nháºn và khen ngÆ°á»i thông luáºt đã trả lá»i rất đúng luáºt và rất thuá»™c luáºt yêu thÆ°Æ¡ng. NhÆ°ng còn thi hà nh thì sao? Có lẽ ông cÅ©ng đã thi hà nh, nhÆ°ng chÆ°a thi hà nh đúng hoặc chÆ°a thi hà nh đầy đủ khi ông há»i Chúa: “Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi?â€. Chúa không trả lá»i mà đưa ra má»™t câu chuyện để giải thÃch.
Qua câu chuyện nà y, chúng ta Ä‘á»u biết ai là ngÆ°á»i thân cáºn của ngÆ°á»i bị nạn. Äúng, ngÆ°á»i Samari chứ không phải hai ngÆ°á»i tÆ° tế và Lêvi, vì ngÆ°á»i Samari đã biết thể hiện tình thÆ°Æ¡ng. Trong khi trên thá»±c tế, hai ngÆ°á»i tÆ° tế và Lêvi tháºt sá»± là ngÆ°á»i thân cáºn của ngÆ°á»i bị nạn, vì cùng là ngÆ°á»i Do thái, đồng hÆ°Æ¡ng, đồng chủng, đồng đạo vá»›i ngÆ°á»i bị nạn, nhÆ°ng vì không biết thể hiện tình thÆ°Æ¡ng nên không còn là ngÆ°á»i anh em hay thân cáºn gì nữa. Trái lại, ngÆ°á»i Samari có má»™t mối thù truyá»n kiếp, không Ä‘á»™i trá»i chung vá»›i ngÆ°á»i Do thái, đáng lý ra ông ta phải tránh né nạn nhân, vì không có liên hệ rà ng buá»™c nà o, không cùng chủng tá»™c, không cùng tôn giáo, không cùng nghá» nghiệp, xứ sở. NhÆ°ng ông ta đã trở nên anh em, trở nên ngÆ°á»i thân cáºn của nạn nhân chỉ vì tình thÆ°Æ¡ng. Tình thÆ°Æ¡ng xoá bá» má»i hà ng rà o ngăn cách. TrÆ°á»›c mắt ông, đó là má»™t ngÆ°á»i cần tình thÆ°Æ¡ng để sống và ông đã ra tay cứu giúp.
NhÆ° váºy, giá»›i luáºt yêu thÆ°Æ¡ng không những đòi há»i việc là m cụ thể mà còn đòi há»i phải thể hiện đối vá»›i má»i hạng ngÆ°á»i: bất cứ ai, bất kể quốc tịch, huyết thống, đảng phái, mà u da, cho dù là kẻ thù, mà gặp khó khăn, Ä‘á»u kêu gá»i chúng ta giúp đỡ, tá» tình thÆ°Æ¡ng. Nói khác Ä‘i, luáºt yêu thÆ°Æ¡ng đòi há»i báºt tung hết má»i thứ ranh giá»›i đã bóp nghẹt nghÄ©a cá» yêu thÆ°Æ¡ng, bất cứ hình thức nà o cÅ©ng phải báºt tung hết, để tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u đối xá» vá»›i nhau trên má»™t căn bản chung duy nhất là con ngÆ°á»i mà thôi.
Chúng ta thÆ°á»ng có khuynh hÆ°á»›ng phân biệt xã há»™i thà nh hai loại ngÆ°á»i: tốt và xấu, bạn và thù. Kẻ xấu là ngÆ°á»i đáng xa lánh, ngÆ°á»i thù thì phải oán háºn sâu sắc. Chúa Giêsu đã đánh đổ má»i thứ óc phân biệt đó: những kẻ bị xã há»™i loại ra bên lỠđã được Ngà i biến thà nh bạn hữu, những kẻ đồng bà n. Ngà i đã không nhìn ngÆ°á»i bằng những nhãn hiệu có sẵn mà chỉ bằng hình ảnh cao quý của Thiên Chúa. Trong cái nhìn ấy, hà ng rà o giữa bạn và thù, giữa tốt và xấu sẽ được tháo gỡ giữa má»i ngÆ°á»i. Trong cái nhìn ấy, tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u có chung má»™t danh xÆ°ng: là anh em của nhau.
Là con cái Chúa, chúng ta phải có cái nhìn đó, chúng ta phải thể hiện tình yêu thÆ°Æ¡ng đối vá»›i bất cứ ai Ä‘ang cần được chúng ta giúp đỡ. Há» là anh em của chúng ta, há» là ngÆ°á»i thân cáºn của chúng ta. Có ngÆ°á»i ở ngay sát nhà chúng ta nhÆ°ng há» không cần được giúp đỡ, đó chÆ°a phải là ngÆ°á»i thân cáºn. Trái lại, có má»™t ngÆ°á»i đâu đâu xa lạ mà há» cần sá»± giúp đỡ của chúng ta, và chúng ta có khả năng giúp đỡ, há» chÃnh là ngÆ°á»i thân cáºn của chúng ta.
Cách đây Ãt lâu có ngÆ°á»i đã đặt vấn Ä‘á» nhÆ° sau: những ngÆ°á»i lái xe trên Ä‘Æ°á»ng sẽ mau mắn dừng lại để giúp đỡ hạng phụ nữ nà o Ä‘ang gặp khó khăn dá»c Ä‘Æ°á»ng: má»™t phụ nữ mang bầu hay má»™t bà cụ già gầy yếu? Má»™t cô hippy choai choai, má»™t chị phụ nữ đứng đắn hay má»™t cô gái ăn mặc hở hang? Câu há»i nà y đã được má»™t tạp chà giải đáp bằng cách tiến hà nh má»™t cuá»™c thá» nghiệm trên con Ä‘Æ°á»ng số 1 thuá»™c tiểu bang Florida của Mỹ, vá»›i sá»± cá»™ng tác của cô Sally Mullins, má»™t kịch sÄ© 22 tuổi. Cô Sally lần lượt hoá trang thà nh 5 vai phụ nữ khác nhau bị hÆ° xe dá»c Ä‘Æ°á»ng và đang chỠđợi sá»± giúp đỡ của ngÆ°á»i Ä‘i Ä‘Æ°á»ng. Kết quả của cuá»™c thá» nghiệm nhÆ° sau:
Äầu tiên vá»›i bá»™ y phục mà u Ä‘en trang nhã, mang dáng dấp của má»™t nữ viên chức nhà nÆ°á»›c, cô đứng bên cạnh chiếc xe hÆ¡i vá»›i cốp xe đã được nhấc lên, dấu hiệu xe cá»™ Ä‘ang bị hÆ°. Cô đợi đúng má»™t phút rưỡi thì chiếc xe hÆ¡i thứ 12 đã dừng lại và sẵn sà ng giúp đỡ cô. NgÆ°á»i lái xe là má»™t thanh niên khoảng 30 tuổi.
Kế đến, với kiểu hoá trang thà nh một phụ nữ mang bầu, cô Sally đứng bên cạnh xe và lần nà y cô phải chỠđến hai phút rưỡi và phải chỠtới chiếc xe thứ 50 mới dừng lại. Chủ xe là một cặp vợ chồng.
Tiếp đến, trong vai má»™t bà cụ gầy yếu, cô Sally phải chỠđến năm phút và phải chá» tá»›i chiếc xe thứ 100, đó là xe của má»™t đôi nam nữ sinh viên dừng lại há»i thăm và sẵn sà ng giúp đỡ.
Sau đó, trong y phục của má»™t cô gái hippy choai choai, quần din bó sát và áo chim cò, thì kết quả tháºt là tồi tệ: không má»™t ai chịu dừng xe lại giúp cô.
Cuối cùng, khi nữ diá»…n viên khoác trên ngÆ°á»i má»™t chiếc áo mi ni bó sát ngÆ°á»i, cô chỉ vừa bÆ°á»›c ra khá»i xe và chÆ°a kịp mở cốp xe lên nhÆ° những lần trÆ°á»›c, thì đã có má»™t thanh niên hà o hoa dừng xe lại phÃa sau và xin được giúp đỡ. Bà i báo trên kết luáºn bằng câu há»i: nếu bạn gặp má»™t hoà n cảnh tÆ°Æ¡ng tá»±, bạn sẽ tình nguyện giúp hạng ngÆ°á»i nà o trong số năm loại phụ nữ nói trên để xứng đáng là má»™t môn đệ của Chúa?
Hôm nay chúng ta cÅ©ng rất nên đặt câu há»i: “Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôiâ€. Chúng ta cần tìm cho được ai là ngÆ°á»i Chúa muốn chúng ta giúp đỡ? Chúng ta cần soi mình và o tấm gÆ°Æ¡ng lá»i Chúa hôm nay xem chúng ta đã thể hiện đức ái phổ quát được tá»›i đâu? Hay ngược lại, chúng ta đã vô tình hoặc cố ý dá»±ng thêm những hà ng rà o bất công và vô lý để khép kÃn chÃnh mình hay án ngữ ngÆ°á»i khác thể hiện tình yêu thÆ°Æ¡ng chăng? [Mục Lục]
32. Yêu thương
Tôi xin há»i các bạn: “Ai trong các bạn dám nói rằng: Ä‘á»i tôi không bao giá» yêu thÆ°Æ¡ng ai hay là không muốn má»™t ai yêu thÆ°Æ¡ng tôi cả?†Chắc chắn là không có ai dám khẳng định nhÆ° váºy cả. Tháºt váºy, nhu cầu và khát vá»ng yêu thÆ°Æ¡ng vẫn tồn tại nÆ¡i từng con ngÆ°á»i, nhÆ°ng vấn đỠđược đặt ra cho má»—i ngÆ°á»i chúng ta hôm nay là : tôi yêu ai? Yêu vá»›i má»™t thái Ä‘á»™ nhÆ° thế nà o? Và tôi yêu để là m gì? Những câu há»i nà y ắt hẳn má»—i bạn Ä‘á»u đã có câu trả lá»i cho chÃnh mình, đó là quan niệm riêng của má»—i ngÆ°á»i.
Hôm nay, qua trang Tin Mừng thánh Luca tÆ°á»ng thuáºt cho chúng ta, Chúa Giêsu đã Ä‘Æ°a ra cho chúng ta má»™t quan niệm má»›i vá» tình yêu. Và đây cÅ©ng là điá»u cốt lõi cho Ä‘á»i sống ngÆ°á»i Kitô hữu và được đặt là m trung tâm Ä‘iểm của đạo Kitô giáo chúng ta: Mến Chúa và Yêu NgÆ°á»i. Chúa Giêsu đã đặt giá»›i răn yêu thÆ°Æ¡ng nà y trong mối tÆ°Æ¡ng quan của ngÆ°á»i Kitô hữu vá»›i Thiên Chúa và vá»›i con ngÆ°á»i. Tình yêu Thiên Chúa và tình yêu tha nhân nÆ¡i ngÆ°á»i Kitô hữu có má»™t mối quan hệ bổ túc cho nhau để ngÆ°á»i Kitô hữu ngà y cà ng trở nên hoà n thiện hÆ¡n. Thánh Gioan khi nói vá» mến Chúa và yêu thÆ°Æ¡ng anh em cÅ©ng đã viết: “Ai nói yêu mến Thiên Chúa mà không yêu anh em mình là kẻ nói dối, vì nếu há» không yêu anh em là ngÆ°á»i há» trông thấy thì là m sao há» có thể yêu mến Thiên Chúa, Äấng mà há» không thấyâ€.
CÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i thông luáºt trong bà i Tin Mừng hôm nay: Thiên Chúa thì chỉ có má»™t, nhÆ°ng tha nhân thì rất nhiá»u xét trên mối tÆ°Æ¡ng quan, qua má»—i quan Ä‘iểm… từ đó anh ta bối rối khi xác định cho mình ngÆ°á»i thân cáºn để yêu thÆ°Æ¡ng. Chúng ta nhiá»u khi cÅ©ng váºy.
Qua dụ ngôn ngÆ°á»i Samaria tốt là nh, Chúa Giêsu đã không định nghÄ©a thế nà o là ngÆ°á»i thân cáºn, nhÆ°ng Ngà i đã giúp ta nháºn ra cho mình mẫu ngÆ°á»i thân cáºn của chúng ta, đó không chỉ là những ngÆ°á»i thân quen “cùng há»™i cùng thuyá»nâ€, cÅ©ng không chỉ là những ngÆ°á»i cùng tôn giáo, cùng chủng tá»™c hay cùng má»™t quốc gia, nhÆ°ng là những ngÆ°á»i Ä‘ang gặp khốn khó, những ngÆ°á»i Ä‘ang cần chúng ta giúp đỡ. Có thể nói khi đến gần ai – không có bất cứ má»™t sá»± phân biệt nà o – là lúc ta biến ngÆ°á»i đó thà nh thân cáºn của chúng ta. NhÆ°ng thá» há»i có thể đặt má»™t giá»›i hạn cho tình yêu đối vá»›i tha nhân không?
NgÆ°á»i Việt chúng ta có câu: “ThÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i nhÆ° thể thÆ°Æ¡ng thânâ€. Hay nhÆ° má»™t nhạc phẩm đã diá»…n tả: “Yêu là chết Ä‘i, là đóng Ä‘inh, là biết hy sinh cho ngÆ°á»i mình yêuâ€. Vâng, đó là tinh thần của Chúa Giêsu và là lá»i má»i gá»i của Chúa Giêsu: yêu thÆ°Æ¡ng tha nhân vá»›i má»™t tình yêu vô vị lợi, không tÃnh toán, không lý lẽ và không đặt má»™t biên giá»›i nà o cho tình yêu ấy. NgÆ°á»i Samaria đã không ngần ngại đến vá»›i ngÆ°á»i xấu số kia mà không há» nghÄ© đến mình có thể gặp bao Ä‘iá»u phiá»n toái: hà nh trình bị gián Ä‘oạn và trá»… hẹn, sẽ phải tốn kém, tháºm chà có thể bị thiệt thân nữa vì bá»n cÆ°á»›p Ä‘ang rình ráºp đâu đây. Ông đã không tÃnh toán: khi dốc cạn dầu và rượu để là m dịu bá»›t sá»± Ä‘au Ä‘á»›n cho tha nhân, ông không ngần ngại nhÆ°á»ng lÆ°ng lừa để Ä‘Æ°a tha nhân đến quán trá» và không ngần ngại dốc những đồng tiá»n để lo cho ngÆ°á»i bị nạn.
Yêu tha nhân nhÆ° chÃnh mình, sứ Ä‘iệp Tin Mừng má»i gá»i ta khi đến vá»›i tha nhân hãy biết dẹp Ä‘i cái tôi của mình, phục vụ tha nhân đến ná»—i có thể nói được là phải hao mòn chÃnh bản thân mình, để ngÆ°á»i thân cáºn tìm được má»™t niá»m vui và an ủi.
Chuyện ngÆ°á»i Samaria tốt là nh ngà y xÆ°a có còn là bà i há»c thiết thá»±c cho các bạn và tôi ngà y hôm nay nữa không? ThÆ°a nó vẫn là má»™t bà i há»c cho chúng ta. NhÆ° vá»›i ngÆ°á»i thông luáºt, Chúa Giêsu cÅ©ng khuyến khÃch chúng ta: “Hãy Ä‘i và là m nhÆ° váºy để được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»iâ€. Sống bác ái và dấn thân cho tha nhân vẫn ngà y ngà y là chứng từ sống Ä‘á»™ng cho đạo tình yêu của Thiên Chúa, nó có sức mạnh cuốn hút ngÆ°á»i khác đến vá»›i Thiên Chúa.
Cha sở giáo xứ Taejou (Nam Hà n) – cha Cluny kể rằng: Khi hay tin có má»™t ngÆ°á»i ăn xin vừa má»›i chết ở ngoà i chợ, các bạn trẻ trong giáo xứ của ngà i đã hy sinh đóng góp tiá»n mua hòm để lo háºu sá»± cho ngÆ°á»i hà nh khất xấu số kia. HỠđã xin phép cha xứ Ä‘em ông ta đến nhà thỠđể cầu nguyện (vì ông ta cÅ©ng vừa được rá»a tá»™i), tổ chức thánh lá»… và đưa ông ta Ä‘i chôn. NgÆ°á»i dân trong giáo xứ hay tin đã đến và tham dá»±. Mấy ngà y sau, cha xứ có việc đến má»™t là ng cách giáo xứ của ngà i 30 cây số thì có hai ông lão đến gặp và nói: “Sá»± bác ái và kÃnh trá»ng của ngÆ°á»i Công giáo đối vá»›i ngÆ°á»i chết là m chúng tôi hà i lòng. Chúng tôi biết được Ä‘iá»u Giáo Há»™i Công giáo đã là m cách nay mấy ngà y cho ngÆ°á»i chết nÆ¡i chợ. Vì thế, chúng tôi muốn xin trở lại đạoâ€. Và cha Cluny kết luáºn: “Tháºt tuyệt diệu! Các bạn trẻ trong xứ đã là m cho Giáo Há»™i được thiện cảm và hấp dẫn nÆ¡i con mắt của ngÆ°á»i ngoại giáo và ngay cả nÆ¡i con mắt của ngÆ°á»i Công giáoâ€.
Ngà y nay, má»™t xã há»™i Ä‘ang có nhiá»u con ngÆ°á»i bị bá» rÆ¡i, bị bóc lá»™t, bị bá» sống không ra sống chết không ra chết, luôn là má»™t thá»±c trạng không thể phủ nháºn. Nhiệt huyết của các bạn Ä‘ang có, tình yêu của các bạn Ä‘ang ở thá»i kỳ sung mãn, các bạn hãy sống là m chứng cho Tin Mừng bằng chÃnh Ä‘á»i sống bác ái cụ thể và thiết thá»±c.
“Hãy Ä‘i và là m nhÆ° váºyâ€. Sứ Ä‘iệp Tin Mừng Ä‘ang thôi thúc tôi và các bạn ná»— lá»±c má»—i ngà y má»™t việc là m cụ thể trong môi trÆ°á»ng của chúng ta Ä‘ang sống nÆ¡i công sở, nÆ¡i trÆ°á»ng há»c, trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i. Các bạn hãy là m vá»›i má»™t niá»m tin tưởng rằng cho dù má»™t cữ chỉ nhá» của chúng ta đối vá»›i tha nhân là chúng ta góp phần là m cho tình yêu của Thiên Chúa lan toả và góp phần xây dá»±ng má»™t ná»n văn minh tình thÆ°Æ¡ng cho thế giá»›i. Äức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã ngá» lá»i vá»›i các bạn qua sứ Ä‘iệp ngà y giá»›i trẻ thế giá»›i lần thứ 16 vừa qua rằng: “Váºy đừng sợ Ä‘i trên con Ä‘Æ°á»ng Chúa Ä‘i. Vá»›i tuổi trẻ, chúng con hãy ghi dấu ấn của niá»m hy vá»ng và lòng nhiệt thà nh vốn là đặc trÆ°ng của tuổi trẻ chúng con trên ngà n năm thứ baâ€. Chúng ta hãy cùng trở nên chứng tá cho tình yêu bằng hai nguyên tắc: Tình yêu Thiên Chúa và tình yêu tha nhân là má»™t; tình yêu tha nhân bao gồm tất cả má»i ngÆ°á»i, không loại trừ ngÆ°á»i ngoại bang hay kẻ thù. [Mục Lục]
33. Sống Lá»i Chúa
Là m sao để được sống Ä‘á»i Ä‘á»i? Äây là câu há»i nhiá»u ngÆ°á»i đã đặt ra và cố gắng tìm câu trả lá»i. Äức Yêsu cÅ©ng đã được ngÆ°á»i ta đặt cho câu há»i nà y, và Ngà i đã không chỉ trả lá»i bằng lá»i dạy nhÆ°ng còn bằng chÃnh cuá»™c sống của Ngà i.
Lá»i Chúa ngay nÆ¡i lòng con ngÆ°á»i
Thá»i xÆ°a ngÆ°á»i ta cÅ©ng ao Æ°á»›c được biết Lá»i Chúa, vì ngÆ°á»i ta tin rằng Lá»i Chúa Ä‘em lại cho ngÆ°á»i ta hạnh phúc. Môsê đã nói vá»›i dân chúng: Lá»i Chúa không ở xa con ngÆ°á»i, không ở trên trá»i để ngÆ°á»i ta cho rằng mình không thể lên trá»i nên không biết được, Lá»i Chúa không ở bên kia biển để ngÆ°á»i ta cho rằng xa quá không ai có thể tá»›i để há»c biết và trở vá» dạy cho há», nhÆ°ng Lá»i Chúa ở ngay trong lòng má»—i ngÆ°á»i, ở nÆ¡i miệng con ngÆ°á»i. Äiá»u quan trá»ng là thá»±c hà nh Lá»i Chúa.
Vấn Ä‘á» chÃnh yếu không phải là biết, mà là sống Lá»i Chúa. MÆ°á»i giá»›i răn của Chúa tóm lại nÆ¡i hai Ä‘iá»u: yêu Chúa yêu ngÆ°á»i. Nói cho cùng, luáºt Chúa tóm má»i nÆ¡i giá»›i luáºt “tình yêuâ€. Yêu tất cả má»i ngÆ°á»i, yêu đặc biệt ngÆ°á»i cần đến mình giúp đỡ nhÆ° ngÆ°á»i Samaria yêu thÆ°Æ¡ng và giúp đỡ ngÆ°á»i bị nạn. Có thể ngÆ°á»i tÆ° tế, luáºt sÄ©, biệt phái biết luáºt nhiá»u hÆ¡n ngÆ°á»i Samaria, nhÆ°ng há» không sống Lá»i Chúa.
Ai yêu thÆ°Æ¡ng, là biết Thiên Chúa. Ai không yêu thÆ°Æ¡ng, thì không biết Thiên Chúa. Vì Thiên Chúa là tình yêu (1Ga.4, 8.16). Cái biết ở đây không là “biết nói†giá»i vá» Thiên Chúa, nhÆ°ng là “biết thá»±c†bằng cuá»™c sống. Không phải cứ là nhà thần há»c, không phải cứ rao giảng hay vá» Thiên Chúa, là những ngÆ°á»i biết sâu xa vá» Thiên Chúa; nếu má»™t ngÆ°á»i nói giá»i vá» Thiên Chúa mà há» lại sống không yêu thÆ°Æ¡ng, thì há» không phải là ngÆ°á»i biết Thiên Chúa tháºt.
Táºp sống Lá»i Chúa
Sống Lá»i Chúa, không dá»…. Sống giá»›i răn yêu thÆ°Æ¡ng, không dá»…. Äức Yêsu nói: “ngÆ°á»i ta cứ dấu nà y mà nháºn biết các con là môn đệ thầy, là các con yêu thÆ°Æ¡ng nhauâ€. Không có dấu chỉ khác để nháºn biết ngÆ°á»i môn đệ Äức Yêsu. Dấu chỉ duy nhất để nháºn biết ngÆ°á»i môn đệ Äức Yêsu: “yêu thÆ°Æ¡ngâ€.
Yêu thÆ°Æ¡ng được biểu lá»™ qua nhiá»u khÃa cạnh của cuá»™c sống. Yêu thÆ°Æ¡ng bằng hà nh Ä‘á»™ng: giúp đỡ; yêu thÆ°Æ¡ng bằng lá»i nói: dịu dà ng, nâng đỡ, dứt khoát; yêu thÆ°Æ¡ng nÆ¡i tÆ° tưởng: nghÄ© đúng vá» ngÆ°á»i khác. Yêu thÆ°Æ¡ng được thể hiện bằng cả ánh mắt, bằng chÃnh thái Ä‘á»™ của cả con ngÆ°á»i. Tình yêu mạnh hÆ¡n sá»± chết, tình yêu có sức biến đổi con ngÆ°á»i. Tình yêu là m cuá»™c sống tÆ°Æ¡i hÆ¡n, đẹp hÆ¡n, vui hÆ¡n. Yêu thÆ°Æ¡ng là m cho ngÆ°á»i khác và là m cho chÃnh mình triển nở và hạnh phúc hÆ¡n.
Táºp yêu má»—i ngà y. Thất bại là mẹ thà nh công. Mình muốn sống yêu thÆ°Æ¡ng, mà dÆ°á»ng nhÆ° con ngÆ°á»i của mình không muốn tuân theo Ä‘iá»u mình muốn. Tình yêu không chỉ hệ tại nÆ¡i cảm tÃnh, nhÆ°ng chÃnh yếu nÆ¡i lý trà và ý chÃ; và từ đó con ngÆ°á»i thể xác của chúng ta sẽ được biến đổi. Táºp nhìn, táºp trả lá»i ngay cả khi mình không muốn; táºp cÆ°á»i, táºp lại gần khi mình không thÃch. Xin Chúa giúp mình, và ý thức: tá»± sức mình, mình không thể sống yêu thÆ°Æ¡ng nhÆ° Chúa muốn được. Mình cần Chúa để sống yêu thÆ°Æ¡ng, để vượt qua chÃnh mình, để thuá»™c vá» Chúa trong cuá»™c sống thÆ°á»ng ngà y.
Ai sống yêu thÆ°Æ¡ng, sẽ được thÆ°Æ¡ng yêu. Ai thấy mình không được thÆ°Æ¡ng yêu, hãy tá»± vấn xem mình đã yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i khác chÆ°a. Táºp yêu, bằng cách táºp chà o há»i trÆ°á»›c, ngay cả chà o há»i ngÆ°á»i dÆ°á»›i mình trÆ°á»›c. Táºp cÆ°á»i khi há» chÆ°a cÆ°á»i vá»›i mình.
Äức Yêsu- Äấng yêu thÆ°Æ¡ng
Äức Yêsu, Äấng đã yêu thÆ°Æ¡ng con ngÆ°á»i đến chết. Ngà i mong rằng con ngÆ°á»i nháºn biết tình yêu của Thiên Chúa và đáp trả tình yêu. Ngay khi Ngà i sống, tuy dù có những ngÆ°á»i ghét và tìm cách giết Ngà i, nhÆ°ng Ngà i vẫn yêu thÆ°Æ¡ng và được nhiá»u ngÆ°á»i yêu mến. Cho đến hôm nay, Ngà i vẫn là ngÆ°á»i được nhiá»u ngÆ°á»i yêu mến. Sở dÄ© váºy, vì Ngà i chỉ biết yêu thÆ°Æ¡ng mà thôi.
Ngà i không đòi ngÆ°á»i ta kÃnh trá»ng Ngà i, Ngà i không đòi ngÆ°á»i ta yêu mến Ngà i, Ngà i không đòi ngÆ°á»i ta phục vụ Ngà i, nhÆ°ng Ngà i yêu mến con ngÆ°á»i, phục vụ con ngÆ°á»i, tìm cách giúp đỡ con ngÆ°á»i, cả tinh thần lẫn váºt chất. Những ngÆ°á»i nghèo, những ngÆ°á»i tá»™i lá»—i, những ngÆ°á»i bị xã há»™i coi thÆ°á»ng và ruồng bá», thì Ngà i tá»›i vá»›i há», để yêu thÆ°Æ¡ng và kÃnh trá»ng há».
Thiên Chúa là tình yêu. Äức Yêsu đã yêu thÆ°Æ¡ng nhÆ° Thiên Chúa yêu thÆ°Æ¡ng.
Câu há»i gợi ý chia sẻ:
- Bạn có được nhiá»u ngÆ°á»i yêu thÆ°Æ¡ng không? Tại sao váºy?
- Câu Lá»i Chúa nà o quan trá»ng nhất đối vá»›i bạn? Tại sao?
- Có ngÆ°á»i nói: đạo Công Giáo phải là đạo “tình yêuâ€. Bạn có đồng ý vá»›i ngÆ°á»i đó không? Tại sao? [Mục Lục]
34. Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi
(Suy niệm của Lm Giuse Nguyễn An Khang)
"Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi?" Äó là câu há»i của thầy thông luáºt đặt ra vá»›i Äức Giêsu. Äể trả lá»i, Äức Giêsu Ä‘Æ°a ra má»™t câu chuyện, xảy ra trên Ä‘Æ°á»ng từ Giêrusalem đến Giêrikhô.
Giêrusalem là thủ đô nÆ°á»›c Do thái từ thá»i vua ÄavÃt, cao hÆ¡n mặt biển 700m. Giêrikhô là má»™t trong những thà nh phố cổ nhất thế giá»›i, có từ khoảng năm 8000 trÆ°á»›c công nguyên, thấp hÆ¡n mặt biển 250m. Từ Giêrusalem xuống Giêrikhô chỉ có má»™t Ä‘Æ°á»ng duy nhất dà i khoảng 23 km, Ä‘i qua núi Cây Dầu là sa mạc, ngoằn ngoèo bên những tảng đá lá»›n, thÆ°á»ng là nÆ¡i ẩn núp của những băng cÆ°á»›p. Hiện nay, còn lÆ°u lại má»™t lá thÆ° viết từ năm 171 sau công nguyên, phà n nà n vá»›i nhà cầm quyá»n địa phÆ°Æ¡ng vá» tình trạng tá»™i ác xảy ra dá»c theo con Ä‘Æ°á»ng đó. Có nhiá»u chứng cứ lịch sá» cho thấy, các du khách đã phải ná»™p tiá»n cho lÅ© côn đồ địa phÆ°Æ¡ng tổ chức trấn lá»™t, để được an thân khi Ä‘i qua con Ä‘Æ°á»ng đó. Vì thế, chÃnh con Ä‘Æ°á»ng tai tiếng đó, đã cung cấp cho Äức Giêsu bối cảnh thá»±c tế, để ngÆ°á»i nêu lên dụ ngôn ngÆ°á»i Samaria nhân háºu.
Chuyện xảy ra: Có má»™t ngÆ°á»i Ä‘i từ Giêrusalem xuống Giêrikhô. Äức Giêsu không gán má»™t nhãn mác tôn giáo hay xã há»™i nà o cho ngÆ°á»i nà y, dầu có lý hiểu, đó là má»™t ngÆ°á»i Dothái. Ông ta là ngÆ°á»i tốt hay xấu? Quan trá»ng hay không quan trá»ng? Những vấn đỠđó không được nêu ra. Ông ta là má»™t ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng. Tất cả chỉ có thế. Ông bị rÆ¡i và o tay bá»n cÆ°á»›p, chúng lá»™t sạch, đánh nhừ tá», rồi bá» Ä‘i để mặc ngÆ°á»i ấy ná»a sống ná»a chết. Tình cá» có thầy tÆ° tế, thầy Lêvi và ngÆ°á»i Samaria Ä‘i qua. Äức Giêsu đặt cả ba và o trong má»™t tình huống, phải chá»n lá»±a má»™t quyết định: Giúp hay không giúp ngÆ°á»i bị nạn kia, hoặc tiếp tục công việc riêng của mình? Há» không có lối thoát, cÅ©ng không có chá»— để trốn tránh. Há» phải dấn thân cách nà y hay cách kia. Thầy tÆ° tế và thầy lêvi quyết định bá» qua mà đi. Còn ngÆ°á»i Samaria quyết định dừng lại, và giúp đỡ nạn nhân.
Thầy tÆ° tế và thầy lêvi cho mình có lý không giúp nạn nhân, vì các thầy vừa thá»±c hiện lá»… nghi phụng tá»± trong Ä‘á»n thá» xong. Các thầy còn Ä‘ang thanh sạch, trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i xuống Giêrikhô trở vá» nhà (thà nh nà y là má»™t trong các thà nh cho thầy tÆ° tế và lêvi ở). Các thầy không thể để mình dÆ¡, vì theo luáºt Maisen: "Ai chạm và o xác chết, và o máu, và o má»™t ngÆ°á»i bị ám sát, sẽ mắc dÆ¡ trong bảy ngà y" (Ds 19, 11-13). Äể giữ mình thanh sạch, các thầy đã chá»n giải pháp là không dây dÆ°a và o nạn nhân. Tuy nhiên, các thầy đã không nhá»› lá»i ngôn sứ Ôsê 6, 6: "Ta muốn lòng nhân từ, chứ không muốn nghi lá»…". Thiên Chúa không thÃch lá»… lạy của các thầy, NgÆ°á»i chỠđợi các thầy bên ngoà i Ä‘Æ°á»ng phố, lúc các thầy sẽ ra khá»i nÆ¡i tế lá»…, các thầy sẽ gặp ngÆ°á»i thân cáºn. Hãy yêu thÆ°Æ¡ng! Phải, các thầy hãy yêu thÆ°Æ¡ng. Äó chÃnh là sá»± thá» phượng tháºt.
Vả lại, xÆ°a cÅ©ng nhÆ° nay, tất cả những ai không giúp đỡ ngÆ°á»i khác khi gặp hoạn nạn, Ä‘á»u bị các tòa án kết tá»™i. Thầy tÆ° tế và lêvi mắc tá»™i bá» qua. Tá»™i bá» qua có thể là tá»™i xấu xa nhất của con ngÆ°á»i, vì ngÆ°á»i ta cho rằng cà ng không dÃnh dáng tá»›i ngÆ°á»i khác, cà ng tốt cho mình. Thầy tÆ° tế và lêvi là những ngÆ°á»i "vô can", khi đứng ngoà i mà nhìn ngÆ°á»i khác gặp hoạn nạn. Việc đó đã nói lên tÃnh cách của thầy tÆ° tế và lêvi, há» là những ngÆ°á»i lấy mình là trung tâm, đã không mở lòng giúp đỡ ngÆ°á»i khác. Khi gặp vấn Ä‘á», há» Ä‘á»u đặt mình lên trÆ°á»›c hết.
NgÆ°á»i Samaria, trông thấy ngÆ°á»i bị nạn, ông cảm thông, thÆ°Æ¡ng xót và láºp tức giúp đỡ ngÆ°á»i đó. Ông không lo ngại vá» Ä‘iá»u phiá»n phức có thể xảy đến vá»›i bản thân. Ông cÅ©ng không lảng tránh, cho dù đó là má»™t ngÆ°á»i Dothái. Thá»i đó, ngÆ°á»i Dothái và Samaria coi nhau nhÆ° kẻ thù. Ở đây, ông chỉ thấy nạn nhân là má»™t kẻ bất hạnh, má»™t ngÆ°á»i nhÆ° mình, nhÆ°ng lại không được nhÆ° mình. Ông thấy bổn pháºn phải yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i ấy nhÆ° chÃnh mình. Ông đầy ắp tình ngÆ°á»i, đã săn sóc nạn nhân, sau đó Ä‘Æ°a vá» quán trá». Ông là ngÆ°á»i có nhân bản, đã trở thà nh ngÆ°á»i thân cáºn vá»›i nạn nhân.
Là m sao ngÆ°á»i Samaria có thể thá»±c hiện được Ä‘iá»u đó? Äiá»u đó không thể đạt được trong ngà y má»™t ngà y hai. Những việc lá»›n không thể hoà n thà nh được trong má»™t tÃnh cách bốc đồng, nó là kết quả của má»—i việc nhá» liên kết vá»›i nhau. Phần thưởng Ä‘Ãch thá»±c cho má»™t việc tốt, là nó tạo ra việc tốt tiếp theo dá»… hÆ¡n, tốt hÆ¡n. TÃnh cách con ngÆ°á»i được tạo ra hay không, Ä‘á»u do má»—i hà nh vi nhá» má»n thÆ°á»ng ngà y. NgÆ°á»i Samaria có hà nh Ä‘á»™ng nhân ái, tá»± phát đối vá»›i ngÆ°á»i bị nạn, rõ rà ng lòng tốt của ông đã trở thà nh má»™t thói quen, bản tÃnh thứ hai của ông. Ông luôn luôn hÆ°á»›ng vá» ngÆ°á»i khác, lấy ngÆ°á»i khác là m trung tâm.
Vá»›i câu há»i thầy thông luáºt "Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi? Câu trả lá»i chung thá»i đó có lẽ là "ngÆ°á»i thân cáºn của ta là ngÆ°á»i thuá»™c bá»™ tá»™c của mình, hoặc thuá»™c nhóm giá»›i của mình, hoặc cùng tôn giáo vá»›i mình". NhÆ°ng câu trả lá»i của Äức Giêsu lại là "ngÆ°á»i thân cáºn là bất kỳ ngÆ°á»i nà o mà ta chá»n để kết thân vá»›i há». Vấn Ä‘á» tháºt sá»± không phải là coi ai là thân cáºn của ta, nhÆ°ng là ta sẵn sà ng đối xá» nhÆ° thân vá»›i ai?". Kết thúc cuá»™c đối thoại, Äức Giêsu bảo thầy thông luáºt: "Ông hãy Ä‘i, và cÅ©ng hãy là m nhÆ° váºy", nghÄ©a là nhÆ° ngÆ°á»i Samaria.
Lạy Chúa, xin cho con phụng thá» Chúa trong Ä‘á»n thá». NhÆ°ng đừng quên phụng thá» Chúa trên Ä‘Æ°á»ng phố nÆ¡i ngÆ°á»i anh em. [Mục Lục]
35. Tốt hơn là hãy tin!
Có hai ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông Ä‘ang chạy bá»™ ở ngoà i bá» biển và o má»™t buổi sáng. Há» bá»—ng ngừng lại bởi vì cả hai bắt gặp má»™t cái đèn cổ đẹp đẽ bị chôn vùi trong cát má»™t ná»a. Má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông đã cấm lấy chiếc đèn và lau cho sạch cát. Bá»—ng dÆ°ng, từ trong chiếc đèn xuất hiện má»™t ông thần. Ông thần nói, "Hai ông kia, các ông đã chà và o cái đèn thần nà y, tôi sẽ toại nguyện cho hai ông má»—i ngÆ°á»i má»™t Æ°á»›c nguyện." NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông thứ nhất liá»n nói, "Tôi mong là ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông thông minh nhất trên thế giá»›i." Thần đáp, "Äược, Æ°á»›c nguyện của ông sẽ được toại nguyện." NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông thứ hai nói, "Tôi mong là ngÆ°á»i thông minh hÆ¡n cả ngÆ°á»i thông minh nhất thế giá»›i." Rồi thì ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông thứ hai đã được hoá thà nh má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà .
NgÆ°á»i ta thÆ°á»ng nói, "Cuá»™c sống nà y đầy những Ä‘iá»u ngạc nhiên." HÆ¡n thế nữa, đó cÅ©ng là điá»u mà Phúc Âm thÆ°á»ng nhắc Ä‘i nhắc lại: cuá»™c Ä‘á»i của Chúa Giêsu đầy những cái ngạc nhiên. Ngà i đã xuất hiện trong má»™t cái thế giá»›i Ä‘ang chỠđợi má»™t Äấng Thiên Sai theo nghÄ©a chÃnh trị để giải thoát và là m cho dân tá»™c được vinh dá»±. Tuy nhiên, khi Ngà i xuất hiện thì Ngà i đã nói vá»›i há» rằng Äấng Thiên Sai sẽ phải chịu Ä‘au khổ, giết chết. Tháºt là má»™t Ä‘iá»u ngạc nhiên!
Ngà i đã xuất hiện trong má»™t thá»i đại mà con ngÆ°á»i đầy những triết lý trả thù: mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng... nhÆ°ng Ngà i lại dạy rằng, hãy Ä‘Æ°a luôn má bên kia, hãy Ä‘i vá»›i ngÆ°á»i ta thêm má»™t dặm nữa, hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù, hãy cầu nguyện cho há». Tháºt là má»™t Ä‘iá»u ngạc nhiên!
Má»™t thầy thông luáºt đến và há»i Chúa Giêsu, "ThÆ°a Thầy, tôi phải là m gì để Ä‘oạt được cuá»™c sống vÄ©nh cá»u?" Chúa Giêsu trả lá»i ông bằng cách đặt câu há»i, "Äiá»u gì đã viết trong sách Luáºt?" "NgÆ°Æ¡i hãy yêu thÆ°Æ¡ng Thiên Chúa ngÆ°Æ¡i hết lòng hết sức hết trà khôn ngÆ°Æ¡i... và ngÆ°á»i thân cáºn nhÆ° chÃnh mình," thầy thông luáºt trả lá»i Ngà i. "Anh trả lá»i đúng, hãy là m Ä‘iá»u đó và anh sẽ được sống," Chúa Giêsu trả lá»i anh. Tuy nhiên, ngÆ°á»i thông luáºt muốn là m cho Chúa Giêsu bị quê trÆ°á»›c đám đông nên anh há»i tiếp, "NhÆ°ng ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi?" Chúa Giêsu trả lá»i anh bằng dụ ngôn ngÆ°á»i Samarita tốt là nh...
Qua dụ ngôn đó, Chúa Giêsu muốn dạy cho thầy thông luáºt đó má»™t bà i há»c không nên há»i câu, "Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi?" Ngược lại, phải há»i rằng vá»›i ai mà tôi phải là ngÆ°á»i thân cáºn?" Câu trả lá»i là vá»›i những ngÆ°á»i Ä‘ang cần đến tôi mà không kể chi đến thân pháºn của ngÆ°á»i đó cho dù là há» thấp kém hay là cao cả, cho dù há» thuá»™c vá» tôn giáo nà o, cho dù là đến cả kẻ thù của ta nữa. Äá» là má»™t Ä‘iá»u ngạc nhiên!
Äiá»u nà y là m cho nhiá»u ngÆ°á»i chúng ta không những phải ngạc nhiên nhÆ°ng còn giáºt mình nữa khi chúng ta phải đối diện vá»›i cuá»™c sống hiện tại.
Tôi phải hy sinh giúp cho kẻ thù của tôi, ngÆ°á»i mà tôi không Æ°a chút nà o cả, ngÆ°á»i mà không có má»™t chút gì gá»i là biết Ä‘iá»u cả? Tháºt là má»™t Ä‘iá»u không thể nà o tin nổi!
Chúa Giêsu phán vá»›i chúng ta rằng: "Các con tốt hÆ¡n hết là hãy tin nếu các con muốn nháºn biết ra được khả năng đầy đủ của các con. Tốt hÆ¡n hết là các con hãy tin nếu các con muốn cảm nghiệm được sá»± sống hoà n hảo. Tốt hÆ¡n hết là các con hãy tin nếu các con chiếm được sá»± bình an trong tâm trà và tâm hồn. Tốt hÆ¡n hết là các con hãy tin nếu các con muốn hưởng nếm được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i ở thế gian nà y."
Má»™t cha xứ nỠở nhà thá» Riverside Church tại thà nh phố New York kể má»™t câu truyện nhÆ° sau. Trong giáo xứ của ngà i có má»™t bà ná» rất ghét ngà i. Bà ta đã Ä‘i kể tá»™i ngà i vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i khác và lôi kéo há» và o hùa vá»›i bà .
Má»™t ngà y ná», khi ngà i phải đến nhà bà ấy. Ngà i đã Ä‘i qua Ä‘i lại ở trÆ°á»›c căn nhà của bà nhiá»u lần và mong rằng khi lên gõ cá»a nhà bà thì bà sẽ không có ở nhà . Sau má»™t hồi lấy hết can đảm, ngà i đã Ä‘i lên và gõ cá»a. Cho đến lần thứ ba cÅ©ng không có ai trả lá»i gì cả mà chỉ có má»™t tiếng kêu nhẹ ở bên trong.
Sau đó, ngà i đã quì xuống để nhìn qua lá»— khoá bởi vì ngà i cho rằng hay là bà bị bệnh chăng. Ngạc nhiên thay, khi ngà i nhìn qua lá»— khoá thì ngà i nhìn thấy ánh mắt của bà kia. NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà đó nói, "Äây là lần đầu tiên chúng ta nhìn nhau trong khi chúng ta phải quỳ xuống."
Cách đây hai ngà n năm, đã có nhiá»u ngÆ°á»i không thèm nhìn thẳng và o con mắt của Chúa Giêsu, và cho tá»›i bây giá» cÅ©ng thế, há» không thể nà o chấp nháºn được giáo huấn của Ngà i. Há» nghÄ© là há» thông minh hÆ¡n Ngà i. Äó chÃnh là tá»™i nguyên tổ lại tái phạm lần thứ hai.
Sá»± thù ghét, khinh khi, phân biệt chủng tá»™c... là những cái không được tồn tại trong tâm hồn chúng ta. Hãy là m hoà , yêu thÆ°Æ¡ng, nhân háºu vá»›i những kẻ thân cáºn của mình để chúng ta có thể đón nháºn Æ¡n bình an trong tâm trà và tâm hồn nhÆ° chÃnh Chúa Giêsu đã dạy. Các bạn hãy tin Ä‘iá»u đó. [Mục Lục]
36. Suy niệm 1 của Gp Vĩnh Long
Anh chị em thân mến.
NgÆ°á»i Việt Nam thÆ°á»ng nêu lên câu:"ách giữa Ä‘Ã ng mang và o cổ" để tránh né những việc mà há» cho là không mang lại Ãch lợi gì cho mình mà nhiá»u khi con mang đến những phiá»n phức không đâu.
Vừa qua trên má»™t trang báo, tôi Ä‘á»c thấy má»™t câu chuyện thÆ°Æ¡ng tâm: má»™t cô gái trẻ bị bảy chà ng thanh niên hãm hiếp. Vì quá khiếp đảm, thần kinh bị suy sụp nặng. Tôi tá»± há»i vì sao có tình trạng nhÆ° thế. Cô ta Ä‘i lạc Ä‘Æ°á»ng, tìm cách há»i thăm Ä‘Æ°á»ng vá» nhà , nhÆ°ng má»i ngÆ°á»i tưởng cô là ngÆ°á»i không tốt nên tìm cách xa lánh, không dám tiếp xúc. Trá»i tối dần, việc gì đến rồi cÅ©ng phải đến. Nếu những ngÆ°á»i khách qua Ä‘Æ°á»ng quan tâm hÆ¡n má»™t chút thì không việc gì xảy đến. Nếu há» dám để ra má»™t chút Ãt thá»i giỠđể lắng nghe, nếu há» chịu để cho con tim của mình biết rung Ä‘á»™ng má»™t chút, để đáp ứng nhu cầu của ngÆ°á»i khác. Nếu há» biết quên mình má»™t chút mà hÆ°á»›ng đến ngÆ°á»i khác, thì má»i sá»± sẽ trở nên tốt hÆ¡n rất nhiá»u.
Trong bà i phúc âm chúng ta vừa nghe, Chúa Giêsu cho ngÆ°á»i thông luáºt má»™t thà dụ Ä‘iển hình để thá»±c hà nh luáºt yêu thÆ°Æ¡ng. Ông ta thuá»™c lòng hÆ¡n 600 Ä‘iá»u luáºt trong sách, ông ta tuân giữ tháºt chu đáo. NhÆ°ng chỉ giữ trong lý thuyết, còn thá»±c hà nh cụ thể thì: "ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi". Ngà i cho má»™t câu chuyện và bảo: "ngÆ°Æ¡i hãy Ä‘i và là m nhÆ° thế". NgÆ°á»i thân cáºn để thá»±c hà nh yêu thÆ°Æ¡ng là tất cả má»i ngÆ°á»i, không loại trừ ai, khi những ngÆ°á»i đó có nhu cầu cần thiết đến sá»± giúp đỡ, lòng thÆ°Æ¡ng xót, sá»± tha thứ. Yêu thÆ°Æ¡ng thì không còn chá»n lá»±a, không còn phân biệt đẳng cấp sang hèn. Äó má»›i là điá»u mà Chúa Giêsu bảo: "NgÆ°Æ¡i hãy Ä‘i và là m nhÆ° thế".
Má»—i ngÆ°á»i trong chúng ta, thuá»™c kinh thánh rất nhiá»u, thuá»™c giáo lý cÅ©ng rất nhiá»u, còn kinh Ä‘á»c thì không biết bao nhiêu mà kể cho cùng. NhÆ°ng để thá»±c hà nh những gì mình biết, những gì mình gá»i là đã giữ từ nhá» thì tháºt là rắc rối. Chúng ta cÅ©ng không biết ai là ngÆ°á»i thân cáºn để thi hà nh lá» luáºt. Chúng ta thuá»™c lòng mÆ°á»i Ä‘iá»u răn, rồi còn tóm lại hai Ä‘iá»u: kÃnh mến Chúa và thÆ°Æ¡ng yêu ngÆ°á»i.
NhÆ°ng thÆ°Æ¡ng yêu ai và bằng cách nà o thì không bao giá» dám nghÄ© đến. Vì chúng ta giữ đạo là m sao không thiệt hại bản thân, không mất mát những gì mình có, không đụng đến quyá»n lợi cá nhân, chúng ta cÅ©ng sợ ách giữa Ä‘Ã ng mang và o cổ, nên không thể nà o nhìn thấy được nhu cầu của ngÆ°á»i thân cáºn để thi hà nh luáºt yêu thÆ°Æ¡ng được. Nhiá»u lần chúng ta cÅ©ng há»i nhÆ° ngÆ°á»i thông luáºt trong bà i phúc âm: "ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi"? Chúa Giêsu không chỉ cho chúng má»™t câu chuyện, nhÆ°ng rất nhiá»u và rất nhiá»u, Ngà i cÅ©ng bảo chúng ta nhiá»u lần: "hãy Ä‘i và là m nhÆ° thế".
Má»—i ngÆ°á»i trong chúng ta để ra má»™t phút suy tÆ°, nhìn lại những gì mình đã là m gá»i là giữ đạo, để xem mình đã sống đạo nhÆ° thế nà o?
Biết bao lần, chúng ta từ chối những lá»i van xin thống thiết của ngÆ°á»i khác khi há» cần đến chúng ta. Rất nhiá»u lần chúng ta né tránh những việc mà đáng lẽ ra mình phải là m để cho ngÆ°á»i khác vÆ¡i Ä‘i phần nà o khó khăn. CÅ©ng rất nhiá»u lần chúng ta từ chối vì nhiá»u lý do: không phải việc của tôi, hay tôi không có thá»i gian, không có khả năng. Hay má»™t câu nói hết sức không chút tình ngÆ°á»i "đừng dại mà vÆ°á»›ng và o". Có phải đó là những lúc mà chúng ta sống đạo đó sao? Váºy thì lá»i Chúa Giêsu bảo chúng ta "hãy Ä‘i và là m nhÆ° thế", chúng ta thá»±c hà nh nhÆ° thế nà o? Không lẽ lá»i đó chỉ có giá trị cách đây 2000 còn bây giá» thì không giá trị gì cho chúng ta sao? NhÆ° váºy thì vô Ãch quá.
Nếu chúng ta biết nói má»™t lá»i dịu dà ng khi cần thiết, biết nở má»™t nụ cÆ°á»i an ủi, biết mở rá»™ng vòng tay để đón nháºn ai cần đến, biết để cho con tim rung Ä‘á»™ng trÆ°á»›c những cảnh thÆ°Æ¡ng tâm và sẵn sà ng hà nh Ä‘á»™ng, thì lúc đó, Lá»i của Chúa Giêsu "hãy Ä‘i và là m nhÆ° thế", đã thá»±c sá»± được thể hiện cách chu đáo nÆ¡i bản thân của chúng ta rồi đó.
Xin Chúa cho má»i ngÆ°á»i biết thá»±c hà nh yêu thÆ°Æ¡ng cách sống Ä‘á»™ng trong cuá»™c sống Ä‘á»i thÆ°á»ng. [Mục Lục]
37. Suy niệm 2 của Gp Vĩnh Long
BÃC ÃI BẰNG HÀNH ÄỘNG
“ThÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i nhÆ° thể thÆ°Æ¡ng thânâ€, hay “Bầu Æ¡i thÆ°Æ¡ng lấy bà cùng, tuy rằng khác giống nhÆ°ng chung má»™t già nâ€: những câu ca dao tục ngữ nhÆ° thế nói lên sá»± thông cảm chia sẻ vá»›i nhau trong cuá»™c sống cho dù có thể có những khác biệt. Thế nhÆ°ng trong cuá»™c sống không thiếu những ngÆ°á»i chỉ biết quan tâm đến mình mà chẳng há» biết giúp đỡ ngÆ°á»i khác, dù trong lúc đó há» rất cần đến sá»± giúp đỡ của ta. Äó cÅ©ng là thái Ä‘á»™ vô tâm của thầy tÆ° tế và thầy trợ tế (Lêvi) đối vá»›i ngÆ°á»i bị nạn nhÆ° trong dụ ngôn mà Chúa dùng để nói vá»›i ngÆ°á»i thông luáºt, thái Ä‘á»™ nà y đối nghịch vá»›i thái Ä‘á»™ đầy nhân ái của ngÆ°á»i bị xem là ngoại đạo Samaria.Thầy tÆ° tế và trợ tế trên lá»™ trình của mình đã thấy má»™t nạn nhân bị kẻ cÆ°á»›p đánh nhừ tá», nhÆ°ng cả hai Ä‘á»u bá» qua, nhÆ° thể không hay biết gì! Các ông tránh qua má»™t bên vì sợ những phiá»n luỵ có thể đến vá»›i mình, khi dừng chân lại giúp ngÆ°á»i bị nạn. Bởi biết đâu kẻ cÆ°á»›p còn Ä‘ang rình ráºp gần xa đâu đó? Biết đâu nạn nhân nầy không có má»™t xu dÃnh túi, nếu dừng lại giúp đỡ vừa mất thá»i giá», công sức và tiá»n bạc? Biết đâu khi giúp nạn nhân nầy sau đó còn phải mất giá» là m chứng khi nhà chức trách đến là m việc? Còn nếu nạn nhân nầy đã chết rồi, mà đụng chạm nhÆ° thế thì bị mắc uế…! Có nhiá»u lý do, nhÆ°ng tá»± trung lại những báºc thầy nầy chỉ biết luáºt mến Chúa yêu ngÆ°á»i trên lý thuyết. Còn trong thá»±c tế, các thầy chẳng quan tâm gì đến ná»—i khốn khổ của ngÆ°á»i khác!Ngược lại ngÆ°á»i Samaria, bị xem là kẻ ngoại lai, vô đạo lại cÆ° xá» rất nhân đạo “thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i nhÆ° thể thÆ°Æ¡ng thânâ€. Äang trên lá»™ trình, có thể anh rất báºn rá»™n, nhÆ°ng khi thấy ngÆ°á»i bị nạn giỠđây việc hà ng đầu của anh là cứu ngÆ°á»i. Bất chấp ngÆ°á»i đó có đồng chủng, đồng đạo vá»›i mình hay không, Ä‘iá»u nà y không cần thiết! Tin Mừng cho thấy anh tá»± tay chăm sóc nạn nhân, anh cÅ©ng không sợ hao tốn sức lá»±c, tiá»n bạc, ô uế…gì cả. Anh hiểu rằng tình ngÆ°á»i và mạng ngÆ°á»i là trên hết. Không biết anh biết luáºt bác ái đến mức Ä‘á»™ nà o? NhÆ°ng anh đã thá»±c thi bác ái. Anh đã bén nhạy cảm thông trÆ°á»›c ná»—i Ä‘au của đồng loại. Anh đã giữ luáºt ná»™i tâm.
Thầy tÆ° tế và trợ tế xem ra không phạm má»™t tá»™i gì, nhÆ°ng lại bá» qua việc phải là m, đó là giúp đỡ ngÆ°á»i bị nạn. Còn ngÆ°á»i Samaria tháºt đáng khen đã là m má»™t Ä‘iá»u khi nháºn ra Ä‘iá»u mình phải là m.
Chúa bảo ngÆ°á»i thông luáºt Ä‘ang đối thoại vá»›i Chúa, cÅ©ng là bảo má»i ngÆ°á»i chúng ta cứ “là m nhÆ° váºy†là sẽ được sống. Chúng ta lÆ°u ý cụm từ “là m nhÆ° váºy†được láºp Ä‘i láºp lại (x. Lc 10,28; 37), tức là muốn có được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i hãy thá»±c thi, hãy là m việc bác ái đối vá»›i ngÆ°á»i khác chứ không chỉ nói suông. Trong Tin Mừng Matthêu chÆ°Æ¡ng 25 nói vá» việc phán xét chung, tiêu chuẩn hà ng đầu được Chúa Ä‘Æ°a ra đó là chúng ta có thá»±c thi bác ái đối vá»›i tha nhân, hiện thân của Thiên Chúa, nhất là những ngÆ°á»i Ä‘au khổ, thiếu thốn Ä‘ang cần sá»± giúp đỡ của ta hay không? Có thể nói, những việc bác ái nhÆ° là tấm vé thông hà nh để ta và o NÆ°á»›cTrá»i. Hãy biến lòng yêu thÆ°Æ¡ng thà nh những hà nh Ä‘á»™ng cụ thể, bởi nếu chỉ nói suông hay chỉ có lòng yêu thÆ°Æ¡ng mà không thể hiện bằng việc là m thì đâu có lợi Ãch gì cho ngÆ°á»i mình yêu thÆ°Æ¡ng! Ta vẫn thÆ°á»ng nghe nói:“Từ trái tim đến đôi tay là má»™t con Ä‘Æ°á»ng dà iâ€. Vì thế Mẹ Têrêsa Calcutta Ä‘á» nghị má»—i tối trÆ°á»›c khi Ä‘i ngủ, ta chỉ cần xét mình nhá» nhìn và o 2 bà n tay: hôm nay tôi đã là m gì cho Äức Giêsu và vá»›i Äức Giêsu?Ngay cả vá» phÆ°Æ¡ng diện tá»± nhiên, sống trên Ä‘á»i nà y không ai mà không cần đến sá»± giúp đỡ ngÆ°á»i khác, không ai là má»™t hòn đảo, chúng ta vẫn thÆ°á»ng nghe nói “sá»i đá cÅ©ng cần có nhauâ€, váºt vô tri vô giác mà còn phải nÆ°Æ¡ng tá»±a và o nhau. Hôm nay ta chÆ°a gặp hoạn nạn, nhÆ°ng biết đâu má»™t ngà y rất gần chúng ta lại cần đến sá»± giúp đỡ của ngÆ°á»i khác, cho nên hãy táºp tinh thần nhạy bén quan tâm, giúp đỡ ngÆ°á»i khác. Muốn váºy phải bá» bá»›t cái tôi Ãch ká»·, cái vô tâm của mình.
Má»—i ngÆ°á»i hãy nhìn lại, là thà nh viên của gia đình, cá»™ng Ä‘oà n, nhóm tông đồ… nhÆ°ng chúng ta có thấu hiểu, cảm thông, chia sẻ ná»—i niá»m Ä‘au Ä‘á»›n tinh thần cÅ©ng nhÆ° thể xác của ngÆ°á»i thân trong gia đình, của cá»™ng Ä‘oà n, của nhóm mình hay không? Hay chúng ta vẫn vô tâm trÆ°á»›c những Ä‘au khổ của ngÆ°á»i khác? Hay chúng ta thay vì xoa dịu lại còn gây thêm Ä‘au khổ cho ngÆ°á»i khác?
Hà nh Ä‘á»™ng bác ái còn có tác dụng rất lá»›n trong việc truyá»n giáo. Tôi biết được nhiá»u ngÆ°á»i trở lại đạo vì há» cảm kÃch việc bác ái của ngÆ°á»i Công Giáo. Chẳng hạn nhÆ° ở hỠđạo mà tôi Ä‘ang phục vụ, có nhiá»u ngÆ°á»i Công Giáo sống xa nhà thá», xen lẫn vá»›i bà con lÆ°Æ¡ng dân, khi các gia đình Công Giáo hay các gia đình lÆ°Æ¡ng dân nầy có tang chế, những ngÆ°á»i giáo dân trong hỠđạo không quản ngại xa xôi, hao tốn đến giúp vá» tinh thần lẫn váºt chất… những việc là m nhÆ° thế rất đánh Ä‘á»™ng bà con lÆ°Æ¡ng dân và sau đó thÆ°á»ng có những ngÆ°á»i xin há»c đạo. NhÆ° thế hà nh vi bác ái không những chứng tá» chúng ta là môn đệ tháºt của Äức Giêsu, mà còn có thể qua đó giúp tha nhân đến vá»›i Chúa nữa.Mến Chúa và yêu ngÆ°á»i không thể tách rá»i nhau. Tháºt váºy, yêu thÆ°Æ¡ng giúp đỡ ngÆ°á»i khác mà thiếu lòng yêu mến Chúa thì việc là m đó khó bá»n vững và thÆ°á»ng dẫn tá»›i tá»± cao tá»± mãn. Yêu thÆ°Æ¡ng giúp đỡ ngÆ°á»i khác nhÆ° là dấu chỉ của lòng yêu mến Chúa, nhÆ° thánh Giacôbê đã từng dạy rằng: đức tin không có việc là m là đức tin chết. Hay nhÆ° mẹ Têrêsa đã nói: hoa trái của đức tin là bác ái, hoa trái của bác ái là phục vụ, hoa trái của phục vụ là bình an.
Lạy Chúa, xin cho chúng con biết quan tâm giúp đỡ nhau, nhÆ° là giúp cho chÃnh Chúa. Amen. [Mục Lục]
38. Suy niệm 3 của Gp Vĩnh Long
AI LÀ ANH EM?
“ThÆ°a Thầy, nhÆ°ng ai là anh em tháºt của tôi.†(Lc 10, 29)
TrÆ°á»›c năm 75, có má»™t bà i hát sinh hoạt lá»i nhÆ° sau: “kẻ thù ta đâu có phải là ngÆ°á»i, giết ngÆ°á»i Ä‘i thì ta ở vá»›i ai?†Äúng, kẻ thù không phải là con ngÆ°á»i; bà i hát kể tiếp: kẻ thù chÃnh là sá»± gian ác – vô luân – há»n câm… Bởi vì nếu kẻ thù là con ngÆ°á»i, thì khi ta giết há», ta sẽ ở vá»›i ai đây. Sau năm 75, Có má»™t câu ngÆ°á»i ta hay lấy là m châm ngôn: “Bạn bè, phải giúp đỡ; kẻ thù, phải tiêu diệtâ€. Câu nà y chắc chắn có nhiá»u ngÆ°á»i không nháºn. đây chình là đỠtà i ta sẽ suy niệm trong Chúa nháºt hôm nay.
- Một và i ghi chú để hiểu rõ bà i dụ ngôn nà y:
* con Ä‘Æ°á»ng từ Giêrusalem xuống Giêricô: lối 20 cs, băng qua sa mạc gồ ghá» khúc khuá»·, đến ngà y hôm nay vẫn còn nhiá»u bá»n cÆ°á»›p lá»™ng hà nh
* Thà y TÆ° tế: theo luáºt có bổn pháºn lo việc phụng tá»± lá»… bái. Ông vừa là m pháºn sá»± xong và từ Giêrusalem trở vá» Giêricô. Hiện tại, ông không có gì ngăn trở để giúp đỡ nạn nhân nà y, nhÆ°ng ông né tránh vì nghÄ© mình đã đủ bổn pháºn rồi.
* Thầy Lêvi: tuy Luáºt có định, ai đụng và o xác chết là bị ô uế trong ngà y đó (Lv 11, 24); nhÆ°ng ngÆ°á»i bị cÆ°á»›p nà y vẫn chÆ°a chết mà ! Chúng ta cÅ©ng nên biết trong Äệ nhị Luáºt còn qui định (Änl 22, 4): khi thấy bò hay lừa bị ngã, thì đỡ nó dáºy… Bò hay lừa mà Luáºt còn định nhÆ° thế, huống cho con ngÆ°á»i ta. Váºy mà Thầy Lêvi vẫn bá» Ä‘i; đây là má»™t thiếu sót lá»›n lắm…
* ngÆ°á»i Samaritanô: dân Samaria cÅ©ng gốc là ngÆ°á»i Do thái, nhÆ°ng tách lìa nhau từ năm 935 vì lý do Do thái bị chia là m hai nÆ°á»›c nam và Bắc, thá»i vua Omri. Dân Samaria sống chung vá»›i dân ngoại nên bị lây nhiá»…m thói tục ngoại bang. Sau thá»i lÆ°u Ä‘Ã y, Nêhêmia Ä‘Æ°a dân trở vá» quê hÆ°Æ¡ng và xây lại Ä‘á»n thá» Giêrusalem. NgÆ°á»i Do thái khinh bỉ dân Samaria nên đã không cho há» góp phần và o việc xây lại Ä‘á»n thá»; vì thế, há» tức giáºn nên đã xây Ä‘á»n thá» riêng trên núi Garizim. Dân Samaria cÅ©ng tôn thá» má»™t Chúa Giavê, nhÆ°ng chỉ tin và o 5 cuốn sách đầu của Cá»±u Ước mà thôi. Giữa ngÆ°á»i Do thái và Samaria luôn có sá»± kỳ thị kình chống nhau rất lá»›n. Chúa Kitô muốn dùng hình ảnh ngÆ°á»i Samaritanô nhân háºu không phải để đả kÃch ngÆ°á»i do thái, nhÆ°ng chắc chắn Chúa muốn nói lên tình yêu chân tháºt xuất phát từ trái tim, không phải từ nguồn gốc, địa vị hay chủng tá»™c…
Chúng ta hôm nay nghỉ gì đây? NgÆ°á»i ta có thể nói: Dụ ngôn ngÆ°á»i Samaritanô nhân háºu nói lên các hình ảnh khá rõ nét: hình ảnh ngÆ°á»i Samaritanô chÃnh là Äức Kitô. Con Ä‘Æ°á»ng Giêricô: là con Ä‘Æ°á»ng ở trần gian. Quán trá»: là Há»™i thánh Chúa Kitô. Dầu và rượu: hình ảnh phép Thánh Thể. NgÆ°á»i bị cÆ°á»›p: con ngÆ°á»i, nhân loại chúng ta…
Äây là má»™t trong những dụ ngôn rất đẹp, Luca muốn ghi lại để gởi cho ngÆ°á»i Do thái; (vì Tin Mừng của Luca viết ra là để dà nh cho ngÆ°á»i Do thái Ä‘á»c) nói lên lòng mến Chúa yêu ngÆ°á»i Ä‘Ãch thá»±c hệ tại ở đâu, phải thể hiện ra sao, để có được sá»± sống vÄ©nh cá»u. NhÆ° trên ta thấy, ngÆ°á»i Samaritanô nhân háºu, đã sẵn sà ng cuối xuống ôm lấy Ä‘au thÆ°Æ¡ng của anh em mình, dù ngÆ°á»i đó là ai: Do thái hay Samria, ngÆ°á»i đó có yêu thÆ°Æ¡ng kÃnh trá»ng mình hay không. Tấm lòng bao dung nhân ái của ngÆ°á»i Samaritanô cao cả quá! Ngay hôm nay, nhân loại hô hà o yêu thÆ°Æ¡ng, quảng đại, tha thứ, xoá bá» háºn thù, nhÆ°ng thá»±c sá»± được mấy ngÆ°á»i. Con ngÆ°á»i ngà y nay không chỉ đói lÆ°Æ¡ng thá»±c, mà còn đói cả tình thÆ°Æ¡ng nữa!
Gợi ý sống và chia sẻ: Chúng ta hãy dâng lên Chúa lá»i cầu nguyện chân thà nh nhÆ° sau: Lạy Chúa xin dạy cho con biết sống bao dung, quảng đại, tha thứ nhÆ° ngÆ°á»i Samritanô nhân là nh, để giảm Ä‘i cÆ¡n đói khát của nhân loại không phải chỉ cÆ¡m bánh hà ng ngà y, mà là những Ä‘au thÆ°Æ¡ng nÆ°á»›c mắt, nhất là cÆ¡n đói tình thÆ°Æ¡ng. Amen. [Mục Lục]
39. Tôi đã để đi qua - Lm Mark Link
Chủ Ä‘á»: "Không phải mất công nhiá»u để đến vá»›i anh chị em Ä‘ang Ä‘au khổ vá»›i lòng trắc ẩn, nhÆ° Äức Giêsu đã là m."
Má»™t bà đứng bên lá» Ä‘Æ°á»ng Ä‘ang chỠđèn báo để sang Ä‘Æ°á»ng. Äối diện vá»›i bà bên kia Ä‘Æ°á»ng là má»™t thiếu nữ khoảng 17 tuổi. Cô ta cÅ©ng đợi để sang Ä‘Æ°á»ng. Bà không thể nà o không thấy là thiếu nữ nà y Ä‘ang khóc. Tháºt váºy, ná»—i buồn của cô quá lá»›n đến ná»—i cô không thèm giấu nó. Trong khoảnh khắc ánh mắt hai ngÆ°á»i gặp nhau. Dù chỉ là khoảnh khắc nhÆ°ng cÅ©ng đủ để bà thấy được sá»± Ä‘au khổ lá»›n lao ngáºp đầy đôi mắt ngÆ°á»i thiếu nữ. Cô gái xoay mặt nhìn chá»— khác.
Khi đèn báo báºt sáng. Má»—i ngÆ°á»i bÆ°á»›c khá»i lá» và khởi sá»± bÆ°á»›c sang Ä‘Æ°á»ng. Khi thiếu nữ gần đến, ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà có thể thấy cô tháºt xinh xắn, ngoại trừ ná»—i buồn hiện rõ trên khuôn mặt.
Ngay khi hai ngÆ°á»i sắp sá»a gặp nhau, bản năng là m mẹ của bà bá»—ng nhiên nổi dáºy. Má»i thứ trong ngÆ°á»i bà nhÆ° muốn đến vá»›i cô ta để an ủi cô.
Ao Æ°á»›c đó lại cà ng gia tăng vì ngÆ°á»i thiếu nữ nà y cÅ©ng trạc tuổi cô con gái của bà . NhÆ°ng bà đã để cô Ä‘i qua. Ngay cả má»™t lá»i thăm há»i cÅ©ng không. Bà chỉ để cô Ä‘i qua mà không nói má»™t lá»i. Nhiá»u giá» sau, đôi mắt ngáºp trà n Ä‘au khổ của cô gái vẫn tiếp tục ám ảnh bà . Bà luôn luôn tá»± há»i, "Tại sao mình không quay lại há»i thăm, 'CÆ°ng Æ¡i, tôi có thể giúp gì cho cô không?' NhÆ°ng mình đã không là m váºy. Mình bÆ°á»›c Ä‘i. Chắc chắc là cô ta có thể khÆ°á»›c từ mình và nghÄ© mình là ngÆ°á»i tò mò. NhÆ°ng có sao đâu! "Chỉ mất có và i giây đồng hồ, nhÆ°ng và i giây đó cÅ©ng đủ cho cô ấy biết được là có ai đó quan tâm đến cô. NhÆ°ng mình đã bá» Ä‘i. Mình đã là m nhÆ° thể cô ấy không hiện diện."
Câu chuyện có tháºt đó là má»™t trong các câu chuyện cho thấy Ä‘iá»u Äức Giêsu muốn nói trong dụ ngôn tháºt hay của bà i phúc âm hôm nay. Äó là : Không phải mất công nhiá»u để đến vá»›i anh chị em Ä‘ang Ä‘au khổ vá»›i lòng trắc ẩn. Äể hiểu rõ hÆ¡n dụ ngôn của Äức Giêsu, chúng ta cần biết chút đỉnh vá» hoà n cảnh thá»i bấy giá». Con Ä‘Æ°á»ng trong dụ ngôn của Äức Giêsu không phải trong tưởng tượng. Tháºt váºy, đó là má»™t con Ä‘Æ°á»ng rất nổi tiếng. Äó là con Ä‘Æ°á»ng duy nhất thá»i xÆ°a Ä‘i từ Giêrusalem đến Giêrikhô. Lúc ấy con Ä‘Æ°á»ng ngoằn ngoèo vì các tảng đá lá»›n. Háºu quả là con Ä‘Æ°á»ng trở thà nh sà o huyệt nổi tiếng của bá»n cÆ°á»›p.
Má»™t lá thÆ° viết từ năm 171 AD than phiá»n vá»›i nhà chức trách vá» tá»™i ác xảy ra trên con Ä‘Æ°á»ng nà y. Có những hồ sÆ¡ lịch sá» ghi nháºn việc ngÆ°á»i Ä‘i Ä‘Æ°á»ng phải ná»™p tiá»n mãi lá»™ cho bá»n cÆ°á»›p để được yên ổn băng qua. ChÃnh con Ä‘Æ°á»ng nổi tiếng nà y đã là m khung cảnh thá»±c tế cho dụ ngôn của Äức Giêsu vá» ngÆ°á»i Samari nhân háºu. Trong dụ ngôn, Äức Giêsu vẽ ra ba loại ngÆ°á»i khác nhau: má»™t ngÆ°á»i tÆ° tế, má»™t thầy Lêvi, và má»™t ngÆ°á»i Samari.
TrÆ°á»›c hết, ngÆ°á»i tÆ° tế. Có lẽ ông Ä‘ang trên Ä‘Æ°á»ng đến Giêrusalem để tế lá»… trong Äá»n Thá». Có lẽ ông nghÄ© nạn nhân nằm bên vệ Ä‘Æ°á»ng đã chết nên ông Ä‘i qua. Nếu má»™t tÆ° tế chạm đến xác ngÆ°á»i chết, ông bị nhiá»…m uế và tạm thá»i bị cấm không được và o Äá»n Thá». Do đó, ngÆ°á»i tÆ° tế không muốn dÃnh dáng đến.
Kế đó là ngÆ°á»i Lêvi. Ông ta cÅ©ng giống nhÆ° thầy phó tế ngà y nay. Không rõ lý do tại sao ông lại bá» qua. Có lẽ lý do của ông cÅ©ng giống nhÆ° của ngÆ°á»i tÆ° tế. Hoặc có lẽ ông sợ nạn nhân nà y chỉ giả vá» và sẽ tấn công ông nếu ông đến giúp. Do đó, thầy Lêvi cÅ©ng không muốn dÃnh lÃu tá»›i.
Sau cùng, đó là ngÆ°á»i Samari. Khi Ä‘á» cao ngÆ°á»i Samari thà nh anh hùng trong dụ ngôn, Äức Giêsu chắc đã là m thÃnh giả phải bà ng hoà ng sá»ng sốt, vì há» thÆ°á»ng tránh xa ngÆ°á»i Samari nhÆ° quân phản loạn không đạo đức Ä‘Ã ng hoà ng. NgÆ°á»i Samari bị cấm không được và o Äá»n Thá». Tiến lá»… của há» bị từ chối, và lá»i chứng của há» không được chấp nháºn ở toà án.
NhÆ°ng Äức Giêsu biết việc NgÆ°á»i là m khi Ä‘Æ°a ngÆ°á»i Samari thà nh anh hùng trong câu chuyện. NgÆ°á»i muốn dạy cho lá»›p thÃnh giả Do Thái thấy rằng tình yêu thì không có biên giá»›i. Tình yêu đến vá»›i má»i ngÆ°á»i Ä‘ang có nhu cầu. Nó không bá» qua. Nó dừng lại để giúp đỡ; nó muốn dÃnh lÃu, bất kể ngÆ°á»i đó là ai.
Và điá»u đó Ä‘Æ°a chúng ta trở lại câu chuyện của ngÆ°á»i phụ nữ và cô gái phiá»n muá»™n. Äến vá»›i cô ta và giúp đỡ cô ta thì tháºt dá»…. NhÆ° chÃnh bà đã nói: "Chỉ mất có và i giây đồng hồ, nhÆ°ng và i giây đó cÅ©ng đủ để cô ta biết là có ai đó lÆ°u tâm đến cô." Và , nhiá»u khi, đó là điá»u mà tất cả những gì má»™t ngÆ°á»i Ä‘au buồn muốn được biết.
ThÆ°á»ng những gì há» cần thì không phải tốn nhiá»u sức lá»±c của chúng ta, không phải mất nhiá»u thá»i giá» của chúng ta, không phải tốn kém nhiá»u tiá»n bạc của chúng ta. ThÆ°á»ng tất cả những gì há» cần thì Ä‘Æ¡n giản là được thấy chúng ta lÆ°u tâm đến há».
Và dụ ngôn hôm nay má»i gá»i chúng ta hãy nhìn đến sá»± tÆ°Æ¡ng giao của chúng ta vá»›i ngÆ°á»i khác. Nó má»i gá»i chúng ta hãy tá»± há»i chÃnh mình: Chúng ta đáp ứng thế nà o vá»›i nhu cầu của ngÆ°á»i khác? Chúng ta có dừng bÆ°á»›c và sẵn sà ng giúp đỡ há» không? Hay chúng ta bá» Ä‘i, là m nhÆ° há» không hiện diện?
Äặc biệt, chúng ta có thi hà nh Ä‘iá»u nà y đối vá»›i các phần tá» trong gia đình chúng ta hay không? Má»™t dữ kiện buồn thảm của Ä‘á»i sống là đôi khi chúng ta đối xá» vá»›i ngÆ°á»i lạ còn tốt hÆ¡n vá»›i ngÆ°á»i thân, nhÆ° vợ chồng, cha mẹ, hay con cái.
Dụ ngôn hôm nay không má»i gá»i chúng ta Ä‘i ra xa, nguy hiểm đến tÃnh mạng và trở thà nh anh hùng. Nó má»i gá»i chúng ta đến vá»›i ngÆ°á»i khác, liá»u mất sá»± tá»± cao tá»± đại của mình và trở nên nhân bản hÆ¡n. Nó má»i gá»i chúng ta lên tiếng há»i, "Tôi có thể giúp gì không?" Và nếu lá»i ngỠý của chúng ta bị từ chối thì sao? NhÆ° ngÆ°á»i phụ nữ trong câu chuyện nó, "Thì có sao đâu!" Tối thiểu ai đó biết rằng chúng ta lÆ°u tâm đến há»™. Tối thiểu ai đó biết rằng chúng ta đã ngá» lá»i, "Tôi có thể giúp gì không?"
Lạy Chúa, xin ban cho chúng con cặp mắt để nhìn thấy sá»± Ä‘au khổ trong ánh mắt của ngÆ°á»i khác, nhất là những ngÆ°á»i trong chÃnh gia đình chúng con.
Lạy Chúa, xin ban cho chúng con đôi tai để nghe tiếng than khóc của ngÆ°á»i khác, nhất là những ngÆ°á»i cùng dòng máu vá»›i chúng con.
Lạy Chúa, xin ban cho chúng con lòng trắc ẩn để dám dÃnh dáng đến nhu cầu của ngÆ°á»i khác, nhất là nhu cầu của những ngÆ°á»i thân yêu của chúng con.
Lạy Chúa, xin ban cho chúng con sá»± khiêm tốn đừng bao giá» bá» qua vì sợ bị khÆ°á»›c từ. NhÆ°ng xin ban cho chúng con sá»± can đảm để đến vá»›i há» và há»i há», "Tôi có thể giúp gì không?" [Mục Lục]
40. Luáºt Samaritanô – Lm. Giuse Nguyá»…n Văn NghÄ©a
Câu chuyện kể của Chúa Giêsu vá» ngÆ°á»i Samarianô nhân háºu đã khởi hứng cho má»™t câu chuyện phim khá lý thú. Ná»™i dung chuyện phim nhÆ° sau: Má»™t cô sinh viên trÆ°á»ng y Ä‘ang há»c năm cuối chÆ°Æ¡ng trình y khoa má»™t lần kia chứng kiến má»™t ngÆ°á»i đứng tuổi máºp mạp Ä‘ang trong cÆ¡n Ä‘á»™t quỵ. Hoà n cảnh lúc ấy tháºt cấp bách, theo sá»± hiểu biết vá» y khoa mà cô sinh viên đã tiếp thu ở nhà trÆ°á»ng thì cần phải có má»™t tiểu phẩu nhá» nÆ¡i cổ nạn nhân má»›i có thể cứu sống nạn nhân kịp thá»i trÆ°á»›c khi Ä‘Æ°a và o bệnh viện cấp cứu. Cô sinh viên ngà nh y ấy đã theo tiếng lÆ°Æ¡ng tâm mà là m tiểu phẩu trÆ°á»›c khi được Ä‘Æ°a và o bệnh viện cấp cứu. Nạn nhân được cứu sống, nhÆ°ng lại bị má»™t di chứng là khó phát âm vì khi là m tiểu phẩu, cô sinh viên chÆ°a tốt nghiệp ấy bị má»™t sai sót nhá». Cô sinh viên bị nạn nhân kiện. Nhiá»u thế lá»±c không tốt cÅ©ng nhân cÆ¡ há»™i ấy để kiện luôn cả khoa và trÆ°á»ng mà cô sinh viên Ä‘ang theo há»c. Vụ kiện là m xôn xao dÆ° luáºn, trở thà nh Ä‘á» tại “hot†và cô sinh viên Ä‘ang ở trong cảnh thế bà chỉ vì lý do chÃnh là chÆ°a tốt nghiệp, chÆ°a có bằng chứng nháºn được phép hà nh nghá» y khoa. Và nhà trÆ°á»ng cÅ©ng nhÆ° bị liên lụy trách nhiệm đáng kể. Câu chuyện tưởng nhÆ° không có háºu ấy đã thay đổi và o phút chót khi viên luáºt sÆ° trẻ đầy tâm huyết đã tìm ra má»™t luáºt để bà o chữa đó là luáºt Samaritanô. Câu chuyện phim trở thà nh có háºu khi cô sinh viên được tòa tuyên vô tá»™i.
Thánh tông đồ dân ngoại nói: “Anh em đừng mắc nợ gì ai, ngoà i món nợ tÆ°Æ¡ng thân tÆ°Æ¡ng ái; vì ai yêu ngÆ°á»i thì đã chu toà n má»i Lá» Luáºt†(Rm 13,8). Có thể nói rằng luáºt tình yêu là luáºt của các luáºt. Tuy nhiên cần xác định thế nà o là yêu thÆ°Æ¡ng. DÆ°á»›i khÃa cạnh tiêu cá»±c, “đã yêu thÆ°Æ¡ng thì không là m hại ngÆ°á»i đồng loạiâ€(Rm 13,10). Khổng Tá» dạy: “Ká»· sở bất dục, váºt thi Æ° nhânâ€. Theo Tanmút Do Thái giáo thì Rapbi Hinlen cÅ©ng nói: “Äừng là m cho ngÆ°á»i khác Ä‘iá»u chÃnh mình không thÃchâ€. Ông Tobia cha, đã khuyên bảo ngÆ°á»i con má»™t đạo lý tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° trên: “Nà y con, hãy cẩn tháºn trong má»i việc con là m, và hãy tá» ra con là nhà gia giáo trong má»i cách ăn thói ở của con. Äiá»u gì con không thÃch thì cÅ©ng đừng là m cho ai cảâ€(Tb 4,14-15). Chúa Kitô đã Ä‘Æ°a luáºt tình yêu nà y đến táºn cùng vá»›i chiá»u kÃch tÃch cá»±c: “Váºy tất cả những gì anh em muốn ngÆ°á»i ta là m cho mình, thì chÃnh anh em cÅ©ng hãy là m cho ngÆ°á»i ta, vì luáºt Môsê và các lá»i ngôn sứ là thế đó†(Mt 7,12).
Bà i Tin mừng Chúa Nháºt XV TN C tÆ°á»ng thuáºt khi được Chúa Giêsu há»i rằng trong Luáºt đã viết những gì thì vị thông luáºt đã trả lá»i đó là : “NgÆ°Æ¡i phải yêu mến Äức Chúa, Thiên Chúa của ngÆ°Æ¡i, hết lòng, hết linh hồn, hết sức lá»±c, và hết trà khôn ngÆ°Æ¡i, và yêu mến ngÆ°á»i thân cáºn nhÆ° chÃnh mìnhâ€. Chúa Giêsu đã khẳng định rằng ông ta trả lá»i chÃnh xác và hãy là m nhÆ° váºy thì sẽ được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i là m gia nghiệp (x.Lc 10,25). Kitô hữu chúng ta Ãt băn khoăn hay tranh luáºn vá» giá»›i luáºt phải yêu mến Thiên Chúa hết lòng, hết sức, hết linh hồn và hết trà khôn. Quả tháºt nếu đã tin nháºn Thiên Chúa là căn nguyên và là cứu cánh của má»i váºt má»i loà i, nhất là loà i ngÆ°á»i chúng ta thì việc phải yêu mến Thiên Chúa trên hết má»i sá»± là lẽ tất yếu. Tuy nhiên, cÅ©ng nhÆ° vị thông luáºt kia, chúng ta nhiá»u khi cảm thấy khó khăn vá»›i giá»›i luáºt yêu tha nhân nhÆ° chÃnh mình.
Cá»±u Ước ghi rõ là phải yêu ngÆ°á»i thân cáºn nhÆ° chÃnh mình. Thế thì ai là ngÆ°á»i thân cáºn của chúng ta? Hạn từ ngÆ°á»i thân cáºn dÆ°á»ng nhÆ° giả thiết má»™t sá»± giá»›i hạn nà o đó cả vá» mối tÆ°Æ¡ng quan cÅ©ng nhÆ° Ä‘iá»u kiện hoà n cảnh. NgÆ°á»i Do Thái vốn Æ°u tiên đặt nặng mối dây tÆ°Æ¡ng quan niá»m tin tôn giáo, kế đến là là mối tÆ°Æ¡ng quan mà u da quốc tịch… Và chắc chắn trong phạm trù ngÆ°á»i thân cáºn không há» có kẻ thù. Chúng ta nháºn ra Ä‘iá»u nà y khi hỠđược dạy rằng “hãy yêu thÆ°Æ¡ng đồng loại và hãy ghét kẻ thù†(Mt 5,43).
Chúa Giêsu đã là m chÆ°ng há»ng vị thông luáºt kia, khi mở rá»™ng phạm trù ngÆ°á»i thân cáºn đến tất cả má»i ngÆ°á»i, không trừ ai. NgÆ°á»i lại còn khẳng định tÃnh tất yếu và vô Ä‘iá»u kiện của giá»›i luáºt yêu ngÆ°á»i. Câu chuyện “ngÆ°á»i Samaritanô nhân háºu†là má»™t và dụ minh há»a rõ nét. Dù là luáºt của nghi lá»… tế tá»± nhÆ° trÆ°á»ng hợp vị tÆ° tế hay dù là má»™t sá»± cẩn trá»ng, khôn ngoan cần có nhÆ° trÆ°á»ng hợp của vị trợ tế hay dù bất cứ lý do gì cÅ©ng không thể là nguyên cá»› khiến ta xao nhãng hay thoái thác nghÄ©a vụ sống yêu thÆ°Æ¡ng. Theo ná»™i dung câu chuyện kể, khi truyá»n cho vị thông luáºt là hãy Ä‘i và là m nhÆ° ngÆ°á»i Samaritanô nhân háºu thì Chúa Giêsu nhắc nhá»› vị ấy cÅ©ng nhÆ° chúng ta rằng đừng há»i ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi mà hãy tá»± há»i tôi là ngÆ°á»i thân cáºn của những ai. Chúng ta phải trở nên ngÆ°á»i thân cáºn của tất cả những ai Ä‘ang cần đến lòng xót thÆ°Æ¡ng, ngay ở đây và lúc nà y.
Là Kitô hữu, chúng ta không thể bá» qua ná»™i dung dụ ngôn cuá»™c phán xét chung trong Tin mừng Matthêu đã được Giáo há»™i viết thà nh lá»i kinh “mÆ°á»i bốn mối thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»iâ€. “Nà o những kẻ Cha Ta chúc phúc, hãy đến thừa hưởng VÆ°Æ¡ng Quốc dá»n sẵn cho các ngÆ°Æ¡i ngay từ tạo thiên láºp địa. Vì xÆ°a Ta đói, các ngÆ°Æ¡i đã cho Ta ăn; Ta khát, các ngÆ°Æ¡i đã cho Ta uống…Ta bảo tháºt các ngÆ°Æ¡i: má»—i lần các ngÆ°Æ¡i là m nhÆ° thế cho má»™t trong những anh em bé nhá» nhất của Ta đây, là các ngÆ°Æ¡i đã là m cho chÃnh Ta….Quân bị nguyá»n rủa kia, Ä‘i Ä‘i cho khuất mắt Ta mà và o lá»a Ä‘á»i Ä‘á»i, nÆ¡i dà nh cho tên Ãc Quá»· và các sứ thần của nó. Vì xÆ°a Ta đói các ngÆ°Æ¡i đã không choTa ăn; Ta khát các ngÆ°Æ¡i đã không cho uống; Ta là khách lạ, các ngÆ°Æ¡i đã không tiếp rÆ°á»›c, Ta mình trần, các ngÆ°Æ¡i đã không cho mặc…â€(Mt 25,31-46).
“Hãy Ä‘i và hãy là m nhÆ° ngÆ°á»i Samaritanô nhân háºu!†Má»™t lệnh truyá»n mang tÃnh cấp thiết vì nó liên hệ đến hạnh phúc vÄ©nh cá»u của chúng ta. Lạy Chúa, con phải là ngÆ°á»i thân cáºn của ai đây? Không phải ở đâu xa hay là ngà y mai, nhÆ°ng hôm nay và ở nÆ¡i nà y, lạy Chúa, những ai Ä‘ang cần lòng thÆ°Æ¡ng xót, sá»± cứu giúp và nâng đỡ của con? Nếu tháºt lòng và xác tÃn vá»›i lá»i cầu nguyện trên, chắc chắn chúng ta sẽ biết phải là m gì để được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i là m gia nghiệp. [Mục Lục]
41. Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi? - Lm VÅ© Phan Long
Trong lãnh vá»±c yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i thân cáºn, ngÆ°á»i ta không được nghÄ© từ bản thân, nhÆ°ng phải khởi Ä‘i từ nhu cầu thá»±c tế của bất cứ ngÆ°á»i nà o ta gặp trên Ä‘Æ°á»ng ta Ä‘i.
- NGỮ CẢNH
Äức Giêsu vừa má»›i đặt đối láºp các môn đệ nhÆ° là “những ngÆ°á»i bé má»n†vá»›i “các báºc khôn ngoan thông thái†(10,21); NgÆ°á»i tuyên bố rằng các môn đệ có phúc vì được thấy được nghe nhiá»u Ä‘iá»u mà các ngôn sứ và vua chúa không được (10,23-24). Nay tác giả Lc tiếp tục phần tÆ°á»ng thuáºt hà nh trình lên Giêrusalem bằng cách giá»›i thiệu má»™t trong các vị thông thái để ông nà y há»i Äức Giêsu và trắc nghiệm giáo huấn của NgÆ°á»i (10,25-28). Mối phúc được công bố trên các môn đệ nay được nối tiếp bằng má»™t Ä‘oạn văn mang tÃnh khuyến thiện nói vá» sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i và tình yêu đối vá»›i Thiên Chúa và ngÆ°á»i thân cáºn. Sau đó, do vị thông luáºt còn cáºt vấn, Äức Giêsu đã kể Dụ ngôn ngÆ°á»i Samari nhân háºu (10,29-37) để minh hoạ đòi há»i của tình yêu.
- BỠCỤC
Bản văn có thể chia thà nh hai phần chÃnh:
1) Äiá»u kiện để được sống Ä‘á»i Ä‘á»i (10,25-28):- NgÆ°á»i thông luáºt đặt câu há»i (c. 25),
- Äức Giêsu trả lá»i bằng câu há»i (c.26),
- NgÆ°á»i thông luáºt trả lá»i bằng cách trÃch Kinh Thánh (c. 27),
- Äức Giêsu xác nháºn (c. 28);
2) Dụ ngôn ngÆ°á»i Samari nhân háºu (10,29-37):
- NgÆ°á»i thông luáºt cáºt vấn (c. 29),
- Äức Giêsu kể dụ ngôn để Ä‘Æ°a tá»›i câu há»i (cc. 30-36),
- NgÆ°á»i thông luáºt trả lá»i (c. 37a),
- Äức Giêsu xác nháºn (c. 37b).
- VÀI ÄIỂM CHÚ GIẢI
- Thá» (25): Äá»™ng từ ekpeirazein, “testâ€, để diá»…n tả má»™t thái Ä‘á»™ thù nghịch. ChÃnh câu há»i vá» ngÆ°á»i thân cáºn má»›i là cái bẫy giăng ra cho Äức Giêsu.
- NgÆ°Æ¡i phải yêu mến Äức Chúa, Thiên Chúa của ngÆ°Æ¡i (27): TrÆ°á»›c tiên, vị thông luáºt trÃch Änl 6,5 theo bản LXX. Äây là phần mở đầu của kinh Shema, tức là lá»i tuyên xÆ°ng đức tin mà ngÆ°á»i Do Thái Ä‘á»c má»—i ngà y hai lần.
Các phÆ°Æ¡ng diện của con ngÆ°á»i được nói đến ở đây phải được hiểu theo nghÄ©a Cá»±u Ước: kardia, “tim, lòngâ€, là những phản ứng cảm xúc nhanh nhạy của con ngÆ°á»i; psychê, “linh hồnâ€, là sinh lá»±c và khả năng nháºn thức; ischys, “sức lá»±câ€, là chiá»u hÆ°á»›ng bản năng, và dianoia, “trà khônâ€, là khả năng trà tuệ và lên kế hoạch. Tổng hợp lại, các phÆ°Æ¡ng diện nà y muốn diá»…n tả toà n thể con ngÆ°á»i.
- yêu mến ngÆ°á»i thân cáºn nhÆ° chÃnh mình (27): Câu đáp thứ hai nà y trÃch Lv 19,18b (vẫn theo bản LXX), nhÆ°ng nối vá»›i câu trÆ°á»›c nhÆ° má»™t Ä‘Æ¡n vị duy nhất. Không có chá»— nà o trong Cá»±u Ước liên kết hai Ä‘iá»u nà y vá»›i nhau cả. ChÃnh Äức Giêsu đã xác nháºn cách là m nà y, và nhÆ° thế NgÆ°á»i đã Ä‘Æ¡n giản hoá mà cÅ©ng là đà o sâu 613 qui định của Lá» Luáºt.
Trong sách Lêvi, “ngÆ°á»i thân cáºn†ở thế song đối vá»›i “những con cái của dân ngÆ°Æ¡iâ€, nghÄ©a là ngÆ°á»i Ãt-ra-en. Ở Lv 19,34, tình yêu có mở rá»™ng đến cả “ngoại kiá»u†(gêr) trong xứ (x. Änl 19,10), nhÆ°ng không mở ra vá»›i những ngÆ°á»i khác, chẳng hạn các gôyým, “các dân [ngoại]â€.
- Cứ là m nhÆ° váºy là sẽ được sống (28): nghÄ©a là được sống Ä‘á»i Ä‘á»i. Chỉ ngÆ°á»i nà o Ä‘Æ°a Ä‘iá»u răn yêu thÆ°Æ¡ng ra thá»±c hà nh thì má»›i đạt được sá»± sống. Äá»™ng từ zêsê (“anh sẽ được sốngâ€) rất có thể gợi đến Lv 18,5 là câu có lá»i hứa ban sá»± sống cho ai vâng phục các quy tắc và quyết định của Äức Chúa. NhÆ° thế, những lá»i Äức Giêsu nói đã thêm và o má»™t lá»i khuyên cho lệnh truyá»n của Lá» Luáºt vì lệnh truyá»n nà y vẫn còn có tÃnh lý thuyết. Và đây chÃnh là bà i giáo lý tác giả Lc nhắm gá»i đến cho Ä‘á»™c giả Kitô hữu.
- từ Giêrusalem xuống Giêrikhô (30): Theo sá» gia Gioxép (J.W. 4.8,3 § 474), còn Ä‘Æ°á»ng nà y dà i khoảng 150 stadia (khoảng mÆ°á»i tám dặm, má»™t dặm [stadion] dà i khoảng 185m) Ä‘i qua vùng “sa mạc và lởm chởm đáâ€. Giêrikhô, “thà nh phố chà là †(2 Sb 28,15), nằm ká» ranh giá»›i miá»n Pêrê, dá»c theo má»™t tuyến Ä‘Æ°á»ng giao thông quan trá»ng, là má»™t Ä‘iểm chiến lược mà đế quốc Rôma quan tâm trong việc cai trị Giuđê. Tại đây ngÆ°á»i ta dá»… gặp các nhân viên của đế quốc hoặc các sÄ© quan, binh lÃnh Rôma. Thà nh nà y không phải là Giêrikhô thá»i Cá»±u Ước (= Tell es-Sultan), mà là thà nh được Hêrôđê Cả thiết láºp khoảng má»™t dặm rưỡi vá» phÃa nam trên bá» tây của cánh đồng GioÄ‘an.
- má»™t thầy tÆ° tế (31): Rất có thể thầy đã xong thá»i gian phục dịch tại Äá»n Thá» Giêrusalem, nay Ä‘ang Ä‘i vá» nhà . Truyá»n thống kinh sÆ° sau nà y cho biết Giêrikhô là nÆ¡i có má»™t số tÆ° tế cÆ° ngụ.
- má»™t thầy Lêvi (32): Tên nà y lúc đầu chỉ má»™t thà nh viên của chi há» Lêvi, tức má»™t con cháu của ngÆ°á»i con thứ ba của Giacóp (St 29,34). Trong Cá»±u Ước, danh hiệu “thầy Lêvi†thÆ°á»ng được dùng để gá»i những ngÆ°á»i không thuá»™c dòng dõi Aharon, nhÆ°ng được giao cho là m những việc lặt vặt liên hệ đến việc phụng tá»± và các nghi thức ở Äá»n Thá».
- ngÆ°á»i Samari (33; x. 9,52): tức dân cÆ° Samari. Samari là kinh đô của vÆ°Æ¡ng quốc phÃa Bắc do vua Omri sáng láºp và o khoảng năm 870 tr CHÚA GIÊSU. Sau nà y, tên gá»i “ngÆ°á»i Samari†(hl. Samaritês) trở thà nh má»™t tên gá»i mang tÃnh chủng tá»™c và tôn giáo để chỉ những ngÆ°á»i cÆ° ngụ trong miá»n đất giữa Giuđê và Galilê, vá» phÃa tây sông GioÄ‘an. Sá»± Ä‘oạn tuyệt giữa ngÆ°á»i Samari và ngÆ°á»i Do Thái được giải thÃch khác nhau tuỳ má»—i bên. ThÆ°á»ng ngÆ°á»i ta cho rằng có sá»± chia lìa đó là do có việc đế quốc Ãtsua Ä‘Æ°a ngÆ°á»i Do Thái Ä‘i lÆ°u Ä‘Ã y sau khi chiếm được đất nÆ°á»›c năm 722 tr CHÚA GIÊSU và đưa những ngÆ°á»i không phải là Do Thái và o là m thá»±c dân ở trong miá»n đó (2 V 17,24). Có lẽ cÅ©ng do đó mà sau nà y những ngÆ°á»i ở lại quê nhà đả phá những ngÆ°á»i Do Thái hồi hÆ°Æ¡ng khi những ngÆ°á»i nà y xây lại thà nh và Äá»n Thá» Giêrusalem (x. Er 4,2-24; Nkm 2,19; 4,2-9). Dù thế nà o, những ngÆ°á»i Samari chỉ chấp nháºn Bá»™ NgÅ© ThÆ° là Kinh Thánh và đã xây má»™t Ä‘á»n thá» trên núi Garidim (Tell er-Râs) và o thá»i Hy-lạp (Ä‘á»n nà y đã bị phá huá»· dÆ°á»›i thá»i Gioan Hiếccanô, khoảng năm 128 tr CHÚA GIÊSU).
- chạnh lòng thÆ°Æ¡ng (33): Äá»™ng từ splanchnizesthai có nghÄ©a là “đau lòng, lòng quặn thắtâ€.
- à NGHĨA CỦA BẢN VĂN
* Äiá»u kiện để được sống Ä‘á»i Ä‘á»i (25-28)
Chuyện xảy ra khi má»™t vị thông luáºt há»i Äức Giêsu: “ThÆ°a Thầy, tôi phải là m gì để được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i là m gia nghiệp?â€. Ông quan tâm đến sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i. Ông xác tÃn rằng ông phải là m Ä‘iá»u gì đó để có sá»± sống nà y, chứ sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i không từ trá»i rÆ¡i xuống. Câu há»i nà y Ä‘i xa hÆ¡n những mối báºn tâm và lợi lá»™c hằng ngà y. Câu há»i nà y giả thiết là má»i sá»± không chấm dứt vá»›i cái chết, nhÆ°ng có má»™t sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i, không há» mai má»™t, má»™t sá»± sống vượt thắng cái chết. Vá»›i mối báºn tâm có ý thức và vá»›i tinh thần trách nhiệm, vị thông luáºt há»i: “Tôi phải là m gì để cuá»™c sống bên kia cái chết không trở thà nh cho tôi má»™t hoà n cảnh bị phạt, nhÆ°ng là má»™t sá»± sống vÄ©nh cá»u đầy niá»m vui?â€.
Giống nhÆ° Äức Giêsu, vị thông luáºt cÅ©ng Ä‘i từ tiá»n giả định là có má»™t sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i. Ông hoà n toà n đồng ý là để đạt được sá»± sống ấy, dứt khoát phải yêu mến Thiên Chúa và ngÆ°á»i thân cáºn trong cuá»™c sống hiện tại. Äức Giêsu đã đánh giá là ông trả lá»i đúng và đỠnghị cứ là m nhÆ° thế.
* Dụ ngôn ngÆ°á»i Samari nhân háºu (29-37)
Cảm thấy bị nhục vì phải tá»± tìm câu trả lá»i, vị thông luáºt chuyển sang bình diện suy lý: “Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi? Ai thuá»™c vá» khối những ngÆ°á»i mà tôi phải yêu thÆ°Æ¡ng nhÆ° chÃnh mình tôi?â€. DÆ°á»ng nhÆ° ông xác tÃn rằng phải có những giá»›i hạn trong số những ngÆ°á»i mà ông phải yêu thÆ°Æ¡ng. Äối vá»›i ngÆ°á»i Do Thái, chỉ ngÆ°á»i đồng hÆ°Æ¡ng má»›i được coi nhÆ° là ngÆ°á»i thân cáºn, và ngÆ°á»i ta má»›i phải yêu thÆ°Æ¡ng và giúp đỡ. Vẫn tá» ra mình là m chủ cuá»™c tranh luáºn, Äức Giêsu coi câu há»i của vị thông luáºt là quan trá»ng, và vì nhắm phục vụ công cuá»™c cứu Ä‘á»™ các linh hồn, NgÆ°á»i trả lá»i bằng dụ ngôn “NgÆ°á»i Samari nhân háºuâ€.
Con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i từ Giêrusalem xuống Giêrikhô băng qua sa mạc. Cho đến cuối thế ká»· XX, đây là má»™t con Ä‘Æ°á»ng không an toà n, thÆ°á»ng xuyên bị các đám cÆ°á»›p tấn công. Má»™t ngÆ°á»i vô danh, không rõ địa vị, nòi giống, quốc tịch và tôn giáo, đã rÆ¡i và o tay bá»n cÆ°á»›p. Ông bị đánh nhừ tá», rồi bị bá» mặc bên vệ Ä‘Æ°á»ng giở sống giở chết: đây là má»™t tình cảnh hết sức quẫn bách. Nói rằng má»™t con ngÆ°á»i ở trong tình cảnh ấy cần được giúp đỡ, và ai giúp đỡ ngÆ°á»i ấy là thân cáºn của ngÆ°á»i ấy, Ä‘iá»u nà y tháºt rõ rà ng trÆ°á»›c mắt má»i ngÆ°á»i. Thầy tÆ° tế và thầy Lêvi đã thấy con ngÆ°á»i nằm đó dở sống dở chết, nhÆ°ng đã sang bên kia Ä‘Æ°á»ng mà tiếp tục bÆ°á»›c Ä‘i. Sá»± báºn tâm đến sá»± an toà n và sá»± tiện nghi thì mạnh hÆ¡n lòng đồng cảm đối vá»›i ngÆ°á»i bị nạn. Lối xá» sá»± của ngÆ°á»i Samari khác hẳn. Ông hà nh Ä‘á»™ng cách gÆ°Æ¡ng mẫu, ông đẩy má»i sá»± khác và o bình diện thứ hai và chỉ còn thấy tình trạng cần kÃp của con ngÆ°á»i Ä‘ang nằm trên Ä‘Æ°á»ng dở sống dở chết. Ông Ä‘au lòng trÆ°á»›c tình cảnh đáng thÆ°Æ¡ng, ông tìm má»i cách để kéo anh ta ra khá»i tình trạng nguy kịch cà ng nhanh cà ng tốt. Ông đã táºn dụng tất cả những gì ông có để cứu giúp ngÆ°á»i bị nạn (dầu, rượu, con lừa, bạc).
Äức Giêsu đã cố tình chá»n má»™t ngÆ°á»i Samari là m kiểu mẫu. Hạng ngÆ°á»i lạc đạo ấy, không há» có kiến thức của nhà luáºt há»c, cÅ©ng không có phẩm cách của vị tÆ° tế hay thầy Lêvi, lại tá» ra hết sức nhân ái và đạo đức. Ông đã thá»±c hà nh hai Ä‘iá»u răn lá»›n của Cá»±u Ước vỠđức mến. Do đó, chÃnh ông má»›i đáng được gá»i là ngÆ°á»i Ãt-ra-en chân chÃnh.
Äức Giêsu cho thấy rằng trong vấn Ä‘á» yêu thÆ°Æ¡ng, không thể vạch ra má»™t giá»›i hạn chÃnh xác. NgÆ°á»i không nêu ra những tiêu chÃ, xác định má»™t con số giá»›i hạn gồm những kẻ mà ta phải yêu thÆ°Æ¡ng. NhÆ° trong những trÆ°á»ng hợp khác, NgÆ°á»i thay đổi hÆ°á»›ng nhìn, mở rá»™ng chân trá»i. Vị thông luáºt há»i: “Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi, kẻ mà tôi phải yêu thÆ°Æ¡ng?â€. Äức Giêsu đảo ngược câu há»i: “Ai đã tá» ra là [ai đã trở thà nh] ngÆ°á»i thân cáºn vá»›i ngÆ°á»i đã bị rÆ¡i và o tay kẻ cÆ°á»›p?â€. NhÆ° thế, NgÆ°á»i đã thay đổi tầm nhìn. Dụ ngôn và câu há»i cuối cùng của Äức Giêsu hoà n toà n trả lá»i cho câu há»i đầu tiên của vị thông luáºt: “ThÆ°a Thầy, tôi phải là m gì để được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i là m gia nghiệp?†(c. 25).
+ Kết luáºn
Trong lãnh vá»±c yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i thân cáºn, ngÆ°á»i ta không được nghÄ© từ bản thân, nhÆ°ng phải khởi Ä‘i từ nhu cầu thá»±c tế của bất cứ ngÆ°á»i nà o ta gặp trên Ä‘Æ°á»ng ta Ä‘i. Chỉ khi đó, Ä‘á»i sống ta má»›i trở thà nh con Ä‘Æ°á»ng Ä‘Æ°a tá»›i cuá»™c sống vÄ©nh cá»u. Vị thông luáºt tưởng có thể giữ cuá»™c tranh luáºn trên bình diện lý thuyết, nà o ngá» Äức Giêsu đã Ä‘Æ°a được ông vá» bình diện những thá»±c tại sống Ä‘á»™ng và đặt ông trÆ°á»›c má»™t chá»n lá»±a: “Ông hãy Ä‘i, và cÅ©ng hãy là m nhÆ° váºy†(c. 37).
- GỢI à SUY NIỆM
Có má»™t thái Ä‘á»™ ngược lại vá»›i thái Ä‘á»™ của vị thông luáºt: “Tôi chẳng há» quan tâm tìm biết là sau cái chết, sá»± sống có tiếp tục chăng và chuyện nà y xảy ra nhÆ° thế nà o. Tôi Ä‘ang có khá nhiá»u chuyện báºn bịu vá»›i cuá»™c sống hiện tại rồi, nên không muốn nặng lòng vá»›i những mối báºn tâm vá» sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i. Äà ng khác, ngÆ°á»i ta không biết được gì chắc chắn. Tôi tìm cách thoả mãn các ná»—i niá»m chá» mong của tôi trong Ä‘á»i sống hiện tại, chứ không quan tâm đến má»™t sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i có thể cóâ€. Má»™t thái Ä‘á»™ nhÆ° thế đã bị Äức Giêsu đánh giá là “ngu†(Lc 12,13-21). NgÆ°á»i ta không thể giải quyết má»™t câu há»i bằng cách nhắm mắt lại và không muốn chấp nháºn nó. NgÆ°á»i ta tránh trả lá»i má»™t cách có trách nhiệm câu há»i vá» sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i, bằng cách nói rằng ngÆ°á»i ta không muốn dÃnh dáng gì đến nó. Ngược lại đối vá»›i Äức Giêsu, sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i là má»™t thá»±c tại quyết định. Bởi vì nếu không có sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i, nếu không có trách nhiệm trÆ°á»›c Thiên Chúa hằng sống, thì rốt cuá»™c ngÆ°á»i ta xá» sá»± thế nà o trên con Ä‘Æ°á»ng Ä‘Æ°a tá»›i Giêrikhô cÅ©ng chẳng quan trá»ng gì. Chẳng bao lâu ngÆ°á»i ta sẽ quên Ä‘i má»i sá»±. Sẽ chẳng có ai cáºt vấn tôi và tôi sẽ chẳng phải trả lẽ vá»›i ai cả. NhÆ°ng trách nhiệm trÆ°á»›c mặt Thiên Chúa không phải là chuyện xa lạ vá»›i thế giá»›i; trách nhiệm nà y Ä‘Æ°a tá»›i trung tâm của Ä‘á»i sống hiện tại của chúng ta và qui định hình thức của Ä‘á»i sống nà y. Nó qui định Ä‘iá»u gì là đúng và điá»u gì là sai trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘Æ°a tá»›i Giêrikhô. Không có trách nhiệm nà y, chỉ còn má»™t vấn Ä‘á» duy nhất là là m thế nà o sống cà ng lâu cà ng tốt và sống cà ng thoải mái cà ng tốt.Ta không thể nói: “NgÆ°á»i thân cáºn của tôi có thể còn là ngÆ°á»i bà con Ä‘á»i thứ ba; ngÆ°á»i cÆ° ngụ cùng Ä‘Æ°á»ng phố vá»›i tôi; ngÆ°á»i cùng là m việc trong má»™t xà nghiệp vá»›i tôi; ngÆ°á»i có thiện cảm vá»›i tôi, v.v.â€. Äức Giêsu không chấp nháºn những giá»›i hạn cho tình yêu thÆ°Æ¡ng đối vá»›i ngÆ°á»i khác. Tôi không được suy nghÄ© khởi Ä‘i từ chÃnh bản thân: “Tôi còn buá»™c phải là m cho ai Ä‘iá»u gì? Tôi [còn] phải giúp đỡ ai? Kể từ Ä‘iểm đó, chuyện ấy không còn dÃnh dáng đến tôi nữa?â€. Không phải là báºc há» hà ng hoặc mối thiện cảm sẽ qui định ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi, nhÆ°ng là tình trạng cần được giúp đỡ thá»±c sá»± trong đó ngÆ°á»i kia Ä‘ang lâm và o. Bất cứ ai xuất hiện trên Ä‘Æ°á»ng tôi Ä‘i, mà đang ở trong tình trạng quẫn bách, Ä‘á»u là ngÆ°á»i thân cáºn mà tôi phải yêu thÆ°Æ¡ng và giúp đỡ.Muốn thá»±c sá»± giúp đỡ ngÆ°á»i lâm nạn, ngÆ°á»i ta phải dấn thân và o trá»n vẹn. Việc ấy có thể là m cho ta phải mất thì giá», tốn phà tiá»n bạc, gây phiá»n toái, là m xáo trá»™n sá»± yên tÄ©nh cÅ©ng nhÆ° chÆ°Æ¡ng trình, tháºm chà có thể kèm theo má»™t nguy hiểm cho mình nữa. NhÆ°ng đấy chÃnh là thá»±c sá»± yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i thân cáºn, má»™t tình yêu Ä‘Æ°a đến sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i. NhÆ° thế, phải luôn mở mắt và có trái tim sẵn sà ng để nháºn ra được rằng ai Ä‘ang tháºt sá»± cần được tôi giúp đỡ và tôi phải giúp đỡ ngÆ°á»i ấy thế nà o. Hôm nay trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘á»i, vẫn còn có vô số “kẻ cÆ°á»›pâ€, nên sẽ còn vô số ngÆ°á»i rÆ¡i và o tay “kẻ cÆ°á»›pâ€, nằm trên Ä‘Æ°á»ng ta Ä‘i, và chỠđợi ta trợ giúp.Câu há»i vá» sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i Ä‘Æ°a thẳng và o cuá»™c sống má»—i ngà y của chúng ta. Chúng ta phải chịu trách nhiệm vá» lá»™ trình chúng ta theo hằng ngà y, sao cho lá»™ trình nà y trở thà nh hà nh trình Ä‘Æ°a chúng ta đến sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i. Muốn thế, cần biết không vá»™i và ng lo cho bản thân và lo cho những dá»± phóng riêng tÆ°, nhÆ°ng biết dừng lại để mau mắn giúp đỡ những ai ở bên vệ Ä‘Æ°á»ng Ä‘ang cần được cứu giúp.Äức mến phải phát xuất từ lòng của từng con ngÆ°á»i, phải thiết thá»±c và hữu hiệu. NgÆ°á»i Samari đã dừng lại, băng bó vết thÆ°Æ¡ng, thanh toán má»i chi phà cho chủ quán. Ông không cần tìm hiểu xem đây phải chăng là má»™t ngÆ°á»i Do Thái, tức má»™t kẻ thù không Ä‘á»™i trá»i chung. Ông chỉ cần biết đây là má»™t ngÆ°á»i đáng thÆ°Æ¡ng cần được cứu giúp, và ông đã cứu giúp. [Mục Lục]
42. Chú giải của Noel Quesson
Và nà y có ngÆ°á»i thông luáºt kia đứng lên há»i Äức Giêsu để thá» NgÆ°á»i rằng: "ThÆ°a Thầy, tôi phải là m gì để được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i là m gia nghiệp?â€
Và o thá»i Äức Giêsu, câu há»i nà y tất nhiên không phải má»i ngÆ°á»i Do Thái Ä‘á»u đặt ra. Những ngÆ°á»i Pha-ri-sêu tin có Ä‘á»i sau và sá»± sống lại của ngÆ°á»i chết. NhÆ°ng những ngÆ°á»i Sa-Ä‘u-xê-ô không tin chuyện đó.
Ngà y nay, những ngÆ°á»i ở xung quanh chúng ta tiếp tục có những ý kiến trái ngược vá» vấn đỠđó. Váºy, Ä‘iá»u nà y không có gì là má»›i cả. Dù câu trả lá»i là khẳng định hay phủ định thì vấn Ä‘á» Ä‘á»i sống vÄ©nh cá»u là má»™t trong những vấn Ä‘á» nghiêm trá»ng nhất mà con ngÆ°á»i có thể tá»± đặt ra, má»™t vấn Ä‘á» nghiêm túc nhất, mà sá»± được thua, rất là mạo hiểm. Pascal đã thá» Ä‘em lại má»™t câu trả lá»i nổi tiếng cho vấn đỠđó vá»›i "sá»± đánh cuá»™c của Pascal" (TÆ° tÆ°á»ng 343): "Thiên Chúa hiện hữu hoặc không hiện hữu. NhÆ°ng chúng ta nghiêng vá» phÃa nà o? Phải đánh cuá»™c thôi. Äiá»u nà y không cố ý bạn đã bị lôi kéo và o rồi. Khi chá»n "Thiên Chúa hiện hữuâ€, nếu bạn thắng, bạn được tất cả; nếu bạn thua, bạn không mất gì cả. Váºy bạn hãy đánh cuá»™c NgÆ°á»i hiện hữu không chút ngần ngại... Ở đây bạn được má»™t cuá»™c sống vô cùng vá»›i hạnh phúc vô táºn, má»™t khả năng được cuá»™c đổi lại má»™t con số hữu hạn, những khả năng mất mát, và điá»u bạn dùng đặt cược cÅ©ng hữu hạn. Äiá»u nà y loại bá» hết má»i do dá»±... "
Thá»±c váºy, hai giả thuyết (Thiên Chúa hiện hữu... Thiên Chúa không hiện hữu) không có cùng má»™t trá»ng lượng. Nếu chúng ta muốn đánh cuá»™c trên vấn Ä‘á» nà y, váºy có má»™t sá»± chá»n lá»±a giữa "mặt sấp" và "mặt ngá»a": má»™t cÆ¡ may trên má»™t con số giá»›i hạn các ngẫu nhiên. NhÆ°ng nếu chúng ta nháºn định vá» cái được có thể xảy ra (tất cả... hoặc không gì cả), lúc đó, theo Pascal, không ngÆ°á»i đánh cuá»™c nà o mà không ngần ngại chá»n lá»±a, "Äiá»u xấu nà o xảy đến vá»›i bạn khi thá»±c hiện sá»± chá»n lá»±a ấy? bạn sẽ sống trung tÃn, khiêm nhÆ°á»ng, biết Æ¡n, từ thiện, là má»™t ngÆ°á»i bạn chân thà nh, trung thá»±c.
Thá»±c ra, bạn sẽ không sống trong những lạc thú bại hoại, trong vinh quang, trong các thú vui; nhÆ°ng bạn sẽ không có những Ä‘iá»u vui mừng khác đó sao? Tôi nói vá»›i bạn rằng bạn sẽ thu được những Ä‘iá»u đó ngay trong cuá»™c Ä‘á»i nà y; và ở má»—i bÆ°á»›c chân bạn thá»±c hiện trên con Ä‘Æ°á»ng ấy bạn sẽ thấy rõ sá»± chắc chắn của sá»± thắng cuá»™c và sá»± hÆ° vô của Ä‘iá»u mà bạn dùng để đặt cuá»™c, rồi bạn sẽ biết rằng bạn đã đánh cược cho má»™t Ä‘iá»u chắc chắn, vô cùng, mà bạn đã không cho gì cho sá»± đánh cược ấy".
Má»i thá»i đại và trong má»i ná»n văn minh, con ngÆ°á»i Ä‘á»u hy vá»ng và o "má»™t Ä‘á»i sauâ€. Äức Giêsu thÆ°á»ng nói vá» nó. NgÆ°á»i cÅ©ng nói rằng "Ä‘á»i sống vÄ©nh cá»u†ấy đã được bắt đầu. Äối vá»›i những ai tin, nó đã có mặt nó đã được sống, dù rằng chÆ°a hoà n thà nh, dÄ© nhiên rồi. NhÆ°ng sá»± sống ấy chủ yếu là gì? Và phải là m gì để có nó? Äó là câu há»i của ngÆ°á»i thông luáºt. CÅ©ng là câu há»i của chúng ta.
NgÆ°á»i đáp: "Trong Luáºt đã viết gì? ông Ä‘á»c thế nà o? Ông ấy thÆ°a: "NgÆ°Æ¡i hãy yêu mến Äức Chúa, Thiên Chúa của ngÆ°Æ¡i, hết lòng, hết linh hồn, hết sức lá»±c, và hết trà khôn ngÆ°á»i và ngÆ°á»i thân cáºn nhÆ° chÃnh mình" Äức Giêsu bảo ông ta: "ông trả lá»i đúng lắm. Cứ là m nhÆ° váºy là sẽ được sống".
TrÆ°á»›c hết, ngÆ°á»i thông Luáºt Ä‘á»c lại kinh cầu hằng ngà y của những ngÆ°á»i Do Thái, Kinh Shéma, trÃch ra từ sách Äệ Nhị Luáºt 6,5. Äức Giêsu cÅ©ng thÆ°á»ng Ä‘á»c kinh ấy má»—i ngà y nhiá»u lần. NhÆ°ng NgÆ°á»i thêm và o má»™t Ä‘oạn rút ra từ sách Lê vi 19,18.
Äể được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i, phải yêu thÆ°Æ¡ng! Yêu thÆ°Æ¡ng! Câu há»i và câu trả lá»i ấy cÅ©ng được tìm thấy trong hai Tin Mừng nhất lãm khác (Mát thêu 22, 34-40; Máccô 12, 28-31). NhÆ°ng chÃnh Lu ca không còn phân biệt má»™t giá»›i răn "thứ nhất" và má»™t giá»›i răn "thứ hai" lòng yêu mến Thiên Chúa và lòng yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i thân cáºn không thể tách rá»i nhau. Còn trong cuá»™c Ä‘á»i tôi, có được nhÆ° thế không?
NhÆ°ng ông ấy muốn chứng tá» là mình có lý, nên má»›i thÆ°a cùng Äức Giêsu rằng: "NhÆ°ng ai là ngÆ°á»i nhân cáºn của tôi?â€
Cho tới lúc nà y, chúng ta chưa thấy có gì độc đáo.
Giáo huấn của Äức Giêsu không khác Luáºt của Cá»±u Ước... và luáºt của má»i tôn giáo lá»›n. Sứ Ä‘iệp của Äức Giêsu nhân bản má»™t cách sâu xa. Yêu thÆ°Æ¡ng là luáºt ná»n tảng của con ngÆ°á»i.
NhÆ°ng câu trả lá»i của Äức Giêsu cho câu há»i: "Ai là ngÆ°á»i thân của của tôi?" sẽ hÆ°á»›ng chúng ta vá» cái má»›i mẻ tháºt sá»± có tÃnh cách mạng của Tin Mừng. Äây là má»™t tình yêu phổ quát, yêu thÆ°Æ¡ng cả "kẻ thù†mình.
Äức Giêsu đáp: "Má»™t ngÆ°á»i kia từ Giê-ru-sa-lem xuống Giê-ri-khô, dá»c Ä‘Æ°á»ng bị rÆ¡i và o tay kẻ cÆ°á»›p. Chúng lá»™t sạch ngÆ°á»i ấy đánh nhừ tá», rồi bá» Ä‘i, để mặc ngÆ°á»i ấy ná»a sống, ná»a chết. Tình cá», có thầy tÆ° tế cÅ©ng Ä‘i xuống trên con Ä‘Æ°á»ng ấy. Trông thấy ngÆ°á»i nà y, ông tránh qua bên kia mà đi. Rồi cÅ©ng thế, má»™t thầy Lê vi Ä‘i tá»›i chá»— ấy, cÅ©ng thấy, cÅ©ng tránh qua bên kia mà đi...
Má»™t "thầy tÆ° tế", má»™t "thầy Lê vi"! Äức Giêsu dùng cách nói mạnh. Hai chuyên viên vá» sá»± thá» phụng, hai nhà phụng vụ của Äá»n thá», lo lắng tuân giữ tỉ mỉ Luáºt và các nghi thức. Äức Giêsu lấy hai hạng ngÆ°á»i ấy để cho chúng ta và dụ vá» việc không nên là m! Hai ngÆ°á»i nà y, luôn chăm lo phục vụ Thiên Chúa nhÆ°ng có má»™t thái Ä‘á»™ hoà n toà n ghê tởm đối vá»›i con ngÆ°á»i. Ngà y nay, các toà án dù không phải của Kitô giáo hẳn phải buá»™c há» và o tá»™i danh "không giúp đỡ ngÆ°á»i Ä‘ang gặp nguy hiểm". Tuy nhiên, từ quan Ä‘iểm riêng, há» có lý: trong tâm thức và Luáºt Do Thái, há» nghÄ© rằng bổn pháºn của há» là không được "sá» và o máu†để được ở trong tình trạng thanh khiết vá» nghi thức và để bảo đảm việc phụng vụ tại Äá»n thá». NhÆ° thế, trong Ä‘á»i sống của chúng ta, má»™t đôi khi chúng ta cáo từ không muốn giúp đỡ bằng cách viện ra những lý do tất cả thiện ý.
Bằng việc cố ý chá»n lá»±a hai và dụ đó, Äức Giêsu nhắc lại cho chúng ta má»™t chân lý quan trá»ng của Kinh Thánh (Ô-sê 6,6) mà NgÆ°á»i đã dùng hai lần để bà o chữa việc NgÆ°á»i không tôn trá»ng Luáºt phụng tá»±, vì lợi Ãch cho má»™t luáºt khác quan trá»ng hÆ¡n vá» tình yêu thÆ°Æ¡ng huynh đệ (Mát-thêu 9,13- 12,7; 23,23). Sá»± lặp lại nà y, sá»± nhấn mạnh nà y rất có ý nghÄ©a. Thiên Chúa gắn cho sá»± "thá»±c hà nh" bác ái và phục vụ tha nhân trong Ä‘á»i sống hằng ngà y tầm quan trá»ng to lá»›n hÆ¡n việc thá»±c hà nh phụng tá»± và cầu nguyện của chúng ta. NgÆ°á»i ta không phục vụ Thiên Chúa trong Äá»n thá» nếu trÆ°á»›c tiên ngÆ°á»i ta không phục vụ Thiên Chúa trong Ä‘Æ°á»ng phố!
Tôi có là má»™t NgÆ°á»i "hà nh đạo" chân chÃnh không? Tôi cho từ hà nh đạo ấy má»™t ý nghÄ©a nà o?
Tôi có "thá»±c hà nh" bác ái, có quan tâm đến tha nhân, và phục vụ ngÆ°á»i khác không?
NhÆ°ng má»™t ngÆ°á»i Sa-ma-ri kia Ä‘i Ä‘Æ°á»ng, tá»›i ngang chá»— ngÆ°á»i ấy, cÅ©ng thấy và chạnh lòng thÆ°Æ¡ng ông ta lại gần, lấy dầu lấy rượu đổ lên vết thÆ°Æ¡ng cho ngÆ°á»i ấy và băng bó lại, rồi đặt ngÆ°á»i ấy trên lÆ°ng lừa của mình, Ä‘Æ°a vá» quán trá» mà săn sóc. Hôm sau, ông lấy ra hai quan tiá»n, trao cho chủ quán và nói: "Nhá» bác săn sóc cho ngÆ°á»i nà y, có tốn kém thêm bao nhiêu, thì khi trở vá», chÃnh tôi sẽ hoà n lại bác?
Luca là thánh sá» duy nhất thuáºt lại cho chúng ta dụ ngôn kỳ diệu nà y. Luca là thánh sá» của lòng nhân háºu, thÆ°Æ¡ng xót, của sá»± truyá»n giáo cho dân ngoại và của sá»± nghèo khó.
Các bạn hãy Ä‘á»c lại sáu hà nh Ä‘á»™ng của lòng tốt được mô tả tỉ mỉ ở đây: đây là Triá»u đại của Thiên Chúa, đây sá»± thá» phụng má»›i chân tháºt, đây là sá»± trá»—i dáºy của nhân ái má»›i sẽ biến đổi lịch sá» cho phù hợp vá»›i thánh ý của Thiên Chúa.
Và đó là má»™t "NgÆ°á»i Sa-ma-ri"! Má»™t kẻ dị giáo, má»™t ngÆ°á»i ly giáo, má»™t kẻ thù của những NgÆ°á»i Do Thái trung kiên, má»™t ngÆ°á»i anh em giả hiệu, má»™t ngÆ°á»i đáng ghét không chịu "thá»±c hà nh" tôn giáo chân chÃnh, má»™t ngÆ°á»i ô uế không bao giỠđặt chân và o Äá»n thánh, má»™t ngÆ°á»i mà việc má»›i cùng bà n bị ngăn cấm, má»™t và i ngà y, Giacôbê và Gioan muốn là m lá»a từ trá»i trút xuống há» (Lc 9,52-55). Và Äức Giêsu lại lấy má»™t ngÆ°á»i nhÆ° thế để là m gÆ°Æ¡ng!
“Ông chạnh lòng thÆ°Æ¡ng xót... " "esplanchnisthè" Äá»™ng từ tiếng Hy-lạp nà y chứa Ä‘á»±ng má»™t hình ảnh: "Splanchna" chÃnh là "ruá»™t gan, bá»™ lòng". Váºy phải dịch là : "ông xúc Ä‘á»™ng đến ruá»™t gan". Và từ ấy trong tiếng Do Thái hay tiếng A-ra-mê-en mà Äức Giêsu đã sá» dụng xem ra cÅ©ng mang cùng má»™t ý nghÄ©a: "Rahamim" cÅ©ng chỉ "ruá»™t gan", "lòng mẹ", "tấm lòng", “sá»± dịu dà ng", "lòng tốt", "lòng trắc ẩn sâu xa". Vả lại, trong toà n bá»™ Tân Ước, từ "chạnh lòng thÆ°Æ¡ng" chỉ được dùng để chỉ tình cảm của Äức Giêsu trÆ°á»›c những đám đông khốn khó, những ngÆ°á»i bệnh táºt, những ngÆ°á»i sầu khổ đủ loại (Mt 9,36; 14,14; 15,32; 20,34; Mc 6,34; 8,2; 9,22; Lc. 7,13; 15,20).
Các Giáo phụ, vốn gắn vá»›i những phÆ°Æ¡ng thức suy nghÄ© cổ xÆ°a, hầu nhÆ° Ä‘á»u nhất trà chú giải dụ ngôn nà y bằng cách áp dụng và o Äức Giêsu Kitô. Cả Tin Mừng, và trang nà y cÅ©ng thế, trÆ°á»›c tiên không phải là má»™t sách bà n vỠđạo đức những là sá»± "công bố", sá»± "mạc khải" vá» tình yêu thÆ°Æ¡ng của Thiên Chúa: ngÆ°á»i Sa-ma-ri tốt là nh, trÆ°á»›c hết chÃnh là Äức Giêsu... ngÆ°á»i Ä‘i Ä‘Æ°á»ng bị thÆ°Æ¡ng gần chết, chÃnh là nhân loại bị sá»± ác quất ngã... quán trá», chÃnh là Giáo Há»™i nÆ¡i Äức Giêsu Ä‘Æ°a con ngÆ°á»i đến cứu chữa. Nếu chúng ta chỉ biến trang Tin Mừng tuyệt diệu nà y thà nh má»™t bà i há»c đạo đức thì quả là tai hại vì trang Tin Mừng nà y nói vá»›i chúng ta "Thiên Chúa là m Ä‘iá»u gì cho con ngÆ°á»i". NgÆ°á»i không ngừng "sinh ra" con ngÆ°á»i trong cung lòng NgÆ°á»i. Äức Giêsu đã là "hình ảnh của Thiên Chúa vô hình", thể hiện lòng trắc ẩn nhÆ° mẹ hiá»n của Thiên Chúa, và chúng ta, đối vá»›i ngÆ°á»i "thân cáºn" của mình chúng ta phải chia sẻ lòng trắc ẩn đến từ Thiên Chúa! Nếu Tin Mừng trÆ°á»›c tiên không phải là má»™t "khoa đạo đức†điá»u đó không có nghÄ©a là Tin Mừng không chứa Ä‘á»±ng những yêu sách đạo đức... vô cùng sâu xa và mạnh mẽ hÆ¡n má»i nguyên tắc.
Hãy yêu thÆ°Æ¡ng! phải, bạn hãy yêu thÆ°Æ¡ng! Bạn hãy Ä‘oà n kết, phải! Äó chÃnh là "sá»± thá» phụng" tháºt. Tại sao? Bởi vì Ä‘iá»u đó chÃnh là Thiên Chúa. "Thiên Chúa là tình yêu, và ai không yêu thÆ°Æ¡ng, thì không biết Thiên Chúa!" (1 Gioan 4,8). Hỡi thầy tÆ° tế hoặc thầy Lê vi, coi chừng việc thá» phụng của thầy. Thiên Chúa không thÃch lá»… lạy của Thầy. NgÆ°á»i chỠđợi thầy bên ngoà i, lúc thầy sẽ gặp mặt NgÆ°á»i thân cáºn, lúc thầy sẽ ra khá»i nÆ¡i là m lá»… tế. "Bạn có yêu không? Bạn có yêu thÆ°Æ¡ng tôi không?" Và không chỉ bằng lá»i chứ?
Váºy theo ông nghÄ©, trong ba ngÆ°á»i đó, ai đã tá» ra là ngÆ°á»i thân cáºn vá»›i ngÆ°á»i đã bị rÆ¡i và o tay lÅ© cÆ°á»›p?" NgÆ°á»i thông luáºt trả lá»i: “ChÃnh là kẻ đã thá»±c thi lòng thÆ°Æ¡ng xót đối vá»›i ngÆ°á»i ấy" Äức Giêsu bảo ông ta: "ông hãy Ä‘i, và cÅ©ng hãy là m nhÆ° váºy".
Äức Giêsu láºt ngược hoà n toà n ý niệm vá» ngÆ°á»i thân cáºn. NgÆ°á»i thông luáºt đã há»i: "Ai là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi? (theo nghÄ©a thụ Ä‘á»™ng)... trong ý nghÄ©a nà y, chÃnh " những ngÆ°á»i khác" là NgÆ°á»i thân cáºn của tôi. Äức Giêsu trả lá»i ông: "Bạn tá» ra mình là ngÆ°á»i thân cáºn của ai?" (theo nghÄ©a chủ Ä‘á»™ng)... trong nghÄ©a nà y, chÃnh chúng ta phải là ngÆ°á»i thân cáºn" của những ngÆ°á»i khác, hoặc là không. NgÆ°á»i, “thân cáºn", nghịch lý siêu phà m của Äức Giêsu, lại chÃnh là “tôi" khi tôi đến gần những ngÆ°á»i khác vá»›i lòng yêu thÆ°Æ¡ng NgÆ°á»i tạ không c.ăn tá»± há»i "ai" là ngÆ°á»i thân cáºn của tôi... nhÆ°ng "tôi" sẽ là ngÆ°á»i thân cáºn của má»i ngÆ°á»i, không phân biệt nhÆ° thế nà o?..ôi, sá»± mạc khải nà y là của Thiên Chúa! [Mục Lục]
|