Truyá»n thông trong Năm Äức Tin
08.05.2013
Khi bà n vá» Ä‘á» tà i Truyá»n thông trong Năm Äức Tin, thiết tưởng vấn Ä‘á» không chỉ là sá» dụng kỹ thuáºt gì để truyá»n thông và truyá»n thông ná»™i dung gì trong Năm Äức Tin, nhÆ°ng còn là chÃnh chủ thể truyá»n thông. Câu há»i đặt ra là chủ thể truyá»n thông ấy có đức tin hay không và sống đức tin thế nà o?
Trong một bà i
viết gần đây, tác giả Trần Hữu DÅ©ng Ä‘Æ°a ra má»™t số nháºn xét tiêu cá»±c vá» internet.
TrÆ°á»›c hết lÃ
biết nhiá»u thông tin nhÆ°ng giảm chiá»u sâu. Mạng internet vẫn được gá»i là xa lá»™
thông tin vì cung cấp rất nhiá»u thông tin vá» má»i lãnh vá»±c, nhÆ°ng không hẳn đã
Ä‘em lại sá»± minh triết và sâu sắc vì ngÆ°á»i ta chỉ “lÆ°á»›t†net mà không Ä‘i sâu và o
suy tư, nghiên cứu.
Kế đến, mạng
internet giúp con ngÆ°á»i trên khắp thế giá»›i kết nối tháºt rá»™ng rãi nhÆ°ng rất tiếc
là những kết nối ấy thÆ°á»ng mong manh. Internet cung cấp mạng lÆ°á»›i quan hệ vô
cùng rộng lớn, nhưng hầu hết chỉ là những “liên hệ yếu†chứ không phải là “liên
hệ mạnhâ€, nghÄ©a là những liên hệ vững bá»n, khó cắt bá», chẳng hạn nhÆ° liên hệ
gia đình, xóm giá»ng, bạn hữu.
Ngoà i ra, bước
và o internet là như bước và o một thế giới vô danh. Internet cung cấp cho con
ngÆ°á»i cÆ¡ há»™i diá»…n đạt cảm xúc và suy nghÄ© cách thoải mái, cách riêng là ở mạng
xã há»™i; nhÆ°ng nguy cÆ¡ là tÃnh “nặc danh†là m cho những quan hệ trên thà nh “ảoâ€,
không có tháºt, nhất là tháºt lòng và tháºt tình. Tệ hÆ¡n nữa, ngÆ°á»i ta còn có thể
mượn tÃnh nặc danh ấy để khủng bố tinh thần ngÆ°á»i khác, lèo lái há» theo ý muốn
của mình (x. Internet và những đánh đổi, Táºp
san Kinh tế Sà igòn, Xuân 2013).
Chắc hẳn
không Ãt ngÆ°á»i đồng tình vá»›i những nháºn xét trên. Tuy nhiên nhiá»u ngÆ°á»i khác
cho rằng cách nhìn ấy quá bi quan, cần phải khám phá những mặt tÃch cá»±c của internet.
Ở tự nó, internet
là khà cụ tuyệt vá»i để mở rá»™ng và đà o sâu suy nghÄ© vá» má»i vấn Ä‘á» và lãnh vá»±c nhá»
tiếp cáºn vá»›i nhiá»u nguồn thông tin, thay vì chỉ bó hẹp trong kinh nghiệm cá
nhân hoặc tiếp cáºn má»™t và i tác giả quen thuá»™c mà thôi. Cho nên há»i hợt hay sâu
sắc không phải ở tự internet nhưng là do cách sỠdụng của mình.
Thế rồi internet
tạo Ä‘iá»u kiện để mở rá»™ng quan hệ xã há»™i vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i, vá»›i nhiá»u luồng suy
nghÄ©, do đó cung cấp nhiá»u khả thể cho chá»n lá»±a, nhỠđó có những chá»n lá»±a tốt
hơn.
Vá» tÃnh vô
danh của thế giá»›i mạng, cÅ©ng cần nhìn thấy mặt tÃch cá»±c của nó, vì “tÃnh vô
danh†ấy tạo Ä‘iá»u kiện cho má»—i ngÆ°á»i có thể nói tháºt những cảm xúc và suy nghÄ©
của mình, không còn bị hạn chế bởi những rà o cản tâm lý và xã hội.
Cuá»™c tranh luáºn
giữa hai bên có thể còn kéo dà i vá»›i những lý cá»› và viện dẫn kinh nghiệm của nhiá»u
ngÆ°á»i. Xem ra Ä‘iá»u cốt yếu không phải là ở tá»± thân internet, xét nhÆ° má»™t phÆ°Æ¡ng
tiện kỹ thuáºt, nhÆ°ng là ở chủ thể sá» dụng
xét như một nhân vị có lý trà và ý chà tự do.
Khởi đi từ những
nháºn xét trên, khi bà n vá» Ä‘á» tà i Truyá»n
thông trong Năm Äức Tin, thiết tưởng vấn Ä‘á» không chỉ là sá» dụng kỹ thuáºt
gì để truyá»n thông và truyá»n thông ná»™i dung gì trong Năm Äức Tin, nhÆ°ng còn lÃ
chÃnh chủ thể truyá»n thông. Câu há»i
đặt ra là chủ thể truyá»n thông ấy có đức tin hay không và sống đức tin thế nà o?
Cần trả lá»i câu há»i nà y trÆ°á»›c, rồi má»›i nói đến chuyện truyá»n thông cái gì vÃ
truyá»n thông thế nà o. Xem ra cách đặt vấn Ä‘á» nà y hÆ¡i bị ngược! NhÆ°ng thiết nghÄ©
đây là điá»u căn bản, cÅ©ng giống nhÆ° các giám mục à châu trong Äại há»™i X vừa
qua, đã phân tÃch và đối diện vá»›i những thách đố lá»›n tại châu Ã, rồi cuối cùng
khám phá Ä‘iá»u căn bản và trÆ°á»›c hết là : phải có những sứ giả má»›i, những con ngÆ°á»i
má»›i để loan báo Tin Mừng! (x. Sứ Ä‘iệp Äại há»™i FABC lần thứ X).
Äể suy nghÄ© vá»
chủ thể truyá»n thông đức tin, xin dá»±a và o má»™t câu trong trình thuáºt Tin Mừng
Gioan vá» việc phục sinh Ladarô: “NgÆ°á»i chết
liá»n Ä‘i ra, chân tay còn quấn vải, và mặt còn phủ khăn. Chúa Giêsu bảo: Cởi
khăn và vải cho anh ấy, rồi để anh ấy đi†(Ga 11, 44).
Hai động từ
chÃnh trong hà nh Ä‘á»™ng phục sinh Ladarô là “cởi trói†và “điâ€. Hai Ä‘á»™ng từ nà y
có thể gợi ý suy nghÄ© vá» Ä‘á»i sống đức tin.
Hình ảnh Ladarô
chết và được chôn táng trong má»™ gợi ý vá» má»™t Ä‘á»i sống đức tin bất Ä‘á»™ng và bị trói buá»™c. CÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i chết chỉ còn lÃ
xác không hồn, thì đức tin bất động là một đức tin thiếu sinh khà (ruah), thiếu hơi thở Thánh Thần, nên chỉ
còn vẻ bên ngoà i mà thiếu sá»± sống bên trong. CÅ©ng nhÆ° chân tay ngÆ°á»i chết được
quấn vải và mặt được che bằng khăn, đức tin của chúng ta có thể bị trói buộc vì
nhiá»u lý do: vì sợ hãi (sợ mất quyá»n lợi, sợ nguy hiểm, sợ hi sinh), vì thiếu hiểu
biết, vì định kiến, vì tham vá»ng.
Ngược lại, hình
ảnh Ladarô được phục sinh là minh há»a cho đức
tin sống Ä‘á»™ng và được cởi trói. Äược phục sinh, Ladarô bÆ°á»›c Ä‘i thay vì bất
Ä‘á»™ng. Äó là hình ảnh má»™t đức tin sống Ä‘á»™ng, đức tin bÆ°á»›c Ä‘i chứ không tê liệt, đức
tin thể hiện trong những hà nh Ä‘á»™ng cụ thể của Ä‘á»i sống. Ladarô có thể bÆ°á»›c Ä‘i lÃ
nhỠđược cởi trói. Äó cÅ©ng là hình ảnh đức tin được giải thoát khá»i tất cả những
gì rà ng buá»™c hữu hình hay vô hình, thể lý hay tâm lý, để trở thà nh con ngÆ°á»i tá»±
do Ä‘Ãch thá»±c.
NhỠđâu
Ladarô được phục sinh? Chắc chắn là nhá» Lá»i quyá»n năng của Äấng đứng trÆ°á»›c má»™
và hô to: “Ladarô, hãy ra khá»i mồ†(Ga 11,43). Äó là Lá»i của Äấng tuyên bố rằng:
“ChÃnh Ta là sá»± sống lại và là sá»± sống. Ai tin và o Ta, dù có chết, cÅ©ng sẽ được
sống†(Ga 11,25).
CÅ©ng chÃnh ở
đây, chúng ta khám phá ra ná»n tảng của linh đạo truyá»n thông công giáo: kết hợp
vá»›i Chúa Giêsu và Lá»i của NgÆ°á»i, để trở thà nh ngÆ°á»i truyá»n thông Tin Mừng. Nói
theo ngôn ngữ Tin Mừng là “ở vá»›iâ€. Chúa
Giêsu chá»n Nhóm MÆ°á»i Hai để các ông “ở vá»›i NgÆ°á»i†rồi sau đó má»›i “sai các ông
Ä‘i rao giảng†(Mc 3,14). Và trÆ°á»›c khi Chúa vá» trá»i, NgÆ°á»i để lại mệnh lệnh loan
báo Tin Mừng, cùng vá»›i lá»i hứa của Chúa là “Thầy ở vá»›i anh em má»i ngà y cho đến
táºn thế†(Mt 28,20).
Thiên Chúa, như
được mặc khải trong Kinh Thánh, là Äấng mong muốn “ở vá»›i†nhân loại. Lá»i hứa
duy nhất mà Thiên Chúa ban cho những ai Ngà i sai đi thi hà nh sứ vụ là “Ta ở với
ngÆ°Æ¡iâ€. Ở giai Ä‘oạn đỉnh cao trong lịch sá» cứu Ä‘á»™, Thiên Chúa xuống thế là m ngÆ°á»i
và tên gá»i của NgÆ°á»i là Emmanuel, Thiên-Chúa-ở-cùng-chúng-ta. Vấn Ä‘á» là chúng ta
có chấp nháºn để Chúa “ở vá»›i†mình không? “Nà y đây Ta đứng trÆ°á»›c cá»a mà gõ. Ai
nghe tiếng Ta và mở cá»a, Ta sẽ và o nhà ngÆ°á»i ấy và dùng bữa vá»›i ngÆ°á»i ấy†(Kh 3,20 ). NghÄ©a là phải có sá»± đáp ứng từ phÃa con
ngÆ°á»i bằng việc “nghe†và “mở†cá»a tâm hồn.
Khi khước từ
việc “ở vá»›i†Thiên Chúa, ngÆ°á»i ta sẽ dá»… dà ng “ở vá»›i†những gì chống lại Thiên
Chúa. Äức giáo hoà ng Phanxicô từng nhắc lại câu nói của Léon Bloy: Không cầu
nguyện với Thiên Chúa, thì sẽ cầu với ma quỷ!
Trong thá»i đại
truyá»n thông, má»—i ngà y chúng ta đón nháºn biết bao thông tin. Gắn vá»›i những
thông tin đó là láºp trÆ°á»ng, quan Ä‘iểm, kể cả sức ép tâm lý và xã há»™i. Äâu sẽ lÃ
láºp trÆ°á»ng của ngÆ°á»i “ở vá»›i†Chúa? Äâu sẽ là quan Ä‘iểm của ngÆ°á»i môn đệ Chúa Giêsu?
ChÃnh câu trả lá»i sẽ xác định chúng ta “ở vá»›i†hay “ở ngoà i†Chúa.
Kết luáºn
Suy nghĩ từ
góc Ä‘á»™ chủ thể má»i gá»i má»—i Kitô hữu nhìn lại Ä‘á»i sống đức tin của mình. Có khi
tưởng là động nhưng thực ra bất động, vì cái động bên ngoà i chỉ che giấu cái chết
bên trong. Hoạt Ä‘á»™ng nhiá»u (Ä‘i lại, nói năng, viết lách) nhÆ°ng chỉ theo tÃnh
toán thế gian chứ không phát xuất từ động lực đức tin. Có khi tưởng là tự do
nhÆ°ng lại là bị trói buá»™c, vì chỉ là thứ tá»± do che giấu tÃnh nô lệ. Nhân danh tá»±
do để muốn là m gì thì là m, nhÆ°ng tháºt ra chỉ là nô lệ của bản năng, Ä‘am mê.
Do đó, linh đạo
truyá»n thông vẫn luôn cần thiết cho má»i Kitô hữu. Má»™t khi được phục sinh vá»›i Äức
Kitô, mang trong mình một đức tin sống động thay vì bất động, một đức tin tự do
thay vì bị trói buá»™c, thì tất cả con ngÆ°á»i và cuá»™c Ä‘á»i ta Ä‘á»u trở thà nh hoạt Ä‘á»™ng
truyá»n thông Tin Mừng. Hãy chiêm ngắm Äức Thánh Cha Phanxicô: những hà nh Ä‘á»™ng,
cá» chỉ Ä‘Æ¡n sÆ¡, gần gÅ©i, nhẹ nhà ng của ngà i Ä‘ang là lá»i loan báo Tin Mừng và có
tác Ä‘á»™ng truyá»n thông hÆ¡n cả những pho sách. Nói cách khác, chÃnh chúng ta Ä‘ang
cần được Phúc âm hóa để có thể Phúc âm hóa mạng internet, má»™t thế giá»›i “ảo†mÃ
cÅ©ng rất “tháºt†ngà y nay.
Ngà y Thế Giá»›i Truyá»n Thông 2013
Gm. Phêrô Nguyễn Văn Khảm
(Nguồn: WHÄ) |