Hình Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp tại nhà thờ Bắc Kinh

Qua “Thư gởi cho các Đức Giám Mục, các Linh Mục, Nam Nữ Tu Sĩ, và Anh Chị Em Tín Hữu của Giáo Hội Công Giáo tại nước Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa”, đề ngày Chúa Nhật Lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống, Đức Giáo Hoàng Bênêđíctô XVI muốn bày tỏ tình yêu thương và sự gần gũi của ngài đối với những người Công Giáo đang sống tại Trung Hoa. Ngài làm thế, hiển nhiên, với tư cách Đấng Kế Vị Thánh Phêrô và là Mục Tử Toàn Thể Giáo Hội.

Từ văn bản của thư này có hai tư tưởng căn bản rất minh bạch: một mặt, là tình cảm của ngài đối với toàn thể cộng đồng Công Giáo tại Trung Hoa, một mặt khác là lòng trung tín nhiệt thành với những giá trị cao cả của truyền thống Công Giáo trên lãnh vực Giáo Hội. Nói khác đi, một bên là lòng nhiệt thành cho đức ái, và một bên là lòng nhiệt thành cho chân lý. Đức Thánh Cha nhắc lại những nguyên tắc căn bản về Giáo Hội của Công Đồng Chung Vatican II, nhưng đồng thời cũng tính đến những khía cạnh đặc thù của cuộc sống Giáo Hội tại Trung Hoa, đặt chúng trong một bối cảnh thần học tổng thể.

A. Giáo Hội tại Trung Hoa trong năm mươi năm qua

Cộng đồng Công Giáo tại Trung Hoa đã sống đầy sóng gió trong năm mươi năm qua, tiến bước trên một cuộc lữ hành khó khăn và đau đớn, không chỉ hằn sâu dấu vết trên Giáo Hội mà còn khiến cho Giáo Hội tại đây có những đặc tính cá biệt vẫn còn hiện diện cho đến nay.

Cộng đồng Công Giáo đã phải chịu đựng một cuộc bách hại ban đầu vào thập niên 1950 với cuộc trục xuất các Đức Giám Mục và các thừa sai nước ngoài, với việc tống ngục hầu như toàn bộ hàng giáo sĩ và các nhà lãnh đạo của các phong trào giáo dân, với việc đóng cửa các giáo đường và cô lập các tín hữu. Để rồi sau đó vào cuối thập niên 1950 nhà nước tung ra các cơ chế quốc doanh đa dạng, như Văn Phòng Tôn Giáo Vụ và Hội Công Giáo Yêu Nước Trung Hoa, với mục đích lèo lái và “kiểm soát” tất cả các hoạt động tôn giáo.

Năm 1958, hai vụ tấn phong Giám Mục không có sự phê chuẩn của Đức Thánh Cha đã diễn ra, khởi đầu cho một loạt các hành động gây thương tổn sâu xa cho tình hiệp thông Giáo Hội.

Trong thập niên 1966 – 1976, cuộc Cách Mạng Văn Hóa đã xảy ra trên cả nước, bách hại đầy bạo lực cộng đồng Công Giáo, đánh vào cả những Giám Mục, linh mục và các tín hữu đã tỏ ra chiều theo những định hướng mới do nhà cầm quyền áp đặt.

Trong thập niên 1980, với những cử chỉ cởi mở do Đặng Tiểu Bình đưa ra, một thời kỳ hòa dịu với tôn giáo đã bắt đầu với một số triển vọng tiến bộ và đối thoại, dẫn đến việc mở cửa lại các giáo đường, chủng viện và tu viện, và ở một mức nào đó sự phục hoạt đời sống của Giáo Hội. Tin tức đến từ các cộng đoàn của Giáo Hội Công Giáo tại Trung Hoa đã xác nhận rằng máu của các vị tử đạo lại một nữa trở thành hạt giống đức tin cho những tân tòng: đức tin vẫn sống động trong các cộng đoàn; đa số người Công Giáo đã đưa ra các chứng tá cho đức tin trung tín vào Đức Kitô và Giáo Hội: các gia đình đã trở thành yếu tố then chốt cho việc truyền bá đức tin. Tuy nhiên, bầu khí mới đã gợi lên các phản ứng khác nhau trong cộng đồng Công Giáo.

Trên lãnh vực này, Đức Thánh Cha ghi nhận rằng một số Mục Tử, “không muốn phục tùng sự kiểm soát vô lý trên đời sống Giáo Hội, và mong muốn duy trì sự trung tín hoàn toàn với Đấng Kế Vị Thánh Phêrô và với tín lý Công Giáo, đã chỉ chấp nhận việc truyền chức thầm lặng” nhằm bảo đảm việc mục vụ cho các cộng đoàn của mình. (số 8). Thực ra, như Đức Thánh Cha đã nêu rõ “tình trạng thầm lặng không phải là yếu tố bình thường trong đời sống Giáo Hội, và lịch sử chỉ ra rằng các Mục Tử và anh chị em tín hữu đành phải chấp nhận tình trạng thầm lặng trong lúc gian truân, nhằm duy trì đức tin toàn vẹn, và chống lại sự can thiệp của các cơ quan nhà nước trong những vấn đề nội bộ của Giáo Hội” (thượng dẫn).

© Phòng Báo Chí Tòa Thánh

(còn tiếp)

J.B. Đặng Minh An (dịch)