Giáo Hội Công Giáo Khmer trong tiến trình hòa giải đất nước
28.06.2007
|
Äức Cha Enrique Figaredo vá»›i trẻ em tà n táºt |
Ngà y 15-6-2007 tòa án đặc biệt há»—n hợp quốc tế Campuchia dã bắt đầu chÃnh thức hoạt Ä‘á»™ng, sau khi thông qua ná»™i quy liên quan tá»›i việc xét xá» các ngÆ°á»i có trách nhiệm đối vá»›i cuá»™c diệt chủng dÆ°á»›i thá»i Pol Pot, khiến cho hÆ¡n 2 triệu ngÆ°á»i dân Campuchia bị sát hại, tức chiếm má»™t phần tÆ° tổng số dân hồi đó. Trong tháºp niên 1960, Pol Pot, lãnh tụ Khmer Äá», chủ trÆ°Æ¡ng chiến tranh du kÃch và thà nh công trong việc quy tụ những ngÆ°á»i theo ý thức hệ cá»™ng sản chủ trÆ°Æ¡ng ái quốc qúa khÃch nhằm loại bá» các thà nh phần trà thức ngoại lai tân tiến để thà nh láºp má»™t nÆ°á»›c Campuchia Dân Chủ quốc gia và nông nghiệp.
NgÆ°á»i ta còn nhá»› sáng ngà y 17-4-1975 quân Khmer Äá» tiến và o thủ đô Pnom Penh, giữa tiếng hoan hô và reo vui của dân chúng. Má»i ngÆ°á»i vui mừng hy vá»ng giỠđây không còn ná»™i chiến nữa, cuá»™c sống của há» sẽ được ấm no và an vui thịnh vượng. NhÆ°ng há» lầm. Ngay buổi chiá»u hôm ấy, lãnh tụ Pol Pot ra lệnh cho má»i ngÆ°á»i phải rá»i bá» thủ đô Ä‘i vá» các tỉnh lẻ và đồng quê. Trong chốc lát hà ng trăm ngà n ngÆ°á»i đã phải vá»™i vã bồng bế nhau di cÆ° và không bao giá» trở lại nữa: lá»›p thì bị hạ sát trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i, lá»›p thì chết vì lao Ä‘á»™ng mệt nhá»c và đói khát, bệnh táºt, hay bị bắn hạ ngoà i ruá»™ng lúa, lá»›p khác nữa thì chết trong các trại cải tạo vì bị tra tấn và xá» tá». Há» bị giết vì bất cứ lý do gì, và thÆ°á»ng khi cÅ©ng không có lý do gì chÃnh đáng, và chỉ vì sá»± giáºn dữ của quân Khmer Äá» có con tim chai cứng và đần Ä‘á»™n vì bị nhồi sá». ÄÆ°á»ng lối cai trị sắt máu của Pol Pot muốn thanh tẩy nÆ°á»›c Campuchia Dân Chủ khá»i tất cả má»i thà nh phần trà thức, ngÆ°á»i ngoại quốc và tân tiến văn minh, để bắt đầu má»™t xã há»™i má»›i, chủ yếu dá»±a trên nông nghiệp.
Bao nhiêu năm chiến tranh và bị nhồi sỠđã khiến cho binh sÄ© Khmer Äá» có con tim chai cứng và đầu óc mù quáng, chỉ biết thi hà nh lệnh trên mà không còn biết sá» dụng lý trà nữa.
Vì phải tiêu diệt thà nh phần trà thức, nên tất cả những ai Ä‘eo kÃnh trắng Ä‘á»u bị há» cho là thà nh phần trà thức, vì thế bị bắn hạ ngay tại bất cứ nÆ¡i đâu. Trong hai năm cai trị sắt máu Pol Pot và quân Khmer ÄỠđã sát hại hÆ¡n 2 triệu ngÆ°á»i đồng hÆ°Æ¡ng. XÆ°Æ¡ng chất thà nh núi máu chảy thà nh sông, dá»c theo các bá» ruá»™ng khắp nÆ°á»›c. Cuá»™c diệt chủng dã man đó đã được dá»±ng lại trong cuốn phim tá»±a Ä‘á» â€Tiếng thét của thinh lặng†do nhà đạo diá»…n Roland Joffré thá»±c hiện và cho trình chiếu năm 1984, kể lại các ngà y quân Khmer Äá» chiếm đóng và cầm quyá»n tại thủ đô Pnom Penh, vá»›i chứng từ của nhà báo Sidney Shanberg, phóng viên chiến trÆ°á»ng Campuchia của tá» â€Nữu Ước thá»i báoâ€.
Nhà báo Shanberg đã được gá»i qua Campuchia năm 1972 để theo dõi và tÆ°á»ng thuáºt cuá»™c ná»™i chiến giữa quân Ä‘á»™i chÃnh phủ do tÆ°á»›ng Lon Nol chỉ huy và lá»±c lượng Khmer Äá» của Pol Pot. Anh là m bạn vá»›i Dith Pran, là ngÆ°á»i dẫn Ä‘Æ°á»ng và là thông dịch viên. Cả hai đã thá»±c hiện nhiá»u bà i phóng sá»± vá» tình hình chiến tranh du kÃch và các là n sóng bạo lá»±c, sẽ dẫn Ä‘Æ°a tá»›i chá»— Ä‘iên loạn ý thức hệ gây ra cuá»™c diệt chủng.
Năm 1975 khi quân Khmer Äá» lên nắm chÃnh quyá»n, má»i ngÆ°á»i Mỹ đã phải bá» trốn. Shanberg cÅ©ng đã trốn thoát và trở vá» Hoa Kỳ nhá» sá»± trợ giúp của Pran. NhÆ°ng Pran bị nhốt và o trại lao Ä‘á»™ng và phải sống trong các hoà n cảnh vô cùng thê thảm. Nhà báo Shanberg được giải thưởng báo chà Pulitzer vì các bà i phóng sá»± trong bao nhiêu năm, sau đó tìm kiếm anh bạn của mình và chỉ và o năm 1979 hai ngÆ°á»i má»›i gặp nhau. Cuốn phim dá»±a trên câu chuyện tháºt của cả hai nhân váºt và là má»™t lá»i tố cáo mạnh mẽ chống lại chÃnh sách cai trị man rợ của Khmer Äá», cÅ©ng nhÆ° chống lại các háºu qủa cuá»™c giải giáp của Việt Nam và trách nhiệm Ä‘Æ°á»ng lối chÃnh trị của tổng thống Richard Nixon. Trong các năm từ 1979 đến 1989 sau khi đánh chiếm Campuchia, Việt Nam kiểm soát nÆ°á»›c nà y và đem lại má»™t ná»n hòa bình tạm bợ cho má»™t phần lá»›n lãnh thổ Campuchia. Trong khi các lá»±c lượng Khmer Äá» rút lui vá» các vùng biên giá»›i giáp Thái Lan và tiếp tục chiến tranh du kÃch đẫm máu, nhằm tái chiếm quyá»n hà nh chÃnh trị và kiểm soát các mỠđá qúy và lâm sản. NhÆ°ng sau đó Liên Hiệp Quốc đã gá»i quân Ä‘á»™i Bảo Hòa đến Campuchia bắt đầu việc giải giáp các lá»±c lượng Khmer Äá» và thà nh láºp chÃnh quyá»n lâm thá»i Ä‘a đảng.
Tháng 5 năm 1993 trong cuá»™c bầu cá» có sá»± giám sát của Liên Hiệp Quốc đảng quân chủ Funcinpec, do hoà ng tá» Ranarith I, con hoà ng thân Norodom Sihanuk, lãnh đạo đã thắng cá». Quân Khmer Äá» tuy thất bại, nhÆ°ng đã không thừa nháºn kết qủa cuá»™c bầu cá» và tiếp tục chiến tranh du kÃch dẫn Ä‘Æ°a tá»›i các rạn nứt giữa hà ng ngÅ© Khmer Äá». Trong cuá»™c bầu cá» năm 1998 có nhiá»u há»—n loạn và bạo lá»±c, nhóm Khmer do Hunsen lãnh đạo, đã lên nắm quyá»n và tiếp tục cầm quyá»n cho tá»›i nay.
TrÆ°á»›c đó Pol Pot đã bị chÃnh các đồng chà của mình bắt tù và đã chết trong tình trạng bệnh hoạn giữa rừng sâu năm 1998. Cái chết của ông cÅ©ng chấm dứt số pháºn của lá»±c lượng Khmer Äá». Các nhóm chiến đấu cuối cùng buông súng đầu hà ng, chấm dứt má»™t giai Ä‘oạn tang tóc thÆ°Æ¡ng Ä‘au cho nhân dân và đất nÆ°á»›c Campuchia. Tòa án há»—n hợp quốc tế Campuchia nói trên đã là kết qủa của nhiá»u cố gắng cân bằng tế nhị: cá»™ng đồng quốc tế đã muốn nó được thà nh láºp từ lâu, nhÆ°ng đã luôn luôn bị chÃnh quyá»n Campuchia tẩy chay trong nhiá»u năm trá»i. Lý do là vì nhiá»u thà nh phần trong chÃnh quyá»n, kể từ ông Hunsen trở xuống, là cá»±u Khmer Äá», đã Ãt nhiá»u dÃnh lÃu tá»›i vụ tiêu diệt hÆ¡n 2 triệu ngÆ°á»i dân Campuchia, và há» muốn má»i ngÆ°á»i quên Ä‘i qúa khứ, để khá»i bị lôi ra xét xá».
Cho tá»›i cách đây mấy tháng chÃnh hoà ng thân Norodom Sihanuk và nhiá»u giá»›i chức chÃnh trị Pnom Penh đã bầy tá» nghi ngỠđối vá»›i việc tòa án có thể xét xá» má»™t Ãt thủ phạm còn sót lại, già nua và bệnh hoạn. Cùng lắm tòa án sẽ chỉ có thể Ä‘Æ°a ra trÆ°á»›c và nh móng ngá»±a khoảng 50 lãnh tụ các cấp của Khmer Äá», trong khi hỠđã là má»™t lá»±c lượng gồm cả ngà n ngÆ°á»i tuân hà nh lệnh của Ủy Ban lãnh đạo trung Æ°Æ¡ng gồm 20 lãnh tụ, dÆ°á»›i quyá»n chỉ huy của Pol Pot. Văn khố của tổ chức máºt vụ Santebal của Khmer Äá» lÆ°u giữ tà i liệu dà i hà ng trăm ngà n trang, liên quan tá»›i các quyết định của giá»›i lãnh đạo Khmer Äá».
Ông Chea Muoy Kry giám đốc chÆ°Æ¡ng trình hòa giải quốc gia của tổ chức bác ái công giáo Campuchia cho rằng tòa án có ý nghÄ©a, vì nó giúp giá»›i trẻ hiểu biết sá»± tháºt, và không bị các cá»±u Khmer Äá» lừa đảo không tin là đã xảy ra cuá»™c diệt chủng kinh hoà ng.
Trong số các chứng nhân của cuá»™c diệt chủng có ông Vann Nath, há»a sÄ© 62 tuổi. Ngà y mùng 6 tháng 2 năm nay ông đã lãnh giải thÆ°á»›ng Hellmann-Hammett tại New York, vì lòng can đảm trÆ°á»›c là n sóng bách hại kinh hoà ng của Khmer Äá». Ông là má»™t trong số 14 ngÆ°á»i sống sót trên 14.000 bị nhốt và bị sát hại trong trÆ°á»ng há»c Tuoi Sleng. Ông sống sót vì không thuá»™c hà ng trà thức, nhÆ°ng nhất là vì các bức tranh vẽ chân dung Pol Pot, mà quân Khmer ÄỠđã yêu cầu ông vẽ, khi biết ông là há»a sÄ©. Các bức tranh đó hiện được trÆ°ng bầy tại trÆ°á»ng Tuoi Sleng. Năm 1998 ông cÅ©ng cho ra cuốn hồi ký tá»±a Ä‘á»: â€Chân dung má»™t nhà tù: Má»™t năm trong trại S-21 của Khmer Äá»â€ kể lại kinh nghiệm của ông.
Trong tình hình hiện nay, tuy là má»™t cá»™ng Ä‘oà n bé nhá» chỉ gồm 23 ngà n ngÆ°á»i trên tổng số 13 triệu dân, Giáo Há»™i Công Giáo có vai trò rất quan trá»ng trong công tác hòa giải và chữa là nh các vết thÆ°Æ¡ng qúa khứ. Bên cạnh ký ức vá» thảm cảnh diệt chủng, Campuchia hiện Ä‘ang phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i nhiá»u tệ nạn khác nhÆ°: gian tham hối lá»™, các xì-căng-Ä‘an của hà ng lãnh đạo chÃnh trị, nạn mại dâm trẻ em, nạn lạm dụng tÃnh dục trẻ em, bệnh liệt kháng và nạn nghiện ngáºp ma túy. Äó là các lãnh vá»±c Giáo Há»™i Công Giáo Ä‘ang mạnh mẽ dấn thân giúp cải tiến. Giáo Há»™i cÅ©ng trợ giúp má»™t tay trong công tác tháo gỡ mìn, tái thiết các cá»™ng Ä‘oà n đồng quê, trợ giúp ngÆ°á»i tà n táºt và trẻ mồ côi. Tuy nhiên không phải chỉ có thế, Giáo Há»™i cÅ©ng chia sẻ kinh nghiệm Ä‘á»›n Ä‘au qúa khứ và ký ức thê thảm, do ngÆ°á»i Khmer Äá» gây ra cho quốc gia. Äức Cha Enrique Figaredo, dòng Tên, Giám Quản tông tòa Battambang, cho biết việc thảo luáºn liên quan tá»›i tòa án hình sá»± quốc tế khiến cho ngÆ°á»i ta có nguy cÆ¡ lạc xa các vấn Ä‘á» Ä‘Ãch tháºt cần giải quyết. Việc hòa giải thá»±c sá»± chỉ có thể thá»±c hiện được, khi các gia đình có thể gá»i con cái há» tá»›i trÆ°á»ng, có công ăn việc là m, có đất Ä‘ai để canh tác, được săn sóc sức khá»e, được giáo dục, được hưởng công lý, các quyá»n căn bản được tôn trá»ng vv...
Cá»™ng Ä‘oà n công giáo Campuchia tuy bé nhá» nhÆ°ng đã có lịch sá» dà i 450 năm và đã góp phần xây dá»±ng quốc gia qua các trÆ°á»ng há»c, các cÆ¡ sở y tế, phát triển, các trung tâm văn hóa và thăng tiến con ngÆ°á»i. Và vì thế Giáo Há»™i có tiếng nói giữa lòng xã há»™i và được ngÆ°á»i dân trân trá»ng qúy mến.
Tưởng cÅ©ng nên ghi nháºn rằng từ năm 1990 đến nay đã có khoảng 2.000 cá»±u binh sÄ© Khmer Äá» xin theo đạo Công Giáo. Tại Campuchia Pháºt giáo là quốc giáo, nhÆ°ng Hiến pháp thừa nháºn quyá»n tá»± do tôn giáo. NhÆ° thế các tÃn hữu kitô có cÆ¡ may là m chứng cho Tin Mừng yêu thÆ°Æ¡ng, hòa giải và canh tân trong má»™t vùng đất đã ngáºp máu của tà n sát và thù háºn.
(Avvenire 17-6-2007)
Nguồn : VietCatholicNews
Linh Tiến Khải |