Sứ Ä‘iệp của ÄTC Phanxicô nhân ngà y Thế giá»›i Truyá»n thông xã há»™i lần thứ 49 (2015)
25.01.2015
"Truyá»n thông trong gia đình: Má»™t nÆ¡i thuáºn lợi của gặp gỡ vá»›i hồng ân tình yêu"
Gia đình là đối tượng suy tư sâu sắc của Giáo Hội và của một
tiến trình liên quan đến hai Thượng Há»™i Äồng: Thượng Há»™i Äồng Ngoại ThÆ°á»ng vá»
Gia Äình gần đây và Thượng Há»™i Äồng thÆ°á»ng kỳ dá»± kiến và o tháng MÆ°á»i tá»›i. Vì
váºy, tôi nghÄ© tháºt là thÃch hợp để chủ Ä‘á» cuả Ngà y Truyá»n thông Thế giá»›i sắp
tá»›i có Ä‘iểm quy chiếu là gia đình. Nói cho cùng, chÃnh là trong bối cảnh của
gia đình mà chúng ta lần đầu tiên biết cách giao tiếp. Táºp trung và o ngữ cảnh
nà y có thể giúp cho việc truyá»n thông của chúng ta chân thá»±c và nhân bản hÆ¡n,
đồng thá»i giúp chúng ta nhìn gia đình từ má»™t góc Ä‘á»™ má»›i.
Chúng ta có thể lấy cảm hứng từ Ä‘oạn Tin Mừng thuáºt lại
chuyến viếng thăm của Äức Mẹ dà nh cho bà Êlisabét (Lc 1: 39-56). "BÃ
Êlisabét vừa nghe tiếng bà Maria chà o, thì đứa con trong bụng nhảy lên, và bÃ
được trần đầy Thánh Thần, liá»n kêu lá»›n tiếng và nói rằng: ‘Em được chúc phúc
hÆ¡n má»i ngÆ°á»i phụ nữ, và ngÆ°á»i con em Ä‘ang cÆ°u mang cÅ©ng được chúc
phúc.’"(các câu. 41-42)
Äoạn đầu tiên nà y cho chúng ta thấy truyá»n thông là má»™t cuá»™c
Ä‘Ã m thoại Ä‘an quyện vá»›i cá» chỉ nhÆ° thế nà o. Phản ứng đầu tiên trÆ°á»›c lá»i chà o
của Äức Maria là của đứa con nhảy mừng trong bụng bà Êlisabét. Sá»± vui mừng khi
gặp gỡ những ngÆ°á»i khác, là má»™t cái gì đó chúng ta há»c tháºm chà trÆ°á»›c khi chà o
Ä‘á»i; và theo má»™t nghÄ©a nhất định, là nguyên mẫu và là biểu tượng của má»i hình
thức giao tiếp khác. Dạ mẹ Ä‘ang cÆ°u mang chúng ta là "trÆ°á»ng há»c" đầu
tiên của truyá»n thông, má»™t nÆ¡i để lắng nghe và có những tiếp xúc thể lý khi
chúng ta bắt đầu là m quen vá»›i thế giá»›i bên ngoà i từ trong má»™t môi trÆ°á»ng được
bảo vệ, nÆ¡i nhịp tim ngÆ°á»i mẹ là âm thanh là m ta yên tâm. Cuá»™c gặp gỡ nà y giữa
hai ngÆ°á»i dù khác biệt vẫn rất liên quan máºt thiết vá»›i nhau, là má»™t cuá»™c gặp gỡ
đầy hứa hẹn, là kinh nghiệm giao tiếp đầu tiên của chúng ta. Äó là má»™t kinh nghiệm
mà tất cả chúng ta cùng chia sẻ, vì má»—i ngÆ°á»i trong chúng ta Ä‘á»u được sinh ra
bởi má»™t ngÆ°á»i mẹ.
Ngay cả sau khi chúng ta đã chà o Ä‘á»i, theo má»™t ý nghÄ©a nà o
đó, chúng ta vẫn đang ở trong một "bụng mẹ", là gia đình, là nơi bao
gồm những con ngÆ°á»i Ä‘a dạng liên quan vá»›i nhau: gia đình là "nÆ¡i mà chúng
ta há»c cách sống chung vá»›i những ngÆ°á»i khác, bất chấp những khác biệt của chúng
ta" (Tông Huấn Niá»m Vui Tin Mừng, 66). Mặc dù có những khác biệt vá» giá»›i
tÃnh và tuổi tác, các thà nh viên trong gia đình chấp nháºn nhau bởi vì có má»™t
mối liên hệ giữa há». Các mối quan hệ nà y cà ng rá»™ng rãi và sá»± khác biệt vá» tuổi
tác cà ng lá»›n thì môi trÆ°á»ng sống của chúng ta cà ng phong phú. ChÃnh mối quan hệ
bắt nguồn từ ngôn ngữ nà y đến lượt nó lại tăng cÆ°á»ng tình thân trong gia đình.
Chúng ta không tạo ra ngôn ngữ; chúng ta có thể sỠdụng nó bởi vì chúng ta đã
nháºn được nó. ChÃnh là trong gia đình mà chúng ta há»c cách nói "tiếng mẹ
đẻ", là ngôn ngữ của những ngÆ°á»i đã Ä‘i trÆ°á»›c chúng ta. (x 2 Macb 7:
25,27). Trong gia đình, chúng ta nháºn ra rằng những ngÆ°á»i khác đã có trÆ°á»›c
chúng ta, hỠđã là m cho chúng ta có thể hiện hữu và đến lượt mình chúng ta tạo
ra sự sống và là m những gì tốt đẹp. Chúng ta có thể cho vì chúng ta đã được
nháºn. Vòng đạo lý nà y đặt trá»ng tâm nÆ¡i khả năng giao tiếp giữa các thà nh viên
của gia đình và vá»›i những ngÆ°á»i khác. Tổng quát hÆ¡n, nó là mô hình cho tất cả
các giao tiếp.
Kinh nghiệm của mối quan hệ "có trước" chúng ta nà y
cho phép gia đình trở thà nh bối cảnh trong đó hình thức cÆ¡ bản nhất của truyá»n
thông, là lá»i cầu nguyện, được lÆ°u truyá»n từ Ä‘á»i nà y sang Ä‘á»i khác. Khi cha mẹ
Ä‘Æ°a trẻ sÆ¡ sinh và o giấc ngủ, há» thÆ°á»ng uá»· thác cho Thiên Chúa, xin Ngà i chăm
sóc chúng. Khi những đứa trẻ lá»›n hÆ¡n má»™t chút, cha mẹ giúp há» Ä‘á»c má»™t và i lá»i
cầu nguyện Ä‘Æ¡n giản, trong khi trìu mến nghÄ© đến ngÆ°á»i khác, chẳng hạn nhÆ° ông
bà , ngÆ°á»i thân, ngÆ°á»i bệnh và những ai Ä‘ang Ä‘au khổ, cÅ©ng nhÆ° tất cả những ai
Ä‘ang cần đến sá»± giúp đỡ của Thiên Chúa. ChÃnh là trong gia đình mà đa số chúng
ta đã há»c được những chiá»u kÃch tôn giáo của truyá»n thông, nÆ¡i Kitô giáo được
thấm nhuần tình yêu, là tình yêu mà Thiên Chúa ban cho chúng ta và đến lượt
mình chúng ta lại trao ban cho ngÆ°á»i khác.
Trong gia đình, chúng ta há»c cách chấp nháºn và há»— trợ lẫn
nhau, há»c cách phân biệt ý nghÄ©a của những biểu hiện trên khuôn mặt và những
khoảnh khắc của sá»± im lặng, há»c cách khóc cÆ°á»i vá»›i những ngÆ°á»i tuy đã không
chá»n lá»±a nhau nhÆ°ng rất quan trá»ng đối vá»›i nhau. Äiá»u nà y giúp chúng ta rất
nhiá»u để có thể hiểu được ý nghÄ©a của truyá»n thông nhÆ° là sá»± công nháºn và tạo ra
sự gần gũi. Khi chúng ta giảm bớt khoảng cách bằng cách gần gũi hơn và chấp
nháºn nhau hÆ¡n, chúng ta cảm nháºn được lòng biết Æ¡n và niá»m vui. Lá»i chà o của
Äức Maria và sá»± khuấy Ä‘á»™ng của con trẻ trong bụng bà Êlisabét là má»™t phÆ°á»›c là nh
cho bà ; và được tiếp nối vá»›i bà i ca Magnificat tuyệt đẹp, trong đó Äức Maria ca
ngợi kế hoạch yêu thương của Thiên Chúa dà nh cho mình và cho dân tộc mình. Một
tiếng "xin vâng" được thốt lên với đức tin có thể có những tác dụng
vượt xa khá»i chúng ta và vị trà của chúng ta trên thế giá»›i. "Ghé
thăm" là mở cá»a, là không còn đóng kÃn trong thế giá»›i nhá» bé của chúng ta,
nhÆ°ng là đi ra ngoà i đến vá»›i ngÆ°á»i khác. Vì thế, gia đình cÅ©ng trở nên sống
Ä‘á»™ng khi nó vÆ°Æ¡n ra khá»i chÃnh mình; những gia đình nhÆ° thế truyá»n đạt thông Ä‘iệp
của há» vá» cuá»™c sống và sá»± hiệp thông, Ä‘ang mang lại ủi an và hy vá»ng cho các
gia đình mong manh hÆ¡n, và do đó xây dá»±ng lên chÃnh Giáo Há»™i, là gia đình của
các gia đình.
Hơn bất cứ nơi nà o khác, gia đình là nơi mà chúng ta trải
nghiệm hà ng ngà y những giá»›i hạn của chÃnh mình và của những ngÆ°á»i khác, những
vấn Ä‘á» lá»›n nhá» lồng trong việc sống hòa bình vá»›i những ngÆ°á»i khác. Má»™t gia đình
hoà n hảo không tồn tại. Chúng ta không nên sợ những bất toà n, yếu kém hoặc tháºm
chà xung Ä‘á»™t, mà là há»c cách đối phó vá»›i chúng má»™t cách xây dá»±ng. Các gia đình,
nơi chúng ta vẫn yêu thương nhau bất chấp những giới hạn và tội lỗi của chúng
ta, do đó, trở thà nh má»™t trÆ°á»ng há»c của sá»± tha thứ. Tha thứ tá»± nó là má»™t quá
trình giao tiếp. Khi ăn năn hối cải được thể hiện và chấp nháºn, chúng ta có thể
khôi phục và xây dá»±ng lại những giao tiếp đã bị phá vỡ. Má»™t đứa trẻ há»c được
trong gia đình cách lắng nghe ngÆ°á»i khác, cách nói vá»›i sá»± tôn trá»ng và cách bà y
tá» quan Ä‘iểm của mình mà không nhất thiết phải phủ nháºn ngÆ°á»i khác, sẽ là má»™t
động lực cho những cuộc đối thoại và hòa giải trong xã hội.
Khi Ä‘á» cáºp đến những thách thức của truyá»n thông, các gia
đình có những đứa con khuyết táºt có nhiá»u Ä‘iá»u để dạy chúng ta. Má»™t khuyết táºt
vá» cá» Ä‘á»™ng, cảm giác hay tâm thần có thể là má»™t lý do dẫn đến sá»± đóng kÃn trên
chÃnh mình, nhÆ°ng nhá» tình yêu của cha mẹ, anh chị em, và bạn bè nó cÅ©ng có thể
trở thà nh má»™t kÃch thÃch cho sá»± cởi mở, chia sẻ và sẵn sà ng giao tiếp vá»›i tất
cả má»i ngÆ°á»i. Nó cÅ©ng có thể giúp các trÆ°á»ng há»c, các giáo xứ và các hiệp há»™i
trở thà nh niá»m nở hÆ¡n và dung nạp nhiá»u hÆ¡n má»i ngÆ°á»i.
Trong má»™t thế giá»›i mà ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng nguyá»n rủa, chá»i thá»,
nói xấu ngÆ°á»i khác, gây mất Ä‘oà n kết và đầu Ä‘á»™c môi trÆ°á»ng của con ngÆ°á»i bằng
các tin đồn, gia đình có thể dạy cho chúng ta hiểu truyá»n thông nhÆ° má»™t phÆ°á»›c là nh.
Trong những tình huống dÆ°á»ng nhÆ° bị chi phối bởi háºn thù và bạo lá»±c, nÆ¡i các
gia đình bị ngăn cách bởi những bức tÆ°á»ng đá hoặc những bức tÆ°á»ng không kém bất
khả xâm phạm của định kiến và oán giáºn, nÆ¡i hình nhÆ° có những lý do chÃnh đáng
để nói "đủ rồi nhé", ở những nÆ¡i nhÆ° thế bằng những lá»i cầu chúc hÆ¡n
là những lá»i nguyá»n rủa, bằng cách tiếp cáºn hÆ¡n là tránh xa, và bằng cách chấp
nháºn hÆ¡n là kình chống, chúng ta má»›i có thể phá vỡ những vòng xoáy của sá»± ác,
cho thấy sự tốt là nh luôn luôn là có thể, và giáo dục trẻ em của chúng ta tình
đồng bà o.
Ngà y nay, các phÆ°Æ¡ng tiện truyá»n thông hiện đại, là má»™t phần
thiết yếu trong cuá»™c sống của những ngÆ°á»i trẻ, có thể vừa là má»™t sá»± trợ giúp vÃ
vừa là má»™t trở ngại đối vá»›i truyá»n thông trong và giữa các gia đình. Các phÆ°Æ¡ng
tiện truyá»n thông có thể là má»™t trở ngại nếu chúng trở thà nh má»™t cách để khá»i
lắng nghe ngÆ°á»i khác, để tránh tiếp xúc thể lý, để lấp đầy má»i thá»i khắc của im
lặng và nghỉ ngơi, đến nỗi chúng ta quên mất rằng "im lặng là một yếu tố
không thể thiếu trong giao tiếp; thiếu Ä‘i sá»± im lặng, những từ ngữ phong phú vá»
ná»™i dung không thể tồn tại được." (Äức Giáo Hoà ng BênêđÃctô thứ 16, Thông
Ä‘iệp Ngà y Truyá»n thông Thế giá»›i 2012). Các phÆ°Æ¡ng tiện truyá»n thông có thể giúp
cho việc giao tiếp khi chúng cho phép má»i ngÆ°á»i chia sẻ những câu chuyện của
nhau, giữ liên lạc vá»›i bạn bè ở xa, cảm Æ¡n ngÆ°á»i khác hoặc tìm kiếm sá»± tha thứ
của há», và mở ra những cánh cá»a cho những gặp gỡ má»›i. Bằng việc nâng cao nháºn
thức hà ng ngà y của chúng ta vá» tầm quan trá»ng sống còn của việc gặp gỡ những
ngÆ°á»i khác, và những "khả năng má»›i" nà y, chúng ta sẽ sá» dụng công
nghệ một cách khôn ngoan, chứ không phải để cho mình bị thống trị bởi nó. Ở đây
cÅ©ng váºy, cha mẹ là những nhà giáo dục chÃnh, nhÆ°ng há» không thể bị bá» mặc sống
chết vá»›i các thiết bị của mình. Các cá»™ng đồng Kitô hữu được kêu gá»i để giúp đỡ
há» trong việc dạy trẻ em là m thế nà o để sống trong má»™t môi trÆ°á»ng truyá»n thông
má»™t cách phù hợp vá»›i phẩm giá con ngÆ°á»i và phục vụ công Ãch.
Thách thức lá»›n chúng ta phải đối mặt ngà y nay là há»c lại má»™t
lần nữa là m thế nà o để nói chuyện với nhau, không chỉ đơn giản là là m thế nà o
để tạo ra và tiêu thụ thông tin. Tiêu thụ thông tin là một xu hướng mà các
phÆ°Æ¡ng tiện truyá»n thông hiện đại quan trá»ng và đầy ảnh hưởng có thể khuyến
khÃch. Thông tin là quan trá»ng, nhÆ°ng chÆ°a đủ. Quá thÆ°á»ng khi tất cả bị giản
lược, những láºp trÆ°á»ng và quan Ä‘iểm khác nhau được trình bà y cá mè má»™t lứa, vÃ
con ngÆ°á»i được má»i gá»i để đứng vá» bên nà o, hÆ¡n là nhìn thấy tổng thể những sá»±
việc.
Äể kết
luáºn, các gia đình không phải là má»™t đối tượng của những cuá»™c tranh luáºn hoặc
một địa bà n cho những cuộc đụng độ vỠý thức hệ. Thay và o đó, gia đình là một
môi trÆ°á»ng trong đó chúng ta há»c để giao tiếp vá»›i cảm nháºn của sá»± gần gÅ©i, lÃ
bối cảnh trong đó giao tiếp diễn ra, một "giao tiếp cộng đồng". Gia
đình là một cộng đồng mang đến sự giúp đỡ có hiệu quả và tôn vinh cuộc sống.
Má»™t khi chúng ta nháºn ra Ä‘iá»u nà y, chúng ta lại thấy thêm má»™t lần nữa rằng gia
đình vẫn tiếp tục là má»™t nguồn mạch phong phú cho nhân loại, chứ không phải lÃ
má»™t vấn nạn hoặc má»™t định chế Ä‘ang bị khủng hoảng. Äôi khi các phÆ°Æ¡ng tiện
truyá»n thông có xu hÆ°á»›ng trình bà y gia đình nhÆ° là má»™t mô hình trừu tượng mÃ
ngÆ°á»i ta có thể chấp nháºn hay từ chối, bảo vệ hoặc tấn công, chứ không phải lÃ
một thực tại sống động. Có khi gia đình còn bị mô tả như một địa bà n cho những
xung Ä‘á»™t ý thức hệ chứ không phải là má»™t môi trÆ°á»ng nÆ¡i mà tất cả chúng ta có
thể tìm hiểu ý nghÄ©a của việc giao tiếp trong má»™t tình yêu đón nháºn và trao
ban. Nhủ bảo nhau những kinh nghiệm của chúng ta có nghÄ©a là nháºn ra rằng cuá»™c
sống của chúng ta đang rà ng buộc lại với nhau như một thực tại duy nhất, rằng
tiếng nói của chúng ta tuy rất nhiá»u, nhÆ°ng má»—i cái Ä‘á»u là độc đáo.
Các gia đình nên được xem như là một nguồn tà i nguyên chứ
không phải là má»™t vấn đỠđối vá»›i xã há»™i. Các gia đình có thể tÃch cá»±c giao tiếp
qua chứng tá của há» cho vẻ đẹp và sá»± phong phú của các mối quan hệ giữa ngÆ°á»i
nam và ngÆ°á»i nữ, giữa cha mẹ và con cái. Chúng ta không chiến đấu để bảo vệ quá
khứ. Thay và o đó, vá»›i sá»± kiên nhẫn và niá»m cáºy trông, chúng ta Ä‘ang là m việc để
xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn cho thế giới mà chúng ta đang sống.
Từ Vatican, 23 Tháng Giêng năm 2015
Vá»ng lá»… nhá»› Thánh Phanxicô Äệ Salê
+ Äức Giáo Hoà ng Phanxicô
J.B. Äặng Minh An dịch
(Nguồn: VietCatholic) |