I. HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
Sau biến cố 1975, nhiều người Việt Nam Công Giáo đến định cư tại thành phố lớn nhất Canada nầy, thành phố Toronto. thuộc tỉnh bang Ontario. Những thánh lễ cho người Việt Nam Công Giáo trong những nằm đầu đời tị nạn không có chỗ nhất định: Khi ở nhà thờ St. Basil, đường St. Joseph, lúc ở nhà thờ St. Peter, đường Bathurst. Cũng không có linh mục trách nhiệm dài hạn, hoàn toàn tuỳ thuộc lịch trình “vảng lai” của những linh mục mới vừa nhập cư.

Toà Tổng Giám Mục nhận ra tình trạng bấp bênh nầy, nên đã chỉ định nhà thờ St. Cêcilia cho người Việt Nam Công Giáo có chỗ tham dự Thánh Lễ Chúa Nhật. Có nhà thờ chưa đủ, phải cần một linh mục thường trú chịu trách nhiệm. Đức Giám Mục Phụ Tá, Đức Cha Aloysius Ambrozic, đặc trách di dân, đã liên lạc với Rôma tìm người. Thế là linh mục Phêrô Maria Phạm hoàng Bá, gốc dòng Salesian Don Bosco đã đến Toronto tháng 7, 1980.

Cha Phêrô, sau khi được chính thức trao quyền quản nhiệm, cùng với những người thiện chí buổi đầu, nhanh chóng bắt tay vào công tác mục vụ: Những Đoàn Hội được thành lập: Ca đoàn, Đoàn Thiếu Nhi Thánh Thể, Đoàn Thanh Niên Công Giáo, lớp Việt Ngữ, Lớp Dự Bị Hôn Nhân, Lớp Tân Tòng. Những phương tiện mục vụ truyền thông cũng sớm thực hiện: Tập tài liệu “Chúng Ta Sống Đạo” dày 300 trang được phát hành năm 1981 bao gồm đầy đủ kinh nguyện và gần 400 bài hát có dấu nhạc. Năm 1982, cộng đoàn phổ biến Nội san “Sống Đạo” và dần dần thành nguyệt san cho cộng đoàn trong nhiều năm. Những sinh hoạt chung như cắm trại, picnic cũng được quan tâm để kết chặt tình người ly hương. Năm 1981, cộng đoàn bắt đầu tổ chức hành hương Đền các Thánh Tử Đạo Canada tại Midland. Hành hương Midland đã thành truyền thống, hàng năm vào tháng sáu, hàng năm ngàn ngườI trong vùng Đại Toronto kéo về hành hương Midland. Hiện tại, chương trình xây dựng Đền Thánh Tử Đạo Việt Nam và Đài Dức Mẹ La Vang cũng đang thực hiện trong phần đất nầy. Họ đạo Các Thánh Tử Đạo Việt Nam ở Toronto đã là một cộng đoàn sống động và rầm rộ ngay từ buổi đầu.

Số người Công Giáo Việt Nam ở vùng Toronto tăng nhanh, phải có đến 4000 người vào năm 1986. Toà Tổng Giám Mục đầy quan tâm: tạo một căn nhà ba tầng ở số 549 đường Runnymede làm chỗ ở cho Cha Quản Nhiệm, cũng như làm trung tâm sinh hoạt cho người Công Giáo. Thánh Lễ Chúa Nhật cũng được cử hành nơi rộng rãi hơn ở nhà thờ St, James. Tuy nhiên, xem chừng vẫn chưa ổn định cả chỗ nơi và nhân sự. Cộng đoàn giống như một thiếu niên đang vươn sức lớn, cần lượng thức ăn nhiều hơn và những sinh hoạt phù hợp đáp ứng cho sức tăng trưởng.

Chuyện cần đến đã đến, vào ngày 18.11.1986, Đức Tổng Giám Mục Phó, Đức Cha Aloysius Ambrozic, đến dâng lễ và tuyên bố thành lập Họ Đạo Các Thánh Tử Đạo Việt Nam ở Toronto phù hợp với quyền hạn và bổn phận Giáo Luật qui định. Cha Phêrô Maria Phạm hoàng Bá được bổ nhiệm làm Cha Sở với đầy đủ năng quyền được qui định bởi Giáo Luật. Họ đạo tòng nhân qui tụ tất cả người Công Giáo Việt Nam trong Toronto và vùng phụ cận: North York, Mississauga, ước lượng khoảng 5000 người lúc bấy giờ.

Đời sống đạo trong gia đình được đặc biệt quan tâm. Năm 1987, năm Thánh Mẫu, tượng Đức Mẹ được luân chuyển đến từng gia đình. Tháng 6 năm 1988, họ đạo tổ chức hành hương Rôma dự lễ phong Thánh. Từ đó, hàng năm, ngày mừng kính các Thánh Tử Đạo Việt Nam 24.11 là dịp để củng cố và bộc lộ sự tăng trưởng đức tin của họ đạo bằng việc kiệu rước cũng như hôn xương các Thánh Tử Đạo. Họ đạo cũng không quên rộng tay đón tiếp những đồng bào cùng thân phận ly hương từ các trại tị nạn Đông Nam Á.

Cha Sở và toàn thể Cộng Đoàn Họ Đạo vẫn thao thức tạo được một ngôi thánh đường riêng cho mình. Dịp may lại đến, không hoàn toàn trọn vẹn, nhưng đáp lại phần nào ước mơ lớn nầy. Ngày 1.6.1993 Đức Giám Mục Phụ Tá, Đức Cha Nicolas De Angelis, chính thức thông báo: Giáo dân Việt Nam được xử dụng nhà thờ St. Cêcilia và lãnh trách nhiệm bảo quản như của riêng mình. Nhà thờ St. Cêcilia đã hơn trăm tuổi, giang rộng tay đón 5000 người Việt Nam và cống hiến chỗ nơi tương đối tạm đủ cho 3 Thánh Lễ cuối tuần và thánh lễ mỗi ngày, cũng như có hội trường sinh hoạt cho đoàn hội và nhà xứ cho Cha Sở. Nhà thờ Mẹ Già St. Cêcilia đã trở nên khang trang, sạch sẽ và nhộn nhịp tràn sức sống với số người Việt Nam đông đảo. Cha Giuse Trần xuân Lãm từ Cornwall được mời về phụ giúp Cha Phêrô Bá nhằm thoả đáp nhu cầu mục vụ cho giáo dân. Phong Trào Thăng Tiến Hôn Nhân cũng được thành lập trong thời gian nầy.

Nguyên thành phố Toronto đã có 2.5 triệu dân với 150 sắc dân khác nhau. Người Việt Nam tản xa dần và có mặt hầu như khắp nơi trong thành phố và cả vùng phụ cận. Có người mất gần 1 tiếng đồng hồ lái xe để đến nhà thờ Việt Nam dự lễ. Cha Phêrô Phạm hoàng Bá được Toà Giám Mục vận dụng để chăm sóc cộng đoàn nhỏ hơn mới thành hình ở Mississauga. Nuối tiếc, vị Cha Sở đầu tiên, nhưng Lời Chúa thật thích hợp trong hoàn cảnh “Thầy đi thì có ích cho chúng con hơn!”. Đúng vậy, Cha Phêrô đến Mississauga để mang ích lợi phần hồn và cũng nói lên việc lớn mạnh của Toronto do Cha Bá lãnh đạo: đã sinh ra được một cộng đoàn nhỏ. Ngay lúc đó người ta cũng nhìn thấy một cành nhánh khác từ Toronto: Cộng đoàn North York đang thành hình.

Tháng 7 năm 2002, Đại Hội Giới Trẻ Thế Giới lần thứ XVII được tổ chức tại Toronto. Họ Đạo Các Thánh Tử Đạo Việt Nam ở Toronto đã đón mời, bao bọc và dành chỗ nơi sinh hoạt cho 3000 bạn trẻ Việt Nam đến từ khắp thế giới. Không quá đáng để nói rằng: Thành Phố Toronto rất nỗi bật trong sinh hoạt nghệ thuật âm nhạc và văn nghệ. Thuý Nga Paris đôi lần đã thực hiện tại đây, họ đạo có nhiều ca đoàn và nhiều tài năng âm nhạc rất trẻ.

Họ đạo lớn mạnh lấn chiếm dần Giáo Xứ St. Cêcilia qua việc Cha Vincent Nguyễn mạnh Hiếu, linh mục Việt Nam được bổ nhiệm làm Cha Xứ tháng 6.2003. Điều nầy cho thấy Giáo Quyền đã đánh giá cao về sức sống của Cộng Đoàn Việt Nam. Cách giải quyết khéo léo nầy tạo sự hài hoà ngiữa cộng đoàn hiện hữu lâu đời của người Canada và cộng đoàn mới Việt Nam. Họ đạo Việt Nam nằm trong Giáo Xứ St. Cêcilia với linh mục VN. làm cha xứ. Họ Đạo Việt Nam trong thế hoà nhập nầy được hưởng trọn tư cách pháp nhân hợp Giáo Luật của một Giáo Xứ hay nói cách khác: Một Giáo Xứ có hai cộng đoàn.

Tháng 7.2005, Cha Giuse Trần Tập được bổ nhiệm thay thế Cha Vincent Nguyễn mạnh Hiếu. Họ đạo vẫn tiến triễn đều và phát huy về nhiều mặt nhất là tông đồ giáo dân với các đoàn hội. Có tất cả 25 hội đoàn lớn nhỏ, sinh hoạt nhộn nhịp và nề nếp. Sức bận rộn mục vụ có tầm cỡ của một Giáo Xứ người Canada với 15 ngàn giáo dân. Có ai ngờ rằng Hội Bảo Trợ Ơn Thiên Triệu có hơn 300 thành viên và đã giúp đỡ hơn 100 chủng sinh ở Việt Nam, nhất là các các địa phận ngoài Bắc. Trong số nầy đã có hơn 50 làm linh mục.

“Máu Các Thánh Tử Đạo sinh ra con cái Chúa”. Họ đạo không những qui tụ cả 6000 giáo dân, nhưng còn là nơi ương trồng nhiều ơn gọi linh mục, tu sĩ. Cành thiên tuế tử đạo của Toronto đã có những linh mục và tu sĩ sau đây:

Cha Aimé Đỗ văn Thông, dòng Phanxicô, hiện phục vụ ở Montréal.
Cha Phêrô Trần minh Bạch, dòng CCT, hiện phục vụ ở St. Anne de Beaupré, QC.
Cha GB. Trần anh Thư, dòng Gioan Tẩy Giả, hiện phục vụ tại Vancouver.
Cha Thành, hiện phục vụ tại Đài Loan
Cha Thanh, dòng Tận Hiến, hiện phục vụ tại Lousiana, Mỹ
Cha Vincent Nguyễn mạnh Hiếu, du học Roma
Cha Giuse Trần Tập, Cha xứ
Cha Giuse Phạm hồng Chương, Our Lady of Grace, Angus, Ontario
Cha Giuse Nguyễn kim Long, Orange County, California, Mỹ
Cha Dominic Bùi Quyền, phục vụ tại Brampton Ontario
Cha Giuse Phạm ngọc Tuấn OMI, phục vụ tại Mississauga ON.
Cha Giuse Nguyễn ngọc Duy, phục vụ tại Whitby Ontario
Cha Phêrô Trần văn Hạnh, OMI. phục vụ tại Labrador, NL.
Thầy Sáu Antôn Trần Vĩnh, Scarborough ON.
Thầy Thụ đang tu học tạI Rôma
Soeur Têrêsa Hà, Toronto
Sr. Bích phục vụ tại St. Louis, Missouri, Mỹ
Sr. Naria Trần thị Thuý Hằng, dòng Sainte Croix, Montréal QC.
Sr. Maria Nguyễn thị Thanh Thuỷ, Sainte Croix, Montréal QC.

Linh mục đã qua đời:

Cha Giuse Nguyễn đình Phùng và Cha Giuse Trần hữu Khai.

II. CHUNG NIỀM TRI ÂN VỚI HỌ ĐẠO DỊP NGÂN KHÁNH GIÁO XỨ ST. CÊCILIA VÀ HAI MƯƠI NĂM THÀNH LẬP HỌ ĐẠO CÁC THÁNH TỬ ĐẠO VIỆT NAM, TORONTO.

Hai mươi lăm năm nhìn lại
Cúi sâu đếm ân tình
Tình Chúa, ngoài số đếm.
Tình người, quá thước đo.

Hai mươi lăm năm nhìn lại
Không một tiếng thở dài
Không một lời than trách
Nhưng hảnh diện tự hào.

Hai mươi lăm năm nhìn lạI
Bá Lãm Quyền Hiếu Tập
Lần lượt đến rồi đi
Giáo Xứ thêm vững bền.

Hai mươi lăm năm nhìn lại
Xin một lần tri ân
Xin bàn tay nâng đỡ
Giáo Xứ Việt Nam mình!

Xin chia sẻ niềm tri ân với Họ đạo Các Thánh Tử Đạo Việt Nam Toronto tháng 11.2006

(Nguồn: VietCatholic)