Thoạt nghe khánh thành nhà thờ Trăm Năm có lẽ nhiều người tưởng đây là một công trình tôn giáo to lớn, kiên cố của một xứ đạo có nhiều tín hữu. Thực ra, từ “Trăm Năm” ở đây là tên của một họ đạo, thuộc xứ Thượng Bình, hạt Ngàn Sâu, nằm trong địa hạt của xã Phú Gia, cách thị trấn Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh khoảng 4 km về phía Tây Nam.

Giáo họ này chỉ có 150 nhân danh, và vì vậy ngôi nhà thờ nhận thánh Gioan Tông đồ làm bổn mạng này cũng khá khiêm tốn: rộng: 12 mét, dài: 27,5 mét và tháp: 27 mét.

Mặc dầu chỉ là nhà thờ giáo họ với một số tín hữu không là bao, nhưng Đức cha Phaolô Maria Cao Đình Thuyên, vị cha già 80 tuổi đời của giáo phận Vinh vẫn vượt gần 100 km đường đèo dốc để đến cắt băng khánh thành và làm phép nhà thờ cho giáo họ Trăm Năm.

Vào lúc 08 giờ ngày 21-08-2007, cùng với 10 linhmục đồng tế, Đức cha đã chủ sự thánh lễ làm phép nhà thờ và xức dầu bàn thờ với sự tham dự của khoảng gần 1.000 giáo dân và quan khách đạo đời.

Giáo họ Trăm Năm hiện thuộc quyền phụ trách của cha Phêrô Nguyễn Văn Tâm, Dòng Chúa Cứu Thế. Sự tích của họ đạo này cũng có nhiều nét vui buồn như cuộc sống trăm năm của bao người đời vậy. Chúng tôi hỏi thăm một cụ già và ông chủ tịch Hội đồng giáo họ, được biết cách đây hơn một trăm năm có ba gia đình anh em nhà họ Trần quê ở Đức Thọ đến đây khai hoang sinh sống. Lúc đó, giữa chốn lương dân và núi rừng mênh mông, thì với 10 tín hữu trong ba gia đình Công giáo này quả là một nhóm thiểu số lạc lõng, bơ vơ; và nhìn về tương lai, với sự khởi đầu của vài ba đứa con cháu thì biết lúc nào họ mới là một đoàn dân đông đúc giữa chốn đất khách quê người. Vì thế, ba anh em nhà họ Trần hằng mong ước và vạch ra một viễn tượng là “một trăm năm nữa con cháu của chúng ta sẽ là một họ đạo đông đúc, hùng mạnh”. Từ đó ba anh em nhà họ Trần lấy cái tên “Trăm Năm” để đặt cho địa danh nơi quê hương mới của mình.

“Trăm Năm con cháu hùng cường”. Một ước nguyện rất chính đáng và bình thường trong quy luật phát triển. Thế nhưng điều cầu mong đó, một cách nào đó, có thể nói vẫn chưa đạt được. Sau một thời gian, nhà họ Trần tăng lên được tám gia đình, và đến năm 1880, cha già Trường đã giúp những gia đình này thành lập giáo họ và làm một căn nhà thờ nhỏ bằng tre lá để sớm tối nguyện kinh thờ Chúa. Lúc này, giáo họ Trăm Năm thuộc về xứ Làng Truông.

Năm 1816, giáo xứ Ninh Cường được tách khỏi xứ Làng Truông, và họ Trăm Năm thuộc về giáo xứ Ninh Cường, và đến năm 1938 khi xứ Thượng Bình được tách ra khỏi xứ Ninh Cường, thì họ đạo Trăm Năm lại thuộc về giáo xứ mới này cho đến ngày nay.

Nếu không có những khó khăn, khổ đau trên cuộc sống dương gian này thì có lẽ con cháu của họ đạo Trăm Năm đã hùng mạnh khi họ mừng đệ nhất chu niên ngày họ được thành lập. Nhưng nạn dịch bệnh và đói rét giai đoạn 1945 đã làm cho hậu duệ nhà họ Trần này chỉ dừng lại ở mấy chục người.

Họ không những không hùng cường về nhân sự, mà căn nhà thờ tranh lợp đi lợp lại mấy lần cũng đã mối mọt, liêu xiêu. Vì thế, đến năm 1976, cha Hành đã cùng con cháu nhà họ Trần sửa lại ngôi nhà thờ này và nhận thánh Gioan Tông đồ làm Quan thầy với chủ ý là họ muốn trở nên cộng đoàn Trăm Năm “được Chúa yêu” và tràn đầy sức sống trẻ trung. Nhưng đó lại là giai đoạn mà họ phải chia sẻ những nỗi khó khăn với lịch sử đất nước. Nên từ bấy giờ cho đến năm 2002 khi có cha Hương, lâu lâu họ mới có được một thánh lễ tại ngôi nhà thờ của mình.

Năm 2005, cha Phêrô Nguyễn Văn Tâm được bổ nhiệm về quản xứ Thượng Bình. Nghe biết ước nguyện của tổ tiên họ đạo Trăm Năm là mười thập kỷ sau con cháu của họ sẽ hùng cường. Vậy mà đã hơn 120 năm họ vẫn còn là một nhóm nhỏ bé, non yếu, nhất là về ngôi nhà thờ - trung tâm tinh thần của họ. Vì thế, sau mấy tháng về nhận nhiệm sở, như để tiếp sức cho họ thực hiện được hoài bão của tổ tiên, cha đã kêu gọi gần 50 gia đình con cái tinh thần của thánh Gioan Tông đồ, cũng như kêu gọi các ân nhân gần xa, trong và ngoài nước giúp đỡ. Và tháng 12-2005, Đức cha giáo phận đã đến đặt viên đá đầu tiên cho nhà thờ Trăm Năm, và gần hai năm sau họ mới hoàn thành.

Hiểu được nỗi ước mong và sự cố gắng của giáo họ Trăm Năm, cũng như biết trong thánh lễ khánh thành nhà thờ hôm nay có nhiều tín hữu ở các xã xung quanh vừa phải trải qua cơn lũ lụt thế kỷ, nên đầu thánh lễ Đức cha Phaolô Maria nói: Chúng ta đang sống trong một ngày vui buồn lẫn lộn. Vui vì ước vọng hơn 100 năm của con cháu nhà họ Trần nay đã đạt được – có ngôi nhà thờ mới; nhưng buồn, rất buồn vì tuy họ đạo Trăm Năm không bị tổn thất bao nhiêu, nhưng rất nhiều anh chị em trong giáo hạt Ngàn Sâu, trong các làng xã xung quanh bị mất mát quá nhiều về tinh thần và vật chất trong cơn bão số 2 vừa qua. Vì thế, chúng ta cùng cảm tạ Chúa cho họ đạo Trăm Năm, và phó dâng cùng cầu xin nhiều hơn nữa cho các nạn nhân của cơn lũ lụt vừa qua”.

Để mọi người ý thức hơn về mục đích thánh lễ, trong bài giảng, Đức cha nhấn mạnh: “Hôm nay họ đạo Trăm Năm khánh thành nhà thờ. Từ nay ngôi nhà thờ này được đưa vào sử dụng. Anh chị em hãy sử dụng cho đúng chức năng của nó. Nhà thờ là nơi để thờ phượng Chúa và gặp gỡ anh chị em. Việc anh chị em nỗ lực xây nhà thờ là một hành động biểu lộ đức tin. Nhưng đời sống đức tin còn được thể hiện nhiều cách khác nữa, như cầu kinh nguyện ngắm, đọc và suy niệm Lời Chúa và sống yêu thương phục vụ, nhất là giúp đỡ những anh chị em nghèo khó, gặp khổ đau như trong cơn bão lụt số 2 này chẳng hạn. Và ngày nay, người ta nhạy cảm hơn với cách sống của chúng ta. Vì thế chúng ta hãy lấy đời sống để thể hiện đức tin. Mà để thể hiện đời sống đức tin qua hành động được đúng, chúng ta cần siêng năng đến nhà thờ để lắng nghe lời Chúa, học hỏi giáo lý, vì chỉ có ánh sáng Lời Chúa mới chỉ cho chúng ta biết phải làm việc gì cho nên cho đúng”.

Vị cha chung của giáo phận không chỉ muốn đến đây chia sẻ niềm vui với họ đạo Trăm Năm, mà còn muốn thăm tình hình đoàn con sau cơn bão lụt, nên mặc dù ngay lúc đang lũ lụt, Đức cha đã điều động Ban Bác ái xã hội của giáo phận kịp thời đến thăm hỏi, động viên và cứu trợ cho dân chúng. Sau thánh lễ, ngài cũng đã ghé qua vài ba nơi để thị sát tình hình và thăm hỏi, lắng nghe tâm sự của một số giáo dân vừa trải qua cơn thiên tai có một không hai trong gần một thế kỷ qua.

Hình ảnh chi tiết, xem tại địa chỉ : http://www.giaophanvinh.net/luutru/tingpv/2007-08-21/index.htm