Kitô giáo trong thế giới hôm nay
24.01.2011
Trên Internet, tôi Ä‘á»c má»™t Ä‘oạn tin mà tôi cho là tháºt khó tin.
Má»™t Ủy ban của Cá»™ng đồng châu Âu đã in ra hÆ¡n ba triệu cuốn Agenda (Sổ tay), để phân phát cho há»c sinh các trÆ°á»ng trung há»c của Liên Hiệp Châu Âu, trong đó hoà n toà n không nhắc tá»›i các ngà y lá»… của Kitô giáo, kể cả lá»… Giáng Sinh, thế nhÆ°ng các lá»… của Do-thái giáo, đạo Hin-Ä‘u (Ấn-Ä‘á»™), đạo ngÆ°á»i Sikhs và Hồi giáo thì lại được ghi đầy đủ. Tất nhiên má»™t hà nh Ä‘á»™ng nhÆ° thế đã gây ngạc nhiên và tháºm chà phẩn ná»™ trong quần chúng.
Mối thù ghét khó hiểu đối với Kitô giáo
NgÆ°á»i ta hoà n toà n có lý khi nói tá»›i má»™t ná»—i thù ghét Kitô giáo
rất vô lối và vô lý tại châu Âu hiện nay. NgÆ°á»i châu Âu lá»›n tiếng lên
án chủ trương bà i Do Thái (Antisemitism) và bà i Hồi giáo (Islamophoby),
và nhÆ° thế là đúng, trong lúc chÃnh há» lại chống Kitô giáo là đạo đã
là m nên ná»n văn hoá của mình. Ãt lâu nay, Äức Thánh Cha thÆ°á»ng nói tá»›i
thái độ thù ghét nà y đối với Kitô giáo, (Christianophoby), được biểu lộ
ra bằng nhiá»u cách. Chủ trÆ°Æ¡ng nà y không phải là nguyện vá»ng chung của
quần chúng châu Âu mà do má»™t số nhà chÃnh trị và nhà hoạt Ä‘á»™ng truyá»n
thông tạo ra và tìm cách áp đặt trên dÆ° luáºn.
Tìm cách xoá bá» các dấu tÃch Kitô giáo trong xã há»™i
Câu chuyện thá»i sá»± vá» những cuốn sổ tay (Agenda) gợi cho tôi
nhá»› lại cuá»™c tranh luáºn chung quanh việc treo tượng thánh giá trong
trÆ°á»ng há»c tại à cách đây chỉ mấy năm. Äầu Ä‘uôi là do bà Lautzi, má»™t
phụ huynh há»c sinh phản đối nhà nÆ°á»›c à và đòi phải cất các tượng thánh
giá ra khá»i các phòng há»c của trÆ°á»ng công, nÆ¡i các con bà theo há»c. BÃ
đòi há»i chÃnh quyá»n phải tôn trá»ng quyá»n của ngÆ°á»i công dân “được há»c
hà nh và giáo dục phù hợp vá»›i những xác tÃn tôn giáo và triết lý của
há»â€, và trong trÆ°á»ng hợp nà y, là sá»± tôn trá»ng tÃnh trần tục của nhÃ
nÆ°á»›c. ChÃnh quyá»n à coi tượng thánh giá trong các trÆ°á»ng há»c không phải
là má»™t biểu lá»™ của niá»m tin tôn giáo nhÆ°ng là má»™t biểu thị văn hoá, vì
Kitô giáo chiếm một vị trà rất đặc biệt trong văn hoá và lịch sỠcủa
nÆ°á»›c Ã. Vì các toà án trong nÆ°á»›c từ chối lá»i khiếu nại của bà , nên bÃ
Lautzi đã nại lên Toà án châu Âu vá» Nhân quyá»n tại Strasbourg (Pháp).
Toà án xét xỠcho bà thắng kiện. Nhà nước à khiếu nại. Nhưng trong thực
tế, phán quyết nà y đã bị từ chối bởi hầu hết má»i ngÆ°á»i khuynh hữu
cÅ©ng nhÆ° khuynh tả trong má»™t nÆ°á»›c vẫn còn chịu ảnh hưởng sâu Ä‘áºm của
đạo Công giáo. Má»™t số nÆ°á»›c, bắt đầu là Ba-lan, Tây-ban-nha vÃ
Bồ-đà o-nha, rồi 10 quốc gia khác cũng như một số tổ chức tôn giáo và ba
mÆ°Æ¡i dân biểu của Quốc há»™i châu Âu đã lên tiếng ủng há»™ chÃnh phủ Ã.
Tranh cãi liên quan tới Kitô giáo trong Hiến chương châu Âu
CÅ©ng chÆ°a xa chúng ta bao nhiêu, trong cuá»™c tranh luáºn gay gắt ở
châu Âu liên quan đến ná»™i dung của Lá»i mở đầu của Hiến chÆ°Æ¡ng Liên
hiệp châu Âu, đại diện chÃnh quyá»n Pháp cÅ©ng nhất định chống lại việc
nhắc tới Kitô giáo như yếu tố cốt yếu và tiêu biểu tạo nên văn hoá châu
Âu. HỠbảo: Tây phương còn chịu ảnh hưởng của những tôn giáo khác như
Do-thái giáo, Hồi giáo, và những ná»n văn hoá Hy-lạp, La-mã, celtic,
slave. Äúng thế, nhÆ°ng không thể chối cãi rằng tất cả đã được tiếp thu,
nhà o nặn bởi Kitô giáo là nguyên lý sáng tạo, khiến cho văn hoá châu
Âu mang một nét riêng tư độc đáo. Ngay cả phong trà o Khai Sáng thế kỷ
XVIII Ä‘á» cao tá»± do, dân chủ, nhân vị, nhân quyá»n, v.v. mà nÆ°á»›c Pháp rất
hãnh diện, cũng vẫn còn gián tiếp chịu ảnh hưởng của di sản Kitô giáo
bởi vì nếu không có Kitô giáo thì cũng không có những giá trị mới mẻ
hiện đại kia. CÅ©ng váºy, khoa há»c kỹ thuáºt tuy vẫn có nhiá»u Ãt nÆ¡i nhiá»u
ná»n văn minh khác, nhÆ°ng cÅ©ng chỉ được phát triển quy mô và triệt để ở
châu Âu Kitô giáo mà thôi. Nói như thế là để cho thấy vai trò đặc biệt
của Kitô giáo đối vá»›i văn minh nà y. Tuy nhiên, sau nhiá»u tranh luáºn
sôi nổi, cuối cùng ngÆ°á»i ta đã Ä‘i tá»›i má»™t sá»± thoả hiệp. Lá»i mở đầu của
Hiến Chương Liên hiệp châu Âu hiện nay quy chiếu vỠ“những di sản văn
hoá, tôn giáo và nhân văn của châu Âuâ€. Danh từ “tôn giáo†được sá»
dụng thay cho “Kitô giáoâ€. Má»™t thắng lợi đặc biệt của ngÆ°á»i Pháp.
Thái độ hai mặt
Trong thái Ä‘á»™ của giá»›i chÃnh trị và truyá»n thông hiện nay, rõ
rà ng có sá»± kỳ thị đối vá»›i Kitô giáo. Hằng ngà y, nhiá»u nÆ¡i trên thế giá»›i
ngÆ°á»i Kitô hữu bị Ä‘e doạ, bị Ä‘Ã n áp, bị bắt bá»›, bị chém giết; nhà cá»a
há», nhà thá» há» bị đốt phá. Bi đát nhất có lẽ là thiểu số ngÆ°á»i Kitô hữu
ở Irak; những nhóm khủng bố là m má»i cách, kể cả chém giết để buá»™c há»
phải rá»i đất nÆ°á»›c ra Ä‘i. Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy nói tá»›i má»™t sá»±
“thanh lá»c tôn giáoâ€. Ở Pakistan, có luáºt chống xúc phạm tá»›i nhà tiên
tri Mohammed, tá»›i Kinh Koran, tháºm chà tá»›i các nhà lãnh đạo Hồi giáo;
những ai phạm luáºt nà y Ä‘á»u bị phạt hết sức nặng ná», không loại trừ bị
xá» tá». Bất cứ ai nghe má»™t lá»i xúc phạm tá»›i Hồi giáo Ä‘á»u có thể đến bót
cảnh sát gần nhất và tố cáo. Nhưng ngay cả khi, trong một cuộc cãi vã
giữa má»™t ngÆ°á»i Hồi giáo và má»™t ngÆ°á»i khác, ngÆ°á»i nà y nói xúc phạm tá»›i
ngÆ°á»i kia, ngÆ°á»i Hồi giáo vẫn có thể tố cáo há» vá» tá»™i “phạm thánhâ€
(blasphemy) –tháºt ra là vu cáo– và cảnh sát có quyá»n bắt há» nhốt ngay.
Má»™t và i nÆ°á»›c còn có luáºt chống cải giáo (anti-conversion), theo nghÄ©a
chÃnh xác là cấm bỠđạo mình Ä‘ang theo để gia nháºp má»™t đạo khác, nhÆ°ng
trong thá»±c tế, luáºt nà y chỉ cấm ngÆ°á»i Hồi giáo hay ngÆ°á»i đạo Hin-Ä‘u cải
đạo mà thôi, Ä‘Ã ng khác nó còn nhắm tá»›i má»i hoạt Ä‘á»™ng truyá»n giáo hoặc
bị coi là truyá»n giáo trá»±c tiếp hay gián tiếp của các tôn giáo khác
(thÆ°á»ng nhằm và o Kitô giáo) đối vá»›i tÃn đồ Hồi giáo và đạo Hin-Ä‘u (Ấn
Äá»™).
Tât cả những sá»± kiện nêu trên Ä‘á»u là vi phạm nhân quyá»n vÃ
quyá»n tá»± do tôn giáo. NhÆ°ng lạ thay, hầu hết các chÃnh phủ Ä‘á»u im lặng.
Giả sỠđó là tình cảnh của má»™t thiểu số tÃn đồ Hồi giáo hay tÃn đồ của
một tôn giáo khác trong một nước đa số theo Kitô giáo, chắc chắn các
chÃnh khách và giá»›i truyá»n thông châu Âu đã là m ầm Ä© lên rồi. Thái Ä‘á»™
hai mặt nà y mang tÃnh chÃnh trị hay ý thức hệ, chứ không liên quan tá»›i
lương tâm đạo đức muốn bảo vệ công lý.
Sứ điệp Ngà y hoà bình thế giới 1-1-2011
Chúng ta phải Ä‘á»c và hiểu Sứ Ä‘iệp của ÄGH Bênêđictô XVI “Tá»± do
tôn giáo, con Ä‘Æ°á»ng dẫn đến hoà bình†nhân ngà y hoà bình thế giá»›i
1-1-2011, trong bối cảnh tự do tôn giáo bị vi phạm nói trên. Ngay trong
Ä‘oạn mở đầu Sứ Ä‘iệp, Äức Thánh Cha viết:
“Và o đầu Năm Má»›i, tôi muốn gá»i lá»i chúc mừng đến tất cả
má»i ngÆ°á»i và từng ngÆ°á»i; những lá»i cầu chúc khang an và thịnh vượng,
nhÆ°ng nhất là lá»i cầu chúc an bình. Äáng tiếc là trong năm sắp chấm dứt
cũng đã có những cuộc bách hại, kỳ thị và những hà nh vi kinh khủng bạo
lá»±c và bất bao dung vá» tôn giáoâ€. Rồi Äức Thánh Cha nhắc tá»›i hai loại vi phạm tá»± do tôn giáo phổ biến hiện nay: “Tháºt
là đau lòng khi nháºn thấy tại má»™t số miá»n trên thế giá»›i ngÆ°á»i ta không
thể tuyên xưng và tự do biểu lộ tôn giáo của mình, vì có nguy cơ bị
mất mạng và mất tá»± do bản thân. Tại các miá»n khác, có những hình thức
âm thầm và tinh vi hÆ¡n qua những thà nh kiến và chống đối các tÃn hữu vÃ
các biểu tượng tôn giáo †(số 1).
Tá»± do tôn giáo có cá»™i nguồn là phẩm giá con ngÆ°á»i, là bản tÃnh
siêu việt của con ngÆ°á»i được dá»±ng nên theo hình ảnh Thiên Chúa. Vi
phạm quyá»n tá»± do tôn giáo là vi phạm nhân quyá»n. Tá»± do tôn giáo không
giá»›i hạn và o cá nhân mà còn có chiá»u kÃch xã há»™i, nó cÅ©ng không thu hẹp
và o tá»± do phụng tá»± nhÆ°ng còn liên quan tá»›i các hoạt Ä‘á»™ng khác của tÃn
hữu và tổ chức tôn giáo trong xã hội. Các cộng đoà n tôn giáo đóng góp
không nhá» cho công Ãch, đó là điá»u không thể phủ nháºn. Äặc biệt nên nói
tá»›i đóng góp của tôn giáo vá» mặt luân lý đạo đức trong lãnh vá»±c chÃnh
trị. Äức Bênêđitô khẳng định:
“Ta có thể nói rằng, trong số các quyá»n và tá»± do cÆ¡ bản có
căn cá»™i trong phẩm giá con ngÆ°á»i, tá»± do tôn giáo có má»™t qui chế đặc
biệt. Khi tá»± do tôn giáo được nhìn nháºn, thì phẩm giá con ngÆ°á»i được
tôn trá»ng trong căn cá»™i của nó và luân lý cÅ©ng nhÆ° các định chế của các
dân tá»™c được củng cố. Trái lại, khi tá»± do tôn giáo bị chối bá», khi
ngÆ°á»i ta toan tÃnh ngăn cản việc tuyên xÆ°ng tôn giáo hoặc tÃn ngưỡng vÃ
cuá»™c sống phù hợp vá»›i tôn giáo, thì ngÆ°á»i ta xúc phạm đến phẩm giá con
ngÆ°á»i, và đồng thá»i Ä‘e dá»a công lý và hòa bình, là những Ä‘iá»u dá»±a trên
tráºt tá»± ngay thẳng của xã há»™i được xây dá»±ng dÆ°á»›i ánh sáng của Sá»± Tháºt
và Sự Thiện Tối Cao†(số 5).
Nói cho cùng, vai trò thiết yếu của tôn giáo đối vá»›i Ä‘á»i sống
con ngÆ°á»i, cá nhân cÅ©ng nhÆ° táºp thể, nằm trong lãnh vá»±c luân lý đạo
đức. Cả trong những trÆ°á»ng hợp nó không được phép hoạt Ä‘á»™ng trong phạm
vi giáo dục, văn hoá và xã há»™i, má»™t tôn giáo chân chÃnh vẫn hữu Ãch cho
cá»™ng đồng nhÆ° má»™t “uy quyá»n†luân lý bảo vệ sá»± thiện và sá»± tháºt, vÃ
hÆ°á»›ng dẫn tÃn đồ ăn ngay ở là nh và trở nên ngÆ°á»i công dân tốt. Phải
chăng chÃnh là trong vai trò bảo vệ sá»± tháºt và sá»± thiện nà y mà Kitô giáo
thÆ°á»ng bị con ngÆ°á»i thá»i nay ghét bá» vì há» có má»™t quan niệm khác vá» tá»±
do, chân lý và sự thiện?
19-1-2011
Lm Nguyễn Hồng Giáo ofm
(Nguồn: nguoitinhuu.com) |