DÆ° mà có thể chÆ°a đủ: Và i suy nghÄ© vá» lòng sùng kÃnh Äức Mẹ
20.07.2010
Sá»± cao cả của Äức Maria vượt lên trên hết các thiên thần và các thánh. Tháºt chúng ta không biết ca tụng Mẹ nhÆ° thế nà o cho vừa. NhÆ°ng có má»™t Ä‘iá»u lạ: khi nhìn và o cách thức ngÆ°á»i Công giáo Việt Nam tán dÆ°Æ¡ng Äức Mẹ, tôi thÆ°á»ng nháºn thấy đó là những lá»i tán tụng vừa quá mức vừa bất cáºp. Sao lại có chuyện mâu thuẫn nhÆ° thế?
Rất nhiá»u lá»i ca tụng của chứng ta là quá mức khi vô tình chúng ta
đặt Äức Maria ngang hà ng vá»›i Chúa Giêsu, ngang hà ng vá»›i Thiên Chúa; vÃ
những lá»i ca tụng đó đáng lẽ chỉ phải dâng lên má»™t mình Thiên Chúa mÃ
thôi. Có những lá»i ta áp dụng cho Äức Mẹ mà cÅ©ng có thể áp dụng cho
Chúa Giêsu và còn áp dụng má»™t cách thÃch hợp hÆ¡n cho Chúa Giêsu, nhÆ° khi
ta hát: “Vững chà chiến đấu vì Mẹ trong Mẹ,
NÆ°á»›c Mẹ thống trị, chiến sÄ© lên Ä‘Æ°á»ng má»›i
â€
Ngoà i nÆ°á»›c Chúa ra, ngoà i sá»± thống trị của Äức Kitô ra, thá» tạo
nà o có má»™t nÆ°á»›c thống trị muôn Ä‘á»i?
Nhiá»u khi ta than thở : “Trên con Ä‘Æ°á»ng vá» quê mà vắng bóng
Mẹ, con biết cáºy và o ai? Biết nÆ°Æ¡ng nhá» ai?â€. Tôi hiểu lắm, đó
chỉ là một cách nói thôi, nhưng trong tình hình hiểu biết giáo lý của
phần lớn giáo dân ta còn thấp, những cách diễn tả như trên dễ đưa ta
sai lạc. Chỉ một mình Thiên Chúa là tuyệt đối. Và chắc chắn Mẹ sẽ không
vắng bóng trong cuá»™c Ä‘á»i các con cái Mẹ ở trần gian vì lòng Mẹ lân
tuất vô biên. Nhưng xét cho cùng, cho dù có mặt Mẹ hay không thì cũng
không phải Mẹ là ngÆ°á»i cứu Ä‘á»™ chúng ta, bởi chÃnh Mẹ đã phải được cứu
độ. Có những kiểu nói hà m hồ, nên tránh.
Tôn vÆ°Æ¡ng, có tôn vÆ°Æ¡ng Chúa Giêsu và tôn vÆ°Æ¡ng Äức
Mẹ. Thống trị thì có Chúa thống trị, Mẹ thống trị. Chiến
thắng cũng thế : Chúa Giêsu toà n thắng, Trái Tim Mẹ toà n thắng.
Rồi táºn hiến thì cÅ©ng phải táºn hiến cho Chúa và táºn hiến cho
Mẹ.
Tất nhiên là chÃnh Giáo Há»™i cÅ©ng tôn Äức Maria là m Nữ VÆ°Æ¡ng,
hoặc táºn hiến bản thân và thế giá»›i cho Äức Mẹ…. Tôi cÅ©ng biết chÃnh Äức
Thánh Cha Gioan Phaolô II đã chá»n khẩu hiệu: totus tuus nghÄ©a
là con hoà n toà n thuộc vỠMẹ. Nhưng những việc là m và lối nói đó được
đặt trong một giáo thuyết và một “linh đạo†đầy đủ, quân bình có cân
nhắc, được giải thÃch. Còn nÆ¡i chúng ta thì thÆ°á»ng khác lắm. Ta thÆ°á»ng
hiểu theo kiểu riêng của ta. Ta tách rá»i những kiểu nói có ná»™i dung
thần há»c ra khá»i toà n bá»™ giáo lý của Giáo Há»™i vá» Äức Mẹ, giữ lại khÃa
cạnh ta thÃch hoặc ta muốn, thÆ°á»ng gắn vá»›i tình cảm Æ°á»›t át hoặc vá»›i má»™t
Æ°á»›c mÆ¡ trần tục thầm tÃn. Những tiếng: “NÆ°á»›c Mẹ†hay “Mẹ sẽ thắngâ€
nÆ¡i nhiá»u ngÆ°á»i xem ra mang má»™t ná»™i dung mÆ¡ hồ hoặc sai lạc.
Lá»i ca tụng Äức Mẹ trong Giáo há»™i Việt Nam ta rất nhiá»u, có
thể là rất đẹp nhÆ°ng vẫn thiếu sót khi xem Äức Mẹ chỉ là má»™t nguồn cảm
hứng cho hồn thÆ¡, hồn nhạc, hay tháºm chà cho những rung Ä‘á»™ng tình cảm
có vẻ Ãt nhiá»u trần tục của ta. Ta nói nhiá»u tá»›i trăng, sao, hÆ°Æ¡ng, hoa,
suối, nhạc, phÃm Ä‘Ã n, nhÆ°ng Ãt khi Ä‘á» cáºp đến các tÆ°á»›c vị Äức Mẹ trong
lịch sá» cứu Ä‘á»™. Lá»i ta nhiá»u khi tháºt trống rá»—ng! Ta nói nhiá»u tá»›i cô
đơn, đau khổ, nước mắt, rợn rùng của trần thế, chông gai ba thù, nhưng
quá Ãt Ä‘á» cáºp đến những nhu cầu Ä‘Ãch thá»±c của Ä‘á»i sống Kitô hữu chúng
ta, đến những nhân đức cao cả của Äức Mẹ mà ta phải noi theo: lòng tin,
cáºy, mến, lòng dÅ©ng cảm, tinh thần phục vụ, phó thác, cầu nguyện, lắng
nghe và thá»±c hà nh Lá»i Chúa …
Có lần tôi và o một nhà giáo dân đạo đức. Vừa bước và o gian
chÃnh tôi đứng ngay trÆ°á»›c má»™t bà n thá» Äức Mẹ tháºt to và lá»™ng lẫy. Có lẽ
biết tôi thÆ°á»ng không thÃch má»™t lối sùng kÃnh nà o đó đối vá»›i Äức Mẹ,
nên dù tôi không nói gì, chủ nhà vẫn kể cho tôi nghe lá»i má»™t vị linh
mục nói rằng bà thánh kia quả quyết: suốt Ä‘á»i Äức Mẹ đã luôn luôn bÆ°á»›c
đi trong ánh sáng Thiên Chúa và hằng có các thiên thần chầu chực phục
vụ trên má»™t con Ä‘Æ°á»ng ngáºp hà o quang … Tôi hiểu ý của ông, tuy không
nói ra, nhÆ°ng ông dá»±a và o “uy tÃn†của má»™t linh mục khác và má»™t vị thánh
để gián tiếp phê bình láºp trÆ°á»ng của tôi. Và tôi đã trả lá»i, đại ý lÃ
kiểu diễn tả đó có thể rất đúng nếu hiểu theo nghĩa “thiêng liêng†như
má»™t cách Ä‘á» cao sá»± thánh thiện của Äức Mẹ là Äấng đầy ân sủng, nhÆ°ng
hiểu theo nghÄ©a hẹp thì sai, bởi lẽ chÃnh Ngôi Hai Thiên Chúa là Con
của Mẹ cÅ©ng đã bÆ°á»›c Ä‘i trong thân pháºn con ngÆ°á»i, phải dò dẫm, phải
chiến đấu, phải khóc lóc rÆ¡i lệ mà há»c cho biết vâng lá»i, nhÆ° thÆ° gởi
cho giáo Ä‘oà n Do Thái đã viết. Huống hồ là Äức Mẹ!
Chúng ta có khuynh hÆ°á»›ng chung đẩy Äức Mẹ lên tối Ä‘a, ngang
hà ng vá»›i Thiên Chúa cÅ©ng được, Ãt nhất là cà ng xa vá»›i thân pháºn của
chÃnh chúng ta bao nhiêu cà ng hay bấy nhiêu và coi đó là cách ca ngợi
đẹp lòng Mẹ nhất. Tôi tin rằng tháºt ra Mẹ sẽ buồn hÆ¡n là vui đấy! Thà nh
ra lòng tôn sùng của ta Ãt hÆ°á»›ng vá» noi gÆ°Æ¡ng Äức Mẹ.
Trong thông Ä‘iệp Mẹ Äấng Cứu Thế của Äức Gioan Phaolô
II, ngà i nhấn mạnh đến đức tin của Mẹ: sự cao cả của Mẹ là ở chỗ tin,
nhỠtin mới được là m Mẹ của Chúa Cứu thế, nhỠtin mới giữ được một chỗ
có một không hai trong kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa, nhỠtin mới trở
thà nh ngÆ°á»i cá»™ng tác má»™t cách đặc biệt (nhÆ°ng vẫn là thứ yếu) và o công
cuộc cứu chuộc của Chúa Giêsu. Những cũng là một lòng tin bị thỠthách,
có sáng, có tối, có trưởng thà nh dần dần theo định luáºt của ân sủng vÃ
của cuá»™c sống. Äức Thánh Cha nói tá»›i “những đêm tối đức tin†trong đó
Mẹ không hiểu rõ, không hiểu hết; chÃnh nhá» thá» thách mà đức tin của Mẹ
trá» nên chÃn muồi và ngà y thêm sâu sắc. Mà cÅ©ng vì tin, nên Mẹ thá»±c sá»±
là thà nh phần của Giáo Há»™i, Mẹ là ngÆ°á»i đầu tiên đã được hưởng trá»n vẹn
má»i hoa trái của Æ¡n cứu Ä‘á»™ do Chúa Giêsu: tÃn Ä‘iá»u Vô nhiá»…m nguyên
tá»™i, tÃn Ä‘iá»u Mẹ hồn xác lên trá»i Ä‘á»u căn cứ trên giáo lý đó.
Năm 1982, khi loan báo ý định vá» năm thánh cứu Ä‘á»™, Äức Thánh
Cha nói: “Mẹ là đỉnh cao của Æ¡n cứu Ä‘á»™; Mẹ gắn liá»n và o công cuá»™c cứu
Ä‘á»™ má»™t cách bất khả phân ly, bởi vì Mẹ là Mẹ của Äấng Cứu Thế và lÃ
hoa trái cao quý nhất của Æ¡n cứu chuá»™c. Tháºt váºy, Mẹ là ngÆ°á»i đầu tiên
được cứu vá»›t bởi chÃnh công nghiệp của Äức Kitô là con Thiên Chúa vÃ
là con của Mẹ…â€
“Rõ rà ng là sá»± cao cả của Mẹ không tách rá»i sá»± cao cả của Chúa
Giêsu. Nhưng đà ng khác , cũng rõ rà ng là Mẹ cũng gần gũi với chúng ta
trong thân pháºn thá» tạo, đặc biệt trong Ä‘á»i sống đức tin…â€
Má»™t dấu hiệu khác vá» thiếu sót trong lòng sùng kÃnh của giáo
dân ta đối vá»›i Äức Mẹ là phần đông há» sÃnh những chuyện ly kỳ, thÃch
nghe theo những tin đồn phép lạ nÆ¡i nà y nÆ¡i kia hÆ¡n là những lá»i Chúa
dạy trong Tin Mừng và những giáo huấn của Giáo Há»™i. Má»™t lòng sùng kÃnh
là nh mạnh chỉ có được trong một đức tin là nh mạnh, vững và ng.
Chúng ta không biết ca tụng Äức Mẹ thế nà o cho đủ, nhÆ°ng trong
thá»±c tế hiện nay, mặc dù đã có nhiá»u tiến bá»™ so vá»›i khoảng và i ba chục
năm trước đây, tôi thiển nghĩ lòng tôn sùng của chúng ta có thể là dư
mà vẫn chÆ°a đủ, -dÆ° vì quá nhấn mạnh và o những Ä‘iá»u
phụ thuộc hoặc có khi lại hà m hồ (dị nghĩa), và thiếu vì còn
Ãt quan tâm tá»›i những ná»™i dung cốt yếu trong giáo lý của Há»™i Thánh vá»
Mẹ Maria.
Lm Nguyễn Hồng Giáo, OFM
(Nguồn: nguoitinhuu.com) |