Sự khủng hoảng của nền giáo dục ở các cấp đã có ảnh hưởng tức thời đến hiện tượng "người Việt xấu xí"

Chúng ta hãy cùng nhau lên một danh mục, tạm gọi là “Danh mục các thói hư, tật xấu của người Việt thời nay" nhằm “vạch mặt, chỉ tên” càng chính xác càng tốt những biểu hiện tinh vi và đa dạng của nó.

Nét gia phong thời xưa

Chắc nhiều người còn nhớ thời kỳ sau năm 1975, ai đi Nam về cũng có chung một nhận định: trẻ con trong đó hầu như rất ít nói bậy và viết những điều tục tĩu lên tường nơi công cộng, đi đâu về nhà thì lễ phép cung kính chắp hai tay thưa gửi người bề trên. Đặc biệt, chẳng may ra đường có bị đụng xe thì người ta cũng không mấy khi nổi khùng cãi vã dẫn tới xô xát như bây giờ.

Trẻ em ở vùng bà con theo Công giáo cÅ©ng có những nét sinh hoạt  nhÆ° vậy,  và nhiều bậc cha chú  cho tá»›i nay vẫn còn giữ những hoài niệm đẹp về người Tràng An thuở trÆ°á»›c thanh lịch, tế nhị mà rất Ä‘á»—i phong lÆ°u.

Người ta đã nhồi nhét tới mức quá tải những mái đầu còn non nớt
bằng bao tiết học chính khóa lẫn học thêm các môn Toán, Lý , Hóa,Văn…
trong khi đó giáo dục thể chất và tinh thần chưa bao giờ được đầu tư đúng mức.

Nói nhÆ° vậy không có nghÄ©a là thời trÆ°á»›c không có "người Việt xấu xí", nhÆ°ng có lẽ trong ká»· nguyên của há»™i nhập quốc tế hôm nay, vì lòng tá»± trọng, tá»± tôn dân tá»™c, chúng ta cần có thái Ä‘á»™  tá»± phê phán cao hÆ¡n, khi phải hàng ngày hàng giờ  tá»± soi mình vào tấm gÆ°Æ¡ng toàn cầu hóa, để phát hiện ra và tích cá»±c sá»­a những nét lạc lõng, dị biệt vá»›i mọi giá trị nhân văn của thế giá»›i văn minh.

Điểm xuất phát của chặng đường tá»± sá»­a mình gian nan đó phải được bắt đầu từ gia đình - tế bào của xã há»™i, cụ thể là hình thành và gìn giữ gia phong  hay còn gọi là văn hóa gia đình. Nói nhÆ° nhà văn Băng SÆ¡n, gia phong là má»™t Ä‘iều gì đó không nắm bắt cụ thể nhÆ° bọc tiền, nhÆ° lạng vàng, nhÆ° cái bằng khen đóng khung…

Nhưng nó lại rất hữu hình trong tâm hồn ta, trong thể xác ta, từng ngày, hàng giờ. Một lời ăn tiếng nói, một cách tiếp khách, một kiểu học bài, một người bạn nên giao du…

Gia phong có khi chỉ là một cái lừ mắt của người cha, một câu chuyện nhỏ trong bữa cơm chiều của người mẹ, một làn khói trên bàn thờ gia tiên…Nét văn hóa thấm đẫm vào mọi thành phần trong mỗi gia đình, là môi trường quyết định cho con người đi vào xã hội.

Và thật bất hạnh thay cho những ai không có truyền thống tốt đẹp trong gia phong như thế, và cũng bất hạnh cho ai đã phá vỡ gia phong của mình, mà nguy hiểm thay nếu nhiều người cố ý hay vô tình đang làm mất gia phong của gia đình, tộc họ mình đi. Mất gia phong, nhiều kẻ giàu xổi học đòi, nhất thời bột phát đã có kết cục bi thảm ngay trong đời con, cháu, chứ đâu có xa!

Chữ "lễ" thời nay và sự cần thiết của hình phạt

Câu “tiên học lá»…,hậu học văn” thời nay có thể bắt gặp ở  bất cứ trường tiểu học nào. Theo thứ tá»± "lá»…" phải được thấm nhuần trÆ°á»›c,  là môi trường sÆ° phạm cần phải có để dẫn truyền kiến thức văn hóa.

Nhưng trong thực tế người ta đã nhồi nhét tới mức quá tải những mái đầu còn non nớt bằng bao tiết học chính khóa lẫn học thêm các môn Toán, Lý , Hóa,Văn, v.v… trong khi đó giáo dục thể chất và tinh thần chưa bao giờ được đầu tư đúng mức.

Sự khủng hoảng của nền giáo dục ở các cấp đã có ảnh hưởng tức thời đến hiện tượng “người Việt xấu xí“ đang có chiều hướng gia tăng – một bộ phận trẻ em hư hỏng, bất cần đời đi bụi, thanh niên đua xe, nghiện ma túy rồi phạm pháp v.v…

Giáo trình môn đạo đức học trong nhà trường rất thiếu những bài giảng sinh Ä‘á»™ng mang tính thá»±c tiá»…n đề cập thẳng thắn tá»›i những thói hÆ° tật xấu hay gặp nhất của người Việt trong bối cảnh của há»™i nhập quốc tế. Chẳng có tiết giảng nào răn dạy các em không nên ngoáy mÅ©i hay nói to nÆ¡i công cá»™ng… Và đáng thất vọng hÆ¡n là xã há»™i chÆ°a có  chế tài xá»­ phạt những hành vi thiếu văn hóa trên quy mô cả nÆ°á»›c.

Cùng lập má»™t Danh mục các thói hÆ°, tật xấu  của người Việt thời nay",
để nhận thức và đẩy lùi con bệnh "Người Việt xấu xí"

Để có một Singapore là hình mẫu của văn minh đô thị, người ta đã phải mất hàng chục năm liên tục kết hợp giữa các hình thức giáo dục đại chúng và xử phạt nghiêm minh đúng người đúng tội bằng tiền hoặc roi đối với những kẻ làm ô uế nơi công cộng. Hẳn chúng ta còn nhớ vụ một thanh niên Mỹ bị phạt đánh do viết bậy lên tường và Tổng thống Hoa kỳ lúc đó cũng không thể xin miễn tội.

Nhận thức là má»™t quá trình diá»…n ra không hề trÆ¡n tru và dân trí cÅ©ng vậy, nó đòi hỏi cả xã há»™i phải chung sức chung lòng cùng sá»± công tâm, gÆ°Æ¡ng mẫu của các nhân viên công quyền.

Chẳng hạn, muốn người dân tâm phục khẩu phục và tự giác chấp hành luật lệ giao thông thì trước tiên phải chứng tỏ rằng trong lĩnh vực này không có chỗ cho hành vi hối lộ. Kẻ đưa hối lộ sau khi đi trót lọt bao giờ cũng có suy nghĩ coi thường (vì đã có thể mua được bằng tiền) người nhận hối lộ và tin rằng hành vi này có thể được tái diễn mà vẫn tránh được sự trừng phạt. Thói hư, tật xấu cứ như vậy mà bùng phát trong xã hội như nấm mọc dại sau cơn mưa rào.

"Đẩy lui con bệnh"

Con bệnh ”người Việt xấu xí” có thể dần dần bị đẩy lui, trÆ°á»›c tiên là về mặt nhận thức chúng ta hãy cùng nhau lên  má»™t danh mục, tạm gọi là  “Danh mục các thói hÆ°, tật xấu của người Việt thời nay" nhằm “vạch mặt, chỉ tên” càng chính xác càng tốt những biểu hiện tinh vi và Ä‘a dạng của nó. Xin mạnh dạn Ä‘Æ°a ra trình bày vá»›i các Ä‘á»™c giả bản phác thảo của danh mục này.(*).

PhÆ°Æ¡ng pháp Ä‘iều trị: Gắn quyền vá»›i trách nhiệm; Thiết kế hệ thống giám sát hiệu quả; Phân cấp, phân quyền để tránh tập trung quá đáng các quyền năng; Mở rá»™ng dân chủ, minh bạch, bàn bạc công khai trÆ°á»›c khi ra các quyết định quan trọng.

Có thể nói con bệnh “người Việt xấu xí “ là thể hiện một trạng thái bức xúc trong tâm thức của xã hội Việt nam hiện đại và chúng ta cũng không đơn độc vì ở nhiều xã hội khác, trong những hoàn cảnh nào đó cũng từng xảy ra tình hình tương tự.

Khi con người trở nên quá bé nhỏ và bất lực trong trận đồ, mê cung của những cám dỗ vật chất, quyền lực và thói vị kỷ thì tia sáng cuối đường hầm bao giờ cũng lóe ra từ chính kho tàng tuệ giác hay những giá trị văn hóa tinh thần , tâm linh của dân tộc. Chúng ta là chủ nhân của nền văn hóa đó mà không khai thác thì rất lãng phí!

TS Phạm Gia Minh

 (*) Phác thảo danh mục các thói hÆ° tật xấu của người Việt thời nay (xếp theo bảng chữ cái tiếng Việt)

A: An phận thủ thường; Ăn bẩn; Ăn người; Ăn cắp vặt, Ăn hơn, làm kém; Ăn tục nói phét; Ảo tưởng;Ăn sổi ở thì; Ẩu v.v…

B: Bàng quan; Bảo thủ; Bằng cấp giả; Bán Trời không văn tá»±;Bài ngoại;Bắt cóc bỏ Ä‘Ä©a;Bóc ngắn,cắn dài; Bè phái;  â€Buôn dÆ°a lê”;Bá»›i bèo ra bọ v.v…

C: Cãi nhau to vì chuyện nhỏ;Chen ngang khi phải xếp hàng; Chọc gậy bánh xe;Chụp giật; Chửi bậy,cục súc; Cờ bạc; Coi thường pháp luật; Cù nhầy; Cửa quyền; Cười không đúng chỗ,đúng lúc v.v…

D: Du di ; Dị ứng tri thức; Dzô dzô ( ăn nhậu thái quá ) v.v…

Đ: Đâm bị thóc, chọc bị gạo; Để bụng; Đỏ đen;Đố kỵ;Đùn đẩy; Đua xe v.v…

E: Ép buộc ; Ép uổng v.v…

G: Gắp lửa bỏ tay người; Gia trưởng;Giả dối;Giàu ghen,khó ghét; Giậu đổ bìm leo v.v…

H: Hách dịch;Hiếu chiến; Hòa cả làng; Hô khẩu hiệu suông;Hứa hão; Hút thuốc lá v.v…

I:  Ích ká»· hại người v.v…

K:  Khoe khoang ;Khôn lỏi; Không đúng giờ; Không chính kiến; “ Khuỳnh”; Kỳ vÄ© v.v…

L: Làm láo,báo cáo hay; Làm liều; Làm theo phong trào; Lập lờ nước đôi; Lệ làng; Lý nhẹ hơn tình v.v…

M: Mạnh ai nấy chạy; Mất đoàn kết khi sung sướng, đầy đủ; Mê tín v.v…

N: Ném bùn sang ao; Nịnh trên nạt dưới; Nhai to; Nhậu nhẹt triền miên; Nhổ bậy; Nhếch nhác;Nghĩ ngắn hạn (tư duy nhiệm kỳ ); Ngoáy mũi nơi đông người; Nói dai,nói dài,nói dại; Nói một đằng, làm một nẻo; Nói to nơi công cộng; Nói phách ( nói khoác lác ); Nể nang; Nửa vời v.v…

O: Oai hão; Ôm đồm; Ôm rơm rặm bụng; Ông giơ chân giò, Bà thò nậm rượu ( thông đồng làm việc khuất tất ) v.v…

P: Phép Vua thua lệ làng; “Phong bì” ( hối lộ); Phô trương; Phung phí v.v…

Q: Qua cầu rút ván; Qua loa đại khái; Quan liêu; Quan trọng hóa vấn đề; Quy hoạch treo v.v…

R: Ra oai; Ranh vặt; Rượu chè v.v…

S: Sai hẹn; Sĩ diện hão; Sính ngoại; Sợ trách nhiệm; Sợ người khác giỏi hơn mình v.v…

T:  Tâm lý vùng( địa phÆ°Æ¡ng hẹp hòi ); Tiểu nông, tiểu trí ; Tiểu xảo; Tiểu khí (tiểu nhân, hạn hẹp); Tham nhÅ©ng; Thấy kẻ sang bắt quàng làm họ;Thụ Ä‘á»™ng; TÆ° duy nhiệm kỳ; Tá»± ti dân tá»™c nhược tiểu v.v…

U: Ưa xiểm nịnh; Ức hiếp kể yếu; Ừ hữ cho qua; Ương ngạnh v.v…

V: Vặt vãnh; Vẽ vời; Vênh váo ;Vị kỷ;Vị nể; Viển vông;Viết,vẽ bậy nơi công cộng; Vòi vĩnh; Vung tay quá trán v.v…

X:  Xa dân; Xa rời thá»±c tế; Xả rác nÆ¡i công cá»™ng v.v…

Y:  Ỷ lại; Ỷ quyền thế; Ý thức tập thể,cá»™ng đồng kém v.v…

(Nguồn: www.tuanvietnam.net)