Trẻ em đói khát tại Sudan (Châu Phi)

Những đợt sóng khổng lồ - giống như những cơn sóng thần dâng cao trên Ấn độ dương năm 2005 đã cướp đi sinh mạng của không biết bao nhiêu con người – nay đang tràn qua những dân tộc nghèo nàn nhất trên thế giới. Cộng thêm với những đợt cuồng phong mới xảy ra tháng này đã gây nên quá nhiều tàn phá, đang có những đợt sóng đói nghèo và tức tối gây nên bởi việc gia tăng đáng kể giá cả những thực phẩm như bắp, lúa mì, gạo và đậu nành. Giá cả gia tăng đã tạo nên những cuộc bạo động gây ra chết chóc tại các quốc gia xa xôi như Haiti và Indonesia. Những cuộc bạo động còn gieo rắc các bất ổn về chính trị chắc hẳn làm cho những nhà lãnh tụ thế giới phải lo ngại.

Cuộc khủng hoảng thực phẩm có nhiều nguyên nhân, chẳng hạn vì nội chiến như tại châu Phi, vì thay đổi khí hậu nên bị hạn hán, lụt lội. Trớ trêu thay, tại các quốc gia có tầng lớp trung lưu đang lên, như Trung quốc và Ấn độ, những người mới nổi này ăn nhiều thịt của súc vật nuôi bằng hạt hơn, và điều này cũng đóng một vai trò gây ra việc giá cả thực phẩm gia tăng. Tuy nhiên, đối với những người có lợi tức ở mức độ thấp nhất – 1 đôla một ngày được coi là mức chuẩn căn bản của nghèo đói, hiện có 1 tỉ người ở mức độ này – giá cả thực phẩm gia tăng đã dẫn đến đói khát, đến cả cái chết vì đói.

Cuộc khủng hoảng toàn cầu hiện nay phần lớn phát sinh do thị trường, nhất là do tăng vọt nhu cầu về nhiên liệu sinh học (biofuel). Tại Hoa kỳ, việc Quốc hội đòi hỏi phải chuyển đổi thực phẩm thành nhiên liệu có mục đích làm cho quốc gia ít bị lệ thuộc vào dầu hỏa của ngoại quốc và ích lợi cho cho môi trường hơn. Trong thực tế, khí thải do nhiên liệu gốc từ bắp gần như gấp đôi từ xăng, và vì thế đe dọa môi trường hơn các nhiên liệu gốc từ dầu lửa. Hơn nữa, nhiên liệu sinh học cần đến rất nhiều nước. Người ta ước tính muốn sản xuất được 1 gallon chất ethanol phải cần đến 1700 gallon nước.

Tại Ba tây, những khu vực mỏng manh về sinh thái như rừng nhiệt đới Amazon đang bị hủy hoại, nhiều cây mía ở vùng này được đem dùng để chế tạo chất ethanol. Tuy nhiên, trong cảnh chạy đua đi tìm nhiên liệu sinh học, gần như người ta quên mất sự kiện là cây rừng hấp thụ chất carbon. Mỗt khi cây bị chặt đi, carbon thải ra được nhả vào khí quyển, làm tăng thêm sự hâm nóng toàn cầu.

Phân bón cũng đóng một vai trò, một phần vì giá cả phân bón gia tăng làm các nông dân nghèo không mua được để tăng năng suất cho mùa màng vốn đã còm cõi, và cũng vì vai trò của phân bón trong việc hủy hoại môi trường. Chẳng hạn, hồi tháng 3, Viện Quốc gia Khoa học đã báo cáo rằng trong 15 năm nữa một khu vực đất chết rộng lớn sẽ xuất hiện trong vụng Vịnh Mexico vì việc đua nhau dùng phân bón làm chết các sinh vật sống dưới nước.

Để nhấn mạnh đến mối đe dọa về cơn đói toàn cầu, Jean Ziegler, một Liên lạc viên Đặc biệt của LHQ về Quyền Được Có Thực Phẩm đã đề nghị ngưng hoạt động sản xuất nhiên liệu sinh học trong một thời gian 5 năm. Để thay thế, ông đã đề nghị biến chế chất liệu thải ra từ nông nghiệp (biomass) hoặc dùng các cây cỏ không thuộc nông nghiệp để sản xuất ra nhiên liệu. Ông nhấn mạnh rằng bởi lý do con người có quyền được có thực phẩm, các chính phủ nên tránh những hành động làm cho nạn đói và thiếu dinh dưỡng trầm trọng thêm.

Vì phải cần hàng chục năm nữa cuộc khủng hoảng về giá cả thực phẩm mới giảm đi, nhu cầu tức khắc là phải gia tăng đáng kể viện trợ thực phẩm trên bình diện toàn cầu. Ở một số nước nghèo, như Phi luật tân, đã bắt đầu chương trình phụ cấp tiền mặt để cho các gia đình nghèo có tiền mua gạo. Việc dùng phụ cấp tại Hoa kỳ, bất hạnh thay, lại chủ yếu có lợi cho các đối tượng giàu có trong ngành nông trại; việc này cần phải chấn chỉnh lại. Hơn nữa, việc phụ cấp về bắp cho các chủ nông trại tại Hoa kỳ cũng làm hại cho các nhà nông nhỏ ở Mexico, họ không thể cạnh tranh tại địa phương với giá cả bắp được tài trợ nhập cảng từ Hoa kỳ.

Các quốc gia kỹ nghệ trong nhóm G-8 chắc sẽ đem cuộc khủng hoảng về giá cả thực phẩm vào nghị trình tại cuộc họp thượng đỉnh vào tháng 7 này tại Nhật bản. Hành động áp dụng trong các tháng sắp tới có thể làm tránh đi sự gia tăng đói khổ và biến động xã hội ảnh hưởng đến những dân cư nghèo nàn nhất thế giới. Giải đáp cho vấn đề nằm ở chỗ các nước có thể làm gì để giúp cung cấp nhu cầu căn bản cho những người nghèo nàn nhất trên thế giới. Quốc gia nào giàu có hơn cả nên hành động nhanh chóng và đại lượng. Hoa kỳ có thể bắt đầu bằng cách chấp nhận và hoạt động dựa trên các khám phá khoa học của mình về ô nhiễm và tăng nhiệt toàn cầu. Mỹ cũng nên mua thực phẩm cứu trợ từ nông gia các nước nghèo – đó là một đề nghị của chính tổng thống Bush. Để đáp ứng mau mắn nhằm giải quyết khủng hoảng, vào đầu tháng 5 này ông cũng đã thúc giục Quốc hội chấp thuận 770 triệu mỹ kim thực phẩm cứu trợ cho các quốc gia cần đến nhất. Hội nghị Cấp cao Thế giới về Thực phẩm năm 1996 xác định quyền mọi người được có thực phẩm an toàn và bổ dưỡng. Quyền này còn cần phải được công nhận một cách thực tiễn qua hành động của các chính phủ.

(Nguồn: VietCatholic News)