“Khi thấy Người, các ông bái lạy, nhưng có mấy ông lại hoài nghi” (Mt 28, 17).

Một bộ phận những người trẻ ngày hôm nay tỏ thái độ hoài nghi khi đặt mình trước các chuẩn mực giá trị đạo đức truyền thống. Theo họ, “những thứ đó giờ đây đã trở nên cổ lỗ sĩ, không còn hợp thời nữa”. Họ cảm thấy cần một nền tảng thích hợp hơn để có thể tựa nương vào đó làm định hướng cho cuộc đời mình. Tuy nhiên khi phải chịu áp lực từ những định hướng khác nhau, lập trường của những con người này tự nhiên bị chùng xuống, và họ lại tiếp tục hoài nghi các chuẩn mực giá trị mới.

Vấn đề đặt ra là, trách nhiệm thuộc về ai: những người trẻ hay người chuyển đạt các chuẩn mực giá trị đạo đức. Thiết nghĩ trách nhiệm này thuộc về cả đôi bên. Người làm công tác giáo dục phải làm sao tạo lập nơi những người trẻ một thái độ tin tưởng vào các định hướng mà họ tiếp nhận. Các định hướng ấy phải được vận dụng cách linh hoạt phù hợp với từng điều kiện hoàn cảnh sống của mỗi cá nhân người trẻ. Làm sao để họ nhận ra sự cần thiết của việc khơi dậy và phát triển tiềm năng những nét đẹp trong chính tâm hồn họ được xúc tác đặc biệt bởi các định hướng đạo đức truyền thống. Mặt khác vai trò của những “kỹ sư tâm hồn” thật quan trọng khi chiếm trọn niềm tin của đối tượng tiếp nhận bằng phẩm chất và năng lực của mình. Những “kỹ sư” này phải là điển hình chiếu tỏa tia sáng của các chuẩn mực giá trị có tính bền vững vào tâm hồn những người trẻ. Họ cần một sự cảm thông sâu sắc từ người chuyển đạt – biết dung hòa những lối nghĩ, lối hành động… “Đức Gioan Phaolô II trong Tông Huấn Kitô Hữu Giáo Dân đã tha thiết kêu gọi các giáo viên đang giảng dạy tại các trường Công giáo hay không Công giáo tích cực làm chứng cho Tin Mừng (x. TH/KTHGD 6)… ngoài cuộc sống gương mẫu của một nhà giáo, họ còn là đại sứ của Đức Kitô nơi học đường bằng chính đời sống và lương tâm Kitô hữu. Mọi người sẽ nhìn thấy họ mà gặp được Thiên Chúa” (1). Đây là một bước quan trọng có tính quyết định nhằm tháo cởi mối dây hoài nghi đang trói buộc tâm hồn những người trẻ hôm nay.

Tôi và bạn, những người trẻ chúng ta cũng mang lấy một phần trách nhiệm trong thái độ hoài nghi của mình trước các chuẩn mực giá trị đạo đức truyền thống. Thực tế cho thấy, nhiều bạn trẻ trong chúng ta đang lấn sâu vào con đường tha hóa đạo đức đến mức khó lòng cứu vãn được; mà nguyên nhân sâu xa là do sự nghi ngờ, xem thường dẫn đến loại bỏ những mực thước vốn giữ một vai trò quan trọng trong việc duy trì phát triển đạo đức. Sự nghi ngờ ấy lại được thay thế bằng một ảo vọng của họ khi tiếp nhận một lối giáo dục mới thiếu tính bền vững. Hậu quả dẫn tới thật khôn lường. Người trẻ tự mình cô lập hoàn toàn trước các định hướng dù là truyền thống hay nhất thời; đưa mình vào hố sâu của chuỗi nghi huặc về tất cả những gì có thể kiến tạo tâm hồn một con người tới mức hoàn thiện. Phần trách nhiệm này rõ ràng thuộc về những người trẻ chúng ta. Vậy chúng ta phải làm gì để giải thoát mình khỏi chiếc vòng kim cô của sự hoài nghi về các chuẩn mực giá trị đạo đức ? Thiết nghĩ, mỗi người trẻ ngày hôm nay hãy từ tốn nhận diện chính mình và đưa mình ra khỏi thế giới của cái tôi trước đã. Cái tôi ấy vốn không dễ dàng tiếp nhận các khuôn mẫu làm nên phẩm cách con người. Thứ đến, thay vì nghi ngờ chức năng của các chuẩn mực giá trị, chúng ta hãy đặt niềm tin tưởng vào lợi ích của việc tăng triển nhân cách bản thân nhờ các chuẩn mực giá trị đang được công chúng trân trọng bảo lưu. Đồng thời, chúng ta cần sáng suốt trong việc lựa chọn, tổng hợp những gì tinh tuý nhất từ các chuẩn mực giá trị đạo đức nói chung, từ đó tập trung nhắm theo định hướng đúng đắn cho cuộc đời ta.

Nền giáo dục nói chung và giáo dục Kitô giáo nói riêng đã và đang gánh vác trách vụ nặng nề nhưng là sứ vụ cao cả trong việc tạo lập một lối nhìn, một thái độ xác tín cho những người trẻ hôm nay vào các chuẩn mực giá trị đạo đức. "Yêu cầu tiên quyết là chương trình đào tạo phải có định hướng rõ rệt, có tầm nhìn về tương lai, có khả năng đáp ứng nguyện vọng của người trẻ hôm nay, trả lời cho những thách đố của thời đại và các yêu sách tông đồ ở thời đại chúng ta…" (2). Đây là yêu cầu nền tảng tạo động lực, giúp người trẻ ngày hôm nay vươn mình ra khỏi cái vòng hoài nghi khi tiếp nhận và thực thi các định hướng sống.

* Chú thích:
(1) Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, Thư Chung 2007 Về Giáo Dục Kitô giáo, số 26.
(2) P. Nguyễn Thái Hợp, O.P, Để Họ Lớn Lên, 2005, tr. 152