Những ai có thể lãnh nháºn bà tÃch Xức dầu bệnh nhân?
02.10.2012
Má»—i năm và o dịp Ngà y Quốc Tế Các Bệnh Nhân, đồng thá»i cÅ©ng là ngà y lá»… kÃnh Äức Mẹ Lá»™ Äức, ngà y 11.02, tại má»™t số giáo xứ, Bà tÃch Xức Dầu Bệnh Nhân thÆ°á»ng được cá» hà nh đồng thá»i cho nhiá»u anh chị em bệnh nhân. Việc cá» hà nh cách táºp thể nhÆ° váºy tháºt có ý nghÄ©a không chỉ vá» phÆ°Æ¡ng diện tâm lý nhÆ°ng nhất là vá» phÆ°Æ¡ng diện phụng vụ. Vá» phÆ°Æ¡ng diện tâm lý, sá»± gặp gỡ vá»›i những anh chị em khác trong cùng hoà n cảnh sẽ giúp má»—i bệnh nhân được nâng đỡ rất nhiá»u vá» mặt tinh thần, vì thấy mình không lẻ loi trong cuá»™c chiến chống lại bệnh táºt. Vá» mặt phụng vụ, việc cá» hà nh mang tÃnh táºp thể diá»…n tả tháºt đẹp chiá»u kÃch Há»™i Thánh, sá»± hiệp thông, sá»± liên Ä‘á»›i vá»›i nhau trong việc kết hợp vá»›i cuá»™c Vượt Qua của Äức Kitô. Và do đó Há»™i Thánh khuyến khÃch cách cá» hà nh nà y khi có thể (NT 83) [1].
Tuy nhiên, trong những truá»ng hợp nà y, việc cá» hà nh cÅ©ng cần phải hết
sức cẩn trá»ng để Bà tÃch nà y không Ä‘uợc ban cho những ngÆ°á»i khá»e mạnh
và nhất là những bệnh nhân ngoà i Kitô giáo. Tại sao phải như thế? Nói
cách khác, theo giáo huấn của Há»™i Thánh, những ai có thể lãnh nháºn BÃ
tÃch Xức Dầu Bệnh Nhân? HÆ¡n nữa, giáo lý của Há»™i Thánh cÅ©ng dạy: “các BÃ
tÃch mang lại hoa trái nÆ¡i những ngÆ°á»i lãnh nháºn có sá»± chuẩn bị ná»™i tâm
cần thiết†(GLTC 1131) [2]. NhÆ° váºy, đâu là sá»± chuẩn bị ná»™i tâm cần
thiết cho việc lãnh nháºn Bà tÃch nà y?
Äối diện vá»›i vấn Ä‘á» nà y, chúng ta xin mạn phép góp má»™t và i suy nghÄ©
liên quan đến ngÆ°á»i lãnh nháºn Bà tÃch Xức Dầu Bệnh Nhân, vá»›i Æ°á»›c mong để
việc cá» hà nh và việc sống Bà tÃch nà y đạt được nhiá»u hoa trái thiêng
liêng. Chúng ta sẽ khởi Ä‘i từ giáo huấn của Thánh Kinh, đến Thánh Truyá»n
và sẽ dừng lại với giáo huấn hôm nay của Hội Thánh.
I. Giáo huấn của Thánh Kinh
Ná»n tảng đầu tiên của các Bà tÃch hệ tại nÆ¡i mặc khải Thánh Kinh. Vá»›i
Bà tÃch Xức Dầu Bệnh Nhân, má»™t trong những mặc khải ấy thể hiện nÆ¡i thÆ°
thánh Giacôbê: “Ai trong anh em Ä‘au yếu Æ°? NgÆ°á»i ấy hãy má»i các kỳ mục
của Há»™i Thánh đến; há» sẽ cầu nguyện cho ngÆ°á»i ấy, sau khi xức dầu nhân
danh Chúa. Lá»i cầu nguyện do lòng tin sẽ cứu ngÆ°á»i bệnh; ngÆ°á»i ấy được
Chúa nâng dáºy, và nếu ngÆ°á»i ấy phạm tá»™i, thì sẽ được Chúa thứ tha†(Gc
5,13c-15).
Chúng ta chỉ Ä‘á» cáºp đến câu đầu tiên của bức thÆ° nà y. Theo văn mạch,
thánh Giacôbê Ä‘ang viết Ä‘oạn thÆ° nà y cho cá»™ng Ä‘oà n Kitô giáo. Do váºy cụm
từ ai trong anh em muốn nói đến má»™t ngÆ°á»i Kitô hữu. Từ ngữ Ä‘au yếu được
hiểu thế nà o? Theo đa số các nhà chú giải, từ đau yếu được dùng ở đây
để chỉ sá»± Ä‘au yếu vá» mặt thể lý; từ ngữ ấy được dùng để chỉ những ngÆ°á»i
bệnh nặng, bệnh liệt giÆ°á»ng. Thánh Kinh Tân Ước cÅ©ng đã sá» dụng từ Ä‘au
yếu nà y tổng cá»™ng 35 lần để chỉ những trÆ°á»ng hợp bệnh nhân được khiêng
đến vá»›i Äức Giêsu [3].
NhÆ° váºy, theo mặc khải của Thánh Kinh, ngÆ°á»i lãnh nháºn Bà tÃch nà y
cần có hai Ä‘iá»u kiện: 1/ngÆ°á»i Kitô hữu; 2/vì hiệu quả của Bà tÃch nà y lÃ
để bệnh nhân được Chúa nâng dáºy, nên ngÆ°á»i lãnh nháºn phải là ngÆ°á»i bệnh
nặng vỠmặt thể lý.
II. Giáo huấn của Thánh Truyá»n
Nếu các Bà tÃch có ná»n tảng đầu tiên là mặc khải của Thánh Kinh; thì
ná»n tảng thứ hai không thể thiếu của các Bà tÃch là mặc khải của Thiên
Chúa được thể hiện qua Thánh Truyá»n. Vá»›i Thánh Truyá»n của Bà tÃch Xức
Dầu Bệnh Nhân, chúng ta tạm chia ba giai đoạn sau:
2.2. Giai đoạn I: từ thế kỷ II đến thế kỷ VII
Và o thế ká»· III (khoảng năm 215), tác phẩm Truyá»n Thống Tông Äồ được
coi là của thánh Hyppôlytô vẫn xác định ngÆ°á»i lãnh nháºn Bà tÃch nà y phải
là ngÆ°á»i Ä‘au yếu vá» mặt thể lý, vì hiệu quả chÃnh yếu của Bà tÃch nà y
là để “mang đến sức mạnh cho những ai lãnh nháºn và mang đến sức khá»e cho
những ai sá» dụng†[4]. Hai trăm năm sau, tÆ° tưởng ấy được láºp lại bởi
Äức Giáo Hoà ng Innocent I trong thÆ° gởi cho Decentius de Gubbio và o ngà y
19.03.416. Trong bức thÆ° nà y, Äức Giáo Hoà ng vẫn xác định Bà tÃch nà y
chỉ được ban cho những ai đau yếu vỠmặt thể lý, nhưng Ngà i thêm và o một
qui định má»›i: những ngÆ°á»i Ä‘ang trong thá»i kỳ thống hối thì không thể
lãnh nháºn Bà tÃch Xức Dầu Bệnh Nhân (DS 216) [5]. Trong giai Ä‘oạn nà y
còn có tác phẩm Những Bà i Giảng Của Giám Mục Césaire d’Arles (năm
470-543). Tác giả vẫn xác định ngÆ°á»i lãnh nháºn Bà tÃch nà y là ngÆ°á»i Ä‘au
yếu vỠthể lý, nhưng cũng xuất hiện ý tưởng mới: “các bạn thấy rằng ai
trong cÆ¡n Ä‘au bệnh đến nhà thá» sẽ xứng đáng lãnh nháºn sức khá»e thân xác
và ơn tha thứ tá»™i lá»—i†[6]. Nói cách khác, đối vá»›i tác giả, Bà tÃch Xức
Dầu Bệnh Nhân vừa có hiệu quả vỠmặt thể lý, vừa có hiệu quả thiêng
liêng là tha thứ tội lỗi.
NhÆ° váºy, đến thế ká»· VII, giáo huấn của thánh Giacôbê vẫn được Há»™i
Thánh duy trì: Bà tÃch Xức Dầu chỉ được ban cho các bệnh nhân Kitô hữu,
vì hiệu quả chÃnh yếu của Bà tÃch nà y là ban sức mạnh cho những ai lãnh
nháºn. Tuy nhiên, ở giai Ä‘oạn nà y cÅ©ng bắt đầu xuất hiện khó khăn: là m
sao dung hòa quan Ä‘iểm của Äức Giáo Hoà ng Innocent I (không thể ban BÃ
tÃch Xức Dầu cho các tá»™i nhân) và quan Ä‘iểm của Äức Giám Mục Césaire
d’Arles (Bà tÃch nà y cÅ©ng ban Æ¡n tha tá»™i). Cần má»™t giai Ä‘oạn má»›i ra Ä‘á»i
để giải quyết vấn đỠnà y.
2.2. Giai đoạn II: từ thế kỷ VIII đến thế kỷ XII
BÆ°á»›c sang thế ká»· VIII, Bà tÃch Xức Dầu Bệnh Nhân được Há»™i Thánh qui
định: chỉ được cỠhà nh bởi Linh Mục (và Giám Mục) [7]. Do đó, các sách
Phụng Vụ bắt đầu ghép nghi thức Bà tÃch Xức Dầu vá»›i nghi thức trao Của
Ä‚n Äà ng và vá»›i nghi thức Bà tÃch Thống Hối, vì cả ba nghi thức Ä‘á»u do
Linh Mục cỠhà nh cho cùng bệnh nhân. Thứ tự cỠhà nh gồm bốn bước: 1/
Linh mục nghe hối nhân xÆ°ng tá»™i; 2/ ban Bà tÃch Xức Dầu Bệnh Nhân; 3/
ban Æ¡n giao hòa của Bà tÃch Thống Hối; 4/ trao Của Ä‚n Äà ng. Sở dÄ© phải
theo thứ tá»± nà y vì phải đảm bảo ý nghÄ©a của việc sám hối và o thá»i ấy:
hối nhân sau khi xÆ°ng tá»™i phải trải qua thá»i gian thống hối, trÆ°á»›c khi
lãnh Æ¡n giao hòa, quãng thá»i gian biểu trÆ°ng ấy được táºn dụng để ban BÃ
tÃch Xức Dầu [8].
Việc thá»±c hà nh vá»›i thứ tá»± nhÆ° váºy bắt đầu gặp khó khăn vá»›i Công Äồng
Pavie năm 850. Dá»±a và o bức thÆ° của Äức Giáo Hoà ng Innocent I ngà y
19.03.416 (DS 216), Công Äồng Pavie quyết định không ban Bà tÃch Xức Dầu
cho những ai chÆ°a lãnh nháºn Æ¡n giao hòa (DS 620). Do đó, ngÆ°á»i ta đã
phải thay đổi thứ tá»± cá» hà nh hiện thá»i. Từ nay, bốn bÆ°á»›c cá» hà nh sẽ theo
thứ tự mới: 1/ Linh mục nghe hối nhân xưng tội; 2/ ban ơn giao hòa; 3/
trao Của Ä‚n Äà ng; 4/ ban Bà tÃch Xức Dầu Bệnh Nhân. Vì được cá» hà nh sau
cùng, trÆ°á»›c khi Bệnh nhân qua Ä‘á»i, nên Bà tÃch Xức Dầu dần dần bị coi
nhÆ° Bà tÃch chuẩn bị cho sá»± chết. Do đó, ngÆ°á»i lãnh nháºn Bà tÃch nà y
cÅ©ng dần dần được hiểu là ngÆ°á»i hấp hối chứ không chỉ bệnh nặng.
NhÆ° váºy, cho đến thế ká»· XII, Bà tÃch Xức Dầu Bệnh Nhân vẫn chỉ được
dà nh cho ngÆ°á»i bệnh vá» mặt thể lý vì hiệu quả của Bà tÃch nà y vẫn là ban
sức mạnh phần xác. Tuy nhiên, bắt đầu có sá»± thay đổi: ngÆ°á»i lãnh nháºn
Bà tÃch Xức Dầu không còn thuần túy là ngÆ°á»i bệnh nặng vá» thể lý, nhÆ°ng
phải là ngÆ°á»i Ä‘ang hấp hối. Các Công Äồng chung có chuẩn nháºn không?
2.3. Giai đoạn III: từ thế kỷ XIII đến thế kỷ XX
Trong giai Ä‘oạn nà y, có hai Công Äồng chung Ä‘á» cáºp đến ngÆ°á»i lãnh nháºn Bà tÃch:
1/ Công Äồng Florence (năm 1439) trong Décret pour les Arméniens đã
định tÃn: “Bà tÃch thứ năm là Bà tÃch Xức Dầu Cuối Cùng (l’extrême –
onction) vá»›i chất thể là dầu Oliu được Äức Giám Mục là m phép. Bà tÃch
nà y chỉ được ban cho những bệnh nhân sắp lìa cõi thế. […] VỠhiệu quả,
Bà tÃch nà y là sá»± chữa trị cho tâm hồn. Tuy nhiên, nếu hữu Ãch cho linh
hồn, Bà tÃch nà y cÅ©ng chữa trị phần xác†(DS 1324-1325). NhÆ° váºy, Công
Äồng Florence đã chuẩn nháºn tÆ° tưởng Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i: Bà tÃch nà y chỉ được
ban cho những ai sắp lìa cõi thế. Hiệu quả chÃnh của Bà tÃch là chữa trị
tâm hồn, còn việc chữa là nh phần xác chỉ tùy thuộc.
2/ Công Äồng Tridentinô (năm 1545-1563) định tÃn: “Bà tÃch nà y được
trao ban cho những bệnh nhân, nhất là những ai lâm và o tình trạng nguy
tá»; vì thế Bà tÃch nà y cÅ©ng được gá»i tên là Bà tÃch của những ngÆ°á»i sắp
ra Ä‘i†(DS 1698). NhÆ° váºy, có má»™t khác biệt nhá» vá»›i Công Äồng Florence,
Công Äồng Tridentinô phân biệt giữa ngÆ°á»i bệnh và ngÆ°á»i nguy tá», cả hai
Ä‘á»u có thể lãnh nháºn Bà tÃch nà y.
Nháºn định: dù có thay đổi vá» cách gá»i tên Bà tÃch, hai Công Äồng
chung trong giai Ä‘oạn nà y vẫn luôn trung thà nh vá»›i truyá»n thống và đã
định tÃn: vì hiệu quả của Bà tÃch là sá»± chữa là nh phần hồn và phần xác,
nên ngÆ°á»i lãnh nháºn Bà tÃch nà y phải là ngÆ°á»i bệnh nhân Kitô hữu và tháºm
chà phải là ngÆ°á»i hấp hối. Giáo Huấn hôm nay có theo sát giáo huấn nà y
không?
III. Giáo huấn hôm nay của Hội Thánh
Từ Công Äồng Vatican II, có hai mảng giáo huấn quan trá»ng sau đây:
A/ Hiến Chế Phụng Vụ của Công Äồng Vatican II dạy: “Bà tÃch Xức Dầu
Cuối Cùng hay đúng hÆ¡n còn có thể gá»i là Bà tÃch Xức Dầu Bệnh Nhân không
phải chỉ là Bà tÃch dà nh riêng cho những ngÆ°á»i hấp hối. Do đó, thá»i
gian thuáºn tiện để nháºn Bà tÃch nà y chắc chắn là lúc tÃn hữu bắt đầu
nguy tá» vì bệnh táºt hay già yếu†(PV 73) [9]. NhÆ° váºy, Công Äồng Vatican
II Ä‘ang canh tân Ä‘iá»u Công Äồng Florence đã nói trÆ°á»›c đó: từ nay sẽ lÃ
Bà tÃch Xức Dầu Bệnh Nhân, vì ngÆ°á»i lãnh nháºn là ngÆ°á»i bệnh (hoặc giÃ
yếu) chứ không hẳn là ngÆ°á»i hấp hối.
B/ Theo định hÆ°á»›ng của Công Äồng Vatican II, Bá»™ Phụng Tá»± khi ban hà nh
Nghi Thức Xức Dầu Bệnh Nhân và việc săn sóc hỠtheo mục vụ, và o ngà y
07.12.1972, và đã qui định 6 trÆ°á»ng hợp nhÆ° sau vá» ngÆ°á»i lãnh nháºn BÃ
tÃch nà y (NT 8-15):
1/ Bà tÃch nà y có thể ban lại nếu sau khi lãnh nháºn Bà tÃch, bệnh
nhân bình phục và sau đó lại bệnh trở lại; hay nếu trong cùng một căn
bệnh kéo dà i lâu, tình trạng nguy cáºp trở nên trầm trá»ng hÆ¡n.
2/ Bà tÃch nà y có thể ban cho bệnh nhân trÆ°á»›c khi giải phẫu vì căn bệnh nguy hiểm.
3/ Bà tÃch nà y có thể ban cho ngÆ°á»i già cả khi sức lá»±c đã yếu nhiá»u, dù không có bệnh nguy ngáºp.
4/ Bà tÃch nà y có thể ban cho trẻ em đến thá»i kỳ biết sá» dụng trà khôn.
5/ Bà tÃch nà y có thể ban cho những bệnh nhân tuy dù đã bất tỉnh hoặc
mất trÃ, miá»…n là khi há» còn tỉnh táo, vá»›i tÆ° cách là những ngÆ°á»i có đức
tin, có thể há» xin chịu Bà tÃch nà y.
6/ Äối vá»›i bệnh nhân đã chết, Linh Mục chỉ cầu xin Thiên Chúa tha thứ
tá»™i lá»—i cho há»; và Linh Mục không ban Bà tÃch Xức Dầu cho há». Còn nếu
hồ nghi không biết bệnh nhân chết tháºt chÆ°a, thì có thể ban Bà tÃch nà y
vá»›i Ä‘iá»u kiện.
Nháºn định: giáo huấn ngà y hôm nay của Há»™i Thánh vá» Bà tÃch Xức Dầu
Bệnh Nhân không phải tá»± nhiên mà có. Giáo Huấn ấy được dệt nên từ ná»n
tảng Thánh Kinh, Thánh Truyá»n. Äó là điá»u Há»™i Thánh đã sống và đã cá»
hà nh dưới tác động của Chúa Thánh Thần trong suốt hai ngà n năm qua.
Kết luáºn
Suốt hai ngà n năm qua Ä‘iá»u kiện của ngÆ°á»i lãnh nháºn Bà tÃch Xức Dầu
Bệnh Nhân vẫn luôn thể hiện tÃnh Duy Nhất trong giáo huấn của Há»™i Thánh.
Äiá»u kiện để Bà tÃch thà nh sá»± : 1/ngÆ°á»i lãnh nháºn phải là ngÆ°á»i Kitô
hữu (nghÄ©a là đã được Rá»a Tá»™i, vì Bà tÃch Rá»a Tá»™i là cá»a ngõ của tất cả
các Bà tÃch khác); 2/phải là ngÆ°á»i bệnh nặng vá» mặt thể lý (hoặc lÃ
ngÆ°á»i già yếu). Và để việc lãnh nháºn được hợp pháp, ngÆ°á»i lãnh nháºn cần:
1/ đến tuổi khôn; 2/ ở trong tình trạng ân sủng (xưng tội trước khi
lãnh nháºn Bà tÃch Xức Dầu Bệnh Nhân).
NhÆ° thế, vì mục Ä‘Ãch và ý nghÄ©a riêng của mình, Bà tÃch Xức Dầu Bệnh
Nhân không thể ban cho những bệnh nhân ngoà i Kitô giáo, không thể ban
cho những ai còn khoẻ mạnh. Tháºm chà Bà tÃch nà y cÅ©ng không thể ban cho
những ai sắp lâm và o cÆ¡n nguy tá» nhÆ°ng không phải vì bệnh táºt, và dụ các
ngÆ°á»i lÃnh sắp ra tráºn hoặc những ngÆ°á»i sắp phải ra pháp trÆ°á»ng… (trong
những trÆ°á»ng hợp nà y chỉ cần giải tá»™i và ban Mình Thánh Chúa).
Äể kết thúc, chúng ta mượn lá»i giáo huấn của Há»™i Thánh để tóm kết ý
nghÄ©a của Bà tÃch nà y: “Qua việc xức dầu bệnh nhân và lá»i cầu nguyện của
các Linh Mục, toà n thể Hội Thánh phó thác các bệnh nhân cho Chúa chịu
nạn và vinh hiển để NgÆ°á»i nâng đỡ và cứu chữa há»; hÆ¡n nữa, Há»™i Thánh còn
khuyên bảo há» tá»± nguyện kết hợp vá»›i cuá»™c khổ nạn và sá»± chết của Äức
Kitô, để mÆ°u Ãch cho dân Thiên Chúa†(GLTC 1499). Lm Giuse Äá»— Xuân Vinh Äại Chủng viện thánh Giuse Saigon
Chú thÃch:
[1] Bộ Phụng Tự, Nghi thức xức dầu Bệnh nhân và việc săn sóc hỠtheo mục vụ, 07.12.1972. Bản dịch của Ủy Ban Giám Mục vỠPhụng Vụ, Saigon, 1974, chúng ta viết tắt NT.
[2] Sách Giáo Lý của Hội Thánh Công Giáo, ban hà nh ngà y
11.10.1992, do Äức Giáo Hoà ng Gioan Phaolô II. Bản dịch của Há»™i Äồng
giám mục Việt Nam, Ủy ban giáo lý đức tin, nxb Tôn Giáo, 2010, viết tắt
GLTC.
[3] Hai trong số các tác giả mà chúng ta dựa và o: 1/B. Sesboüé,
“L’onction des malades, tendresse de Dieu envers l’humanité souffranteâ€,
in Invitation à croire. Des sacrements crédibles et désirables, Paris, Cerf, 2009, tr. 231-232 ; 2/ C. Ortemann, Le sacrement des malades. Histoire et signification, Paris, Ed. du Chalet, 1971, tr. 14-19.
[4] Hippolyte de Rome, La Tradition Apostolique, Paris, Cerf, 1946, coll. “Source Chrétienneâ€, n°11bis, Introduction, traduction et notes par B. Botte, tr. 34.
[5] Denzinger, Symboles et définitions de la foi catholique, Paris, Cerf, 1996, viết tắt DS.
[6] Césaire d’Arles, Sermons au peuple, Paris, Cerf, 1971, coll. “Source Chrétienneâ€, n° 175, Introduction, traduction par M-J. Delage, tr. 423.
[7] Cho đến thế ká»· VII, Bà tÃch Xức Dầu Bệnh Nhân có thể được cá» hà nh
bởi Giám Mục, bởi Linh Mục, bởi Phó Tế và tháºm chà có thể bởi giáo dân.
Nhưng từ thế kỷ VIII, nhất là do ảnh hưởng bởi cuộc canh tân của Hoà ng
Äế Charlemagne (768-814), hà ng loạt Công Äồng qui định chỉ có Linh Mục
(lẽ tất nhiên bao hà m Giám Mục) má»›i được cá» hà nh Bà tÃch nà y:
Capitulaire de Charlemagne (năm 769, canon 10); Concile de
Chalon-sur-Saône (năm 813, canon 48); Concile d’Aix-la-Chapelle (năm
836, canon 5); Concile de Mayence (năm 847, canon 26).
[8] Chúng ta tham khảo J-P. Revel, Traité des sacrements. VI. L’onction des malades. Rédemption de la chair et par la chair. Paris, Cerf, 2009, tr. 77-88.
[9] Hiến Chế Phụng Vụ của Công Äồng Vatican II: Sacrosanctum Concilium, chúng ta viết tắt PV.
(Nguồn: WGPSG) |