(Bài phỏng vấn của UCAN với Đức Cha Giuse Nguyễn Chí Linh, Giám mục giáo phận Thanh Hóa)
Đức giám mục của một giáo phận nông thôn nghèo ở miền Bắc Việt Nam đang giúp củng cố đức tin của giáo dân mình bằng cách huấn luyện họ xây dựng Giáo hội địa phương.
"Khó khăn thì rất nhiều, nhưng nổi cộm nhất là thiếu hụt nhân sự và tài chánh", Đức Giám mục Giuse Nguyễn Chí Linh của Thanh Hoá phát biểu với UCA News tại Toà Giám mục ở thành phố Thanh Hoá, cách Hà Nội 153 km về phía nam.

 "Tôi có cảm tưởng giáo dân của chúng tôi có đức tin tinh tuyền nhất", ngài nói trong lúc phỏng vấn. Đây là lý do, mặc dù có những hạn chế, "Æ°u tiên hàng đầu" của ngài là đào tạo giáo sÄ©, tu sÄ© và giáo dân "đảm nhận các hoạt Ä‘á»™ng mục vụ xã há»™i và công tác truyền giáo".

Đức cha Linh, 58 tuổi, được bổ nhiệm làm giám mục giáo phận quê hÆ°Æ¡ng của ngài ngày 4-8-2004. Giáo phận 75 tuổi này trông coi tỉnh Thanh Hoá. Đức cha Linh còn là giám quản tông toà giáo phận Phát Diệm kế bên, sau khi Đức Giám mục Giuse Nguyá»…n Văn Yến về hÆ°u hồi tháng TÆ°.  

Mặc dù sinh tại Thanh Hoá, nhÆ°ng Đức cha Linh chủ yếu sống ở miền Nam, do theo gia đình di cÆ° vào Nam năm 1954. Ngài không có cÆ¡ há»™i trở về giáo phận quê nhà cho đến khi được bổ nhiệm làm giám mục.  

Đức cha hoàn thành chương trình đào tạo linh mục ở Giáo hoàng Học viện Thánh Piô X ở Đà Lạt năm 1977 những mãi cho tới năm 1992 ngài mới được chịu chức linh mục. Trong thời gian đó, mặc dù đã được phong phó tế, nhưng ngài không được chính quyền cho phép làm mục vụ và phải làm nhiều việc khác nhau để kiếm sống.

Sau đây là cuá»™c phỏng vấn:   

UCA NEWS: Đức cha cảm thấy thế nào khi về nhận coi sóc giáo phận quê hÆ°Æ¡ng mình?  

ĐỨC CHA GIUSE NGUYỄN CHÍ LINH: Tôi còn nhá»› ngày đầu tiên về làm giám mục giáo phận, tôi cảm thấy rất lúng túng. Lúng túng vì tuy Thanh Hoá là nÆ¡i chôn nhau cắt rốn, nhÆ°ng tôi chÆ°a hề quen biết ai tại đây.   Càng lúng túng hÆ¡n nữa vì không biết phải làm thế nào để chu toàn má»™t sứ vụ mà tôi chÆ°a hề có kinh nghiệm. Tuy nhiên, hôm nay công việc mục vụ thành hay bại thì tôi không biết, nhÆ°ng chắc chắn rằng tôi rất yêu giáo phận Thanh Hoá vốn đã trở thành máu thịt thân thÆ°Æ¡ng.   TrÆ°á»›c khi làm giám mục Thanh Hoá, dường nhÆ° tôi biết rất ít thông tin về giáo phận này vì tôi sống và phục vụ chủ yếu tại Giáo há»™i miền Nam. Tôi Ä‘ang ná»— lá»±c tiếp nối công việc của các vị tiền nhiệm và tìm mọi cách để phát triển giáo phận.   Sau ba năm cai quản giáo phận, tôi chỉ có má»™t kinh nghiệm duy nhất là cai quản giáo phận bằng tình yêu mến. Vì khi đã có sá»± yêu mến con người và mảnh đất quê hÆ°Æ¡ng được giao cho mình coi sóc, thì tôi sẽ dá»… dàng vượt qua khó khăn để phục vụ mọi thành phần dân Chúa.   Hiện nay giáo phận có 62 linh mục kể cả 10 tân chức má»›i chịu chức hôm 9-8 nhÆ°ng chỉ có 46 cha thá»±c sá»± làm việc. Chúng tôi cần gấp đôi số linh mục nhÆ° thế nữa. Giáo phận có 188 nữ tu, 37 đại chủng sinh, 48 ứng sinh và ba thầy giảng phục vụ 130.000 giáo dân trong 46 xứ, 315 giáo họ. Chúng tôi hy vọng khoảng năm 2010 giáo phận sẽ có hÆ¡n 100 linh mục.   Tôi rất hoan nghênh các dòng tu gởi tu sÄ© của họ đến làm việc tại giáo phận. Giáo phận sẽ thăng tiến nhanh hÆ¡n nếu có sá»± hiện diện của các dòng tu. Chúng tôi cÅ©ng hÆ¡i buồn vì cho đến nay địa phận chỉ có má»™t dòng duy nhất là dòng Mến Thánh Giá Thanh Hoá do Đức cha người Pháp Lambert de la Motte sáng lập, và má»™t cá»™ng Ä‘oàn dòng Saint Paul de Chartres phục vụ tại toà giám mục. Tôi đã mời ít nhất là 5 dòng lập cá»™ng Ä‘oàn tại giáo phận, nhÆ°ng cho đến nay chÆ°a có dòng nào lên kế hoạch.  

Đức cha Æ°u tiên cho những vấn đề gì?  

Điều kiện tiên quyết để phát triển giáo phận là đào tạo nhân sá»±. Vì thế tôi Æ°u tiên đào tạo nhân sá»± linh mục, tu sÄ© và giáo dân vì giáo phận thiếu nhân sá»± chuyên môn đảm nhận các họat Ä‘á»™ng mục vụ và xã há»™i và truyền giáo. Hồi tháng Ba, giáo phận đã tổ chức thường huấn linh mục hàng năm lần đầu tiên kể từ năm 1954. Giáo phận thường xuyên tổ chức đào tạo huấn luyện Ä‘á»™i ngÅ© giáo lý viên, cÅ©ng nhÆ° lãnh đạo giáo dân để họ phục vụ giáo xứ tốt hÆ¡n.   Các nữ tu dòng Mến Thánh Giá Thanh Hoá có được cÆ¡ há»™i và khuyến khích học những ngành chuyên môn về y tế, giáo dục, thánh nhạc để phục vụ giáo phận. Chúng tôi đã gởi 19 linh mục, tu sÄ© và giáo dân Ä‘i du học nÆ°á»›c ngoài, và trong tÆ°Æ¡ng lai sẽ gởi thêm má»™t số nữa Ä‘i du học. Tôi cÅ©ng Æ°u tiên hiệp nhất mọi người, vì hiệp nhất là phÆ°Æ¡ng châm giám mục của tôi [Ut Unum Sint, xin cho họ nên má»™t].   Mọi người được kêu gọi má»™t lòng má»™t dạ xây dá»±ng và phát triển giáo phận. Họ có thể tham gia các họat Ä‘á»™ng truyền giáo, cấp học bổng cho học sinh nghèo, thăm viếng người nghèo, bệnh nhân phong và giúp xây nhà gạch thay cho nhà tranh vách lá cho dân nghèo.   Tôi khuyến khích mọi người sá»­ dụng mô hình nhóm công tác Ä‘a thành phần dân Chúa. Linh mục, nữ tu, chủng sinh, ứng sinh và giáo dân đều tham gia sinh hoạt mục vụ và tông đồ. Sau má»™t bữa ăn, tất cả mọi người đều dọn bàn. Những ngày tÄ©nh tâm, các linh mục tá»± rá»­a bát, giám mục cÅ©ng rá»­a bát nhÆ° bất kỳ ai. Tôi cÅ©ng khuyến khích dùng những bữa ăn tá»± chọn để mọi người có thể nói chuyện vá»›i bất kỳ ai không phân biệt đẳng cấp, thành phần.

Giáo phận gặp khó khăn gì?  

Khó khăn thì rất nhiều, nhÆ°ng nổi cá»™m nhất là thiếu hụt nhân sá»± và tài chính. Trong thời chiến tranh lạnh trÆ°á»›c đây, chủng viện và các cÆ¡ sở đào tạo của các giáo phận miền Bắc ngÆ°ng hoạt Ä‘á»™ng, dẫn đến tình trạng giảm thiểu nhân sá»±. Tình hình tuy Ä‘ang từng bÆ°á»›c cải thiện nhÆ°ng trÆ°á»›c mắt rất nhiều hoạt Ä‘á»™ng của giáo phận vẫn không thể thá»±c hiện được. Chẳng hạn, giáo phận Æ°á»›c muốn xây dá»±ng má»™t trung tâm hành hÆ°Æ¡ng ở giáo xứ Ba Làng-- các tu sÄ© dòng Tên hải ngoại đã đến đây năm 1627 -- và mở rá»™ng Tòa Giám mục để có chá»— tổ chức các sinh họat mục vụ và đào tạo. Còn nhiều nhà thờ dá»™t nát cần được xây dá»±ng lại. Giáo phận cÅ©ng muốn tạo công ăn việc làm cho người nghèo và Ä‘Æ°a nhiều dân chài lên bờ để sống. Tất cả những việc này đều cần phải có tiền và nhân lá»±c, nhÆ°ng giáo phận nghèo không thể thá»±c hiện những Æ°á»›c mÆ¡ này.   Giáo dân không có thói quen xin lá»…, mà họ thường Ä‘em biếu cha sở vài ba ngàn đồng, lon gạo, con cá. Giáo phận không có má»™t nguồn thu nhập nào, mọi sá»± đều phải trông vào lòng hảo tâm của ân nhân xa gần. Khó khăn tài chính cÅ©ng là chuyện Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên vì Thanh Hoá cho đến nay vẫn là má»™t trong những tỉnh nghèo nhất. Có đến 90% trong số bốn triệu dân sống bằng nghề làm ruá»™ng nÆ°á»›c vá»›i thu nhập dÆ°á»›i 100.000 đồng má»™t tháng má»™t người, dÆ°á»›i chuẩn nghèo 200.000 đồng má»™t tháng má»™t người mà nhà nÆ°á»›c quy định.   Thu nhập không đủ cung ứng nhu cầu hằng ngày nên má»™t số đông giá»›i trẻ Ä‘i kiếm công ăn việc làm ở các tỉnh phía nam. Từ năm 2005, chúng tôi tổ chức cuá»™c họp mặt hàng năm cho những người Thanh Hoá làm ăn tại thành phố Hồ Chí Minh. Năm đầu có chừng 500 người tham dá»±, năm thứ hai con số lên đến 1.200 và năm nay có đến 1.500 người tham dá»±. Chúng tôi tin rằng con số này tiếp tục gia tăng trong những năm tá»›i. Trong các cuá»™c họp mặt này họ chia sẻ những thách thức họ gặp phải trong công việc và trong đời sống đức tin. Chúng tôi có trụ sở trong thành phố này và trụ sở này có nhiệm vụ làm mối dây liên kết địa phận mẹ vá»›i con cái khắp nÆ¡i tại miền Nam.

Giáo phận có những Ä‘iểm mạnh gì?  

Giá»›i trẻ dÆ°á»›i 30 tuổi chiếm khoảng 30% dân số. Tiềm năng của họ là sức mạnh của giáo phận. Nhiều người trong đó là giáo lý viên và ứng sinh của giáo phận. Họ nhiệt thành tham gia các sinh họat của Giáo há»™i. Chúng tôi tạo Ä‘iều kiện để họ có thể thi thố tài năng, chia sẻ cuá»™c sống bên cạnh nhau trong những công tác giáo phận vào những cuá»™c họp mặt giá»›i trẻ. Chúng tôi đào tạo họ làm giáo lý viên, ca trưởng ca Ä‘oàn cho các xứ, và khuyến khích họ theo Ä‘uổi Æ¡n gọi tu trì và giúp đỡ các cha xứ trong công việc mục vụ.   Tôi có cảm tưởng giáo dân của chúng tôi có loại đức tin tinh tuyền nhất, vì nó không lệ thuá»™c kiến thức thần học hay Thánh Kinh, nhÆ°ng nó xuất phát từ những người chỉ biết tin vào Thiên Chúa cách vô Ä‘iều kiện. Đức tin này được biểu lá»™ cách hồn nhiên nhất là trong những dịp nhÆ° chầu lượt, rÆ°á»›c kiệu các thánh và dâng hoa kính Đức Mẹ, rất phổ biến tại các giáo phận miền Bắc.

Đức cha làm gì để giúp người dân cải thiện đời sống tinh thần và vật chất?  

Tôi trăn trở nhiều về đời sống giáo dân. Chúng tôi mới chỉ có thể giúp đỡ giáo dân ít nhiều trong lĩnh vực đức tin xuyên qua những sinh hoạt mục vụ giáo xứ. Về giáo dục, Giáo hội Công giáo chỉ được phép mở trường mầm non mà thôi, nhưng chúng tôi cấp học bổng cho học sinh nghèo. Về sức khoẻ, chúng tôi cũng chỉ lập được một vài phòng phát thuốc tại các xứ. Chúng tôi hy vọng trong năm nay sẽ thành lập được hội y bác sỹ Công giáo để khám chữa bệnh miễn phí cho người nghèo. Chúng tôi còn có một dự án giúp vốn cho phụ nữ nghèo kiếm thu nhập và một vài kế hoạch phát triển nông nghiệp như trạm bơm, làm một số đường bê tông ở các làng quê. Chúng tôi không làm được nhiều hơn nữa vì không tìm được nguồn vốn.