[Levitan]

NẺO ĐƯỜNG HỒN NHIÊN CỦA TIN MỪNG (11):
Minh họa về nẻo đường dòng họ

Cái khó hiện nay trong việc loan báo Tin Mừng là làm sao để tiếp cận thật hồn nhiên và giúp người ta nhận ra chúng ta đang tha thiết chia sẻ niềm vui cứu rỗi, chứ không vô tình gây ấn tượng “giành dân lấn đất”. Ở bài đầu, tôi đã giới thiệu nẻo đường hồn nhiên của phong trào tìm về cội nguồn dòng họ. Trong quan hệ này, ta đến với người và mời người đến với ta là chuyện thật dễ dàng giản dị; những ngộ nhận và thành kiến có thể từng bước được hóa giải, giúp những anh chị em đã từng có thời xa cách nhau được trở nên gần gũi, chan hòa. Trong bầu khí đầu xuân, xin phép chia sẻ một vài minh họa cụ thể.

Ngày 8 tháng giêng âm lịch là sinh nhật của vị được xem là thủy tổ họ Vũ (Võ) tại Việt Nam, ông Vũ Hồn (804-853). Ngày này hằng năm có lễ hội lớn tại làng Mộ Trạch, xã Tân Hồng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. Năm nay, ngày mùng 8 nhằm vào Chúa Nhật, các linh mục bận mục vụ không đến dự được. Bù lại, sáng thứ Bảy, mùng 7 tháng Giêng, cha Vũ Đình Viết, thư ký Tòa Giám Mục Hải Phòng, đã dẫn đầu đoàn đại biểu Công giáo đến viếng Miếu thờ Vũ Hồn và tặng lẵng hoa của Đức Cha Vũ Văn Thiên chúc mừng.

Đoàn đại biểu từ Hà Tĩnh về dự lễ hội Mộ Trạch năm nay khoảng 100 người, trong đó có hơn mười người Công giáo từ hai giáo xứ An Nhiên (huyện Thạch Hà) và Thượng Bình (huyện Hương Khê). Từ đường họ Võ tại Thạch Hà nằm giữa một làng hoàn toàn lương dân, làng Cồn (Hà Hoàng). Từ hai mươi năm trở lại đây, người Công giáo họ Võ trong huyện đến tham dự các lễ hội hằng năm tại từ đường này, và ngược lại, một số dịp lễ lớn tại nhà thờ giáo xứ An Nhiên có sự hiện diện của đoàn đại biểu làng Cồn, kèm với quà tặng và lẵng hoa chúc mừng.

Tại tỉnh Bình Định, mấy chục năm chiến tranh đã khiến một số giáo xứ sầm uất bị biến mất, giáo dân di tản tập thể về các tỉnh phía nam: Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận và Đồng Nai. Con đường ven biển từ đầm Thị Nại tới cửa Kim Bồng (nơi cập bến của các nhà truyền giáo ngày xưa và từng là vùng Công giáo sầm uất, ngang km 1130 của Quốc lộ 1, gần thị trấn Tam Quan), nối bằng các tỉnh lộ 640, 632 và 639, suốt hơn 100km, không một bóng nhà thờ và cả nhà giáo dân cũng hiếm hoi. Thế nhưng đó đây có những từ đường họ Võ. Phía quốc lộ 19, từ km 23 đến giáp ranh tỉnh Gia Lai ngày nay cũng có nhiều từ đường họ Võ.

Kinh nghiệm cho thấy sinh hoạt từ đường là cơ hội để bà con đồng tộc động viên nhắc nhở nhau sống tốt. Thế nhưng suốt 250 năm, từ huấn lệnh “Ex illa die” năm 1715 đến thông cáo áp dụng huấn thị “Plane compertum est” năm 1965, việc thờ cúng tổ tiên theo nghi lễ cổ truyền bị gián đoạn, người Công giáo Việt Nam cũng xa cách sinh hoạt từ đường. Mặc dù Hội Đồng Giám Mục Việt Nam đã nhiều lần khuyến khích cổ võ, trong thực tế đại chúng giáo dân và cách riêng những gia đình Công giáo lẻ loi vẫn còn ngập ngừng, chưa biết phải hội nhập cách nào.

Để có những bước đi mạnh dạn hơn, dịp mừng sinh nhật tổ Vũ Hồn năm nay, hơn 60 người thuộc các gia đình họ Võ từ 8 giáo xứ của giáo hạt Bình Định đã họp mặt chia sẻ, dâng lễ cầu nguyện và thành lập ban liên lạc họ Võ Công giáo Bình Định. Trước hết, đây là dịp để anh chị em đồng tộc Công giáo nhắc nhở nhau sống Tin Mừng. Tiếp đến, nhờ có ban liên lạc, cả những gia đình tín hữu lẻ loi có thể dễ liên lạc với các từ đường xung quanh, gặp gỡ giao lưu với anh chị em lương dân đồng tộc và dần dần hội nhập vào sinh hoạt dòng họ tại khu vực cũng như sinh họat dòng họ chung trong tỉnh. Dù sao, về mặt tình người và tình họ tộc, những sinh hoạt này đem lại cả bầu khí ấm cúng lẫn sự động viên nhắc nhở. Các chương trình khuyến học khuyến tài của dòng họ là những thông điệp đầy ý nghĩa cho các bạn trẻ.

Theo hướng ấy, tại Bà Rịa, một số linh mục họ Vũ đang bắt liên lạc với tổ đường phương nam của họ Vũ-Võ tại xã Long Đức, huyện Long Thành.

Sau ngày đất nước thống nhất, nhiều dòng họ đang tìm cách liên kết rộng rãi. Trên đây là vài minh họa về một trong số trên hai trăm dòng họ tại Việt Nam… Vào mạng Google, gõ chữ “họ” (có dấu nặng) rồi gõ thêm một mẫu tự a, b, c… ta sẽ thấy hiện ra danh mục những dòng họ mở đầu bằng mẫu tự ấy; gõ thêm những ký tự tiếp theo của tên dòng họ cần truy cập rồi mở, sẽ gặp hàng loạt bài về từng dòng họ. Điều ta tìm kiếm không phải là niềm tự hào của một dòng họ nhưng là để qua đó, ta thấy mình được nâng đỡ sống tốt giữa biết bao tiêu cực của dòng thác văn minh tiêu thụ. Rồi cũng hy vọng rằng nhờ sống tốt hơn, ta góp phần cho Danh Cha được hiển thánh, Nước Cha được phổ cập và Ý Cha được thể hiện hơn.

Bên cạnh nẻo đường internet, ngày nay hệ thống đường giao thông về các huyện xã miền quê cũng đã cải tiến nhiều, những con đường bê tông và những con đường tráng nhựa… Những nẻo đường của quê hương ôm theo nẻo đường Nước Trời… Đường đã sẵn, chỉ còn chờ những tâm hồn nhiệt huyết, những bước chân loan báo Tin Mừng cứu rỗi cho đồng loại, những bước chân thật đẹp.

------------------------------------
Linh mục TRĂNG THẬP TỰ
gopnhattho@yahoo.com

[Levitan]

NẺO ĐƯỜNG HỒN NHIÊN CỦA TIN MỪNG (12):
Tờ lịch Tin Mừng

Xin kính chuyển thư của cha Lê Quang Uy chia sẻ một kinh nghiệm giản dị: Tặng lịch mừng Xuân

Hà Nội, ngày 1.3.2010

Cha Võ Tá Khánh thân mến,

Đọc loạt bài cha đang viết với tựa đề “Những nẻo đường hồn nhiên của Tin Mừng”, con nhận ra mình có thể sống Đạo rồi lại có thể giới thiệu Đạo mình cho người khác bằng những cách thức rất giản dị, bình dân, nhẹ nhàng, dễ thương, thân tình, mà lại rất Á Đông, rất... Việt Nam nữa chứ ! Nương theo đó, con bắt đầu mày mò phát hiện ra những “nẻo đường hồn nhiên” tương tự. Con tự nhủ, khi nào tìm được sẽ phải viết ngay cho cha đế khoe, chắc cha cũng sẽ chia sẻ lại cho mọi người, và cứ thế những “nẻo đường” ấy cứ mở ra thêm, chạy đi, len vào giữa đời mà gặp gỡ con người.

Thế rồi, hôm qua, khi đang đi giảng Tiền Phúc ở một Xứ Đạo nhà quê cách Hà Nội không xa, con có dịp ngồi ăn bữa trưa chung bàn với một anh cán bộ đứng tuổi. Thoạt đầu con hơi dè dặt, “phản xạ phòng thủ tự vệ” ấy mà, nhưng chỉ sau vài câu chuyện qua lại, có cả nhiều anh em khác đã quen từ lâu, con thấy thân với anh ngay. Anh ấy là đảng viên mà lại vẫn dứt khoát không bỏ Đạo.

Có lẽ hoàn cảnh khắc nghiệt ở miền Bắc những năm trước đây đã đưa đẩy anh vào dòng chảy chung của cuộc sống dưới chế độ duy vật vô thần. Do gốc Đạo, lại hễ có dịp là vẫn tuyên xưng lòng tin vào Chúa cách thẳng thắn công khai, anh gặp không ít nghi kỵ, chèn ép, cả trù giập nữa, nhưng nhờ cái tâm trong sáng và thực tài mà người ta không thể loại bỏ anh được, cuối cùng thì anh cũng gặp người tốt hiểu anh, tin anh, đưa anh về làm trong ngành hàng không dân dụng.

Ngoài thời gian công tác cho xã hội, anh chơi thân với các bạn sinh viên Công Giáo, giúp các bạn như một ông bố, một người anh lớn, một người bạn vong niên. Một lần gần đến Tết, anh nẩy ra một sáng kiến và nhờ các bạn sinh viên giúp ngược lại mình. Anh đến Nhà Sách Đức Mẹ ở Giáo Xứ DCCT Thái Hà hỏi mua vét luôn mấy chục bó, mỗi bó 10 tờ lịch cả năm, loại một tấm, giá mỗi tờ chỉ hai nghìn.



Trên tờ lịch ngoài phần in 12 tháng là chân dung Chúa Giêsu, hoặc chân dung Đức Mẹ thật to, thật đẹp. Nhiều tờ lại in ảnh vẽ Chúa Giêsu khi còn bé ở với Thánh Giuse và Mẹ Maria, hoặc lúc đang giảng dạy giữa đám đông, đang ngồi ở bữa Tiệc Ly, đang Phục Sinh vinh quang, đang được cất lên trời cao, toàn là lấy lại các tuyệt phẩm hội họa nổi tiếng. Cũng nhiều khi là ảnh Đức Mẹ theo nhiều danh hiệu: Mẹ Hằng Cứu Giúp, Mẹ Mai Khôi, Mẹ Phù Hộ, Mẹ ban ơn, Mẹ La Vang, Mẹ Fatima, Mẹ Lộ Đức...

Tính ra anh tiêu hết ngót nghét triệu bạc, một số tiền không đáng là bao so với những mua sắm xa xỉ dịp Tết. Nhưng không ai ngờ, năm trăm tờ lịch Công Giáo ấy được các bạn sinh viên chia nhau bọc lại cẩn thận mang theo trong balô túi xách, về quê ăn Tết, tỏa ra như những rẽ quạt, từ Hà Nội đi khắp các tỉnh chung quanh như Hải Dương, Hưng Yên, Hải Phòng, Bắc Ninh, Thái Bình, Hòa bình, Hà Tây, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, xuôi vào miền Trung như Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, lại cũng ngược lên phía Bắc như Bắc Giang, Thái Nguyên, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Hà Giang, qua cả Tây Bắc với Sơn La, Lai Châu, Điện Biên, về tận các làng quê vùng sâu vùng cao nghèo xơ nghèo xác.

Đương nhiên gia đình các bạn sinh viên, rồi họ hàng bà con thân thích, mỗi nhà được tặng một tờ lịch, nhưng ưu tiên vẫn là các nhà hàng xóm không Công Giáo trong thôn, trong làng. Chỉ cần mang đến tận nhà, lễ phép chào gia đình rồi thưa: “Chúng con Tết nhất, có chút quà Hà Nội kính biếu các cụ, các bác và cả nhà...” Của đáng tội, lịch chụp mấy cô người mẫu ưỡn ẹo, cảnh xe hơi biệt thự phù phiếm, quảng cáo giường nệm bàn ghế vớ vẩn với lại sữa bột cho trẻ em linh tinh, v.v... mà người nhà quê còn thích, đem treo đầy lên tường nhà, huống chi đây là ảnh Đạo, toàn Chúa với Đức Mẹ thiêng liêng với nét mặt hiền hòa nhân ái, không phải người Công Giáo thì cũng vẫn tự nhiên mà kính trọng đặc biệt, chắc chắn sẽ tìm được chỗ xứng đáng đế treo, thường là gần bàn thờ gia tiên, nơi ai cũng có thể thấy rõ và tôn kính.

Xin ghi chú thêm là những tờ lịch Đạo như thế này, nếu người thiết kế chịu khó đưa thêm một câu Kinh Thánh nữa thì thật quý, ví dụ: “Phúc thay ai xây dựng hòa bình, vì họ sẽ được gọi là Con Thiên Chúa” ( Mt 5, 9 ); “Ai muốn làm người đứng đầu, thì phải làm người chót hết, và làm người phục vụ mọi người” ( Mc 9, 35 ); “Anh em muốn người ta làm gì cho mình, thì cũng hãy làm cho người ta như vậy” ( Lc 6, 31 ); “Điều Thầy truyền dạy anh em là hãy yêu thương nhau” ( Ga 15, 17 )... Khi ấy tờ lịch mừng Xuân sẽ gom thêm chức năng của một tờ Lộc Thánh Lời Chúa cho cả năm.



Theo anh cán bộ người Công Giáo dễ thương kể lại từ những chia sẻ của các bạn sinh viên sau đợt nghỉ Tết về lại Hà Nội, không có nhà nào dị ứng, từ chối món quà giản dị đơn sơ mà lại đẹp và... “tâm linh” như thế, kể cả chủ nhà có là bí thư chi bộ, trưởng thôn hoặc công an xã đi nữa. Mấy hôm sau, có dịp ngang qua, liếc vào, các bạn thấy nhà nào cũng đều đã treo tờ lịch lên, thượng tôn trang trọng. Đến dịp hè, nhiều bạn sinh viên lại về quê, đến chơi nhà vẫn thấy còn đó, chắc có lẽ nhiều lần bị gió thổi tung, tờ lịch cũng có phần nhăn nheo, cũ kỹ đi. Nhiều dòng chữ ghi chú nguệch ngoạc ở các ô ngày tháng cho thấy nó đã được tận dụng triệt đế, nghĩa là nó đã đi thẳng vào giữa cuộc nhân sinh thường nhật của người ta, lại cũng suy được rằng: ánh mắt Chúa Giêsu, nụ cười Mẹ Maria cùng với từng chữ từng câu Lời Chúa khuyên dạy quá tốt lành nhân ái đã thật sự trở thành Tin Mừng cho cả vợ chồng con cái người ta, cho cả bao nhiêu là lượt khách đến chơi nhà. Ngày này qua ngày khác, mưa lâu thấm đất !

Cha Võ Tá Khánh thân mến,

Ăn xong bữa cơm cũng là vừa nghe hết câu chuyện. Uống chén nước chè Bắc Thái thơm dịu mà vị ngọt lạ lùng, con buột miệng cám ơn anh cán bộ. Con bảo:

“Hay quá anh ạ, thế này thì em sẽ bắt chước, lại sẽ kể cho nhiều người khác nữa cũng bắt chước anh. Bây giờ dẫu đã qua Tết mất rồi, nhưng không sao, chắc chắn các nơi bán sách báo, lịch và ảnh tượng Đạo sẽ còn tồn kho những tờ lịch chưa kịp bán, em sẽ mua vét cho bằng hết, có khi được giá rẻ, không chừng còn được cho không nữa. Rồi khi đi giảng Đại Phúc các nơi, em và các thầy các cha DCCT sẽ có dịp đến thăm rất nhiều gia đình người bên giáo lẫn bên lương ở các miền quê, sẽ trao tặng “món quà nhỏ mà giá trị to” này theo cách thức anh và các bạn sinh viên đã làm. Đương nhiên đến Tết những năm sau, em sẽ không quên gửi gắm các tờ “Lịch Tin Mừng” theo bước chân các bạn sinh viên, các bạn trẻ Xa Quê, về và lưu lại khắp các làng dưới thôn trên. Cám ơn anh nhiều lắm...”

Thưa cha, có lẽ con còn phải cám ơn anh ấy thêm chút xíu nữa, vì nhờ câu chuyện tờ lịch mừng Xuân, hôm nay con đã viết được lá thư này chia sẻ một sáng kiến truyền giáo với cha, người đang tận tụy giới thiệu những “nẻo đường hồn nhiên của Tin Mừng” cho mọi người gần xa.

Kính thư,
Lm. LÊ QUANG UY, DCCT