[dangngocan]

(Xin chuyển tải lên đây bài viết của Linh Mục An-rê Đỗ Xuân Quế, nguyên Trưởng Ban Thánh Nhạc Gp. Tp.HCM)

Những bài hát xập xình.

Đó là đầu đề một bài báo ở trang 3 trên tuần báo Công giáo và Dân tộc, số 1368 ra tuần lễ từ 02.8 đến 08.8.2002. Bài này phản ảnh ý kiến của một số đọc giả về vấn đề đàn hát. Phần đông tỏ ý lo ngại về khuynh hướng của nhiều người trẻ công giáo hiện nay yêu thích và cổ võ cho những bài hát xập xình trong nhà thờ. Có đọc giả như bạn Vũ ngọc Phi Hùng, thuộc giáo xứ Lam sơn hạt Xóm mới, viết trên trang báo vừa nói như sau: “Việc xử dụng những bài thánh ca có tiết tấu hiện đại là hoàn toàn phù hợp và bình thường.” Không hiểu bạn Phi Hùng dựa vào đâu mà bảo những bài thánh ca có tiết tấu hiện đại là “hoàn toàn phù hợp và bình thường.” Nếu cá nhân bạn Phi Hùng nghĩ thế thì khỏi nói, vì đó là địa hạt riêng tư ; phải hay trái, đúng hay sai, dư luận ngay thẳng sẽ phê phán. Còn nếu nói theo giáo huấn của Hội thánh về việc ca hát trong nhà thờ thì lại khác. Vấn đề ở đây không phải là ngặt nghèo hay buông thả như nhiều người trẻ thường nghĩ, mà là đàn hát như vậy cò đúng với chức năng của Thánh nhạc là tôn vinh Thiên Chúa và thánh hóa các tín hữu hay không.
Người ta hay nghĩ đến”cung cách vui tươi trẻ trung” như bạn Phi Hùng, mà ít nghĩ đến cung cách tôn vinh Thiên Chúa và thánh hóa tâm hồn người tham dự.

Những người trẻ tứ khắp nơi trên thế giới đến cộng đồng đại kết Taizé để gặp gở nhau và chung lời cầu nguyện. Họ hát thánh ca rất sôi nổi. Nhạc họ hát ở đây cũng vui tươi trẻ trung hiện đại, nhưng tiết tấu không không phải là nhạc Jazz với các điệu Fox, Strot, Surf, Twist, Gogo, Rumba, Rock v,v,,, như rất đông bạn trẻ V.N. ưa thích và muốn đưa vào nhà thờ. Nếu có các băng nhạc của Taizé như Jubilate, Cantate và Com and worship, các bạn mang ra thử nghe coi. Trong đó có vỗ tay, có ca hát say sưa nồng nhiệt , nhưng người nghe không bị “chia trí” và kích động bởi tiết tấu của các bài ca như ở phòng trà hay các tụ điểm ca nhạc.

Về điểm này, đây là lập trường và giáo huấn của Hội thánh biểu hiện qua các tài liệu Thánh nhạc như :
Văn thư Noviciis đề ngày 25.1.1967 của Đ.H.Y Lercaro, Chủ tịch Hội Đồng thực thi Hiến chế Phụng vụ, Đ.H.Y viết : “Những gì thế tục phải loại ra khỏi thánh đường như là điệu Jazz, nhạc kích động, vì chúng không hợp với bầu khí cầu nguyện nghiêm trang của thánh đường.”

Văn thư gởi Đại hội Thánh nhạc Ý (đăng trên Osservator Romano số 39). Trong văn thư này, Đ.H.Y. Jean Villot, Quốc Vụ Khanh Toà thánh có viết : Cố gắng tránh và cấm tất cả các loại âm thanh, nhạc khí có tính thế tục, đặc biệt các bài hát kích động, gay cấn, rùm beng làm náo động khung cảnh thanh bình của nghi thức phụng vụ.
Những thứ nhạc đó không thể nào xứng hợp với mục đích cao cả của phụng vụ là thánh hoá con người.”

Đức Thánh Cha Phao-lô VI phát biểu trước Đại hội Thánh nhạc của các nữ tu Roma năm 1972 đã nói : “Đối với những gì thuộc Thánh nhạc, không nên cảm hứng từ thể nhạc thời trang, vì nhạc thời trang thì hay thay đổi và đôi khi mất giá trị, không những về mặt thiêng liêng mà còn về mặt nghệ thuật nữa.”

Giáo luật mới khoản 1210 viết ; “Chỉ được chấp nhận cho sử dụng trong nơi thánh tất cả những gì phục vụ hoăc cổ võ cho việc phụng tự, lòng đạo đức hay sự sốt sắng, đồng thời cấm sử dụng tất cả những gì không phù hợp với sự thánh thiện của nơi chốn.”

Cuối cùng, văn kiện Hòa nhạc trong thánh đường (Concerts dans les églises) của Thánh bộ Phụng tự đề ngày 5.11.1987 số 8 cũng viết :”Thật bất hợp pháp, nếu cho phép tổ chức trình diễn trong thánh đường một thứ âm nhạc không lấy nguồn cảm hứng từ tôn giáo, nhưng đã được sáng tác với mục đích biểu diễn trong bối cảnh phàm tục rõ rệt, cho dù đó là nhạc cổ điển hay tân thời, bình dân hay trí thức; vì làm như thế là không tôn trọng ngay chính tác phảm âm nhạc, vì lúc đó nó không được trình diễn trong bối cảnh tự nhiên của nó.”

Đọc xong những câu trích dẫn các tài liệu kể trên, chắc có người sẽ bảo tìm đâu ra những tài liệu đó? Thưa Văn phòng Ban Thánh nhạc giáo phận Thành phố tại Toà Tổng Giám Mục số 180 đường Nguyễn Đình Chiểu, quận 3 có những tài liệu này. Từ hơn 6 năm qua, tờ nội sanh Hát lên mừng Chúa vẫn thường xuyên phổ biếnrải rác qua các số báo những tài liệu đó. Hiện nội san đã ra tới số 75. Đọc giả có thể hỏi tài liệu tại Văn phòng BTN đặt trong ngôi nhà mới, lầu II dành cho các bàn giấy mục vụ.
Như vậy, muốn bàn về thánh nhạc, thiết tưởng chúng ta phải hiểu vấn đề và dựa vào những tài liệu căn bản của Hội thánh.

L.m. An-rê Đỗ xuân Quế