DIỄN ÄÀN GIÃO PHẬN VINH :: Xem chủ đề - NgÅ© Quả
Người đăng
Thông điệp
Thà nh viên
Ngày tham gia: 27/05/2009 Bài gửi: 155 Số lần cám ơn: 0 Được cám ơn 4 lần trong 3 bài viết
gửi: 27.01.2016 Tiêu đề: NgÅ© Quả
Ngũ Quả
PHI LỘ – NgÆ°á»i Công giáo không tin dị Ä‘oan. Do đó, tam quả, tứ quả, ngÅ© quả, thất quả hoặc tháºp quả cÅ©ng không thà nh vấn Ä‘á». Ở đây, chúng ta chỉ tìm hiểu cho vui ngà y tết mà thôi. Và đây cÅ©ng là má»™t nét văn hóa của ngÆ°á»i Việt trong dịp tết cổ truyá»n.
NgÅ© quả là năm loại trái cây được đặt chung má»™t Ä‘Ä©a (mâm, khay) để trÆ°ng bà y trong những dịp đặc biệt của gia đình, đặc biệt là trong dịp Xuân má»›i, dịp Tết Nguyên Äán cổ truyá»n của ngÆ°á»i Việt. Số 5 có gì đó rất đặc biệt: Bà n tay có năm ngón, ngÆ°á»i ta có năm giác quan (ngÅ© quan), tháºt lạ khi thiên nhiên cÅ©ng có NgÅ© Hà nh SÆ¡n (Äà Nẵng).
Mâm ngÅ© quả không nhất thiết phải đủ năm loại trái cây, có thể Ãt hÆ¡n hoặc nhiá»u hÆ¡n 5, nói chung là khoảng chừng và i thứ trái cây khác nhau. Các loại trái cây được trÆ°ng bà y trên bà n thể hiện nguyện Æ°á»›c của gia chủ qua tên gá»i hoặc cách phát âm, mà u sắc và cách sắp xếp.
Theo quan niệm ngÆ°á»i xÆ°a, chá»n năm loại quả là “ngÅ© hà nh†tÆ°Æ¡ng ứng vá»›i số mệnh của con ngÆ°á»i. Chá»n số lẻ vì số lẻ tượng trÆ°ng cho sá»± phát triển, sinh sôi.
Mâm ngÅ© quả của ngÆ°á»i Bắc thÆ°á»ng bao gồm: chuối, bưởi, Ä‘Ã o, hồng, quýt; hoặc chuối, á»›t, bưởi, quất, lê. Có thể thay thế bằng cam, lê-ki-ma, táo, hoặc mãng cầu. Nói chung, ngÆ°á»i Bắc không có phong tục khắt khe vá» mâm ngÅ© quả, hầu nhÆ° các loại quả Ä‘á»u có thể bà y được, miá»…n là nhiá»u mà u sắc, cứ nhìn “bắt mắt†là được.
Mâm ngÅ© quả của ngÆ°á»i Nam thÆ°á»ng bao gồm: dừa, Ä‘u đủ, mãng cầu Xiêm, xoà i, sung – ngụ ý là “cầu sung túc vừa đủ xà iâ€. Theo cách phát âm tiếng Nam, “dừa†là “vừaâ€. NgÆ°á»i Nam xem chừng khắt khe hÆ¡n, há» thÆ°á»ng kiêng kỵ trÆ°ng bà y các loại trái có tên mang ý nghÄ©a xấu (dù Ä‘á»c “trại†hoặc “chuẩn†âm miá»n Nam) nhÆ° chuối (chúi – chúi nhủi), cam (cam chịu), lê (lê lết), sầu riêng (buồn bã), bom (táo), lá»±u (lá»±u đạn),... và ngÆ°á»i Nam không chá»n các loại trái có vị đắng, cay, hoặc chát.
Theo triết há»c cổ Trung Hoa, tất cả vạn váºt Ä‘á»u phát sinh từ năm nguyên tố cÆ¡ bản và luôn luôn trải qua năm trạng thái được gá»i là : Má»™c (木), Há»a (ç«), Thổ (土), Kim (金), và Thủy (æ°´). Năm trạng thái nà y gá»i là “ngÅ© hà nh†không phải là váºt chất nhÆ° cách hiểu Ä‘Æ¡n giản theo nghÄ©a Ä‘en trong tên gá»i của chúng, mà đúng hÆ¡n là cách quy Æ°á»›c của ngÆ°á»i Trung Hoa cổ đại để xem xét mối tÆ°Æ¡ng tác và quan hệ của vạn váºt.
Há»c thuyết “ngÅ© hà nh†diá»…n giải sá»± sinh hoá của vạn váºt qua hai nguyên lý cÆ¡ bản là Sinh (生) và Khắc (å…‹), còn gá»i là “tÆ°Æ¡ng sinh†và “tÆ°Æ¡ng khắc†trong mối quan hệ tÆ°Æ¡ng tác của chúng.
– Trong mối quan hệ Sinh thì Má»™c sinh Há»a, Há»a sinh Thổ, Thổ sinh Kim, Kim sinh Thủy, Thủy sinh Má»™c.
– Trong mối quan hệ Khắc thì Má»™c khắc Thổ, Thổ khắc Thủy, Thủy khắc Há»a, Há»a khắc Kim, Kim khắc Má»™c.
Năm nguyên tố và các nguyên lý cÆ¡ bản của “ngÅ© hà nh†đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhiá»u lÄ©nh vá»±c hoạt Ä‘á»™ng của ngÆ°á»i Trung Hoa, kể cả má»™t số quốc gia và vùng lãnh thổ xung quanh nhÆ° Việt Nam, Nháºt Bản, Hà n quốc, Äà i Loan, Hong Kong, Singapore,... “NgÅ© hà nh†ảnh hưởng trong nhiá»u lÄ©nh vá»±c nhÆ° hôn nhân và gia đình, âm nhạc, há»™i há»a, kiến trúc, y há»c cổ truyá»n, quân sá»±,...
NgÅ© hà nh được ứng dụng và o Kinh Dịch từ thá»i nhà Chu (thế ká»· XXII trÆ°á»›c công nguyên đến khoảng năm 256 trÆ°á»›c công nguyên). Kinh Dịch là cuốn sách được coi là tác phẩm vÄ© đại nhất lịch sá» Trung Hoa vá» triết há»c, trong đó có “bát quái cÆ¡ bản†rồi biến ra 64 quẻ của Kinh Dịch.
Kinh Dịch (giản thể: 易 ç»; phồn thể: 易 經, bÃnh âm: Yì JÄ«ng; La-tinh hóa: I Jing, Yi Ching, Yi King) là bá»™ sách kinh Ä‘iển rất lâu Ä‘á»i của ngÆ°á»i Trung Hoa. Äó là má»™t hệ thống tÆ° tưởng triết há»c của ngÆ°á»i à Äông cổ đại. TÆ° tưởng triết há»c cÆ¡ bản dá»±a trên cÆ¡ sở của sá»± cân bằng thông qua đối kháng và thay đổi (chuyển dịch). Lúc đầu, Kinh Dịch được coi là má»™t hệ thống để bói toán, nhÆ°ng sau đó được phát triển dần lên bởi các triết gia Trung Hoa. Cho tá»›i nay, Kinh Dịch đã được bổ sung các ná»™i dung nhằm diá»…n giải ý nghÄ©a cÅ©ng nhÆ° truyá»n đạt các tÆ° tưởng triết há»c cổ à Äông, và được coi là tinh hoa của cổ há»c Trung Hoa, được váºn dụng và o rất nhiá»u lÄ©nh vá»±c của cuá»™c sống nhÆ° thiên văn, địa lý, quân sá»±, nhân mệnh,...
Kinh Dịch là gì? Kinh (經 – jÄ«ng) nghÄ©a là má»™t tác phẩm kinh Ä‘iển, trong tiếng Hoa có nguồn gốc từ “quy tắc†hay “bá»n vữngâ€, hà m ý tác phẩm nà y miêu tả “các quy luáºt của Tạo Hóa bất biến theo thá»i gianâ€. Dịch (易 – yì) nghÄ©a là “thay đổi†hoặc “chuyển Ä‘á»™ngâ€. Khái niệm ẩn chứa những Ä‘iá»u rất sâu sắc. Có ba ý nghÄ©a cÆ¡ bản quan hệ tÆ°Æ¡ng há»—:
1. Giản dịch: Thá»±c chất của má»i thá»±c thể. Quy luáºt ná»n tảng của má»i thá»±c thể trong vÅ© trụ là hoà n toà n rõ rà ng và đơn giản, không cần biết là biểu hiện của nó là khó hiểu hay phức tạp.
2. Biến dịch: Hà nh vi của má»i thá»±c thể. Vạn váºt trong vÅ© trụ là liên tục thay đổi. Nháºn thức được Ä‘iá»u nà y con ngÆ°á»i có thể hiểu được tầm quan trá»ng của sá»± má»m dẻo trong cuá»™c sống và có thể trau dồi những giá trị Ä‘Ãch thá»±c để có thể xá» sá»± trong những tình huống khác nhau.
3. Bất dịch: Bản chất của thá»±c thể. Vạn váºt trong vÅ© trụ là luôn thay đổi, tuy nhiên trong những thay đổi đó luôn tồn tại nguyên lý bá»n vững (quy luáºt trung tâm), bất biến theo không gian và thá»i gian.
Tóm lại, vì “biến dịch†mà có sá»± sống, vì “bất dịch†mà có tráºt tá»± của sá»± sống, và vì “giản dịch†mà con ngÆ°á»i khả dÄ© quy tụ má»i biến Ä‘á»™ng sai biệt thà nh những quy luáºt để tổ chức Ä‘á»i sống xã há»™i khả dÄ© ổn định.
TRẦM THIÊN THU
Äăng báo Cây Thuốc Quý – số Xuân 2016.
Bạn không có quyền gửi bài viết Bạn không có quyền trả lời bài viết Bạn không có quyền sửa chữa bài viết của bạn Bạn không có quyền xóa bài viết của bạn Bạn không có quyền tham gia bầu chọn Bạn không được phép gởi kèm file trong diễn đàn Bạn có thể download files trong diễn đàn