DIỄN ÄÀN GIÃO PHẬN VINH :: Xem chủ đề - Mỹ thuáºt là con Ä‘Æ°á»ng dẫn tá»›i Thiên Chúa
Người đăng
Thông điệp
Chuyên viên
Ngày tham gia: 11/08/2007 Bài gửi: 823 Số lần cám ơn: 35 Được cám ơn 440 lần trong 288 bài viết
gửi: 14.04.2010 Tiêu đề: Mỹ thuáºt là con Ä‘Æ°á»ng dẫn tá»›i Thiên Chúa
MỸ THUẬT
LÀ CON ÄƯỜNG DẪN TỚI THIÊN CHÚA
]Ngà y 21.11.2009 vừa qua, tại Nguyện ÄÆ°á»ng Sixtin/Vatican, được xây dá»±ng và o cuối thế ká»· XV và đầu thế ká»· XVI vá»›i phần trang trà ná»™i thất bằng các bức há»a mang tÃnh chất nghệ thuáºt lịch sá» có giá trị báºc nhất thế giá»›i, Äức Giáo Hoà ng BênêđÃctô XVI đã gặp gỡ trên 260 nghệ sÄ© nổi danh nhất hiện nay, gồm các há»a sÄ©, Ä‘iêu khắc, nhiếp ảnh gia, v.v… thuá»™c các nÆ°á»›c trên thế giá»›i. Äó là má»™t biến cố hết sức đặc biệt, vá»›i mục Ä‘Ãch mà Toà thánh Vatican đã Ä‘Æ°a ra là sá»± đối thoại thân hữu và sá»± cá»™ng tác chân thà nh giữa nghệ thuáºt và Giáo Há»™i Công Giáo cần phải được duy trì và phát huy.
Xét vá» phÆ°Æ¡ng diện thá»i gian thì cuá»™c gặp gỡ lịch sá» nà y là dịp ká»· niệm mÆ°á»i năm (4.4.1999) lá thÆ° quan trá»ng của ÄGH Gioan Phaolô II gá»i cho giá»›i nghệ sÄ© trên thế giá»›i và đồng thá»i cÅ©ng là dịp ká»· niệm ba mÆ°Æ¡i lăm năm (7.5.1964) ngà y gặp gỡ lịch sá» giữa ÄGH Phaolô VI và giá»›i nghệ sÄ© cÅ©ng tại Nguyện ÄÆ°á»ng Sixtin.
Sau đó, các vị khách má»i đã được Äức TGM Gianfranco Ravasi, chủ tịch Há»™i đồng văn hóa Phủ Giáo Hoà ng, nồng nhiệt chà o đón. Äức TGM Ravasi cÅ©ng đã nhắc lại cuá»™c gặp gỡ lịch sá» của ÄGH Phaolô VI vá»›i các nghệ sÄ© và o năm 1964 và lá thÆ° của ÄGH Gioan Phaolô II gá»i giá»›i nghệ sÄ© và o năm 1999 nhÆ° vừa nhắc đến ở trên. Cả hai vị Giáo Hoà ng đã cổ võ và khuyến khÃch má»™t cách mạnh mẽ sá»± đối thoại và cá»™ng tác chân thà nh giữa nghệ thuáºt và Giáo Há»™i.
Bà i phát biểu của ÄGH BênêđÃctô XVI trong cuá»™c gặp gỡ là má»™t suy tÆ° đầy thách đố và đòi há»i vá» mỹ thuáºt, vá» cái đẹp (Beauté, Schönheit). Trong nghệ thuáºt và trong thẩm mỹ thá»i đại tân tiến hôm nay, ý niệm mỹ thuáºt hay cái đẹp được coi là má»™t phạm trù chÆ°a nhất thiết há»™i đủ sá»± đồng thuáºn từ má»i phÃa. DÄ© nhiên, cuá»™c gặp gỡ lịch sá» của ÄGH BênêđÃctô XVI vá»›i các nghệ sÄ© không phải là má»™t sá»± bắt đầu hoà n toà n má»›i mẻ, nhÆ°ng là sá»± tiếp tục cái truyá»n thống đã khá lâu của các vị Giáo Hoà ng thá»i tân đại. Và cuá»™c gặp gỡ quan trá»ng và cần thiết nà y cần phải được đánh giá và giải thÃch má»™t cách đúng vá»›i tầm quan trá»ng của nó.
"Giáo Há»™i cần có các vị Thánh nhân, nhÆ°ng đồng thá»i Giáo Há»™i cÅ©ng cần có các nghệ sÄ© chân chÃnh và có khả năng"
Tháºt ra, từ khởi đầu thế ká»· XX, sá»± giao lÆ°u giữa Giáo Há»™i Công Giáo và nghệ thuáºt có thể được coi là căng thẳng và cách biệt nhau trong nhiá»u lãnh vá»±c. NhÆ°ng và o năm 1975, ÄGH Phaolô VI đã nháºn định má»™t cách rõ rà ng rằng: „Chắc chắn rằng sá»± gián Ä‘oạn liên lạc giữa Phúc Âm và văn hóa là má»™t thảm há»a của thá»i đại chúng ta ngà y nay“. Những lý do của sá»± tÆ°Æ¡ng quan „băng giá“ ấy có thể nói được là rất phức tạp và rắc rối, đến từ cả hai phÃa. Ngay cả đến hôm nay, nhiá»u ngÆ°á»i Công Giáo và má»™t số đông các ngÆ°á»i đồng thá»i khác vẫn chÆ°a am tÆ°á»ng, vẫn chÆ°a tìm được cho mình má»™t sá»± ham thÃch và má»™t tiếp cáºn thá»±c sá»± đối vá»›i những quan niệm vá» tÃnh thẩm mỹ của nghệ thuáºt Ä‘Æ°Æ¡ng đại, những quan niệm đã hoà n toà n thay đổi. Äà ng khác, vì lý do khuynh hÆ°á»›ng thế tục hóa (Säkularisierung) Ä‘ang bà nh trÆ°á»›ng mau lẹ trong xã há»™i và đã gây nên những ảnh hưởng không nhá» trên các quan Ä‘iểm ná»n tảng của Kitô giáo và vì thế trên sá»± dấn thân của ngÆ°á»i tÃn hữu trong việc há»c há»i vá» những Ä‘á» tà i thuá»™c Kinh Thánh và thần há»c, do đó đã Ä‘Æ°a tá»›i háºu quà là thiếu rất nhiá»u các nghệ sÄ© tiá»n phong.
Và o tiá»n bán thế ká»· XX, khi phải đối mặt vá»›i những thái Ä‘á»™ phê bình chỉ trÃch và nhiá»u khi còn thù nghịch tôn giáo của những nghệ sÄ© mà cuá»™c sống cá nhân của hỠđã không được thấm nhuần đức tin Kitô giáo, Giáo Há»™i Công Giáo cảm thấy có bổn pháºn cần phải có những biện pháp thÃch ứng để đối phó. Äúng thế, qua các tác phẩm của há», những nghệ sÄ© nà y đã nhiá»u khi trình bà y vá» con ngÆ°á»i và vá» vÅ© trụ má»™t cách tiêu cá»±c, lệch lạc và vô nghÄ©a, hoà n toà n ngược lại vá»›i hình ảnh trung thá»±c, tÃch cá»±c và đầy hy vá»ng mà Giáo Há»™i luôn quan niệm vá» con ngÆ°á»i.
Quan niệm tân tiến vá» nghệ thuáºt và o tiá»n bán thế ká»· XX quả thá»±c là má»™t thách đố thuá»™c lãnh vá»±c thẩm mỹ và tinh thần, tuy nhiên trÆ°á»›c má»™t quan niệm má»›i mẻ nhÆ° thế, Tòa Thánh Vatican – kể từ Äức Piô XII và Äức Gioan XXIII – đã phản ứng má»™t cách bình thản, nếu không nói là còn chấp nháºn nữa. Trái lại, trong phạm vi thá»±c tiá»…n, chẳng hạn khi trao phó nhiệm vụ cho các kiến trúc sÆ° và các nghệ sÄ© tân tiến thá»±c hiện những công trình tôn giáo nà o đó, thì mãi cho tá»›i nay lại thÆ°á»ng Ä‘Æ°a đến những cuá»™c tranh luáºn, Ãt khi tìm ra được Ä‘iểm tÆ°Æ¡ng đồng và kết cục là má»—i phÃa vẫn bảo thủ quan Ä‘iểm của mình. Giáo Há»™i vá»›i sứ mệnh siêu nhiên của mình là nhịp cầu nối kết giữa con ngÆ°á»i và Thiên Chúa, giữa vÅ© trụ hữu hình vá»›i vÅ© trụ vô hình, khó tìm thấy được Ä‘iểm tÆ°Æ¡ng đồng trong quan Ä‘iểm nghệ thuáºt tân tiến, hay nói đúng hÆ¡n, khó chấp nháºn được sá»± Ä‘á»™c láºp hoà n toà n của nghệ thuáºt tân tiến đối vá»›i đức tin Kitô giáo.
Trong chÃnh thá»i gian bất đồng giữa đôi bên nhÆ° thế, Công đồng Vatican II được triệu táºp và đã Ä‘á» xÆ°á»›ng lên má»™t sá»± thay đổi tÆ° duy qua việc Công đồng ao Æ°á»›c thiết láºp lại má»™t sá»± tÆ°Æ¡ng quan cởi mở giữa Giáo Há»™i và nghệ thuáºt Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i. Ngoà i việc soạn thảo lại các lá»… nghi phụng vụ vá»›i định hÆ°á»›ng rõ rà ng là nghệ thuáºt phụng vụ của Giáo Há»™i cần phải nhằm tá»›i những Ä‘iá»u kiện hÆ°á»›ng dẫn nà o, các văn bản của Công đồng đã đòi há»i cần phải có được sá»± cá»™ng tác chân thá»±c đối vá»›i nghệ thuáºt tôn giáo. Các Nghị phụ Công đồng cÅ©ng đã Ä‘Æ°a ra những phát biểu tÃch cá»±c vá» giá trị Ä‘á»™c láºp của nghệ thuáºt. Ngoà i ra, các Nghị phụ còn đòi há»i phải nối lại sá»± đối thoại mang tÃnh cách đối tác giữa nghệ thuáºt và Giáo Há»™i
Äức Phaolô VI, "vị Giáo Hoà ng của đối thoại", rất yêu quý nghệ thuáºt, nhất là nghệ thuáºt tân thá»i. Năm 1967, ngà i đã tuyên bố: "Giáo Há»™i cần có các vị Thánh nhân, nhÆ°ng đồng thá»i Giáo Há»™i cÅ©ng cần có các nghệ sÄ© chân chÃnh và có khả năng, vì tất cả há», các Thánh nhân cÅ©ng nhÆ° các nghệ sÄ©, Ä‘á»u là m chứng cho tinh thần sống Ä‘á»™ng của Äức Kitô". Vì thế, và o năm 1964, ngay lúc khởi đầu triá»u đại Giáo Hoà ng của ngà i, Äức Phaolô VI đã cá» hà nh má»™t Thánh Lá»… đặc biệt dà nh riêng cho giá»›i nghệ sÄ© tai Nhà Nguyện Sixtin. Trong bà i huấn từ của ngà i ngay sau lúc kết thúc Thánh Lá»…, ÄGH đã nhấn mạnh đến sá»± tÆ°Æ¡ng quan máºt thiết giữa nghệ thuáºt và tôn giáo, và đồng thá»i ngà i Ä‘á» nghị vá»›i các nghệ sÄ© cùng kiến tạo má»™t liên minh thân hữu. Lá»i Ä‘á» nghị nà y của Äức Thánh Cha đã mở đầu cho má»™t thay đổi chiá»u hÆ°á»›ng mục vụ trong công cuá»™c đối thoại tân thá»i giữa nghệ thuáºt và Giáo Há»™i. Nói cách khác, thay vì hiện hữu song song bên nhau hay chống đối nhau nhÆ° từ trÆ°á»›c cho tá»›i lúc bấy giá», nghệ thuáºt và Giáo Há»™i từ nay cần trở nên đối tác của nhau, cùng cá»™ng tác chân thà nh và tôn trá»ng lẫn nhau trong việc loan truyá»n chân lý.
Bà i huấn từ của Äức Phaolô VI đã gây được cảm tình, lòng thán phục và sá»± đón nháºn nÆ¡i nhiá»u nghệ sÄ©. Äể đáp lại má»™t cách bá»™c phát, các nghệ sÄ© hiện diện đã kÃnh biếu Äức Thánh Cha các tác phẩm nghệ thuáºt của há». ChÃnh những quà tặng đặc biệt nà y của các nghệ sÄ© là má»™t khởi đầu quan trá»ng cho công cuá»™c sÆ°u tầm các tác phẩm nghệ thuáºt tôn giáo Ä‘Æ°Æ¡ng đại của viện bảo tà ng Vatican. Công cuá»™c sÆ°u tầm các tác phẩm nghệ thuáºt tôn giáo Ä‘Æ°Æ¡ng đại nà y được Äức Phaolô VI khai mạc năm 1973 đã nói lên má»™t cách hùng hồn sá»± tôn trá»ng nghệ thuáºt „độc láºp“ Ä‘Æ°Æ¡ng đại, má»™t loại nghệ thuáºt không được xuất phát trá»±c tiếp từ nhu cầu tôn giáo. Công cuá»™c sÆ°u tầm nà y gồm có khoảng 800 tác phẩm có giá trị của khoảng 250 nghệ sÄ© quốc tế và đã nói lên tÃnh cách cá nhân riêng biệt của ngÆ°á»i nghệ sÄ© trong tÆ°Æ¡ng quan vá»›i sứ Ä‘iệp Tin Mừng Kitô giáo cÅ©ng nhÆ° tâm thức tôn giáo của há». Tuy nhiên, tiếc thay niá»m hy vá»ng „má»™t mùa xuân má»›i của nghệ thuáºt tôn giáo sẽ rá»™ nở trong thá»i háºu Công đồng mà Äức Phaolô VI đã nhiá»u lần bà y tá»â€œ đã không được xảy ra.
NhÆ°ng má»™t Ä‘iá»u vô cùng đáng mừng là Äức Gioan Phaolô II sau đó đã tiếp tục công trình canh tân nghệ thuáºt nà y của vị Tiá»n Nhiệm. Tháºt váºy, và o năm 1979, trong Thông Ä‘iệp đầu tay của ngà i "Redemptor hominis" (Äấng Cứu Thế), Äức Gioan Phaolô II đã kêu gá»i các nghệ sÄ© hãy có trách nhiệm đối vá»›i chân lý. Äể cổ vÅ© sá»± đối thoại mang tÃnh cách đối tác giữa Giáo Há»™i và văn hóa, Äức Gioan Phaolô II đã thà nh láºp và o năm 1982 Há»™i đồng văn hóa thuá»™c Phủ Giáo Hoà ng vá»›i sá»± xác tÃn rằng „sá»± tổng hợp giữa văn hóa và đức tin không chỉ là má»™t đòi há»i cần thiết cho văn hóa, nhÆ°ng còn là má»™t đòi há»i cần thiết cho cả đức tin nữa“. Và o giữa thá»i gian các năm 1980 và 1986 tại Munich, Wien, Brüssel và Roma, ngà i đã có những bà i phát biểu đặc biệt vá» nghệ thuáºt được dà nh cho giá»›i nghệ sÄ©. Äức Thánh Cha đã trình bà y vá» sá»± đối thoại và sá»± cá»™ng tác giữa nghệ thuáºt và Giáo Há»™i trong tinh thần đối tác vá»›i đầy đủ ý thức trách nhiệm, cÅ©ng nhÆ° vá» thiên nhiên, đối tượng và trách nhiệm của nghệ thuáºt nói chung và của nghệ thuáºt Kitô giáo nói riêng. Äồng thá»i Äức Thánh Cha cÅ©ng trình bà y quan niệm tÆ°Æ¡ng tá»± giữa nghệ thuáºt và đức tin.
Tiếp đến, và o năm 1999 Äức Gioan Phaolô II lại gá»i thÆ° má»i giá»›i nghệ sÄ© táºp trung vá» Roma tham dá»± cuá»™c há»™i thảo vá» sá»± cá»™ng tác vá»›i Giáo Há»™i, trong đó sá»± tổng hợp giữa nghệ thuáºt và đức tin được nhất mạnh và Thánh Kinh được trình bà y nhÆ° là nguồn cảm hứng ná»n tảng của nghệ thuáºt Kitô giáo. Vá»›i bức Tông ThÆ° mục vụ của ngà i, Äức Thánh Cha đã tóm tắt sứ mệnh rao giảng vá» nghệ thuáºt của ngà i trong suốt hai mÆ°Æ¡i năm qua và sá»a soạn cho việc "cá» hà nh Năm Thánh mục vụ của các nghệ sÄ©" và o năm 2000, trong đó ngà i đã Ä‘á»c má»™t bà i huấn từ vá» sá»± tÆ°Æ¡ng cáºn giữa nghệ thuáºt và sá»± thánh thiện.
Và ngà y nay, tuy dÆ°á»›i những Ä‘iá»u kiện đã được thay đổi, Äức Thánh Cha BênêđÃctô XVI vẫn tiếp tục sứ mệnh dấn thân đầy gÆ°Æ¡ng mẫu của hai Vị Tiá»n Nhiệm của ngà i là Äức Phaolô VI và Äức Gioan Phalô II cho chÆ°Æ¡ng trình Mục Vụ cho giá»›i nghệ sÄ©. NhÆ°ng nếu năm 1964, Äức Phaolô VI đã cá» hà nh má»™t Thánh Lá»… tại Nguyện ÄÆ°á»ng Sixtin cho giá»›i nghệ sị, và hầu nhÆ° chỉ có các nghệ sÄ© ngÆ°á»i à tham dá»±, thì ngược lại, lần gặp gỡ vừa qua số khách má»i của Äức BênêđÃctô XVI không chỉ là những tÃn hữu Công giáo ngÆ°á»i à mà thôi, nhÆ°ng còn là các Kitô hữu thuá»™c các giáo phái khác nhau, các tÃn đồ thuá»™c các tôn giáo ngoà i Kitô giáo và đến từ khắp các nÆ°á»›c trên thế giá»›i; ngoà i ra, cả các đồ đệ theo thuyết bất khả tri (Agnostique) và những ngÆ°á»i vô thần cÅ©ng Ä‘á»u có mặt. NhÆ°ng cÅ©ng vì số khách má»i mang nhiá»u mà u sắc khác nhau nhÆ° thế, nên vá» phÃa ngà i, Äức Thánh Cha đã giá»›i hạn cuá»™c gặp gỡ lại trong khuôn khổ bà i huấn từ và ban Phép Là nh, chứ không cá» hà nh Thánh Lá»… Missa. Theo lá»i Äức TGM Gianfranco Ravasi đã trình bà y trong huấn từ chà o mừng các vị khách quý của ngà i, thì tÃnh cách Æ°u thế đặc thù ở lần gặp gỡ nà y là chỉ bà n đến phẩm chất thẩm mỹ và sá»± cởi mở đối vá»›i những vấn nạn hiện sinh.
Äặc tÃnh của cuá»™c gặp gỡ lần nà y vá»›i các nghệ sÄ© mà Äức BênêđÃctô XVI nêu lên, hoà n toà n phù hợp vá»›i Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng Mục Vụ từ trÆ°á»›c cho tá»›i nay của ngà i. Tháºt váºy, nhÆ° ngà i đã loan báo trong sứ Ä‘iệp đầu tiên của ngà i trên ngôi vị Giáo Hoà ng và o ngà y 20.4.2005, Äức BênêđÃctô XVI Æ°á»›c muốn tiếp tục công cuá»™c đối thoại vá»›i các tôn giáo và các ná»n văn hóa trên thế giá»›i. DÄ© nhiên, trong công cuá»™c đối thoại nà y phải kể cả việc trao đổi vá»›i giá»›i nghệ sÄ©: "quan tâm tá»›i những dị biệt vá» xã há»™i và văn hóa", nhÆ° chÃnh ngà i đã tuyên bố trong bà i huấn từ tại Nguyện ÄÆ°á»ng Sixtin vừa rồi.
Trá»ng tâm của bà i huấn từ mà Äức BênêđÃctô XVI Ä‘á»c ngà y 21.11.2009 tại Nguyện ÄÆ°á»ng Sixtin là má»™t sá»± hòa Ä‘iệu đặc biệt giữa nghệ thuáºt và đức tin, giữa thẩm mỹ và đạo đức há»c. Qua đó, Äức Thánh Cha đã Ä‘á» cáºp tá»›i chÃnh phÆ°Æ¡ng diện cÆ¡ bản của chÆ°Æ¡ng trình Mục Vụ của Tòa Thánh dà nh cho giá»›i nghệ sÄ© và o thá»i háºu Công đồng Vatican II. Trong bà i suy tÆ° của ngà i vá» mỹ thuáºt, Äức Thánh Cha đã Ä‘Ã o sâu các tÆ° tưởng thần há»c vá» phụng vụ và vá» hình ảnh, các tÆ° tưởng mà ngà i đã từng trình bà y trong các dịp khác nhau, nhÆ°: trong "Lá»i Nói Äầu" của bản yếu lược "Giáo lý Công Giáo" (2005); trong Tông ThÆ° háºu Thượng há»™i đồng các giám Mục "Sacramentum caritatis: Bà tÃch Tình Yêu" (2007); trong huấn từ dịp gặp gỡ vá»›i hà ng Giáo sÄ© thuá»™c giáo pháºn Bozen-Brixen (2008) và trong sứ Ä‘iệp của ngà i dịp nhóm há»p công khai lần thứ 13 của Hà n lâm viện giáo hoà ng (2008).
Mở đầu bà i huấn từ từ, Äức BênêđÃctô XVI đã gá»i lý do cuá»™c gặp gỡ là ngà i muốn nói lên và nhắc lại tình thân hữu của Giáo Há»™i đối vá»›i thế giá»›i nghệ thuáºt. Ngà i nói: "Quý vị là những ngÆ°á»i đã trình bà y thế giá»›i tuyệt vá»i của nghệ thuáºt và qua đó, qua quý vị, tôi muốn gá»i tá»›i tất cả má»i nghệ sÄ© lá»i má»i gá»i chân thà nh của tôi là hãy cùng vá»›i Giáo Há»™i kiến tạo tÆ°Æ¡ng quan thân hữu, sá»± đối thoại và sá»± cá»™ng tác".
"Äây quả là má»™t cá»a chỉ đầy quảng đại, là chúng tôi được má»i vỠđây"
NhÆ°ng để tình thân hữu ấy được chÃnh thức hóa và mang lại hiệu quả, thì nó còn cần phải tiếp tục được khuyến khÃch, thăng tiến và bồi dưỡng thêm. Bởi vì, lý do lịch sá» của việc tiếp tục tình thân hữu ngà y nay là "ngay từ khi má»›i được khai nguyên, Kitô giáo đã luôn nháºn thức được giá trị của nghệ thuáºt và đã khôn khéo sá» dụng những cách thức diá»…n đạt khác nhau của nghệ thuáºt và o công cuá»™c loan báo Sứ Äiệp Cứu Rá»—i vÄ©nh cá»u của mình". Trong phần hai của bà i huấn từ của ngà i, Äức Thánh Cha đã Ä‘á» cáºp tá»›i "sá»± gần gÅ©i tâm linh giữa con Ä‘Æ°á»ng đức tin và và con Ä‘Æ°á»ng của ngÆ°á»i nghệ sÄ©".
NgÆ°á»i ta có thể nói được rằng tổng thể bà i huấn từ của Äức BênêđÃctô XVI trong dịp nà y được đánh giá nhÆ° má»™t bà i bình luáºn thần há»c sâu xa và đầy đủ vá» bức há»a miêu tả "Ngà y Phán Xét Chung" của danh há»a Michelangelo mà má»i khách má»i Ä‘ang táºn mắt chiêm ngắm tại Nguyện ÄÆ°á»ng Sixtin. TÃnh chất "mỹ thuáºt đầy kịch tÃnh" của bức tranh vô giá nà y đã được Äức Thánh Cha đánh giá là má»™t "loan báo niá»m vá»ng", là má»™t "lá»i má»i gá»i tất cả chúng ta cùng Ä‘Æ°a mắt hÆ°á»›ng nhìn vá» viá»…n tượng tối háºu của cuá»™c sống". Äức Thánh Cha còn nhấn mạnh rằng mỹ thuáºt và niá»m hy vá»ng được nối kết lại vá»›i nhau bằng má»™t sợi dây bá»n chặt và ngà i đã trÃch dẫn lá»i của Sứ Ä‘iệp kết thúc mà và o năm 1965 nhân danh Công đồng Vatican II đã được gá»i cho các nghệ sÄ©: "Thế giá»›i nà y, nÆ¡i chúng ta Ä‘ang sống, cần đến mỹ thuáºt để không bị rÆ¡i và o tình trạng vô vá»ng buồn chán. CÅ©ng nhÆ° chân lý, mỹ thuáºt mang lại cho lòng ngÆ°á»i trà n đầy vui mừng. (…) xin quý vị đừng quên rằng quý vị là những ngÆ°á»i che chở bảo vệ mỹ thuáºt trong thế giá»›i nà y".
Äi từ những trÃch dẫn quan Ä‘iểm của các nhà đại tÆ° tưởng và các nghệ sÄ© xuất chúng, Äức BênêđÃctô XVI đã phát huy thà nh bà i Diá»…m Ca vá» mỹ thuáºt, má»™t bà i ca hòa nhịp vá»›i khoa siêu hình há»c của Platon-Augustinô và của Thánh Kinh. Vâng, theo quan niệm triết há»c của Platon, thì mỹ thuáºt mang lại cho con ngÆ°á»i má»™t sá»± ngỡ ngà ng là nh mạnh, Ä‘Æ°a con ngÆ°á»i thoát ra khá»i chÃnh mình, mở mắt tâm trà và tinh thần cho con ngÆ°á»i và cân nhắc con ngÆ°á»i bay lên cao. DÄ© nhiên, Äức Thanh Cha đã phân biệt rõ rà ng giữa mỹ thuáºt ảo tưởng và mỹ thuáºt chân chÃnh, má»™t thứ mỹ thuáºt mở ra "niá»m khao khát của con tim nhân loại là mong biết nháºn thức, biết yêu mến, biết Ä‘i đến vá»›i các anh em đồng loại, và biết giÆ¡ hai tay vÆ°Æ¡n vá» cõi vô biên bên kia cuá»™c sống". Tiếp đến, Äức Thánh Cha ca ngợi "Via pulchritudinis", con Ä‘Æ°á»ng mỹ thuáºt trong thiên nhiên và trong nghệ thuáºt nhÆ° là "con Ä‘Æ°á»ng khả dÄ© dẫn tá»›i siêu việt, dẫn tá»›i huyá»n nhiệm tối thượng, dẫn tá»›i Thiên Chúa". Äiá»u đó cÅ©ng muốn nói rằng Äức Thánh Cha đã nhắc lại lần nữa Ä‘á» tà i mà ngà i đã trình bà y trong bà i nói chuyện dịp tiếp kiến các khách hà nh hÆ°Æ¡ng hà ng tuần, thứ tÆ°: 18.11.2009, tức Ä‘á» tà i "Sá»± gặp gỡ giữa thẩm mỹ và đức tin“ và „Sá»± hòa hợp giữa đức tin và nghệ thuáºt".
"DÆ°á»›i má»i hình thức, nghệ thuáºt có thể có được phẩm chất tôn giáo, khi nó phải đối mặt vá»›i những vấn nạn to lá»›n của cuá»™c hiện sinh của chúng ta, tức những Ä‘á» tà i mang đến cho cuá»™c sống ý nghÄ©a Ä‘Ãch thá»±c. Qua đó, những Ä‘á» tà i ná»n tảng ấy trở thà nh con Ä‘Æ°á»ng dẫn tá»›i sá»± suy tÆ° và lối tu đức ná»™i tâm sâu sắc". Vá» Ä‘iểm nà y, Äức Thánh Cha còn trÃch dẫn Hermann Hesse (1877-1962), nhà văn ngÆ°á»i Thụy SÄ©: "Nghệ thuáºt có nghÄ©a là khám phá ra Thiên Chúa trong tất cả những gì hiện hữu", và Simone Weil (1909-1943), nữ triết gia và văn sÄ© ngÆ°á»i Pháp: "Trong tất cả những gì là m thức tỉnh trong chúng ta ý nghÄ©a thuần khiết và chân chÃnh vá» mỹ thuáºt, thì Thiên Chúa thá»±c sá»± hiện diện ở đó. Sá»± nháºp thể của Thiên Chúa trong vÅ© trụ được thể hiện dÆ°á»›i má»™t hình thức mà dấu chỉ của nó là mỹ thuáºt. Mỹ thuáºt là bằng chứng thá»±c nghiệm nói lên rằng sá»± nháºp thể là điá»u khả dÄ©. Bởi váºy, bản chất của má»—i nghệ thuáºt chân chÃnh Ä‘á»u dẫn tá»›i niá»m xác tÃn tôn giáo". Tiếp đến, Äức BênêđÃctô XVI còn trÃch má»™t câu trong tác phẩm "Theologische Ästhetik" (Vẻ thẩm mỹ của Thần há»c) của nhà thần há»c thá»i danh Hans Urs von Balthasar: NhÆ°ng ngà y nay, "trong thế giá»›i má»›i của những lợi lá»™c, mỹ thuáºt không còn được tôn giáo yêu mến hay được khuyến khÃch, không có lấy má»™t lần".
TrÆ°á»›c thá»±c trạng thiếu sót ấy, Äức BênêđÃctô XVI đã tái khẳng định rằng Kinh Thánh chÃnh là nguồn cảm hứng cÆ¡ bản của nghệ thuáºt. Sá»± gần ká» nhất "giữa con Ä‘Æ°á»ng đức tin và con Ä‘Æ°á»ng nghệ thuáºt đã được chứng thá»±c bởi nhiá»u tác phẩm nghệ thuáºt được sáng tác dá»±a trên các nhân váºt, các câu truyện lịch sá» và các biá»u tượng" của Kinh Thánh. Dá»±a theo lá thÆ° của Äức Gioan Phaolô II gá»i cho các nghệ sÄ©, Äức BênêđÃctô XVI đã nêu lên câu há»i: "Nghệ thuáºt có cần đến Giáo Há»™i không?" Và để trả lá»i cho câu há»i ấy, Äức Thánh Cha đã khẳng định: "Nguồn cá»™i của cảm sá»± cảm hứng tÆ°Æ¡i trẻ và có cÆ¡ sở vững và ng chắc chắn chỉ tìm gặp được trong sá»± cảm nghiệm tôn giáo, trong mặc khải Kitô giáo và trong tác phẩm vÄ© đại: trong Kinh Thánh".
Äức Thánh Cha đã kết thúc bà i huấn từ của ngà i bằng má»™t lá»i kêu gá»i ý thức trách nhiệm của tất cả các nghệ sÄ©. Vá»›i tÆ° cách là "những ngÆ°á»i bảo vệ mỹ thuáºt", các nghệ sÄ© nắm giữ vai trò là m trung gian cho mỹ thuáºt. Bặc biệt trong những giai Ä‘oạn khủng hoảng, các nghệ sÄ© có thể thức tỉnh được lòng can đảm và niá»m hy vá»ng của con ngÆ°á»i. "Nhá» và o tà i năng của mình, quý vị có khả năng nói thẳng và o lòng ngÆ°á»i, (…) đánh thức dáºy được các mÆ¡ Æ°á»›c và các hy vá»ng cÅ©ng nhÆ° mở rá»™ng những chân trá»i hiểu biết và sá»± dấn thân của con ngÆ°á»i. Quý vị hãy cảm tạ vì những năng khiếu Æ°u vượt mà quý vị đã được lãnh nháºn và hãy ý thức được trách nhiệm to lá»›n của mình trong việc quảng bá và thông tri mỹ thuáºt ra bằng chÃnh mỹ thuáºt và qua mỹ thuáºt". Äức BênêđÃctô XVI đã kêu gá»i các nghệ sÄ© hãy "tiếp cáºn vá»›i nguồn cá»™i đầu tiên và sau cùng của mỹ thuáºt và hãy đối thoại vá»›i những ngÆ°á»i có tÃn ngưỡng". Vá»›i má»™t câu trÃch của thánh Augustinô viết tiên Ä‘oán vá» "Ngà y Phán Xét Chung" cÅ©ng nhÆ° dá»±a theo những gì nhà danh há»a Michelangelo đã diá»…n tả vá» ngà y ấy trên bức tranh thá»i danh của ông, Äức Thánh Cha đã hÆ°á»›ng dẫn các tham dá»± viên hÆ°á»›ng nhìn đến tình huống sau cùng của con ngÆ°á»i: "Äức tin không lấy Ä‘i bất cứ Ä‘iá»u gì thuá»™c tà i năng và nghệ thuáºt của quý vị cả. Trái lại, đức tin còn thăng tiến và nuôi dưỡng các tà i năng ấy của quý vị, đức tin Ä‘á»™ng viên các tà i năng ấy biết vượt qua các ngưỡng cá»a và biết chiêm ngắm mục Ä‘Ãch sau cùng và tối háºu vá»›i sá»± hâm má»™ và cảm xúc: Äó là Mặt Trá»i không bao giá» lặn, Mặt Trá»i soi sáng và tô Ä‘iểm hiện tại".
Giữa ngôi Nguyện ÄÆ°á»ng Sixtin uy linh trang trá»ng, vá»›i những chứng từ sống Ä‘á»™ng của má»™t nghệ thuáºt vÄ© đại và của má»™t đức tin sâu xa, những lá»i phát biểu đầy suy tÆ° sâu sắc nhÆ° thế của Äức Thánh Cha đã vang Ä‘á»™ng và chiếu tá»a đến táºn đáy con tim ngÆ°á»i nghe.
Vì thế, và o cuối cuá»™c gặp gỡ, Philipp Gröning, nhà đạo diá»…n và là m phim ngÆ°á»i Äức đã tâm sá»±: "Cuá»™c há»p mặt hôm nay tháºt tuyệt vá»i và là má»™t biểu tượng cho sá»± đối thoại trong hà ng thiên niên ká»· giữa nghệ thuáºt và Giáo Há»™i cÅ©ng nhÆ° biểu tượng cho sá»± khởi nguyên chung của nghệ thuáºt và của tôn giáo. Äây quả là má»™t cá» chỉ đầy quảng đại, là chúng tôi được má»i vỠđây, để nói được rằng Giáo Há»™i cần có những nghệ sÄ© biết khảo sát tìm hiểu những Ä‘iá»u siêu việt".
Còn ca sÄ© nổi danh ngÆ°á»i à Andrea Boccelli lại thú nháºn: "Äức Thánh Cha đã mang lại cho chúng tôi, những ngÆ°á»i nghệ sÄ©, má»™t sá»± Ä‘á»™ng viên hết sức quan trá»ng".
Và nữ kiến trúc sÆ° ngÆ°á»i I-rắc Zaha Hadid cÅ©ng nháºn định: "Tôi nghÄ© rằng chÃnh sá»± thể Äức Thánh Cha đã má»i tất cả những ngÆ°á»i nà y vỠđây để trao đổi vá»›i há» vá» nghệ thuáºt, là má»™t ý tưởng rất phóng khoáng".
Trong khi đó, ngược lại, nhà há»a sÄ© ngÆ°á»i à Mimmo Paladino lại cho rằng đây chÃnh là lúc Vatican cần Ä‘em thể hiện những gì được Ä‘á» cáºp tá»›i trong cuá»™c đối thoại thà nh cụ thể trong thá»±c tế. DÄ© nhiên, má»™t sá»± ủy nhiệm của Giáo Há»™i không thể giải quyết được toà n bá»™ các vấn Ä‘á», và đó cÅ©ng là điá»u đã được Há»™i đồng Giám Mục à nói rõ trong lần xuất bản Sách Bà i Äá»c má»›i đây. Còn những gì liên quan tá»›i những chỠđợi và những thất vá»ng hiện nay, mà chÃnh Mimmo Paladino cÅ©ng nhÆ° má»™t số ngÆ°á»i nà o đó gặp phải, thì trong cuá»™c phá»ng vấn và o năm 2008, Äức TGM Ravasi đã phải công nháºn rằng nhiá»u khi hiện tượng "lá»±c bất tòng tâm" là má»™t Ä‘iá»u không thể phủ nháºn được.
Sau cùng ngÆ°á»i ta cÅ©ng tá»± há»i: Còn những nghệ sÄ© khác không có mặt trong cuá»™c gặp gỡ quan trá»ng nà y, sẽ phản ứng thế nà o trÆ°á»›c lá»i Ä‘á» nghị của Giáo Há»™i mà Äức BênêđÃctô XVI đã Ä‘Æ°a ra?
Có lẽ từ đây cho tá»›i cuá»™c gặp gỡ trong má»™t khuôn khổ hoà n toà n đặc biệt tại thà nh phố Venise/à và o năm 2011, giữa nghệ thuáºt và Giáo Há»™i, ngÆ°á»i ta sẽ có được nhiá»u góp ý. NhÆ°ng má»™t Ä‘iá»u quá rõ rà ng mà ai ai cÅ©ng phải công nháºn là Vatican Ä‘ang nắm giữ vai trò chủ Ä‘á»™ng của vấn Ä‘á». Và đó là điá»u hợp lý và cần thiết, vì sứ vụ của Giáo Há»™i là là rao giảng vá» Thiên Chúa, Äấng là chân thiện mỹ thuyệt đối.
----------------------------
Lm. Nguyễn Hữu Thy
Bạn không có quyền gửi bài viết Bạn không có quyền trả lời bài viết Bạn không có quyền sửa chữa bài viết của bạn Bạn không có quyền xóa bài viết của bạn Bạn không có quyền tham gia bầu chọn Bạn không được phép gởi kèm file trong diễn đàn Bạn có thể download files trong diễn đàn