Kinh Tin KÃnh là gì?
28.12.2012
|
|
Chỉ má»›i bắt đầu mà thiên niên ká»· thứ ba đã phải đụng đầu vá»›i má»™t cÆ¡n khủng hoảng trầm trá»ng vá» giá trị Ä‘ang là m lung lạc toà n bá»™ ná»n văn minh, văn hóa thế giá»›i; còn Giáo Há»™i thì Ä‘ang sống nhÆ° trong má»™t cÆ¡n lốc là m nhÆ° muốn láºt ngã quyá»n bÃnh ở trên và lòng tin ở dÆ°á»›i. Xã há»™i nói chung lại đối nghịch vá»›i tôn giáo, còn những thế hệ trẻ thì dÆ°á»ng nhÆ° không còn tin tưởng ở những gì tuyệt đối bất di dịch. Rất nhiá»u ngÆ°á»i thà nh tâm thiện ý Æ°u lo cho tÆ°Æ¡ng lai và muốn kiếm tìm má»™t ná»n móng vững bá»n để nÆ°Æ¡ng tá»±a, để củng cố những giá trị cổ truyá»n, hoặc lòng tin tôn giáo, hay là để có được má»™t niá»m hy vá»ng... hoặc may ra tìm lại được ý nghÄ©a cuá»™c sống. Cả đến tôn giáo cÅ©ng bị những chủ nghÄ©a xâm nháºp lấn át, gây rối tá»›i lãnh vá»±c đức tin, và ngay thần há»c cÅ©ng là m nhÆ° bất lá»±c hoặc tá» vẻ thông đồng. Hoà n cảnh đã nhÆ° thế thì cần phải trở vá» vá»›i nguồn cá»™i của lòng tin chÆ°a bị ô nhiá»…m. Kinh Tin KÃnh là má»™t con Ä‘Æ°á»ng vừa ngắn vừa dá»…, có đủ sức Ä‘Æ°a dẫn tÃn hữu vá» vá»›i sứ Ä‘iệp các tông đồ và vá»›i chÃnh Äức Kitô.
KINH TIN KÃNH LÀ GÃŒ ?
Äối vá»›i dân ngoại, “kinh†là má»™t quyển sách đáng kÃnh, bởi vì chứa Ä‘á»±ng giáo lý và khuôn phép cổ truyá»n của các nhà minh triết hoặc của các tôn giáo; thà dụ: Kinh Dịch, Kinh Pháºt, Kinh Thánh... TÃn hữu các tôn giáo cÅ©ng gá»i là “kinh†những công thức tóm lược, vắn gá»n thÆ°á»ng được dùng trong các nghi lá»… hoặc các buổi cầu nguyện, Ä‘á»c kinh... Nghe đến “Kinh Tin KÃnh†là tÃn hữu Kitô sá»±c nghÄ© ngay đến kinh mình Ä‘á»c để tuyên xÆ°ng đức tin má»™t cách vắn tắt. TÃn hữu Công giáo Ä‘á»c Kinh Tin KÃnh trong phụng vụ chÃnh thức và trong các dịp cầu nguyện riêng, và có lẽ đó là kinh duy nhất mặc nhiên cho biết rõ ngÆ°á»i Ä‘á»c là ai: má»™t tÃn hữu Công giáo.
Kinh Tin KÃnh là dây nối kết các thế hệ Công giáo, từ các tông đồ cho tá»›i bây giá» và mãi mãi vá» sau, đồng thá»i cho thấy đó là đức tin “tông truyá»n.†Từ khởi đầu, các tông đồ đã khuyên các tÃn hữu hãy nắm giữ những truyá»n thống các vị đã dạy hoặc trá»±c tiếp hoặc gián tiếp qua các thÆ° (x. 2Tx 2,15; 1Tm 6,20), mà đa số các thừa sai ngay trong thá»i sÆ¡ khai Há»™i Thánh, cÅ©ng đã lãnh nháºn; thánh Phaolô đã ghi rõ lại lá» lối hà nh Ä‘á»™ng của chÃnh ngà i vá» Ä‘iểm đó: “TrÆ°á»›c hết, tôi đã truyá»n lại cho anh em Ä‘iá»u mà chÃnh tôi đã lãnh nháºn...†(1Cr 15,3). Trong thế giá»›i, đức tin nà y đã nảy sinh từ những khổ Ä‘au giữa má»™t xã há»™i chối từ, dÆ°á»›i má»™t chÃnh quyá»n chống báng, áp bức; vì thế, lá»i tuyên xÆ°ng đức tin nhÆ° thế đã ngay từ đầu, mặc lấy hình thức biện giáo. Tông đồ GiuÄ‘a xác tÃn là cần phải “khuyên nhủ anh em chiến đấu cho đức tin đã được truyá»n lại cho các thánh chỉ má»™t lần là đủ†(GÄ‘ 3). TÃnh cách “chỉ má»™t lần là đủ†nà y (trong tiếng Hylạp là hápax) được Tân Ước nhiá»u lần nhấn mạnh đến, bởi nó là m chứng cho duy nhất tÃnh của biến cố Äức Kitô (x. GÄ‘ 5; Dt 9,27.28; 1Pr 3,18), và đưa đến việc Há»™i Thánh thiết cấu má»™t công thức chung hầu trung thà nh tuyên xÆ°ng lòng tin đối vá»›i biến cố cứu Ä‘á»™. Là má»™t thá»±c tại sống Ä‘á»™ng, đức tin lá»›n lên và được củng cố kiên vững qua hà nh Ä‘á»™ng chuyên cần tuyên xÆ°ng; chÃnh vì thế, cần phải siêng năng Ä‘á»c Kinh Tin KÃnh.
Äức tin Kitô giáo không phải là má»™t danh sách các chân lý, mà là lòng trung tÃn đối vá»›i Chúa Kitô, là thái Ä‘á»™ là m chứng cho Ngà i. Äể là m chứng nhÆ° thế, Há»™i Thánh dá»±a và o các Phúc Âm; nhÆ°ng các văn bản nà y lại quá dà i để có thể sá» dụng mà tuyên tÃn trong Ä‘á»i sống hằng ngà y. Vì thế, từ đầu các tông đồ đã dùng những công thức vắn gá»n hÆ¡n để nói lên Ä‘iá»u Phúc Âm trình bà y dà i rá»™ng. Và đó là những “Kinh Tin KÃnh,†những bản tóm gá»n giáo lý nhằm mục Ä‘Ãch giúp cho má»i ngÆ°á»i nháºn ra ngay những Ä‘iểm then chốt Há»™i Thánh tuyên xÆ°ng và cẩn trá»ng bảo toà n. Tuy nhiên, vẫn còn cần phải ngẫm Ä‘á»c Kinh Thánh, không phải để tìm kiếm “bằng cớ†cho những khẳng định mình tuyên xÆ°ng, nhÆ°ng là để hiểu sâu rá»™ng thêm hÆ¡n vá» các chân lý tin nháºn. Kinh Thánh có má»™t uy thế đặc thù, bởi: “đó là lá»i Chúa,†trong khi Kinh Tin KÃnh chỉ là lá»i của Giáo Há»™i. Kinh Tin KÃnh là má»™t công thức có cÆ¡ cấu: má»—i khẳng định là cấu tố của toà n bá»™, liên quan đến các khẳng định khác và góp phần và o việc nháºn thức toà n bá»™ và từng phần. Vì thế, để chỉ vá» các mệnh Ä‘á» trong công thức, truyá»n thống thÆ°á»ng dùng từ articulum fidei, tức tÃn khoản có liên hệ, nối khá»›p vá»›i các tÃn khoản khác nhÆ° các khúc xÆ°Æ¡ng nối khá»›p thà nh bá»™ xÆ°Æ¡ng đỡ lấy thân mình. Khi Ä‘á»c Kinh Tin KÃnh, Kitô hữu không chỉ tuyên xÆ°ng đức tin riêng của cá nhân mình, song là đức tin chung của toà n thể Há»™i Thánh; vì váºy, dù có bắt đầu tuyên xÆ°ng là “tôi tin kÃnh†thì sau đó cÅ©ng nói lên những Ä‘iá»u liên quan đến Chúa Kitô, Chúa “chúng tôi†và tin và o “Giáo há»™i Công giáo,†và o sá»± việc “các thánh thông công,†v.v., để nêu rõ tÃnh chất phổ quát của “đức†và “niá»m†tin Kitô. Cả đến khi tôi Ä‘á»c kinh riêng má»™t mình, tôi cÅ©ng vẫn là ngÆ°á»i Công giáo, thà nh phần của gia đình phổ quát và , trong tinh thần, tôi cùng đồng tâm nhất trà vá»›i toà n thể Há»™i Thánh. NhÆ° thế, công thức nà y nối kết tôi lại vá»›i toà n bá»™ lịch sá» Kitô giáo, là m bằng chứng cho sá»± liên tục hiệp thông và thống nhất trong đức tin. Tháºt váºy, Kinh Tin KÃnh có mặt trong phụng vụ Rá»a tá»™i – là lúc, là nÆ¡i dây hiệp thông ấy sinh ra – và trong phụng vụ Thánh Lá»… – là nÆ¡i mối hiệp thông ấy thà nh tá»±u.
Má»™t thắc mắc: Kinh Tin KÃnh đã được công tuyên suốt bao thế ká»· trong khắp thế giá»›i; váºy, là m sao má»™t công thức duy nhất nhÆ° thế có thể diá»…n tả được lòng tin chung của hà ng triệu triệu ngÆ°á»i sống trong nhiá»u dân nÆ°á»›c khác nhau, trong nhiá»u ná»n văn minh văn hóa khác nhau, v.v.? Là m sao ý nghÄ©a lại vẫn là má»™t nhÆ° xÆ°a dù thá»i gian và hoà n cảnh không ngừng đổi thay? Äó quả là vấn đỠđáng đặt ra. Các thứ tiếng Hy lạp và Latinh dùng trong nguyên văn đã chết Ä‘i, ý nghÄ©a của nhiá»u từ đã đổi thay... cho nên cần phải không ngừng phiên dịch ra trong các thứ tiếng từng nÆ¡i từng thá»i, cần phải thÃch nghi vá»›i văn phép và cú pháp của má»—i ngôn ngữ mà vẫn giữ y nguyên ý nghÄ©a. Những chân lý tôn giáo nà y không phải là những khái niệm trừu tượng, nhÆ°ng là những nét biểu hiện của niá»m tin sâu thẳm, cụ thể và sống Ä‘á»™ng, đâm rá»… từ má»™t kinh nghiệm, và vì thế, dù có thuá»™c các ná»n văn hóa khác nhau, thì cÅ©ng vẫn có thể đối thoại và hiệp thông vá»›i nhau trong đối tượng tuyệt đối của niá»m tin là mầu nhiệm Thiên Chúa. Và dù sao, công thức nà o cÅ©ng Ä‘á»u bất toà n, cÅ©ng cần được bổ túc bằng việc giải thÃch và há»c há»i; ở đây là há»c há»i giáo lý.
Những Kinh Tin KÃnh Khác Nhau
Trong tiến trình lịch sá», tùy và để thÃch ứng vá»›i hoà n cảnh, Há»™i Thánh đã sáng tác má»™t số Kinh Tin KÃnh. Lúc đầu, các Kitô hữu đã được má»i gá»i để tuyên xÆ°ng đức tin trÆ°á»›c dân ngoại hoặc trong phụng vụ Rá»a tá»™i. Giữa xã há»™i Do thái, các môn đệ tuyên xÆ°ng: “Äức Giêsu là Kitô†(Cv 5,42), hoặc trong đế quốc Rôma – tức trong môi trÆ°á»ng buá»™c phải tuyên xÆ°ng hoà ng đế là “chúa†– há» từ chối là m nhÆ° thế và đã tuyên xÆ°ng “Äức Giêsu Kitô là Chúa†(Pl 2,11). Há» cÅ©ng đã dùng đến má»™t công thức phức tạp hÆ¡n nhÆ°ng lại dá»… nhá»› nhÆ° Ä‘á»c thấy trong 1Cr 15,3-4. Lá»i tung hô nà y nói lên căn tÃnh của hỠở giữa dân ngoại. Vì thế, các công thức kia được gá»i là symbolum, “ký hiệu†(biểu tượng), tức nhÆ° là má»™t loại máºt khẩu để nháºn ra nhau hoặc để cho thấy căn tÃnh Kitô (x. Sách Giáo Lý Công giáo,[1] số 183tt). “SymÂboÂlon†là ký hiệu theo nghÄ©a là – thà dụ – lấy má»™t mảnh giấy hoặc má»™t chiếc nhẫn, rồi xé hoặc đánh vỡ là m đôi, má»—i ngÆ°á»i lấy má»™t ná»a; vá» sau, khi hai bên hoặc đại diện của há» gặp lại nhau thì ráp hai phần vá»›i nhau: nếu ăn khá»›p thì đó là bằng chứng Ä‘Ãch thá»±c chÃnh há» là những ngÆ°á»i đã gặp nhau trÆ°á»›c kia. Äã có má»™t thá»i, các tôn giáo và các trÆ°á»ng phái sá» dụng cách dùng ký hiệu nhÆ° thế. Thì cÅ©ng váºy, Kinh Tin KÃnh chứng thá»±c căn tÃnh Kitô của ngÆ°á»i Ä‘á»c, khác hẳn vá»›i ngÆ°á»i lạc giáo. Do bởi Ä‘á»™ng từ symballein (đặt vá»›i nhau, kết hợp) mà ra, symbollon tượng trÆ°ng cho niá»m hiệp thông, ngược lại vá»›i diabállein (tách ra, chia rẽ), là từ gốc của chữ diábolos, tức ma quá»·, tá»™i ly khai. Các tÃn biểu (công thức đức tin) là m cho đức tin tháºt sá»± nối kết các tÃn hữu lại vá»›i nhau, các cá»™ng Ä‘oà n thà nh má»™t Há»™i Thánh. Chẳng thế mà Thánh Phaolô khuyên: “Anh em hãy thiết tha duy trì sá»± hiệp nhất mà Thần Khà đem lại, bằng cách ăn ở thuáºn hoà gắn bó vá»›i nhau. Chỉ có má»™t thân thể, má»™t Thần KhÃ, cÅ©ng nhÆ° anh em đã được kêu gá»i để chia sẻ cùng má»™t niá»m hy vá»ng. Chỉ có má»™t Chúa, má»™t niá»m tin, má»™t phép rá»a. Chỉ có má»™t Thiên Chúa, Cha của má»i ngÆ°á»i, Äấng ngá»± trên má»i ngÆ°á»i, qua má»i ngÆ°á»i và trong má»i ngÆ°á»i†(Ep 3,4-6). Còn thánh Augustinô thì nói: “Tuyên xÆ°ng tÃn biểu tức nói lên rõ mình là ngÆ°á»i Kitô Ä‘Ãch thá»±c.â€
Phụng vụ khai tâm Kitô Ä‘i theo má»™t quá trình khá dà i, diá»…n ra từ lúc má»™t dá»± tòng được chấp nháºn cho đến khi chịu phép Rá»a và rÆ°á»›c Mình Thánh. Trong tiến trình khai tâm đó, có nghi thức gá»i là traditio symÂboli, tức trao tÃn biểu (symbolum) để nhắn nhủ các dá»± tòng phải cẩn trá»ng giữ nằm lòng công thức đức tin. Thánh Xyrillô Giêrusalem nói: “NgÆ°á»i dá»± tòng phải thuá»™c lòng tÃn biểu nhÆ° ghi khắc và o trái tim – chứ không chỉ nhÆ° viết lên giấy – để cho khá»i quênâ€; trÆ°á»›c khi chịu phép Rá»a, ngÆ°á»i dá»± tòng được yêu cầu “trả lại tÃn biểu,†tức tuyên xÆ°ng trÆ°á»›c cá»™ng Ä‘oà n, đức tin theo công thức nháºn được và đã thuá»™c; má»™t khi thấy đức tin của dá»± tòng chÃnh là đức tin của cá»™ng Ä‘oà n thì cá»™ng Ä‘oà n má»›i coi há» là đáng được gia nháºp Giáo Há»™i. Trong phụng vụ Rá»a tá»™i, tuyên xÆ°ng đức tin có thể tiến hà nh theo hình thức đối thoại, nhÆ° thÆ°á»ng thấy hiện nay trong ngà y thứ bảy Tuần Thánh. Sau khi hỠđã hứa từ bá» Satan, linh mục há»i:
- Có tin kÃnh Thiên Chúa là Cha... - ThÆ°a tin.
- Có tin kÃnh Äức Giêsu Kitô... - ThÆ°a tin.
- Có tin kÃnh Chúa Thán Thần... - ThÆ°a tin.
Trong các thế kỷ 2 và 3, có những công thức đã được hình thà nh và ghi chép lại trong các sách phụng vụ.
Trong lịch sá» cứu Ä‘á»™, Giáo Há»™i là bÆ°á»›c tiếp kế Do thái giáo. Trong Cá»±u Ước, các công thức tuyên xÆ°ng đức tin thÆ°á»ng mang hình thức lịch sá» (x. Änl 6,20-24; 26,59; Gs 24,2-13) hoặc ca vịnh (x. Tv 78; 105; 136...). Trong kinh shemá, Ä‘á»c và o buổi sáng và buổi chiá»u, Israel tuyên xÆ°ng Äức Giavê đã dá»±ng nên trá»i đất muôn váºt, đã chá»n Abraham là m tổ phụ của dân NgÆ°á»i và đã giải phóng há» khá»i cảnh nô lệ Ai cáºp, rồi ban cho hỠđất hứa. Vì thế há» phải yêu mến Thiên Chúa duy nhất hết lòng há», hết trà khôn và hết sinh lá»±c của há». NhÆ° váºy, kinh tuyên xÆ°ng nà y là lá»i nói lên tâm tình thá» phượng, cầu xin và tán tụng, cÅ©ng nhÆ° biểu hiện cuá»™c sống, cuá»™c sống đạo giữa dòng lịch sá». Tiếp kế Israel trong Thần Khà của Chúa Kitô, Há»™i Thánh gá»i Abraham là “tổ phụ chúng ta†trong đức tin. Tin nháºn Äức Kitô là tâm Ä‘iểm của đức tin ấy, Há»™i Thánh đã từng bÆ°á»›c biểu trình nó qua má»™t số công thức – những tÃn biểu – theo nhu cầu mục vụ của những thá»i đại khác nhau. Từ những câu Ä‘Æ¡n sÆ¡ nhÆ°: “Äức Giêsu là Kitô,†hoặc “Äức Kitô là Chúa,†lá»i tuyên xÆ°ng đã dần dần được biểu đạt bằng những công thức phức tạp hÆ¡n, mang tÃnh cách tam vị – nhÆ° Ä‘á»c thấy ở trong các thÆ° của thánh Phaolô, chẳng hạn: 1Cr 12,4, 2Cr 13,13, v.v.. – và hình thức nà y đã trở thà nh chÃnh thức trong công thức tuyên tÃn của bà tÃch Thánh Tẩy (x. Mt 28,19), nhÆ° sách ÄiÄ‘akhê (x. 7.1) cho thấy rõ.
“Lịch sá» cho thấy có nhiá»u bản tuyên xÆ°ng đức tin hay tÃn biểu khác nhau nhằm đáp ứng nhu cầu của những thá»i đại khác nhau, và đó là : những bản tÃn biểu của các Giáo Há»™i thá»i các tông đồ và thá»i cổ (DS 1-64),[2] bản tÃn biểu “Quicumque†cÅ©ng gá»i là của thánh Atanasiô (DS 75-76),[3] những bản tÃn biểu của má»™t số Công Äồng, nhÆ°: Tôlêđô (DS 525-541),[4] Latêranô (DS 800-802), Lyon (DS 851-861), Trentô (DS 1862-1870), hay của má»™t số Giáo Hoà ng nhÆ° bản ‘Tuyên XÆ°ng’ của Äức Giáo Hoà ng Äamasô (DS 71-72), bản ‘Kinh Tin KÃnh của Dân Thiên Chúa’ (SPF) của Äức Phaolô VI (1968)†(GL 192).
Các bản tuyên xÆ°ng lúc đầu chỉ Ä‘á» cáºp đến Ba Ngôi: “Tôi tin Thiên Chúa Cha toà n năng... và Chúa Giêsu Kitô và Thánh Thầnâ€; rồi sau đó thêm: câu “tạo thà nh trá»i đất...†và o phần liên quan đến Chúa Cha; má»™t số chi tiết lịch sá» và o các phần liên quan đến Chúa Con và Thánh Thần; cuối cùng thêm lá»i tuyên xÆ°ng vỠ“Há»™i Thánhâ€. Các chi tiết ghi thêm nhÆ° thế thÆ°á»ng là để khẳng định chống lại má»™t lạc giáo hoặc để chấm dứt má»™t vụ tranh luáºn; do đó, có thể Ä‘oán nháºn được háºu cảnh luáºn chiến hoặc minh giáo của các chi tiết ấy.
Kinh Tin KÃnh các Tông đồ đã hình thà nh trá»n vẹn ngay từ thế ká»· 4; dÆ°á»ng nhÆ° từ thá»i há»™i đồng Rôma (năm 340). Thủ bản xÆ°a nhất còn lÆ°u lại là má»™t bà i giảng của Ä‘an viện trưởng Pirminius (thế ká»· 8). Dù phát gốc từ phÆ°Æ¡ng Tây – lúc mà Giáo há»™i Äông và Tây chỉ là má»™t, không khác gì nhau – bản tÃn biểu đã rút ná»™i dung giáo lý của mình ra từ các TÃn biểu của công đồng Nixê và Côngxtăntinốp. Trải qua bao thế hệ, bao thế ká»·, không má»™t Kinh Tin KÃnh nà o đã có thể thay thế nổi tÃn biểu ấy. Tại sao được gá»i là “của các tông đồ? Sách Giáo Lý giải thÃch:
“Gá»i nhÆ° thế vì bản nà y được xem nhÆ° bản tóm lược trung thà nh đức tin của các Tông đồ... [và theo thánh Ambrôsiô] đây là tÃn biểu được bảo tồn trong Giáo Há»™i Rôma, nÆ¡i thánh Phêrô, thủ lãnh các tông đồ, đã đặt tông tòa và đã Ä‘em lại sá»± nhất trà trong toà n Há»™i Thánh†(số 194).
CÅ©ng có huyá»n thoại cho rằng các tông đồ gặp lại nhau để minh định đức tin chung, và má»—i vị góp đã má»™t phần, là m thà nh Kinh Tin KÃnh nà y.[5] CÅ©ng vì lẫn lá»™n hai chữ symbolon và symbolé (bằng tiếng Latin là collatio tức đóng góp, lược đồ) nên má»›i có chuyện cho rằng “symÂbolon†là bản văn gồm 12 chân lý căn bản do 12 tông đồ Ä‘á» nghị. Quả truyện thuáºt nà y đã muốn nhấn mạnh đến tÃnh chất tông truyá»n của đức tin, bởi Giáo há»™i “đã được xây dá»±ng trên ná»n móng là các Tông Äồ và ngôn sứ, còn đá tảng góc tÆ°á»ng là chÃnh Äức Kitô Giêsu†(Ep 2,20).
Cấu Trúc của Kinh Tin KÃnh
Dá»±a và o truyện thuáºt vá» 12 tông đồ góp ý trên đây, nhiá»u ngÆ°á»i đếm được 12 “tiết†hoặc tÃn khoản trong Kinh Tin KÃnh. Thánh Tôma Aquinô chia thà nh 7 Ä‘iểm liên quan đến thiên tÃnh và 7 Ä‘iểm liên quan đến nhân tÃnh của Äức Kitô. Tuy nhiên, vá» phÆ°Æ¡ng diện lịch sá», nếu xét theo má»™t mặt là cách đặt câu há»i trong nghi thức Rá»a tá»™i, và mặt khác là thể dạng khẳng định trong bản văn, tÃn biểu các tông đồ mang rõ cấu trúc tam vị. Giữa thế ká»· 4, cấu trúc ‘thể ba’ hiện rõ và phổ quát. Trong thÆ° viết cho giám mục Rôma là Julius I (337-352), Marcellus, Giám mục thà nh Ancira, đã tuyên xÆ°ng đức tin nhÆ° sau: “Tôi tin kÃnh Thiên Chúa toà n năng, và Äức Giêsu Kitô, Con duy nhất của NgÆ°á»i và là Chúa chúng ta, đã sinh ra bởi Thánh Thần và Äức Maria đồng trinh, đã chịu đóng Ä‘inh và mai táng dÆ°á»›i thá»i Phôngxiô Philatô, đã từ kẻ chết sống lại ngà y thứ ba, và đã lên trá»i, ngá»± bên hữu Äức Chúa Cha; từ đó Ngà i sẽ trở lại phán xét kẻ sống và kẻ chết. Và [tôi tin] Chúa Thánh Thần, Há»™i Thánh, [phép] tha tá»™i, xác loà i ngÆ°á»i [ngà y sau] sống lại. Amen.†Ba tÃn khoản nhÆ° váºy (vá» Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thanh Thần) là ba trụ cá»™t để xây dá»±ng toà n bá»™ công thức TÃn Biểu các Tông Äồ. Thánh Xêdariô thà nh Arles (†542) đã viết ra bản văn nhÆ° hiện Ä‘ang dùng.
Có tác giả giải thÃch Kinh Tin KÃnh nhÆ° má»™t vở kịch ba hồi; hồi má»™t: Thiên Chúa tạo thà nh trá»i đất; hồi hai: vì loà i ngÆ°á»i phá hoại chÆ°Æ¡ng trình Chúa, nên Cha đã sai Con đến để sá»a lại má»i sá»±; hồi ba: sau cuá»™c cứu chuá»™c, Thánh Thần đến để qua con Ä‘Æ°á»ng Há»™i Thánh, dắt ta Ä‘i vá» quê Trá»i. Giải thÃch nhÆ° thế thì hay đẹp, nhÆ°ng sá»± việc đã không xảy ra theo diá»…n tiến trÆ°á»›c sau nhÆ° váºy. Ngay trong giây phút nà y, con ngÆ°á»i gặp gỡ và thá» phượng Äấng Tạo Hóa, ngay trong giây phút nà y, con ngÆ°á»i nháºn được Æ¡n cứu chuá»™c, và ngay trong giây phút nà y, Thánh Thần thánh hóa chúng ta. Cả đến “sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i... Ä‘á»i sau†cÅ©ng khởi đầu ngay trong hiện tại, chứ chẳng phải đợi đến tÆ°Æ¡ng lai.
Cấu trúc ‘thể ba’ là má»™t cấu trúc hữu cÆ¡: tất cả các phần (tÃn khoản) Ä‘á»u quan hệ chặt chẽ vá»›i nhau. Vì thế, chỉ có thể hiểu được má»™t phần trong ánh sáng của hai phần kia. Ná»™i dung TÃn biểu nói lên mầu nhiệm Thiên Chúa, mà Thiên Chúa chỉ có má»™t, thế nên, tuyên xÆ°ng đức tin vá» má»™t Ä‘iá»u là mặc nhiên nói lên niá»m tin và o các Ä‘iá»u khác, và o hai phần kia. Tất cả các hà nh Ä‘á»™ng ngoại tại – tức ngoà i sinh hoạt ná»™i tại giữa Tam Vị, trong chÃnh bản tÃnh Thiên Chúa – quy gán cho má»—i Ngôi Ä‘á»u là hà nh Ä‘á»™ng chung của cả Ba Ngôi. Vì thế, khi Kinh Tin KÃnh khẳng định má»™t Ä‘iá»u vá» má»™t Ngôi thì phải hiểu ngầm vá» hai Ngôi kia. Câu tuyên tÃn nà o cÅ©ng Ä‘á»u mặc nhiên nói lên lòng tin và o toà n bá»™ mầu nhiệm tuyệt đối; tuy nhiên, vì trà khôn không thể hiểu được và ngôn ngữ không thể biểu đạt nổi trong cùng má»™t lúc, bằng má»™t câu, hết các chân lý của mầu nhiệm, nên phải trình tả thà nh nhiá»u câu, nhiá»u tÃn Ä‘iá»u, nhiá»u khÃa cạnh... của cùng má»™t mầu nhiệm.
Trở VỠNguồn
Chỉ má»›i bắt đầu mà thiên niên ká»· thứ ba đã phải đụng đầu vá»›i má»™t cÆ¡n khủng hoảng trầm trá»ng vá» giá trị Ä‘ang là m lung lạc toà n bá»™ ná»n văn minh, văn hóa thế giá»›i; còn Giáo Há»™i thì Ä‘ang sống nhÆ° trong má»™t cÆ¡n lốc là m nhÆ° muốn láºt ngã quyá»n bÃnh ở trên và lòng tin ở dÆ°á»›i. Xã há»™i nói chung lại đối nghịch vá»›i tôn giáo, còn những thế hệ trẻ thì dÆ°á»ng nhÆ° không còn tin tưởng ở những gì tuyệt đối bất di dịch. Rất nhiá»u ngÆ°á»i thà nh tâm thiện ý Æ°u lo cho tÆ°Æ¡ng lai và muốn kiếm tìm má»™t ná»n móng vững bá»n để nÆ°Æ¡ng tá»±a, để củng cố những giá trị cổ truyá»n, hoặc lòng tin tôn giáo, hay là để có được má»™t niá»m hy vá»ng... hoặc may ra tìm lại được ý nghÄ©a cuá»™c sống. Cả đến tôn giáo cÅ©ng bị những chủ nghÄ©a xâm nháºp lấn át, gây rối tá»›i lãnh vá»±c đức tin, và ngay thần há»c cÅ©ng là m nhÆ° bất lá»±c hoặc tá» vẻ thông đồng. Hoà n cảnh đã nhÆ° thế thì cần phải trở vá» vá»›i nguồn cá»™i của lòng tin chÆ°a bị ô nhiá»…m. Kinh Tin KÃnh là má»™t con Ä‘Æ°á»ng vừa ngắn vừa dá»…, có đủ sức Ä‘Æ°a dẫn tÃn hữu vá» vá»›i sứ Ä‘iệp các tông đồ và vá»›i chÃnh Äức Kitô.
Äức tin là khiên má»™c của Kitô hữu trong tráºn chiến hằng ngà y chống lại tá»™i ác, chống lại quá»· dữ (x. Ep 6,11-18); chẳng thế mà các giáo phụ đã khuyên Ä‘á»c Kinh Tin KÃnh để “tá»± vệ chống lại cÆ¡n cám dá»— của kẻ thù†(Ambrôsiô), bởi kinh đó là “khiên má»™c kháng địch lại ác quỷ†(Augustinô), là “thuốc giải ná»c rắn Ä‘á»™c†(Quodvultdeus). “Äừng quên tÃn biểu†– nhÆ° thánh Phêrô Chrisôlôgô căn dặn – là “của ăn Ä‘Ã ng cho suốt Ä‘á»i†(Xyrillô); do đó, thánh Augustinô khuyên Ä‘á»c Kinh Tin KÃnh má»—i ngà y, lúc thức dáºy ban sáng và lúc Ä‘i ngủ ban tối, và “luôn luôn giữ trong lòng những Ä‘iá»u mình đã thuá»™c, ngẫm suy vỠđức tin lúc nằm trên giÆ°á»ng, loan báo đức tin lúc ở ngoà i Ä‘Æ°á»ng, nhá»› tá»›i đức tin khi ăn và mÆ¡ vỠđức tin khi ngủ.†Nếu đức tin được quan niệm nhÆ° là nguồn cứu Ä‘á»™ – nhÆ° thánh Phaolô hằng không ngừng nhắc lại – thì tÃn hữu không thể không là m chứng cho niá»m tin ấy: “Nếu miệng bạn tuyên xÆ°ng Äức Giêsu là Chúa, và lòng bạn tin rằng Thiên Chúa đã là m cho NgÆ°á»i sống lại từ cõi chết, thì bạn sẽ được cứu Ä‘á»™. Quả thế, có tin tháºt trong lòng, má»›i được nên công chÃnh; có xÆ°ng ra ngoà i miệng, má»›i được Æ¡n cứu độ†(Rm 10,9-10), và tông đồ đã trÆ°ng dẫn Thánh vịnh: “Tôi đã tin, nên tôi má»›i nói†(2Cr 4,13). Thế thì lạ gì khi nghe thánh Augustinô thốt lên: “Chúa Æ¡i, khốn cho kẻ câm lặng, không nói vá» Chúa!â€[6]
Ắt là lòng tin phải Ä‘i đôi vá»›i lÆ°Æ¡ng tâm chÃnh trá»±c, nhÆ° thánh Phaolô viết: “Má»™t số ngÆ°á»i đã vứt bá» lÆ°Æ¡ng tâm ngay thẳng, nên đức tin của hỠđã bị chết chìm†(1Tm 1,19). Äức tin phải lá»›n lên đến mức “trưởng thà nhâ€, bởi nếu chỉ biết lặp Ä‘i lặp lại những gì đã nháºn được từ thá»i Ä‘i há»c sách bổn thì hẳn là không đủ cho ngÆ°á»i lá»›n phải ứng phó vá»›i những đòi há»i khó khăn của cuá»™c Ä‘á»i; váºy, cần phải há»c há»i thêm mãi. Mục Ä‘Ãch của sách giáo lý là giúp cho các tÃn hữu hiểu rõ hÆ¡n vỠđức tin Công giáo và sẵn sà ng chiến đấu vì đức tin ấy – nhÆ° thánh Phaolô viết cho Timôthê (x. 1Tm 6,12) – ý thức rằng chủ nghÄ©a vô thần Ä‘ang dâng cao và đó là – nhÆ° Công đồng Vaticanô II đã nháºn định – “sá»± kiện nghiêm trá»ng nhất trong thá»i đại nà y... ngÆ°á»i tÃn hữu có thể chịu phần trách nhiệm không phải là nhá» trong việc khai sinh chủ thuyết vô thần, hoặc bởi xao lãng việc giáo dục đức tin, hoặc bởi trình bà y sai lạc vá» giáo lý, hoặc do những thiếu sót trong Ä‘á»i sống tôn giáo, luân lý và xã há»™i. Phải nói rằng há» che giấu hÆ¡n là bà y tá» chân dung Ä‘Ãch thá»±c của Thiên Chúa và tôn giáo†(GS 19.3). Trình bà y các tÃn Ä‘iá»u cÆ¡ bản của đức tin mong góp được phần và o việc lãnh há»™i xác đáng hÆ¡n và công khai tuyên xÆ°ng vá»›i má»™t thái Ä‘á»™ vừa khiêm nhÆ°á»ng vừa xác tÃn hÆ¡n, là mục tiêu thiên khảo luáºn nhắm tá»›i.
“Tôi nguyện xin Chúa Cha, thể theo sá»± phong phú của NgÆ°á»i là Äấng vinh hiển, ban cho anh en được củng cố mạnh mẽ nhá» Thần Khà của NgÆ°á»i... nhá» lòng tin được Äức Kitô ngá»± trong tâm hồn; xin cho anh em được bén rá»… sâu và xây dá»±ng vững chắc trên đức ái, để cùng toà n thể các thánh, anh em đủ sức thấu hiểu má»i kÃch thÆ°á»›c dà i rá»™ng cao sâu, và nháºn biết tình thÆ°Æ¡ng vượt quá sá»± hiểu biết. NhÆ° váºy anh em sẽ được đầy trà n tất cả sá»± viên mãn của Thiên Chúa†(Ep 3,19-19).
----------------------------------------------
[1] Viết tắt là GL.
[2] DS là Enchiridion Symbolorum, do Heinrich Denzinger xuất bản lần đầu năm 1854, và do Adolf Schönmetzers in lần 32 (1963), và cuối cùng lần 38 (1999) do P. Hünermann.
[3] Bản TÃn biểu nà y xuất hiện hồi thế ká»· 4, được Truyá»n thống quy gán cho thánh Atanasiô, giám mục AlêxanÄ‘ria; nhÆ°ng không có gì là chắc chắn vá» việc quy gán nà y. Bản văn khá dà i nà y trình bà y vá» Thiên Chúa Ba Ngôi, theo giáo lý các công đồng Nixê và Conxtantinốp, để kết án lạc giáo Ariô. Bản TÃn biểu nà y gồm hai phần: phần đầu ghi các chân lý phải tin vá» Thiên Chúa: “Chúng tôi thá» phượng má»™t Thiên Chúa trong Ba Ngôi, và Ba Ngôi trong sá»± hiệp nhất [của má»™t Thiên Chúa]â€; phần hai nói vỠ“ngôi hiệp†tức là vá» tình trạng hiệp nhất của thiên tÃnh và nhân tÃnh trong Äức Giêsu Kitô: Ngà i hoà n toà n là Thiên Chúa và hoà n toà n là con ngÆ°á»i.
[4] Công đồng Tôlêđô, ở Tây Ban Nha, năm 589, đã xuất bản Kinh Tin KÃnh nặng thần há»c vì phải bệnh vá»±c đức tin chống lạc giáo nghÄ©a tá» thuyết.
[5] Thánh Ambrôsiô kể lại sá»± việc nà y trong Explanatio symboli, 8 (xem H. de LuÂbac, La foi chrétienne, Essai sur la structure du symbole des apôtres, Aubier-MonÂtaigne, Paris, 1969, 19-53).
[6] Xem Confessiones, I.4.4
(Nguồn: HTTH số 38&39) |