Tản mạn vá» môi trÆ°á»ng sinh thái và luân lý
07.02.2009
 |
|
"Tôi có suy nghÄ© vá» Ä‘á»i tôi.
Äá»i tôi là má»™t cuá»™c ngÆ°á»i, chÆ°a táºn
Äến trần gian trong cung lòng phÆ°á»›c hạnh
Nhịp nhân sinh trong dạ mẹ yêu thương".
(Thơ Tuyết Mai Texas)
Khi nói vá» môi trÆ°á»ng sinh thái, ngÆ°á»i ta liá»n nghÄ© ngay đến má»™t mạng
lÆ°á»›i chỉnh thể có tÆ°Æ¡ng quan tÆ°Æ¡ng tác giữa đất, nÆ°á»›c, không khÃ, con
ngÆ°á»i và các sinh váºt. Mối tÆ°Æ¡ng quan tÆ°Æ¡ng tác ấy máºt thiết đến ná»—i có
thể nói là không thể thiếu nhau. Con ngÆ°á»i, “má»™t cây sáºy biết suy
nghÄ©â€, được xem là má»™t sinh váºt toà n hảo nhất trong môi trÆ°á»ng. Nếu nhÆ°
con ngÆ°á»i cần đất, nÆ°á»›c và các sinh váºt để là m thà nh má»™t cuá»™c sống trên
trái đất nầy thì đất, nÆ°á»›c, không khà và các sinh váºt chung quanh cÅ©ng
cần đến sự chăm sóc, bảo vệ, bồi dưỡng, tái tạo… như một nghĩa cỠcủa
lòng biết Æ¡n, nếu không nói đó là sá»± công bằng. Váºy, thá»±c hiện việc bảo
vệ môi trÆ°á»ng, có thể nói, là thi hà nh má»™t bản luáºt bất thà nh văn phát
xuất từ trong con ngÆ°á»i biết suy nghÄ©, biết phải trái.
Lòng Mẹ, môi trÆ°á»ng đầu tiên
Tôi
muốn bắt đầu từ môi trÆ°á»ng đầu tiên của con ngÆ°á»i. Khi chÆ°a tiếp cáºn
trá»±c tiếp vá»›i đất, nÆ°á»›c và không khÃ, thì môi trÆ°á»ng sinh thái và luân
lý đầu tiên của Ä‘á»i ngÆ°á»i là lòng mẹ. Lòng là “lòng dạ†bảo bá»c con
ngÆ°á»i từ khi má»›i bắt đầu là má»™t hữu thể có sá»± sống. Lòng, cÅ©ng là “tấm
lòng†hình thà nh một nhân cách, một nhân vị mới trong xã hội loà i
ngÆ°á»i. Giá»›i nữ tháºt vinh dá»±. Lòng Mẹ tháºt diá»…m phúc, vì được chá»n lÃ
môi trÆ°á»ng đầu tiên của con ngÆ°á»i, là nÆ¡i tác sinh nên con ngÆ°á»i mÃ
khoa há»c ngà y nay dẫu tiến bá»™ vẻ vang cách nà o cÅ©ng không là m ra được
cách hoà n toà n. Lòng Mẹ không thể là môi trÆ°á»ng đầu tiên tốt đẹp nếu
không có tình cha, không có mái ấm, không có tình huynh đệ, nghĩa xóm
là ng… và các định chế tôn giáo, xã hội bảo đảm cho thiên chức.
NhÆ°
váºy, cùng vá»›i ý thức lòng mẹ là môi trÆ°á»ng đầu tiên, chắc chắn việc
chuẩn bị cho ra Ä‘á»i má»™t con ngÆ°á»i phải chu đáo lắm: tình trạng sức khá»e
của vợ chồng khi chồng đặt con mình và o dạ vợ; tình yêu nồng thắm trá»n
vẹn ý nghĩa cao quà là dâng hiến cho nhau để cùng tạo tác nên một con
ngÆ°á»i, má»™t mái ấm. Các tiêu chuẩn vá» sức khá»e, nhân bản, đạo đức, luân
lý của cha mẹ phải ở mức tối thượng.
Ngược lại, thiếu ý thức
lòng mẹ là môi trÆ°á»ng đầu tiên, dẫn đến bao nhiêu hệ lụy xấu khôn
lÆ°á»ng: Hôn nhân gia đình nhÆ° là sá»± kết hợp tá»± nhiên muôn loà i Ä‘á»u phải
có; việc vợ chồng cẩu thả nhÆ° gà nhÆ° vịt; việc thá»a mãn dục tình không
có ý hướng sinh con cái; việc giết chết các thai nhi vô tội do tình
trạng sống thá», ngoại hôn, hưởng thụ; việc sinh ra những con ngÆ°á»i á»p
òi suy dinh dưỡng thể xác, chÆ°a nói đến việc đã sinh ra những con ngÆ°á»i
suy sụp nhân cách hoặc biết cầm dao cầm búa cầm gáºy muốn chá»c thủng
trá»i ngay khi còn trong lòng mẹ.
Mối báºn tâm lá»›n nhất trong xã
hội ngà y nay là phần lớn chị em không còn cảm thấy vinh dự, diễm phúc
được là m Mẹ, không muốn là m mẹ, và chối từ thiên chức là m mẹ. Cũng có
thể do sợ trách nhiệm, sợ tà n úa, sợ chia sẻ, sợ chê cÆ°á»i… nhÆ°ng cÅ©ng
còn do bị ép buộc nữa. Các chị em lại được hưởng ứng đồng tình nồng
nhiệt của các anh em và nhất là được xã há»™i cổ xúy má»™t cách long trá»ng,
có nÆ¡i thà nh quốc sách! Ở các miá»n quê, má»—i lần chối từ thiên chức là m
Mẹ, các chị em được thưởng và i trăm ngà n, Ãt gạo, Ä‘Æ°á»ng, sữa, bá»™t ngá»t,
dầu ăn và thuốc bổ… Ở thà nh phố thì sao? Có lẽ các chị em cũng có
thưởng, phần thưởng là n da mịn mà ng trẻ trung, nét đẹp duyên dáng quyến
rÅ© để tiếp tục cuá»™c vui mà khá»i phải báºn tâm lo lắng cho má»™t trách
nhiệm vá»›i thêm má»™t con ngÆ°á»i. Ôi! Con ngÆ°á»i mất thiên chức là m mẹ rồi
sao? Môi trÆ°á»ng sinh thái đầu tiên không những suy thoái trầm trá»ng vì
những bệnh do thuốc ngừa thai, do những lần nạo phá thai, mà còn bị hủy
diệt đến thế sao!
Môi trÆ°á»ng sinh thái và luân lý đầu tiên của con ngÆ°á»i: Lòng Mẹ, phải được bảo vệ trÆ°á»›c tiên và khẩn thiết.
Mái ấm gia đình, môi trÆ°á»ng cÆ¡ bản
Con ngÆ°á»i, dù già u hay nghèo, cÅ©ng luôn nghÄ© tá»›i việc bảo vệ, phát triển môi trÆ°á»ng cÆ¡ bản của mình là gia đình.
Gia
đình là má»™t tổ ấm. Những con ngÆ°á»i nhá» bé được sinh ra và được nuôi
dưỡng trong gia đình, nhá» tình thÆ°Æ¡ng của Cha Mẹ. “Sống cái nhà , giÃ
cái mồâ€, vì thế gia đình nà o cÅ©ng cần có nhà cá»a nhÆ° má»™t mái ấm. NhÃ
cá»a tÆ°Æ¡m tất, xinh đẹp, đầy đủ các phÆ°Æ¡ng tiện, tiện nghi, luôn là mÆ¡
Æ°á»›c chÃnh đáng của má»—i gia đình. Việc cho ăn và chăm sóc sức khá»e cho
con là má»™t bổn pháºn cao quà vì được cá»™ng tác vá»›i Thiên Chúa trong việc
sáng tạo. à thức bổn pháºn cà ng cao thì gánh lo cho con cái cà ng nhẹ.
Má»™t
thá»±c tế rất đáng buồn cÆ°á»i là nhà cao cá»a rá»™ng sang trá»ng, thì chỉ có
và i ba con ngÆ°á»i ở trong ấy, còn nhà cá»a thấp bé, á»p ẹp, thiếu thốn má»i
bá», thì có cả chục đứa con chen chúc nhau, đứa ngủ trên giÆ°á»ng, đứa ngủ
dưới đất, đứa ra hè đắp chiếu co ro.
Äiá»u kiện sống của các gia
đình Việt Nam nói chung, hiện thá»i ở mức tạm bợ, từ nhà ở, phÆ°Æ¡ng tiện,
đến thu nháºp. Có má»™t số trên mức trung bình, nhÆ°ng còn má»™t số lá»›n, Ä‘iá»u
kiện sống quá thấp kém. Há» phải bảo vệ môi trÆ°á»ng nhÆ° thế nà o, khi vì
phải kế sinh nhai, mà chui rúc tháng ngà y trong những khu nhà ổ chuột
bên đầm sình hôi thối? Những con Ä‘Æ°á»ng là ng bụi mù trá»i bay theo cÆ¡n
lốc cuốn mà nhà có cá»a lủng, có vách rách cÅ©ng bằng không. Tôi may mắn
được ở nhà quê nghèo, hằng ngà y tiếp cáºn vá»›i bao anh em nghèo, nên đã
được chứng kiến bao gia đình có Ä‘iá»u kiện quá tồi tệ. Có ngÆ°á»i Ä‘i chợ
phải mua của rẻ của ôi. Tiá»n Ãt mà rau nhiá»u, cá Æ°Æ¡ng, thịt thừa nhiá»u,
là tốt rồi… Nấu mặn, ăn mặn là thÆ°á»ng xuyên,miá»…n sao cho cả nhà đông
con qua bữa… Có phải hỠkhông biết gì vỠô nhiễm môi sinh, nước sạch
rau sạch, cá tÆ°Æ¡i, thịt kiểm dịch. Há» không thoát ra khá»i cái Ä‘iá»u kiện
kém cá»i của việc thu nháºp đồng tiá»n Ãt á»i. Há» phải bảo vệ môi trÆ°á»ng
như thế nà o? Hay là hỠđang gánh chịu sự thua thiệt của một đất nước,
gánh chịu sá»± bất công của những ngÆ°á»i ngồi trÆ°á»›c ăn trên? Äến các bệnh
viện lá»›n, thấy toà n là ngÆ°á»i nghèo mang bệnh của nhà già u! Tại sao váºy?
Những ngÆ°á»i già u thÆ°á»ng cho rằng vì hỠđông con, nhÆ°ng tôi thì nghÄ©
khác, vì xã há»™i Ä‘ang tạo ra má»™t môi trÆ°á»ng bất công, phân cấp, vì con
ngÆ°á»i quá Ãch ká»· không để ý đến nhau.
Gia đình còn là một môi
trÆ°á»ng luân lý quan trá»ng. Những bà i há»c luân lý đầu tiên bắt đầu từ
gia đình. Cha Mẹ không chỉ là thầy dạy đầu tiên mà còn là tấm gương
sống Ä‘á»™ng cho con cái vá» má»™t Ä‘á»i sống nhân bản, đạo đức. Những đức tÃnh
tá»± nhiên và nhân đức siêu nhiên của má»™t ngÆ°á»i, là tấm gÆ°Æ¡ng phản chiếu
Ä‘á»i sống nhân đức của cha mẹ. Những giá trị truyá»n thống của gia đình
Việt Nam vá» chữ hiếu, vá» luân thÆ°á»ng, vá» thuần phong mỹ tục vẫn được
bảo lưu và phát huy trong các gia đình, không kể là già u hay nghèo. Có
những gia đình rất nghèo vá» tiá»n bạc, nhÆ°ng không nghèo vá» nhân, lá»…,
nghÄ©a, trÃ, tÃn, dÅ©ng. Có những cha mẹ rất giản dị, không se sua Ä‘ua
đòi, quần quáºt suốt ngà y vá»›i công việc lao Ä‘á»™ng trên nÆ°Æ¡ng trên đồng.
HỠlà m gương cho con cái vỠsự trân quà giá trị của lao động, giá trị
của thá»i gian, và nhất là giá trị của tình yêu thÆ°Æ¡ng và bổn pháºn. Ở
chỗ tôi có gia đình anh S. chị P. vừa kỷ niệm 30 năm hôn nhân với 8 đứa
con, 5 con tốt nghiệp Äại há»c, 1 Ä‘ang đại há»c, 2 trung há»c, trong đó
má»™t trai Ä‘ang há»c ở Äại Chủng Viện Xuân Lá»™c, và má»™t gái nữ tu dòng MTG
NT chuẩn bị khấn lần đầu. 28 năm vợ chồng với những cố gắng và hy sinh
trong một căn nhà lá lụp xụp rách nát, để đầu tư tất cả cho con cái.
Mãi đến năm kia, mới xây lại được căn nhà tà m tạm coi được. “Mất 42
triệu đó anh à â€. Tôi nghÄ©, vá»›i số tiá»n 42 triệu, chÆ°a bằng má»™t cái
“buồng tắm†của ngÆ°á»i ta, nhÆ°ng lại là ná»—i vui vô cùng của má»™t gia đình
đạo đức. Nhìn quả biết cây. Hoa trái tốt tươi là phần thưởng quà giá
cho cha mẹ đã suốt Ä‘á»i ý thức cao vá» việc nuôi dạy con cái bằng chÃnh
gÆ°Æ¡ng sáng Ä‘á»i sống luân lý của mình.
Bên cạnh một số gia đình
vẫn giữ được truyá»n thống dùng mái ấm gia đình là m môi trÆ°á»ng luân lý
tốt đẹp cho con cái, thì cÅ©ng không thiếu những môi trÆ°á»ng gia đình suy
thoái đến hồi báo Ä‘á»™ng. Cha mẹ không đủ gÆ°Æ¡ng sáng cho con cái vá» Ä‘á»i
sống nhân bản đạo đức, mà còn ngược lại, trở nên tấm gương mù cho con.
Không thể đổ thừa cho nhịp sống xã hội với những trà o lưu giải phóng
trong nhà ngoà i cá»a, cÅ©ng không thể qui tá»™i cho sá»± suy sụp vá» kinh tế
hay nạn thất nghiệp, mà cha mẹ phải lãng phà thá»i gian và o những chuyện
vô bổ. Có những ngÆ°á»i vô công rá»—i nghá», sáng nà o cÅ©ng phải tóc tai Ä‘Ã ng
hoà ng, ăn báºn tá» tế, môi son má phấn ra quán cà phê lê la từ 7g đến hết
buổi. Thà nh thói quen, không ngà y nà o nhịn được. Thực hư rồi ra mới
biết: không phải ghiá»n cà phê nhÆ°ng quán cà phê là nÆ¡i hò hẹn có văn
hóa, để lên chÆ°Æ¡ng trình cho những tráºn mây mÆ°a không phân biệt tuổi
tác! Có nhà có cá»a, có con cái, nhÆ°ng nhà cá»a là quán trá», con cái lÃ
cái nợ Ä‘á»i! Ở ngoà i Ä‘Æ°á»ng thì thùy mị Ä‘oan trang dá»… thÆ°Æ¡ng vô cùng, vá»
đến nhà thì luôn gây gỗ với vợ chồng con cái! Có thể mấy ngà y không nhớ
gì đến con cái, nhÆ°ng không thể rá»i cái Ä‘iện thoại di Ä‘á»™ng mấy phút! Cá»
má»c tá»›i hè, rác tấp tá»›i cá»a cÅ©ng không lấy là m Ä‘iá»u nhÆ°ng chuyện là ng
trên xóm dưới không chuyện gì mà không biết! Mái ấm gia đình trở thà nh
địa ngục ở trần gian, có lúc lạnh nhÆ° băng, có lúc phát há»a thiêu rụi
tan tà nh cả tình cả nghÄ©a, cả bổn pháºn, cả luân thÆ°á»ng đạo lý… thì là m
sao là môi trÆ°á»ng tốt cho con cái được. Má»›i chuyện lãng phà thá»i gian
đã sinh ra bao Ä‘iá»u tệ hại, huống chi còn bao nhiêu cái khuyết Ä‘iểm của
ngÆ°á»i lá»›n.
Những trẻ bụi Ä‘á»i, những cô gái chân không dà i cÅ©ng
Ä‘ang bán cái ngà n và ng đổi và i chục ngà n tiá»n lẻ, những trẻ phạm pháp,
những trẻ vô gia cư… không hẳn Ä‘á»u là con cái của những ngÆ°á»i nghèo,
nhưng đa số là con cái của những mái ấm gia đình tan nát. Sáng mùng ba
tết, tôi và mấy anh em gặp nhau ở quán cà phê “Gió Núiâ€. Tôi há»i má»™t
cháu gái bÆ°ng cà phê: “nhà con ở đâyâ€, “dạ không, nhà con ở xaâ€, “con
không vỠăn tết vá»›i ba mẹ à â€, “đừng nhắc tá»›i ổng bảâ€.
Äã đến
lúc mà những ngÆ°á»i là m Cha Mẹ phải khẩn trÆ°Æ¡ng tái láºp má»™t môi trÆ°á»ng
sống ở gia đình tháºt tốt vá» Ä‘iá»u kiện nhà cá»a, vá» vệ sinh, vá» chăm sóc
sức khá»e, và cả vá» Ä‘á»i sống đạo đức luân lý cÆ¡ bản trong gia đình. Có
thể nói, đó là má»™t chÆ°Æ¡ng trình bảo vệ môi trÆ°á»ng thiết thá»±c nhất,
không thể bỠqua.
…
Chút tản mạn môi trÆ°á»ng
Ngoà i
thiên nhiên, tầng ozôn bị suy thoái, là m giảm khả năng miễn dịch của
con ngÆ°á»i, là m tăng thêm các bệnh táºt. Trái đất Ä‘ang mất hệ thống phòng
thủ sá»± xâm lăng của tia cá»±c tÃm.
Trong gia đình, luân thÆ°á»ng
đạo lý bị xem nhẹ, bá» qua; ká»· cÆ°Æ¡ng không giá trị bằng quyá»n uy của
tiá»n bạc; uy tÃn của cha mẹ sút giảm. Gia đình Ä‘ang mất cảnh giác trÆ°á»›c
những là n sóng vô luân.
Nhiệt độ trái đất đang tăng lên do mất
rừng xanh, do nhiá»…m khà độc. Hiệu ứng nhà kÃnh nà y là m mất mùa, ô nhiá»…m
nguồn nÆ°á»›c…gây bao tai há»a đến cái ở cái ăn cái uống của con ngÆ°á»i.
Nhịp
xáo trộn trong các gia đình tăng lên do nhiễm những trà o lưu độc hại,
những tÆ° tưởng hạ cấp con ngÆ°á»i xuống đồng đẳng vá»›i con váºt, để được
sống nhÆ° con váºt.
Khói, bụi là m không khà không còn sạch. Nguồn nước khó tìm lại sự tinh khiết thuở xưa.
Những
vết nám nghi ngỠtrong bộ phổi các gia đình ngà y cà ng lộ rõ, bắt đầu từ
những dối trá nhỠđến dối trá lá»›n hÆ¡n, rồi trở thà nh con satan thÆ°á»ng
trú.
Mặt trá»i không xÃch lại gần trái đất và i ba gang, cÅ©ng
không xa ra và i ba tấc, để loà i ngÆ°á»i phải chết cháy hoặc chết rét.
Thiên nhiên không là m Ä‘iá»u ác đức cho con ngÆ°á»i. Con ngÆ°á»i Ä‘ang vắt
kiệt bao nhiêu Æ¡n lá»™c của trá»i đất, mà không Ä‘á»n đáp, không giữ luáºt
công bằng. Háºu duệ Ä‘ang rÆ¡i và o má»™t lối bế tắc trong môi trÆ°á»ng sinh
thái và luân lý.
NgÆ°á»i ta Ä‘ang đổ thừa trách nhiệm cho nhau trÆ°á»›c những suy thoái của môi trÆ°á»ng sinh thái và luân lý.
Có
ngÆ°á»i cho rằng do bất chấp quy luáºt tá»± nhiên và đạo lý xã há»™i. NgÆ°á»i
khác lại nói do sá»± kết hợp giữa phát triển và ngu dốt, lạc háºu.
Có
ngÆ°á»i kết luáºn do con ngÆ°á»i kiêu ngạo không tin có Thiên Chúa. Không
tin có Thiên Chúa thì vÅ© trụ thiên nhiên nhÆ° là cái tá»± nhiên con ngÆ°á»i
được quyá»n khai thác đến táºn xÆ°Æ¡ng táºn cốt, mà không phải Ä‘á»n đáp gì.
Không có Thiên Chúa thì con ngÆ°á»i là chủ thể cao nhất có quyá»n thiết
láºp má»i định chế cho mình, cho cuá»™c sống mình. “Vá»›i sức ngÆ°á»i, sá»i đá
cÅ©ng thà nh cÆ¡mâ€. LÆ°Æ¡ng tâm không còn là tiếng nói siêu nhiên, nhÆ°ng lÃ
má»™t sản phẩm bá»™ não con ngÆ°á»i có thể định được tròn hay méo, miá»…n sao
có lợi cho mình. Còn tệ hại hÆ¡n nữa, có nÆ¡i, không phải môi trÆ°á»ng bị
suy thoái, mà là con ngÆ°á»i cố tình tạo ra má»™t môi trÆ°á»ng má»›i - môi
trÆ°á»ng của con ngÆ°á»i, môi trÆ°á»ng không Thiên Chúa. Môi trÆ°á»ng không
Thiên Chúa sẽ giúp cho con ngÆ°á»i thá»a mãn cuá»™c là m ngÆ°á»i ngay trên trái
đất nầy, và trở nên má»™t chÆ°á»›c cám dá»— ngá»t ngà o cho những ai tin và o
Thiên Chúa.
NgÆ°á»i gà i bẫy con mồi, luôn mong con mồi trúng
bẫy. Môi trÆ°á»ng má»›i không Thiên Chúa, Ä‘ang là má»™t thách thức lá»›n đối
với con cái của Thiên Chúa. Chắc chắn con cái Chúa phải dứt khoát nói
“không†vá»›i những chủ trÆ°Æ¡ng phá hoại môi trÆ°á»ng “lòng Mẹâ€, phá hoại
môi trÆ°á»ng “gia đìnhâ€. Chắc chắn phải “tỠđạo†từng ngà y từng giá» trÆ°á»›c
những hạnh phúc ảo của má»™t môi trÆ°á»ng vô luân Ä‘ang trở thà nh đạo luáºt,
thà nh chủ trÆ°Æ¡ng, thà nh thÆ°Æ¡ng hiệu, thà nh cÆ¡n cám dá»— ngá»t ngà o.
Tôi
đang nghĩ đến vũ trụ, đến đất nước, đến Giáo Hội, đến lòng mẹ, đến cái
nhà và mái ấm của tôi, của các bạn. Và tôi muốn má»i tất cả chúng ta
cùng hát bà i ca nầy:
“Cái nhà là nhà của ta. Công khó ông cha là m ra, các con phải gìn giữ lấy. Muôn năm vá»›i nÆ°á»›c non nhà â€
Tháng 2-2009
Pm. Cao Huy Hoà ng
|
In bài này
Lưu dạng file
Gửi bài này qua Email
