Phải chăng Thiên Chúa không muốn ngăn cản sự dữ?
30.09.2008
Truyá»n thông hằng ngà y đổ ra không biết bao nhiêu là tin tức vá» khủng bố, tai nạn, bệnh táºt, áp bức, chiến tranh, và thiên tai… Ná»—i Ä‘au khổ của con ngÆ°á»i tháºt vô táºn từ khi sinh ra đến khi chết. Sa lầy trong Ä‘au khổ, con ngÆ°á»i hÆ°á»›ng vá» Thiên Chúa vá»›i những mối hoang mang. Há» thà nh khẩn cầu xin Thiên Chúa cứu giúp, nhÆ°ng cÅ©ng thà nh khẩn không kém oán trách NgÆ°á»i. Cà ng tin và o Thiên Chúa há» cà ng cay đắng thắc mắc, “Tại sao Thiên Chúa là Äấng toà n năng và từ ái lại để sá»± dữ lan trà n nhÆ° thế. Không lẽ sá»± dữ nằm ngoà i tầm kiểm soát của NgÆ°á»i.†Trong cÆ¡n khủng hoảng, con ngÆ°á»i đòi há»i má»™t lối giải thÃch minh bạch vá» vị thế của Thiên Chúa.
VÆ°á»›ng Mắc Trong Lý Luáºn
Vấn đỠgốc từ ngà n xưa là :
tại sao lại có sự dữ? Phải chăng sự dữ do Thiên Chúa tạo ra? Vấn đỠđưa
tá»›i những cuá»™c biện luáºn không thể tránh qua nhiá»u khuynh hÆ°á»›ng khác
nhau.
Cuá»™c biện luáºn khởi đầu từ những khái niệm vá» Thiên
Chúa của Kitô giáo. Theo ngôn ngữ thần há»c, tất cả má»i sá»± Ä‘á»u bắt nguồn
từ Thiên Chúa. Thiên Chúa là Khởi Tác (theo Aquinas) là Hiện Hữu (theo
Augustine) là Bản Thể Chúng Sinh (theo Tillich). Nếu Thiên Chúa lÃ
nguồn gốc má»i sá»±, váºy sá»± dữ không thể là cái gì ngoại lệ không do Thiên
Chúa tạo ra. NgÆ°á»i ta cÅ©ng có thể biện luáºn theo lối nghịch chiá»u rằng,
nếu không có sáng thế thì cái gì cũng không có, kể cả sự dữ. Suy ra
Thiên Chúa là Äấng phải chịu trách nhiệm vá» sá»± dữ.
NhÆ°ng
không lẽ Thiên Chúa là Cha nhân từ lại tạo ra sá»± dữ để đầy Ä‘á»a con cái
của mình. Dân Babylon thủa xÆ°a và Ngá»™ giáo (Gnosticsm) đã giải tá»a Ä‘iá»u
nghịch lý nà y qua tÃn lý có hai Thiên Chúa. Má»™t Äấng tạo ra sá»± là nh vÃ
má»™t Äấng tạo ra sá»± dữ. Quan niệm nhị nguyên nà y có vẻ đã giải thÃch
được nhiá»u vấn nạn trừ chÃnh vấn Ä‘á» gốc: Việc gì sẽ xảy ra khi Thiên
Chúa tốt đối diện với sự dữ, và ngược lại khi Thiên Chúa xấu đối diện
vá»›i sá»± là nh. Lúc ấy cả hai Thiên Chúa Ä‘á»u bất lá»±c không thể là m gì.
Hiển nhiên má»™t Thiên Chúa nhÆ° váºy không thể bảo đảm cho công cuá»™c cứu
chuộc nhân loại.
Do Thái giáo vá»›i tÃn Ä‘iá»u “công thưởng
tội phạt†cho rằng sự dữ do Thiên Chúa tạo ra để trừng phảt kẻ bất
chÃnh. Niá»m tin nà y đã đẩy há» và o ngõ bà khi há» chứng kiến thánh Gióp,
má»™t ngÆ°á»i công chÃnh tuyệt hảo, lại chịu những Ä‘au khổ cùng cá»±c. Do ảnh
hưởng của văn hóa, một số Kitô hữu cũng đã có những ý niệm hỗn độn
trong niá»m tin Chúa quan phòng. Tuy niá»m tin nà y không rõ rệt nhÆ°ng Ãt
ra há» vẫn thÆ°á»ng an ủi nạn nhân của sá»± dữ rằng, “Thôi, Thiên Chúa đã
định nhÆ° váºy thì biết là m sao…†Äức Giêsu, qua sá»± kiện cáºu bé bị mù từ
bẩm sinh và vụ 18 ngÆ°á»i bị tai nạn chết do tháp Silôam xụp đổ, đã phủ
nháºn niá»m tin nà y (Gio 2:9; Luc 13:1-5).
Triết há»c, bắt đầu từ triết gia Hy Lạp Epicurus, đặt ra cuá»™c biện luáºn qua hai mệnh Ä‘á» chÃnh.
- Mệnh
Ä‘á» thứ I: “Thiên Chúa là đấng toà n năng và trá»n là nh.†Mệnh Ä‘á» nà y dẫn
đến láºp luáºn: “váºy tại sao lại có sá»± dữ?â€. Nếu Thiên Chúa không thể hủy
diệt sá»± dữ, váºy NgÆ°á»i đâu phải là Äấng toà n năng. Nếu sá»± dữ tồn tại vì
Thiên Chúa không muốn diệt nó, váºy NgÆ°á»i đâu phải là Äấng trá»n là nh.
Nếu cả hai Ä‘iá»u trên Ä‘á»u sai, nó có nghÄ©a là không há» có Thiên Chúa.
- Mệnh Ä‘á» thứ II, “Thiên Chúa là Äấng thông biết má»i
sá»±â€. Thiên Chúa biết rõ quá khứ và tÆ°Æ¡ng lai của má»i sá»±. Thánh vịnh 139
ca tụng Thiên Chúa biết từng cá nhân ngay khi cá nhân ấy chưa sinh ra.
Mệnh Ä‘á» nà y Ä‘Æ°a đến hệ luáºn: “Nếu cuá»™c Ä‘á»i đã có thể nhìn thấy, trÆ°á»›c
khi sanh ra, váºy má»—i cá nhân phải được tiá»n định cho má»™t số mệnh.†Nếu
thế con ngÆ°á»i là m gì có tá»± do. Äiá»u nà y củng cố thêm trách nhiệm của
Thiên Chúa, Äấng tạo ra số mệnh mang sẵn sá»± dữ để đầy Ä‘á»a con ngÆ°á»i.
Hoặc Äấng biết trÆ°á»›c sẽ có sá»± dữ nhÆ°ng không ngăn cản. Nếu luáºn cứ nà y
sai, váºy phải chấp nháºn không há» có Thiên Chúa.
Má»™t số đạo lý theo truyá»n thống cổ Äông
PhÆ°Æ¡ng không có ý niệm vá» Thiên Chúa và sá»± dữ. Truyá»n thống Vaishnava
(thuộc Ấn giáo) cho rằng sự dữ chỉ là ảnh ảo đánh lừa giác quan, nó do
sá»± vô minh của con ngÆ°á»i tạo ra. Wiersbe đặt câu há»i, khi giác quan cảm
nháºn Ä‘au khổ, chúng ta bảo trà óc rằng “đó là ảo ảnhâ€. Tại sao cùng cái
ảo ảnh đó đối vá»›i thần kinh nó là tháºt mà đối vá»›i tÆ° tưởng nó lại lÃ
giả (1). Có lẽ khó có thể khuyên một nạn nhân chiến tranh rằng nỗi đau
khổ cháy nhà chết vợ mất con của ông chỉ là ảo ảnh. Truyá»n thống Hindu
cho rằng sá»± dữ và đau khổ là nghiệp báo của luáºt nhân quả, do dục vá»ng
của con ngÆ°á»i tác Ä‘á»™ng mà thà nh. Giáo lý nghiệp quả đã giải thÃch được
rất nhiá»u trÆ°á»ng hợp Ä‘au khổ, nhÆ°ng lại không thể giải thÃch được ý
nghÄ©a cuá»™c khổ nạn của Äức Giêsu.
Nói chung vì không nhìn
ra bản thể của sá»± dữ, nên những biện luáºn Ä‘á»u nhằm mục Ä‘Ãch phủ nháºn vị
thế đáng tôn thá» của Thiên Chúa. Äiá»u sai lầm lá»›n nhất mà con ngÆ°á»i mắc
phải là ý tưởng có thể phân tÃch bản tÃnh Thiên Chúa thuần bằng lý
luáºn. Tuy nhiên khi phủ nháºn sá»± hiện hữu của Thiên Chúa thì má»i phản
kháng cũng trở nên vô nghĩa. Không ai còn đối tượng để nêu ra bất cứ
vấn Ä‘á» gì, vì không lẽ há» sẽ tranh luáºn vá»›i hÆ° vô. Äà ng khác khi phủ
nháºn Thiên Chúa, há» phải công nháºn sá»± dữ do chÃnh con ngÆ°á»i tạo ra. Nếu
váºy, oán trách Thiên Chúa (hay vá»›i ai đó) vì những Ä‘au khổ do mình tạo
ra lại cà ng vô nghĩa hơn.
Tâm Äiểm Của Vấn Äá»
TrÆ°á»›c
hết chúng ta phải chấp nháºn có Thiên Chúa. NgÆ°á»i là Äấng tuyệt đối trá»n
là nh. Thiên Chúa không tạo ra sá»± dữ để đầy Ä‘á»a con ngÆ°á»i. Không thể đặt
câu há»i tại sao, vì không há» có Thiên Chúa ác Ä‘á»™c. TÃn lý “Thiên Chúa
là Äấng toà n năng, trá»n là nh, và thông biết má»i sự†đã nói lên căn tÃnh
của Thiên Chúa. Äại chúng hiểu khái niệm nà y má»™t cách giản dị là không
có Ä‘iá»u gì mà Thiên Chúa không là m được. Lối suy nghÄ© nà y rất đúng
nhÆ°ng ngÆ°á»i ta lại thÆ°á»ng dá»±a và o những dữ kiện sai lầm, nên đã rÆ¡i và o
những lý luáºn nằm ngoà i nguyên lý công chÃnh.
Tuy Thiên
Chúa là Äấng toà n năng nhÆ°ng vẫn có cái Thiên Chúa không thể là m. Äây
không phải là vấn Ä‘á» thiếu quyá»n năng nhÆ°ng vì Thiên Chúa không thể tá»±
phản nghịch vá»›i chÃnh nguyên lý của mình. Chúng ta không muốn sá»± dữ xảy
ra, phải chăng chúng ta muốn cây gỗ phải cứng rắn khi được dùng là m cột
nhà , nhÆ°ng lại má»m nhÅ©n khi dùng là m khà giá»›i. Công dụng của không khÃ
là chuyên chở âm thanh, nhỠđó chúng ta có thể đối thoại. Nhưng có phải
chúng ta muốn khi lá»i nói ác Ä‘á»™c thốt ra, không khà không chuyên chở âm
thanh của nó Ä‘i. VÅ© trụ không thể là m váºy. Äể duy trì tráºt tá»± thiên
nhiên, luáºt lệ vÅ© trụ phải tuyệt đối vô tÆ°. Thiên Chúa không thể cho
chúng ta tá»± do rồi lại can thiệp và o sá»± lá»±a chá»n của chúng ta. Chẳng
hạn ta được quyá»n tá»± do bắn súng, nhÆ°ng nếu kẻ dữ dùng súng bắn ngÆ°á»i,
viên đạn sẽ phải không nổ. Hoặc, tình tứ hÆ¡n, khi viên đạn ra khá»i nòng
súng, nó biến thà nh bông hoa êm ái rơi và o tay đối phương. Nếu nhìn sự
việc theo chiá»u hÆ°á»›ng của lẽ phải, ngÆ°á»i ta cÅ©ng có thể nháºn diện
nguyên lý công chÃnh qua luáºt “hợp lýâ€. DÄ© nhiên Thiên Chúa toà n năng,
NgÆ°á»i là m gì cÅ©ng được, nhÆ°ng NgÆ°á»i không muốn tạo ra má»™t vòng tròn
hình vuông vì nó không hợp lý. Ngay chÃnh chúng ta cÅ©ng không thể chấp
nháºn được những ý tưởng lạc logic thuá»™c loại: “Có bao nhiêu cây số
trong mà u xanh?†Thiên Chúa cÅ©ng không muốn biểu lá»™ quyá»n năng của
NgÆ°á»i theo chiá»u hÆ°á»›ng vô lý ấy.
Thiên Chúa thông biết hết
má»i sá»± vì NgÆ°á»i nắm giữ thá»i gian và không gian. Chúng ta là những sinh
váºt sống trong thế giá»›i bốn chiá»u. Thá»i gian của chúng ta chỉ có má»™t
chiá»u từ quá khứ đến tÆ°Æ¡ng lai. Không gian của chúng ta chỉ có ba
chiá»u. Chúng ta không thể hình dung được những gì nằm trong không gian
có chiá»u thứ năm. Nếu có má»™t váºt ở chiá»u thứ năm lá»™ ra, chúng ta sẽ ngỡ
ngà ng thốt lên, “Ôi phép lạâ€. NhÆ°ng Thiên Chúa là Äấng hiện hữu trong
không gian muôn chiá»u, không trở ngại nà o có thể giá»›i hạn Thiên Chúa.
Thiên Chúa nhìn rõ tÆ°Æ¡ng lai của ta vì nhãn giá»›i của NgÆ°á»i vượt thá»i
gian. Thiên Chúa không tiá»n định má»™t số mệnh cho con ngÆ°á»i. Thiên Chúa
không phải là vị bạo chúa sáng tạo ra con ngÆ°á»i là những kẻ nô lệ, hay
những hình ná»™m cá» Ä‘á»™ng theo sá»± Ä‘iá»u khiển của sợi dây. Thiên Chúa sinh
ra con ngÆ°á»i theo hình ảnh Thiên Chúa. NghÄ©a là con ngÆ°á»i có tá»± do vÃ
khả năng vÆ°Æ¡n lên cõi siêu việt. Thiên Chúa muốn con ngÆ°á»i liên kết vá»›i
Thiên Chúa để cùng sáng tạo thế giới trong yêu thương, để “theo à Cha
dÆ°á»›i đất cÅ©ng nhÆ° trên trá»i.â€
Nói cho cùng, nếu con ngÆ°á»i
muốn Thiên Chúa chi phối má»i sá»± theo ý riêng từng ngÆ°á»i, hay thay đổi
luáºt lệ vÅ© trụ theo cảm hứng, nhân loại sẽ không thể nà o tồn tại trong
má»™t vÅ© trụ mà những nguyên lý cấu thà nh bị phá há»ng ngay từ ná»n tảng.
Không há» có má»™t Thiên Chúa tá»± phản nghịch vá»›i ná»n công chÃnh của mình.
Tâm điểm của vấn đỠsự dữ không phải từ những nguyên lý tạo thà nh vũ
trụ trong ná»n công chÃnh của Thiên Chúa. Tâm Ä‘iểm của vấn Ä‘á» là ý chÃ
tá»± do của con ngÆ°á»i. Sá»± dữ có nguồn gốc từ những hà nh Ä‘á»™ng trong ý thức
tá»± do của con ngÆ°á»i. Con ngÆ°á»i nắm quyá»n tá»± do tạo dá»±ng nên lịch sá» của
mình. Thiên Chúa thấy có sá»± dữ trong tÆ°Æ¡ng lai của con ngÆ°á»i, nhÆ°ng vì
yêu, Thiên Chúa vẫn không cắt bá» tá»± do của con ngÆ°á»i.
à Chà Tá»± Do Của Con NgÆ°á»i
VÅ©
trụ vốn không có sá»± dữ. Nó là má»™t khối váºt chất có tráºt tá»±. Sá»± dữ cÅ©ng
không có trong chương trình sáng thế của Thiên Chúa. Giáo Hoà ng Gioan
Phaolô II dẫn giải rằng muốn nháºn diện nguồn gốc của sá»± dữ ta phải bắt
đầu từ biến cố nguyên tá»™i. Theo Giáo Hoà ng, trÆ°á»›c khi có Evà , vÅ© trụ vÃ
AÄ‘am sống trong thá»i kỳ thánh thiện đầy ân sủng. Sau khi AÄ‘am và Eva
kết hợp, tá»™i lá»—i má»›i có. Suy ra tá»™i lá»—i phải có nguồn gốc từ con ngÆ°á»i.
Thần há»c má»›i nháºn định rằng liên hệ AÄ‘am-Eva cho thấy cá nhân trong
liên Ä‘á»›i sa Ä‘á»a liên bản vị và vá»›i môi trÆ°á»ng. Thánh Augustinô là ngÆ°á»i
đầu tiên cho biết nguyên tội nảy sinh không phải từ việc Ađam ăn trái
táo, nhưng từ ý chà tự do của Ađam. Ăn trái táo, hay là m cái gì đó, chỉ
là dạng biểu lá»™ cái ý chà bên trong. ChÃnh cái tâm ý má»›i là nguyên
chÃnh của má»i vấn Ä‘á». AÄ‘am và Evà vì có tham vá»ng muốn bằng Thiên Chúa
nên mới ăn trái táo. à muốn nà y dẫn tới hà nh vi lỗi phạm. Rồi từ đó sự
dữ, bệnh hoạn, tai nạn, và cái chết là những háºu quả đến sau. Công đồng
Cartha khảng định cái chết là án phạt cần phải có để phù hợp vá»›i ý chÃ
tá»± do.
Công Giáo đặt trá»ng tâm và o yếu tố ý chà tá»± do của
con ngÆ°á»i. Khi khiển trách nhóm biệt phái và ký lục, Äức Giêsu nói,
“Má»i sá»± dữ Ä‘á»u từ trong lòng mà ra†(Mac 7:23). NhÆ° váºy ý chà tá»± do lÃ
cái tạo nên nhân phẩm của con ngÆ°á»i. Nếu không có tá»± do, con ngÆ°á»i
không bị rà ng buộc bởi bất cứ trách nhiệm nà o, cũng không ai có thẩm
quyá»n phán xét con ngÆ°á»i. Nếu không có tá»± do, con ngÆ°á»i cÅ©ng không có
ná»n tảng giá trị, vì má»i suy nghÄ© và lá»i nói, dù là cầu nguyện hay
chống đối, Ä‘á»u vô nghÄ©a. ChÃnh trong ý chà tá»± do mà con ngÆ°á»i má»›i có
tình trạng căng thẳng trong việc định hướng quay đi hay trở vỠvới
Thiên Chúa.
Thiên Chúa tạo ra con ngÆ°á»i do kết quả liên hệ
tình yêu giữa Ba Ngôi Thiên Chúa. Thiên Chúa cÅ©ng muốn con ngÆ°á»i yêu
trở lại Thiên Chúa. Nhưng tình yêu không thể bị ép buộc, nó chỉ đầy đủ
ý nghÄ©a khi được bá»™c lá»™ trong tá»± do. Vì váºy con ngÆ°á»i được ban cho ý
chà tự do. Tuy nhiên có tự do cũng là có một sở đắc rất nguy hiểm. Vì
con ngÆ°á»i có thể dùng chÃnh ý chà tá»± do ấy để không yêu Thiên Chúa.
Äiá»u nà y có nghÄ©a là con ngÆ°á»i có thể chá»n là m Ä‘iá»u là nh và cÅ©ng có thể
chá»n là m Ä‘iá»u dữ. Suy ra má»™t thế giá»›i có tá»± do sẽ không tránh khá»i tiá»m
năng tạo ra sá»± dữ. Vì váºy sá» dụng quyá»n tá»± do đòi há»i ngÆ°á»i hà nh xá»
phải có một trách nhiệm vỠluân lý. Trái cây “biết sự là nh sự dữ†trong
vÆ°á»n EÄ‘en
là biểu tượng của tá»± do lá»±a chá»n. Ä‚n trái cấm hay không ăn là tùy con
ngÆ°á»i muốn theo sá»± khôn ngoan của Thiên Chúa hay phủ nháºn.(2) AÄ‘am-Eva
là biểu tượng chỉ loà i ngÆ°á»i. (Tiếng hebrew: adam = ngÆ°á»i; av = mẹ).
Lịch sá» sa Ä‘á»a của AÄ‘am-Eva là mặc khải vá» nguyên nhân tá»™i lá»—i và nguồn
gốc sá»± dữ của con ngÆ°á»i. Mẫu gốc AÄ‘am Eva cho biết lý do tại sao loà i
ngÆ°á»i là những kẻ tá»™i lá»—i trÆ°á»›c mặt Thiên Chúa.
Nhiá»u
ngÆ°á»i, nhÆ° Archibald Macleish, biện luáºn rằng nếu con ngÆ°á»i có bản chất
tá»™i lá»—i, váºy Thiên Chúa không thể trừng phạt con ngÆ°á»i. Có lẽ nà o Thiên
Chúa tạo ra con ngÆ°á»i vá»›i bản tÃnh xấu rồi quay lại trừng phạt nó vì
tá»™i bất toà n.(3) Luáºn cứ của Macleish thiếu căn cứ vì Ä‘Æ°a ra má»™t tiá»n
Ä‘á» sai khi cho rằng Thiên Chúa tạo ra con ngÆ°á»i vá»›i bản tÃnh xấu. Phản
kháng của Macleish phù hợp vá»›i phản ứng mẫu AÄ‘am-Eva. Con ngÆ°á»i luôn
luôn phủ nháºn lá»—i phạm của mình và đổ lá»—i cho ngÆ°á»i khác. Äúng ra Thiên
Chúa cấy và o tâm má»—i cá nhân má»™t ná»n đạo đức căn bản mà ta gá»i là lÆ°Æ¡ng
tâm. NhÆ°ng con ngÆ°á»i có quyá»n tá»± do chấp nháºn hay phủ nháºn nó. Thiên
Chúa có thể tạo ra con ngÆ°á»i không có khả năng phạm tá»™i, nhÆ°ng nhÆ° váºy
con ngÆ°á»i sẽ không có tá»± do. Vì có tá»± do nên con ngÆ°á»i phải chịu trách
nhiệm vá» háºu quả của việc mình là m.
Trong sá»± tÃch AÄ‘am có
sự hiện diện của quỉ dữ Satăng dưới dạng con rắn. Satăng chỉ đưa ra
những lá»i khuyến dụ phản nghịch lại Thiên Chúa (Tiếng Hebrew, satan =
kẻ phản nghịch). Satăng không hái trái táo đút và o miệng Eva. Eva tự do
hái trái táo, tự do ăn trái táo, và tự do trao trái táo cho Ađam. Rồi
cÅ©ng chÃnh AÄ‘am tá»± do cầm trái táo mà ăn. Satăng không có quyá»n lá»±c bắt
ép con ngÆ°á»i là m Ä‘iá»u dữ và phạm tá»™i. Tá»± do lá»±a chá»n vẫn là từ ý chÃ
của con ngÆ°á»i.
Trong thá»i đại theo chủ nghÄ©a không tưởng
hiện nay, ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng có hai thái Ä‘á»™. Má»™t là cho rằng Satăng chỉ lÃ
cái bóng ma, Kitô giáo đặt ra để hù dá»a những ai không chịu tuân theo
giáo huấn của há». Kitô giáo khảng định Satăng có tháºt. Satăng là m chủ
thế giá»›i (Gio 12:31; 14:30; 16:11). Có lần Satăng Ä‘á» nghị Äức Giêsu qui
phục nó, nó sẽ ban cho quyá»n thống trị thế giá»›i. Äức Giêsu không Ä‘Ãnh
chÃnh lá»i nói của Satăng là sai. NgÆ°á»i chỉ từ chối lá»i Ä‘á» nghị của nó
(Luc 4:5-8). Thái Ä‘á»™ thứ hai là dùng Satăng là m con dê tế thần. NgÆ°á»i
ta đổ hết má»i lá»—i phạm và o đầu Satăng. Công Giáo công nháºn có quyá»n lá»±c
của Satăng, nhưng cũng khảng định Satăng không phải là nguyên nhân của
sự dữ. Satăng không tạo ra gươm giáo, bom đạn. Khi phạm tội gây ra sự
dữ, con ngÆ°á»i không thể giản dị hoặc đổ lá»—i cho Thiên Chúa, hoặc đổ lá»—i
cho Satăng.
Thiên Chúa Chuyển Hóa Sự Dữ
Nếu
Thiên Chúa không ngăn cản sá»± dữ, váºy NgÆ°á»i có còn là Äấng Thiên Chúa
tốt là nh hay không? Thiên Chúa từ muôn thuở vẫn luôn luôn là Äấng tốt
là nh. Nhiá»u ngÆ°á»i mạnh miệng đòi há»i công lý, nhÆ° thể há» là những nạn
nhân vô tá»™i. Há» không nhìn ra nếu công lý được thá»±c hiện nhãn tiá»n, há»
sẽ là những ngÆ°á»i bị trừng phạt đầu tiên. Äúng ra tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u
bị trừng phạt, vì tất cả Ä‘á»u là những kẻ tá»™i lá»—i. Má»—i ngÆ°á»i chúng ta
vừa đồng thá»i là thủ phạm vừa là nạn nhân của má»™t liên Ä‘á»›i sa Ä‘á»a. Luáºt
công chÃnh của Thiên Chúa buá»™c con ngÆ°á»i phải chịu trừng phạt vì tá»™i
lá»—i của mình. NhÆ°ng Thiên Chúa là Cha nhân từ, NgÆ°á»i đã chá»n má»™t Ä‘Æ°á»ng
lối khác không nghịch lại ná»n công chÃnh của NgÆ°á»i. Thiên Chúa phái
Ngôi Con nháºp thế, là m phà m nhân, để chịu hình phạt chuá»™c tá»™i cho con
ngÆ°á»i. Ngôi Con vốn không có tá»™i, nhÆ°ng đã phải Ä‘au khổ vì hứng lấy tá»™i
lá»—i của con ngÆ°á»i (2Cor 5:21; Isa 53:6). Tình yêu của Thiên Chúa đã
vượt khá»i luáºt công chÃnh. Sá»± nháºp thế và cuá»™c khổ nạn của Äức Giêsu lÃ
má»™t mầu nhiệm tình yêu vô cùng cao cả và thâm sau. Con ngÆ°á»i chỉ có thể
chấp nháºn mà muôn Ä‘á»i không thể hiểu thấu. Tình yêu của Thiên Chúa lÃ
tâm Ä‘iểm Æ¡n cứu Ä‘á»™ của Äấng tốt là nh hiến tặng cho thế gian.
Thiên Chúa chuyển hóa ý nghĩa của sự dữ
Trần
thế thÆ°á»ng Ä‘á» cao những ai có uy lá»±c áp đảo kẻ khác (Mat 20:25-28). Vì
váºy há» cho rằng Thiên Chúa toà n năng phải là Äấng ra tay áp đảo má»i thế
lá»±c của sá»± dữ. Tháºp Giá Chúa Kitô đã đảo ngược táºn căn giá trị của
những quan niệm như thế. Bản chất “Thiên Chúa toà n năng†biểu lộ Thiên
Chúa là gốc tối thượng của má»i nguồn, chứ không có nghÄ©a Thiên Chúa
phải sá» dụng quyá»n năng để hoán cải má»i sá»±. Thiên Chúa không dùng quyá»n
lá»±c để thay đổi lịch sá» trần thế. NgÆ°á»i dùng Tháºp Giá Ä‘au khổ để giải
bà y ý nghĩa của sự sống và mặc khải sức mạnh tâm linh tự vượt thắng đau
khổ. Công Giáo tin rằng khi con ngÆ°á»i nhìn ra ý nghÄ©a và mục Ä‘Ãch của
sá»± sống, con ngÆ°á»i có thể chịu Ä‘á»±ng những ná»—i Ä‘au khổ của Ä‘á»i mình.
Cuá»™c
khổ nạn của Äức Giêsu đã chuyển hóa Ä‘au khổ thà nh lá»±c giải phóng con
ngÆ°á»i thoát khá»i tá»™i lá»—i và sá»± chết. Từ đó Ä‘au khổ mang má»™t ý nghÄ©a tu
đức. Thiên Chúa phủ lên nó má»™t tên má»›i là của lá»… hy sinh Ä‘á»n tá»™i. NgÆ°á»i
cho nó má»™t Æ¡n Ãch má»›i là khà cụ gá»t dÅ©a linh hồn. NgÆ°á»i cho nó má»™t mục
Ä‘Ãch má»›i là cuá»™c chiến chống lại Satăng. NgÆ°á»i cho nó má»™t vinh dá»± lÃ
là m vinh danh Thiên Chúa. NgÆ°á»i cho nó má»™t mối lợi là ơn chia sẻ Ä‘au
khổ vá»›i Äức Giêsu để Ä‘á»n bù cho kẻ có tá»™i. Những ai chia sẻ Ä‘au khổ vá»›i
Chúa Giêsu thì cÅ©ng chia sẻ vinh quang vá»›i NgÆ°á»i.
Thiên Chúa chuyển hóa háºu quả xấu thà nh kết quả tốt
Linh
mục Kropf cho rằng để có thể hiểu liên hệ giữa Thiên Chúa và sự dữ,
chúng ta phải nhìn rõ bốn yếu tố: 1) Có Thiên Chúa là Äấng tạo nên vÅ©
trụ; 2) có sá»± hiện hữu của sá»± dữ; 3) có con ngÆ°á»i vá»›i bản chất tá»± do vÃ
trách nhiệm; 4) có má»™t vÅ© trụ sống Ä‘á»™ng và phát triển theo luáºt váºt lý
riêng của nó.(4) Luợc qua bốn yếu tố trên chúng ta thấy nếu không có
Thiên Chúa, sẽ không có nguồn công lý và cải thiện Ä‘á»i sống. Nếu không
có tá»± do, sá»± hiện hữu của con ngÆ°á»i là vô nghÄ©a. NhÆ°ng có tá»± do, con
ngÆ°á»i phải chấp nháºn là có sá»± dữ. Nếu vÅ© trụ không có luáºt lệ để duy
trì tráºt tá»±, vÅ© trÅ© há»—n loạn sẽ không thể tồn tại.
Chúng
ta luôn luôn cần cùng lúc đầy đủ bốn yếu tố trên để định hướng. Từ đó
má»i vấn Ä‘á» vá» sá»± dữ Ä‘á»u được giải quyết. Chẳng hạn sá»± dữ “nguyên tá»™iâ€
(tá»™i tổ tông truyá»n), ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng thấy bá» mặt thụ Ä‘á»™ng xấu của nó.
Nhưng nếu chiếu theo bốn tiêu chuẩn trên, chúng ta thấy Thiên Chúa đã
mang đến cho trần thế má»™t nguồn phúc háºu vô tả. Vì nguyên tá»™i mà có
Äấng Cứu Chuá»™c đến vá»›i con ngÆ°á»i. Nếu không có tá»™i, loà i ngÆ°á»i không
cần phải cứu chuộc. Thiên Chúa đã đảo ngược sự xấu để có kết quả tốt.
Câu truyện ông Giuse bị các anh ganh ghét bán cho đám con buôn là m nô
lệ cÅ©ng là má»™t trÆ°á»ng hợp đáng suy nghÄ©. ChÃnh nhá» bị bán sang Ai Cáºp
mà sau nà y Guise mới có cơ hội cứu được các anh, được cha, và toà n dân
Ai Cáºp khá»i nạn đói (KN 50:20). Thánh Augustine, trong ánh sáng đức
tin, đã gá»i sá»± dữ có mầu nhiệm chuyển hóa của Thiên Chúa nằm Ä‘Ã ng sau
bằng một danh danh thần kỳ: “sự sa ngã phúc đức†(blessed fault).
à Thức Cần Có Của Con NgÆ°á»i
Ai
cũng nghĩ rằng hạnh phúc thì tốt hơn bất hạnh, nhưng hỠlại không thấy
tuân theo sá»± khôn ngoan của Thiên Chúa thì tốt hÆ¡n là phủ nháºn. Phần
lá»›n con ngÆ°á»i ngà y nay đã chá»n ăn “trái táo cấm†để có sá»± khôn ngoan
theo ý riêng. Vì váºy há» không còn có ý thức vá» tá»™i lá»—i. Há» không thấy
Ä‘á»™c ác, áp bức, phá thai là sá»± dữ. Nhiá»u ngÆ°á»i sẵn sà ng bá» hóa chất và o
sản phẩm thay cho nguyên liệu tháºt để giảm phà tổn. Nạn nhân của há» bị
nhiá»…m Ä‘á»™c lên tá»›i hằng triệu ngÆ°á»i. Thế giá»›i hiện đại của chúng ta lÃ
thế giá»›i trong đó ngÆ°á»i nghèo bị bóc lá»™t, trẻ em bị bán là m nô lệ tình
dục, kẻ thất thế bị bá» rÆ¡i, kẻ có quyá»n thế thì tà n bạo, và ngÆ°á»i vô
can thì dá»ng dÆ°ng.
Vá»›i tâm lý phi đạo đức nhÆ° váºy, sá»± dữ
lan trà n hÆ¡n bao giá». Nó leo thang đến mức toà n cầu và bầu khà quyển
của nó. Al Gore (đoạt giải Nobel hòa bình) báo động sự vô tâm của con
ngÆ°á»i đã tá»›i mức hủy hoại bầu khà quyển. Háºu quả là khà háºu sẽ nóng hÆ¡n
và lạnh hơn. Khà nóng là m tan băng tuyết ở Bắc cực khiến nước biển dâng
cao. Nhiá»u đất Ä‘ai sẽ bị nháºn chìm trong nÆ°á»›c. Ãp suất không khà thay
đổi bất thÆ°á»ng tạo nên sóng thần, bão tố, ngáºp lụt và hạn hán. Al Gore
cho rằng, bảo vệ môi trÆ°á»ng sống không phải là vấn Ä‘á» chÃnh trị mà lÃ
vấn đỠđạo đức.
Trong bối cảnh ấy ngÆ°á»i là nh luôn luôn lÃ
nạn nhân của kẻ dữ. Äức Giêsu nói vá»›i các môn đệ, “Ta sai anh em ra Ä‘i
như chiên con đi và o bầy sói†(Mat 7:15; Luc 10:3; Gio 10:12). Tuy
nhiên sá»± dữ chỉ tạm bợ có mặt, nó sẽ bị dẹp tan và o buổi cuối thá»i.
Hiện tại trong sự quan phòng cải thiện thế gian, Thiên Chúa rút ra
những kết quả tốt từ sự dữ (Rom 8:28). Hợp ý với Thiên Chúa, Kitô hữu
chúng ta dùng sá»± dữ là m con Ä‘Æ°á»ng tu thân. Äó là con Ä‘Æ°á»ng hẹp, nhÆ°ng
đẹp đẽ, dẫn đến Thiên Chúa. Chúng ta không cần để ý đến tráºn chiến vá»›i
Satăng vì hầu như chúng ta không thể vượt thắng nó được. Cái chúng ta
cần để tâm là liên kết với Thiên Chúa.(5) Khi sự dữ xảy ra, thay vì
chúng ta há»i, “sá»± dữ nà y là lá»—i tại ai?†Chúng ta hãy há»i, “là m cách
nà o để mang vinh danh Thiên Chúa và o hoà n cảnh nà y†(Gio 9:1-3).
Vinh
danh Thiên Chúa là biết mở lòng để thương cảm, tha thứ, và hà n gắn cho
nhau; là trưởng thà nh vá» tâm linh; là biết buông xả dục vá»ng xấu để hoÃ
nháºp và o Thiên Chúa--nguồn chân thiện mỹ. Trong cuá»™c sống, chúng ta
không Ä‘au khổ má»™t mình. Äể nâng đỡ chúng ta Thiên Chúa gá»i đến cho
chúng ta má»i nguồn lá»±c cần thiết. Chúng ta có há»™i thánh hÆ°á»›ng dẫn, có
thiên thần bản mệnh để cùng cầu nguyện, có thánh quan thầy để nương
tá»±a, có Chúa Thánh Linh tăng cÆ°á»ng sức mạnh, có Chúa Kitô phục sinh lÃ
nguổn an ủi và hy vá»ng, và có Chúa Cha là Äấng tha tá»™i. Vì váºy chúng ta
dù xấu xa đến đâu, vẫn có cơ hội được phục hồi để trở nên đẹp đẽ, là nh
mạnh, và duy trì vị thế quà phái là con Thiên Chúa.
(1) Warren W. Wiersbe. 1984. “Why Us? When Bad Things Happen to Gods Peopleâ€. Fleming H. Revell Company. Old Tappan, New Jersey
(2) Gregory A. Boyd. 2003. “Is God To Blame?†Inter Varsity Press, Downers Grove, Illinois.
(3) Charles Colson. 2006. “Tough Questions About God, Faith, And Lifeâ€. Tyndale House Publishers, Inc. Carol Stream, Illinois.
(4) Richard W. Kropf. 1984. “Evil and Evolution A Theodicyâ€. Associated University Press, Inc. Cranbury, New Jersey.
(5)John G. Stackhouse, Jr. 1998. “Can God Be Trusted?†Oxford UniversityNewyork, New York. Press.
Äá»— Trân Duy
(Nguồn: nguoitinhuu.com) |