3. Thầy bảo cho anh em biết
4. Sống Ä‘iá»u mình tin – Lm. Jos Tạ Duy Tuyá»n
7. Luáºt lệ: giữ trá»n hay là m nên trá»n?
8. Từ lá» luáºt tá»›i lÆ°Æ¡ng tâm
9. Äừng sợ trèo lên thang
10. Luáºt má»›i của Äức Giêsu
11. Luáºt của Chúa Giêsu – PM. Cao Huy Hoà ng
12. Anh em phải công chÃnh hÆ¡n các kinh sÆ°
13. Thứ báºc các giá trị theo Äức Giêsu
14. Chú giải của Noel Quesson
Äá»c Tin Mừng nhiá»u lúc chúng ta có cảm tưởng nhÆ° là Chúa Giêsu đã coi thÆ°á»ng những quy định có tÃnh cách tôn giáo của xã há»™i lúc bấy giá». Không chỉ coi thÆ°á»ng mà đôi lúc Ngà i còn nhÆ° cố tình vi phạm những luáºt lệ ấy, chẳng hạn Ngà i chữa bệnh và o ngà y nghỉ lá»…, hay không rá»a tay trÆ°á»›c khi ăn theo luáºt dạy. Dù sao thì thái Ä‘á»™ nhÆ° có vẻ tá»± do của Ngà i đối vá»›i bá»n Pharisêu là điá»u không thể chấp nháºn được, và đã trở thà nh căn nguyên dẫn Ngà i đến cái chết nhục nhã trên tháºp giá.
Thế nhÆ°ng, qua Ä‘oạn Tin Mừng vừa nghe, Chúa Giêsu lại khẳng định má»™t Ä‘iá»u xem ra mâu thuẫn vá»›i thái Ä‘á»™ của Ngà i: Ta đến để kiện toà n, chứ không phải là để huá»· bá» lá» luáºt và các tiên tri. Trong lá»i khẳng định nà y của Chúa Giêsu, chúng ta phải hiểu là không khi nà o lá» luáºt, ngay cả những chi tiết nhá» nhặt nhất, sẽ mất hiệu lá»±c, nghÄ©a là sẽ mất tÃnh cách bắt buá»™c. Váºy phải cắt nghÄ© là m sao Ä‘iá»u xem ra nhÆ° mâu thuẫn giữa lá»i tuyên bố và hà nh Ä‘á»™ng của Ngà i đối vá»›i lá» luáºt?
Chúa Giêsu tuyên bố Ngà i là Äấng kiện toà n lá» luáºt và kiện toà n ở đây không có nghÄ©a là tuân giữ lá» luáºt má»™t cách chÃn chắn, trá»n đủ, mà có nghÄ©a là là m trá»n, là m cho lá» luáºt có đầy đủ ý nghÄ©a của nó.
Khi Thiên Chúa tuyển chá»n và kết giao Æ°á»›c vá»›i dân riêng của Ngà i, Ngà i đã ban cho há» mÆ°á»i Ä‘iá»u răn, cốt yếu là những Ä‘iá»u cấm, quy định ranh giá»›i sinh hoạt mà kẻ thuá»™c vá» Ngà i không thể vượt qua. Ở đây cÅ©ng cần phải lÆ°u ý mÆ°á»i Ä‘iá»u răn không phải là những Ä‘iá»u kiện tiên quyết để Thiên Chúa ký kết giao Æ°á»›c vá»›i dân Ngà i, mà trái lại, giao Æ°á»›c đã được ký kết do sáng kiến của chÃnh Thiên Chúa, rồi sau đó, mÆ°á»i Ä‘iá»u răn má»›i được mạc khải cho dân Ngà i.
Bên trong ranh giá»›i được ấn định bởi những Ä‘iá»u cấm là cả má»™t khoảng trống. Khoảng trống nà y dần dà được lá» luáºt lấp đầy, rồi đến lượt các luáºt sÄ© giải thÃch và những giải thÃch nà y đã biến thà nh má»™t mạng lÆ°á»›i dà y đặc những quy định, những nghi thức len lá»i và o từng chi tiết của cuá»™c sống con ngÆ°á»i và xã há»™i. Và nhÆ° thế con ngÆ°á»i lâm và o tình trạng mình có vì lá» luáºt, trở nên nô lệ cho lá» luáºt, thay vì lá» luáºt có là vì con ngÆ°á»i.
Trong tình trạng nà y, lá» luáºt bá»—ng được giao cho vai trò môi giá»›i trong quan hệ giữa con ngÆ°á»i và Thiên Chúa. NgÆ°á»i ta được quan hệ vá»›i Thiên Chúa hay bị cắt đứt mối liên hệ ấy má»™t cách máy móc do tuân giữ hay không tuân giữ các Ä‘iá»u khoản của lá» luáºt. HÆ¡n nữa, các luáºt sÄ© đã Ä‘á» ra những Ä‘iá»u khoản mà không phải ai cÅ©ng có thể tuân giữ được. NgÆ°á»i ta không tuân giữ được, không phải vì thiếu thiện chÃ, thiếu lòng đạo đức, nhÆ°ng vì những Ä‘iá»u kiện khách quan của cuá»™c sống, của nghá» nghiệp không cho phép, nên quả thá»±c, các luáºt sÄ© đã khoá cá»a NÆ°á»›c Trá»i đối vá»›i đông đảo thà nh phần trong dân Chúa.
ChÃnh những lá» luáºt và cách hiểu vá» vai trò của lá» luáºt nà y đã bị Chúa Giêsu đả phá. Ngà i phủ định vai trò môi giá»›i của lá» luáºt. Äối vá»›i Ngà i, Ä‘iá»u quyết định trong mối liên hệ giữa con ngÆ°á»i và Thiên Chúa, cÅ©ng nhÆ° giữa con ngÆ°á»i vá»›i nhau không phải là việc tuân giữ các Ä‘iá»u khoản của lá» luáºt mà chÃnh là lá»i của Chúa Giêsu và việc thi hà nh lá»i của Ngà i: Ngay cả kẻ được coi là công chÃnh, vì trung thà nh tuân giữ các Ä‘iá»u khoản của lá» luáºt cÅ©ng được đòi há»i phải trở lại vá»›i lá»i của Ngà i.
Từ đó chúng ta má»›i hiểu được vai trò kiện toà n lá» luáºt của Chúa Giêsu, chÃnh Ngà i má»›i là m cho lá» luáºt được đầy đủ ý nghÄ©a của nó. [Mục Lục]
Thiên Chúa đã trao ban cho con ngÆ°á»i má»™t thứ quà tặng quý giá đó là sá»± tá»± do. ChÃnh sá»± tá»± do, nà y nếu chúng ta biết sá» dụng, sẽ Ä‘em lại cho chúng ta vẻ cao quý, bằng không nó sẽ vùi chúng ta xuống táºn bùn Ä‘en.
Thiên Chúa muốn chúng ta phụng sá»± Ngà i má»™t cách tá»± do, không ép buá»™c, bởi vì hà nh Ä‘á»™ng của má»™t kẻ nô lệ, của má»™t ngÆ°á»i máy thì là m sao tạo được công nghiệp. Sá»± tá»± do là nhÆ° má»™t chiếc chìa khoá, nhỠđó mà mở ra khung trá»i hạnh phúc, nhÆ°ng đồng thá»i cÅ©ng có thể dẫn đến biết bao nhiêu tá»™i ác.
Thiên Chúa không bao giá» cưỡng bức chúng ta phải phụng thá» Ngà i. NhÆ°ng đồng thá»i, Ngà i cÅ©ng không bao giá» là m cho bà n tay của kẻ Ä‘á»™c ác bị bại liệt.
Bà i Ä‘á»c thứ I nói vá»›i chúng ta nhÆ° sau: Nếu ngÆ°Æ¡i muốn, ngÆ°Æ¡i hãy tuân giữ những giá»›i luáºt của Ta. Việc trung thà nh là tuỳ ở nÆ¡i ngÆ°Æ¡i. TrÆ°á»›c mặt ngÆ°Æ¡i là sá»± sống và sá»± chết, ngÆ°Æ¡i có thể tuỳ nghi lá»±a chá»n.
Tuy nhiên có kẻ sẽ nói: Sá»± gì phải đến, ắt sẽ đến. Tôi nghÄ© rằng không phải là nhÆ° thế, má»—i ngÆ°á»i chúng ta phải là m chủ lấy váºn mạng của Ä‘á»i mình. Bởi vì chÃnh chúng ta có thể Ä‘em lại hạnh phúc hay khổ Ä‘au muôn Ä‘á»i cho bản thân. Thiên Chúa có thể giúp đỡ và phù trợ chúng ta bằng ân sủng của Ngà i, tuy nhiên không bao giá» Ngà i bắt buá»™c chúng ta phải bÆ°á»›c theo Ngà i. Trong chiá»u hÆ°á»›ng ấy, Péguy đã viết nhÆ° sau: Nếu Thiên Chúa quá nâng đỡ, thì con ngÆ°á»i sẽ mất hết tá»± do, trái lại nếu Thiên Chúa không nâng đỡ đủ, thì con ngÆ°á»i sẽ sa ngã. Sá»± trợ gúip của Ngà i không bao giá» huá»· diệt sá»± tá»± do mà chÃnh Ngà i đã trao ban cho chúng ta.
CÅ©ng chÃnh trong sá»± tôn trá»ng tá»± do mà chúng ta bÆ°á»›c và o lãnh vá»±c lá» luáºt. Äúng thế, Chúa Giêsu đã so sánh luáºt của Cá»±u Ước vá»›i luáºt của Tân Ước là luáºt của tình yêu. Ngà i đến không phải để xoá bá» nhÆ°ng để kiện toà n. Ngà i đã Ä‘Æ°a ra nhiá»u trÆ°á»ng hợp cụ thể. Chúng ta chỉ nhắc lại nÆ¡i đây hai trÆ°á»ng hợp mà thôi.
TrÆ°á»ng hợp thứ nhất, Cá»±u Ước dạy: Chá»› giết ngÆ°á»i. Trong khi đó Chúa Giêsu bảo chúng ta không được ghét bá» ngÆ°á»i anh em. Và Ngà i còn Ä‘i xa hÆ¡n nữa khi đòi buá»™c chúng ta phải yêu mến kẻ thù và là m Æ¡n cho những kẻ ghét bá» chúng ta.
TrÆ°á»ng hợp thứ hai, Cá»±u Ước dạy: Chá»› ngoại tình. Trong khi đó Chúa Giêsu bảo chúng ta không những phải giữ gìn vẻ trong sạch cho thân xác, mà còn bảo chúng ta phải giữ gìn vẻ trong sạch cho tâm hồn. Ngà i phán: Ai nhìn xem ngÆ°á»i nữ, mà có lòng Æ°á»›c ao thì đã phạm tá»™i rồi.
Từ đó Ngà i muốn chúng ta luôn luôn tấn công tá»™i ác đến táºn cá»™i nguồn, đến táºn căn nguyên. Bởi vì trái tim hay lòng muốn là nÆ¡i xuất phát ra những Ä‘iá»u tốt cÅ©ng nhÆ° những Ä‘iá»u xấu.
Cha thánh Vianney có má»™t trá»±c giác bén nhạy vá» những háºu quả không hay do những cuá»™c khiêu vÅ© gây nên, bởi đó, ngà i đã thẳng thắn phê bình và chỉ trÃch. Ngà y kia ngà i gặp má»™t bác nhà quê cùng vá»›i đúa con gái của bác Ä‘ang bÆ°á»›c Ä‘i trên Ä‘Æ°á»ng. Hôm đó lại là ngà y Chúa nháºt và hai bố con Ä‘ang dắt nhau Ä‘i tham dá»± má»™t cuá»™c khiêu vÅ© ở là ng bên cạnh. Thấy ngà i, bác nhà quê liá»n chống chữa:
- ThÆ°a cha, nó không Ä‘i nhảy mà chỉ xem ngÆ°á»i ta nhảy mà thôi.
Thế nhÆ°ng ngà i trả lá»i:
- Tay chân nó không nhảy nhưng trái tim nó đã nhảy, tay chân nó không múa may quay cuồng nhưng lòng nó đã múa may quay cuồng.
Bởi đó phải cÆ°Æ¡ng quyết xa tránh những dịp tá»™i nếu muốn bảo vệ vẻ trong trắng cho tâm hồn, bởi vì nhÆ° lá»i Chúa đã phán: Thà rằng mất má»™t chi thể còn hÆ¡n toà n thân bị Ä‘Ã y Ä‘oạ trong hoả ngục. [Mục Lục]
3. Thầy bảo cho anh em biết
(TrÃch từ 'Manna')
Suy Niệm
Thiên Chúa là má»™t nhà giáo đầy kinh nghiệm. Ngà i đòi há»i con ngÆ°á»i phải vÆ°Æ¡n lên, vÆ°Æ¡n cao lên mãi, nhÆ°ng Ngà i không đòi há»i Ä‘iá»u vượt quá khả năng của há».
Khi ban MÆ°á»i Äiá»u Răn cho dân Israel, qua ông Môsê, Ngà i Ä‘Æ°a há» ra khá»i tình trạng sống theo luáºt rừng. Luáºt Môsê là má»™t tiến bá»™ lá»›n trong ná»n luân lý, nhÆ°ng vẫn chỉ là bÆ°á»›c chuẩn bị cho luáºt của Äức Giêsu.
Luáºt má»›i nà y không phá bá», nhÆ°ng kiện toà n luáºt cÅ©.
Kitô hữu không chỉ xét mình theo MÆ°á»i Äiá»u Răn, mà hÆ¡n nữa còn xét mình theo tinh thần Bà i giảng Trên núi. Lá»i của Chúa Giêsu phải là thÆ°á»›c Ä‘o để ta xét mình. Có khi nà o bạn tá»± kiểm dá»±a trên má»™t Ä‘oạn Tin Mừng không?
Äoạn Tin Mừng hôm nay má»i ta nhìn lại miệng và mắt, hai giác quan dá»… được dùng để phạm tá»™i.
Miệng là nÆ¡i phát xuất những lá»i lăng mạ, dối trá. Lá»i nói biểu lá»™ tâm hồn con ngÆ°á»i: lòng có đầy má»›i trà n ra miệng (x.Mt 12,34). Khi đêm vá», nhìn lại những gì mình đã nói, ta thÆ°á»ng thấy có rất Ãt yêu thÆ°Æ¡ng và sá»± tháºt, nhÆ°ng lại đầy ắp cái tôi Ãch ká»·, lá»c lừa.
"Ai không vấp ngã vá» lá»i nói, ấy là ngÆ°á»i hoà n hảo, có khả năng là m chủ được toà n thân (Gc 3,26).
Mắt là cÆ¡ quan tiếp thu thế giá»›i bên ngoà i. Mắt không chỉ là cá»a sổ, mà là cá»a chÃnh của tâm hồn. Các cÆ¡n cám dá»— thÆ°á»ng qua cá»a đó mà đến vá»›i ta.
Mắt thÃch nhìn cái đẹp. Eva nhìn trái cấm, ÄavÃt thấy ngÆ°á»i phụ nữ khá»a thân.
Cái nhìn Ä‘em lại khoái lạc và thổi bùng lên ngá»n lá»a thèm muốn, khiến ngÆ°á»i ta dám là m chuyện trái luân thÆ°á»ng đạo lý.
Chúng ta Ä‘ang bị bao vây trong má»™t thế giá»›i đầy hình ảnh. Tivi, phim ảnh, sách báo, video, thá»i tranh, quảng cáo... tất cả tìm cách lôi cuốn cái nhìn của ta, kÃch thÃch khoái lạc nÆ¡i con mắt và cả thân xác.
Những Ä‘iá»u cao quý và thiêng liêng nhÆ° thân xác, nhÆ° Ä‘á»i sống thầm kÃn vợ chồng lại bị trở thà nh tầm thÆ°á»ng, dung tục. Tình yêu chỉ còn là vá»™i vã chiếm Ä‘oạt thân xác nhau trong cÆ¡n mê say nhất thá»i, chứ không phải là sá»± trân trá»ng hiến dâng chÃnh mình trong má»™t quyết định chÃn chắn và đầy trách nhiệm.
Äức Giêsu nói đến thứ ngoại tình do cái nhìn thèm muốn.
Là m sao tôi giữ được đôi mắt trong suốt của trẻ thơ?
Là m sao để trà tưởng tượng và trà nhớ không bị vẩn đục?
Là m sao để tôi nhìn ngÆ°á»i phụ nữ nhÆ° chị, em của tôi?
Là m sao để chÃnh ngÆ°á»i phụ nữ không tá»± biến mình thà nh đồ chÆ¡i để ngÆ°á»i khác ngắm nghÃa?
Gợi à Chia Sẻ
"Thà nh tháºt thÆ°á»ng thua thiệt", bạn có thấy Ä‘iá»u đó đúng không? Bạn có nghÄ© rằng thà nh tháºt là đức tÃnh ná»n tảng cho má»i tÆ°Æ¡ng quan giữa ngÆ°á»i vá»›i ngÆ°á»i không?
NÆ¡i giá»›i trẻ đã có nhiá»u biểu hiện của sá»± trụy lạc, sa Ä‘á»a. Bởi đâu có những tệ nạn nhÆ° thế? Giá»›i trẻ công giáo đóng góp gì để bầu khà xã há»™i được thanh khiết?
Cầu Nguyện
Lạy Chúa Giêsu, xin biến đổi con,
xin biến đổi con từ từ qua cầu nguyện.
Mỗi lần con thấy Chúa, xin biến đổi ánh mắt con.
Mỗi lần con rước Chúa, xin biến đổi môi miệng con.
Má»—i lần con nghe lá»i Chúa, xin biến đổi tai con.
Xin là m cho khuôn mặt con ngá»i sáng hÆ¡n sau má»—i lần gặp Chúa.
Ước chi má»i ngÆ°á»i thấy nét tÆ°Æ¡i tắn của Chúa trong nụ cÆ°á»i của con, thấy sá»± dịu dà ng của Chúa trong lá»i nói của con.
Thế giá»›i hôm nay không cần những Kitô hữu có bá»™ mặt chán nản và that vá»ng.
Xin cho con biết nhẫn nại và can đảm cùng Ä‘i vá»›i Chúa và vá»›i tha nhân trên những nẻo Ä‘Æ°á»ng gáºp ghá»nh. Amen. [Mục Lục]
4. Sống Ä‘iá»u mình tin – Lm. Jos Tạ Duy Tuyá»n
(TrÃch từ 'Cùng Nhau Suy Niệm')
Má»™t hôm, má»™t ngÆ°á»i có đạo gặp má»™t ngÆ°á»i vô đạo. NgÆ°á»i vô đạo há»i:
- Anh đi đâu v�
- Tôi Ä‘i nhà thá» vá»,
- Bữa nay, nhà thỠgiảng gì?
- Giảng vỠvấn đỠnên thánh.
- Anh đã nên thánh chưa?
Anh có đạo đáp:
- Anh coi cái mặt tôi đây thì đủ biết.
- À để coi thá».
Nói rồi, anh vô đạo tát má»™t cái tháºt mạnh và o mặt anh có đạo. Anh nà y quạu cá», chá»i mắng om sòm.
GiÆ¡ tay giÆ¡ chân đòi đánh lại. NgÆ°á»i vô đạo nói:
- Anh tá»± xÆ°ng là nên thánh, sao còn chá»i mắng và đòi đánh tôi? Anh có đạo nói:
- Tôi nói cái mặt nên thánh, chứ cái miệng, cái tay, cái chân thì chưa nên thánh, nên tao đánh được.
NgÆ°á»i vô đạo nói:
- Ôi tưởng anh nên thánh trá»n vẹn, chứ anh nên thánh ná»a vá»i nhÆ° váºy còn xấu hÆ¡n cả tôi. Xin anh nên thánh trá»n vẹn má»›i là ngÆ°á»i sống đạo.
Có ngÆ°á»i nói rằng tin đạo chứ không tin ngÆ°á»i có đạo. Bởi vì vẫn còn đó những ngÆ°á»i mang danh Ky-tô hữu mà sống thiếu bác ái, thiếu công bình và thiếu tình yêu. Há» Ä‘i lá»… nhÆ°ng không dám sống thánh lá»… trong cuá»™c Ä‘á»i của há». Há» có đạo nhÆ°ng hà nh Ä‘á»™ng của há» lại ngược vá»›i giáo huấn của Chúa. Há» có đạo nhÆ°ng há» vẫn sống rối vợ rối chồng, vẫn chồng chung vợ chạ, vẫn lăng nhăng, vẫn ngoại tình... Há» vẫn đến nhà thá» nhÆ°ng vẫn trá»™m cắp gian tham, vẫn ăn gian nối dối, vẫn buôn bán lÆ°á»ng gạt... Há» mang danh Chúa Ky-tô nhÆ°ng lại sợ hy sinh, sợ trách nhiệm và trốn tránh bổn pháºn vá»›i gia đình và giáo há»™i.
Lá»i Chúa hôm nay má»i gá»i chúng ta hãy sống theo tinh thần phúc âm. Hãy ăn ở ngay là nh. Hãy là m việc thiện. Hãy từ bá» những tÃnh hÆ° nết xấu, những Ä‘am mê tá»™i lá»—i. Äừng có đạo mà sống xa rá»i tình nghÄ©a vá»›i anh em, xa rá»i tình nghÄ©a vá»›i Chúa. Äạo không dừng lại ở việc tuân giữ Ä‘iá»u nà y Ä‘iá»u kia mà còn thể hiện tình liên Ä‘á»›i, sá»± chia sẻ, cảm thông vá»›i anh em. Äạo được quy chiếu và o lòng mến. Mến Chúa thì phải yêu mến anh em. Tình yêu đó đòi há»i phải sống hiệp thông vá»›i nhau trong yêu thÆ°Æ¡ng và tha thứ. Tình yêu đó đòi há»i tránh xa những mâu thuẫn, những ghen ghét, giáºn há»n. Chúa còn coi trá»ng sá»± hoà giải vá»›i nhau hÆ¡n cả việc đến dâng của lá»…. Vì khi "anh em sắp dâng lá»… váºt trÆ°á»›c bà n thá» mà sá»±c nhá»› có ngÆ°á»i Ä‘ang bất bình vá»›i anh, thì hãy bá» của lá»… mà đi là m hoà trÆ°á»›c đã rồi hãy trở lại mà dâng lá»…".
Nhìn và o thế giá»›i hôm nay đó là má»™t thế giá»›i đầy bạo lá»±c. Con ngÆ°á»i không cần lý lẽ. NgÆ°á»i ta có thể dùng quyá»n để bẻ cong công lý. NgÆ°á»i ta dùng sức mạnh để đè bẹp tá»± do và xâm phạm quyá»n sống của tha nhân. Vâng, giữa má»™t thế giá»›i mà sá»± thù háºn luôn đòi loại trừ nhau bằng bạo lá»±c, bằng gÆ°Æ¡m Ä‘ao. Giữa má»™t thế giá»›i mà lòng nhân đã đánh mất chỉ còn sá»± giả hình, hay nhẹ hÆ¡n là mạnh ai nấy lo, sống thiếu tình liên Ä‘á»›i vá»›i nhau. NgÆ°á»i kytô hữu cần phải thể hiện cho ngÆ°á»i ta thấy lòng bao dung và tha thứ vẫn còn tồn tại trên trần gian. Vì Chúa chúng ta vẫn có thể là m Ä‘iá»u ấy. Vì Chúa chúng ta hãy nhịn nhục lẫn nhau. Vì Chúa chúng ta hãy tha thứ cho nhau. Vì Chúa chúng ta hãy "chÃn bá» là m mÆ°á»i", sống vị tha và bác ái vá»›i nhau.
Nguyện xin Chúa là Äấng đã tha thứ cho má»i tá»™i khiên của nhân loại xin cÅ©ng tha thứ cho những yếu Ä‘uối của chúng ta, và xin Ngà i giúp chúng ta cÅ©ng biết sống tha thứ và hoà giải vá»›i nhau. Amen. [Mục Lục]
(Suy niệm của Lm Inhaxiô Nguyá»…n Văn Äức)
ChÆ°Æ¡ng 5,6,7 của Tin Mừng Matthêu nói vỠđức công chÃnh của ngÆ°á»i môn đệ vá»›i hai ná»™i dung chÃnh: Tin, cầu nguyện và thể hiện niá»m tin ấy trong Ä‘á»i sống thá»±c hà nh luân lý hằng ngà y.
Qua bà i Tin Mừng hôm nay, Chúa Giêsu dạy các môn đệ thá»±c hà nh niá»m tin bằng cách: đừng giáºn ghét. Chúa dạy nhÆ° váºy có khả thi không? Bởi vì trên Ä‘á»i nà y, dù má»™t ngÆ°á»i hiá»n là nh đến mấy cÅ©ng không tránh khá»i đôi lần nổi giáºn. ChÃnh Chúa Giêsu cÅ©ng đã nổi giáºn vá»›i những ngÆ°á»i buôn bán trong Äá»n thá» kia mà !
ThÆ°a, giáºn thì được nhÆ°ng đừng ghét! Nói cách khác, chúng ta không chấp nháºn tá»™i lá»—i nhÆ°ng chúng ta không ghét ngÆ°á»i tá»™i lá»—i; ghét có nghÄ©a là loại trừ há». Äến nhÆ° nhạc sÄ© Phạm Duy mà còn hát: kẻ thù ta đâu phải là ngÆ°á»i, giết ngÆ°á»i Ä‘i thì ta ở vá»›i ai?
Chúa Giêsu tố cáo tá»™i lá»—i nhÆ°ng lại thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i tá»™i lá»—i và thÆ°á»ng đứng vá» há» trÆ°á»›c sá»± chỉ trÃch của những ngÆ°á»i tá»± cho mình là ngÆ°á»i công chÃnh:"bá»n Ä‘Ä© Ä‘iếm và tá»™i lá»—i sẽ vao nÆ°á»›c Trá»i trÆ°á»›c các ngÆ°Æ¡i". (Mt 21,32). Chúa Giêsu không chỉ nói đến sá»± giáºn dữ mà Ngà i còn muốn phải là m hòa trÆ°á»›c khi thể hiện niá»m tin Chúa khi dâng lá»… và cầu nguyện. (Mt 5,23-24)
Chúng ta biết giáºn là má»™t trong thất tình: há»·, ná»™, ái, ố, ai, lạc, dục thuá»™c vá» bản tÃnh con ngÆ°á»i.Giáºn là tức. Khi giáºn thÆ°á»ng mất khôn và nói quá lá»i. Tức ai thì nói cho đã tức nhÆ°ng sau đó lại hối háºn. CÅ©ng có lúc hối háºn thì đã muá»™n rồi. Váºy trong thá»±c tế, má»™t ngÆ°á»i nóng tÃnh, hay giáºn (nhÆ° Phêrô, nóng lên, liá»n chém đứt tai tên đầy tá»› Thầy cả thượng phẩm) có thể chừa hay từ bá» tÃnh nóng giáºn của mình không?
Từ bá» hẳn thì không,vì nó thuá»™c bản chất con ngÆ°á»i, nhÆ°ng là m chủ được nó thì có thể. Má»™t ngÆ°á»i biết mình nóng tÃnh, nên thÆ°á»ng ngà y táºp sống tha thứ, táºp sống dịu dà ng, vui vẻ vá»›i má»i ngÆ°á»i; từ từ ngÆ°á»i đó sẽ là m chủ được những cÆ¡n nóng giáºn của mình.
Váºy lá»i Chúa dạy hôm nay: đừng giáºn ghét, thì ta phải hiểu rằng: ta không được ghét ai, nghÄ©a là loại trừ há», đó là điá»u trái vá»›i đức thÆ°Æ¡ng yêu, nhÆ°ng đồng thá»i ta cÅ©ng phải táºp là m chủ nhÆ°ng cÆ¡n nóng giáºn của mình. Việc đó có thể là m được vá»›i Æ¡n Chúa và nhất là vá»›i Ä‘á»i sống cầu nguyện, vì đó là cách thức chúng ta dá»… nâng tâm hồn lên vá»›i Chúa để Ngà i thanh luyện tâm hồn chúng ta thuá»™c vá» Chúa và gần gÅ©i vá»›i tha nhân hÆ¡n. [Mục Lục]
(Suy niệm của Lm Antôn Nguyễn Văn Tiếng)
"Các con hãy nên hoà n thiện, nhÆ° Cha các con trên trá»i là Äấng hoà n thiện" (Mt.5,48).
Äó là mục Ä‘Ãch cuối cùng của Chúa Giêsu, nâng con ngÆ°á»i lên "hoà n thiện" để trở vỠđịa vị cao cả Ä‘Ãch thá»±c của con ngÆ°á»i là "là m con Thiên Chúa", Äấng là Cha trên trá»i - Äấng hoà n thiện.
NhÆ°ng con Ä‘Æ°á»ng nà o dẫn con ngÆ°á»i đến hoà n thiện?
Luáºt trần gian
Má»™t ngÆ°á»i phụ nữ ngoại đạo có má»™t đứa con gái yêu má»™t chà ng trai Công Giáo. Nhiá»u ngÆ°á»i trong thân tá»™c của bà không đồng ý, vì há» Ä‘á»u là những tÃn đồ ngoan đạo của tôn giáo mà há» Ä‘ang theo. Chà ng trai chỉ cÆ°á»›i cô gái nếu cô gái cùng chung niá»m tin vá»›i mình. Cô gái cÅ©ng mến má»™ đạo Công giáo và muốn và o đạo. Sá»± quyết định cuối cùng là của ngÆ°á»i mẹ. Bà nói: "Tôi đồng ý cho con tôi và o đạo Công giáo. Tôi muốn nó láºp gia đình vá»›i má»™t ngÆ°á»i có Äạo. Äạo nà o cÅ©ng được, miá»…n đừng vô đạo thôi".
Từ "vô đạo" ở đây, có lẽ theo ý bà , là "không có đạo", "không theo má»™t tôn giáo nà o". Chứ còn từ "vô đạo" mà nói chung chung, thì nghe nặng lắm. Thà dụ ngÆ°á»i ta nói: tên ấy là quân vô đạo. Vì theo cách hiểu thông thÆ°á»ng, đạo là "phép tắt đối xá» trong xã há»™i, ai cÅ©ng phải biết và phải tuân thủ, giữ gìn: đạo là m ngÆ°á»i, ăn ở sao cho phải đạo, đạo vợ chồng" (Äại từ Ä‘iển Tiếng Việt, Nguyá»…n NhÆ° à chủ biên).
Vì không phải ai cÅ©ng sống theo "đạo là m ngÆ°á»i", nên con ngÆ°á»i phải đặt ra bá»™ luáºt rõ rà ng, minh bạch để ngÆ°á»i ta tuân giữ và thưởng phạt khi cần thiết. Luáºt, do đó, nó chứa Ä‘á»±ng "đạo lý con ngÆ°á»i", nhÆ° "kim chỉ nam" để con ngÆ°á»i sống cho ra ngÆ°á»i, sống đúng đạo là m ngÆ°á»i.
NhÆ°ng, "Luáºt trần gian" có giá»›i hạn của nó. Lòng tham, sá»± yếu Ä‘uối, cùng vá»›i khát vá»ng vô bá» bến, con ngÆ°á»i không thể sống tốt chỉ vá»›i những luáºt lệ trên giấy trắng má»±c Ä‘en đó. NgÆ°á»i ta có thể lòn lách để trách né luáºt lệ, và có khi dùng chÃnh luáºt lệ đó để bảo vệ sá»± an toà n cho mình và sống lạnh lùng đối vá»›i tha nhân.
Luáºt Thiên Chúa theo cách giảng dạy của trần gian
Thiên Chúa yêu thÆ°Æ¡ng con ngÆ°á»i và muốn con ngÆ°á»i trở vỠđịa vị nguyên thủy của mình là "là m con Thiên Chúa". Thiên Chúa giáo huấn cho con ngÆ°á»i má»™t cách tiệm tiến theo dòng Lịch Sá» Cứu Äá»™, và Ngà i muốn con ngÆ°á»i được sống thăng hoa và ngà y má»™t trở nên thánh thiện vá»›i giáo huấn của Ngà i qua các ngôn sứ, mà đỉnh cao trong Cá»±u Ước là MÆ°á»i Äiá»u Răn được truyá»n qua Môsê trên núi Si-nai.
NhÆ°ng, Giá»›i Luáºt Thiên Chúa cÅ©ng bị giá»›i hạn qua cách suy nghÄ©, cách diá»…n tả, và cách sống của con ngÆ°á»i.
Toà n bá»™ "Lá» luáºt", trong sách Luáºt Do Thái, được rút và diá»…n nghÄ©a từ Cá»±u Ước, gồm 613 Ä‘iá»u luáºt, trong đó Ä‘iá»u cấm là 365, còn Ä‘iá»u phải là m là 248, không tÃnh những Ä‘iá»u luáºt phụ. Thoáng nhìn qua, có vẻ nhÆ° rất minh bạch. Luáºt có hai loại "khinh luáºt", và "trá»ng luáºt", khinh luáºt thì bị phạt, còn trá»ng luáºt thì phải bị tá» hình.
NhÆ°ng, tuy dù là "Luáºt Thiên Chúa", phà m nhân đã cắt nghÄ©a theo cách hiểu và ý muốn của con ngÆ°á»i, nên Luáºt Thiên Chúa đã thà nh ra gánh nặng và phÆ°Æ¡ng tiện trục lợi cho con ngÆ°á»i.
"Há» bó những gánh nặng mà chất lên vai ngÆ°á»i ta, nhÆ°ng chÃnh há» thì lại không buồn Ä‘á»™ng ngón tay và o" (Mt. 23,4).
"Ai chỉ bà n thá» mà thá», thì có thá» cÅ©ng nhÆ° không, còn ai chỉ và ng trong Äá»n Thá» mà thá», thì bị rà ng buá»™c" (Mt. 13,18).
"Thiên Chúa dạy: NgÆ°Æ¡i hãy thá» kÃnh cha mẹ ; kẻ nà o nguyá»n rủa cha mẹ, thì phải bị xá» tá». Còn các ông, các ông lại bảo: 'Ai nói vá»›i cha mẹ rằng: những gì con có để giúp cha mẹ, Ä‘á»u là lá»… phẩm dâng cho Chúa rồi, thì ngÆ°á»i ấy không phải thá» cha kÃnh mẹ nữa'. NhÆ° thế các ông dá»±a và truyá»n thống của các ông mà hủy bá» lá»i Thiên Chúa." (Mt. 15,4).
Lá»i Thiên Chúa không được hiểu đúng và là m đúng, vì không có sá»± chân tháºt trong lòng ngÆ°á»i. NhÆ°ng là m sao có sá»± chân tháºt khi con ngÆ°á»i không có Tình Yêu Chân Tháºt đối vá»›i Thiên Chúa?
Cuối cùng, lối sống đạo đức giả của những ngÆ°á»i có trách nhiệm giảng dạy phân phát Lá»i Chúa đã biến đổi Lá»i Chúa thà nh thứ "Giá»›i luáºt phà m nhân" phục vụ cho quyá»n lợi riêng há».
"Những kẻ đạo đức giả kia, ngôn sứ Isaia tháºt đã nói tiên tri rất đúng vá» các ông rằng: 'Dân nà y tôn kÃnh Ta bằng môi miệng, còn lòng chúng thì lại xa Ta. Chúng có thá» phượng Ta thì cÅ©ng vô Ãch, vì giáo lý chúng giảng dạy chỉ là giá»›i luáºt phà m nhân" (Mt.15,7).
Luáºt Thiên Chúa theo cách giảng dạy của Chúa Giêsu
"ThÆ°a Thầy, trong lá» luáºt, Ä‘iá»u răn nà o trá»ng nhất?"
Chúa Giêsu đã trả lá»i ngay ông tiến sÄ© luáºt há»i Ngà i câu há»i đó: "NgÆ°Æ¡i hãy yêu mến Chúa là Thiên Chúa của ngÆ°Æ¡i hết lòng, hết linh hồn và hết trà khôn ngÆ°Æ¡i. Äó là giá»›i răn thứ nhất và trá»ng nhất" (Änl.6,5).
NghÄ©a là , Luáºt Thiên Chúa còn đó ! Äúng nhÆ° lá»i Ngà i đã khẳng định: "Anh em đừng tưởng Thầy đến để bãi bá» luáºt Môsê hoặc giáo huấn của các ngôn sứ. Thầy đến không phải để bãi bá», nhÆ°ng là để kiện toà n. Vì, Thầy bảo tháºt anh em, trÆ°á»›c khi trá»i đất qua Ä‘i, và cho đến khi má»i sá»± được hoà n thà nh, thì má»™t chấm má»™t phết trong sách luáºt cÅ©ng không thể bá» Ä‘i được" (Mt5,17-18).
Chúa Giêsu đến, nhÆ° Ngà i đã nói, là để kiện toà n lá» luáºt.
"Kiện toà n" ở đây không phải là để "đánh bóng" Lá»i Chúa theo ngôn ngữ loà i ngÆ°á»i, mà giúp con ngÆ°á»i mở rá»™ng lòng ra để biết đón nháºn và sống Lá»i Chúa đúng theo thánh ý Chúa hÆ¡n. "Ta sẽ ban tặng các con má»™t trái tim má»›i, Ta sẽ đặt và o lòng các con má»™t tinh thần má»›i, Ta sẽ lấy trái tim chai đá ra khá»i lòng các con, và ban tặng các con má»™t trái tim bằng thịt biết yêu thÆ°Æ¡ng. Ta sẽ đặt Thần Khà của Ta và o lòng các con để là m cho các con theo đúng luáºt của Ta" (Ez.36,23-27).
"Trái tim mới" ấy, trái tim "biết yêu thương" ấy, là trái tim theo mẫu mực "Trái Tim Giêsu".
Vì không có "tình yêu" nà o như "Tình Yêu Giêsu". Không có trái tim nà o như "Thánh Tâm Giêsu".
Vì chỉ có "Trái tim Giêsu" má»›i yêu Chúa Cha đến mức vâng phục trá»n vẹn thánh ý Thiên Chúa.
"Lạy Cha, nếu Cha muốn, xin tha cho con khá»i uống chén nà y. Tuy váºy, xin đừng theo ý con, mà theo ý Cha" (Lc.22,42).
Vì chỉ có "Trái Tim Giêsu" má»›i yêu con ngÆ°á»i đến hiến mạng vì con ngÆ°á»i. "Không có tình yêu nà o cao cả hÆ¡n tình yêu của ngÆ°á»i hiến mạng sống vì bạn hữu mình" (Ga.15,13).
"Tình yêu Giêsu" là tình yêu giao hòa giữa con ngÆ°á»i và Thiên Chúa, giữa con ngÆ°á»i vá»›i nhau. Là Hiến Lá»… Tình Yêu con ngÆ°á»i dâng lên Thiên Chúa và là Lá»… Váºt Tình Yêu con ngÆ°á»i trao tặng nhau.
"Váºy, nếu khi anh sắp dâng lá»… váºt trÆ°á»›c bà n thá», mà sá»±c nhá»› có ngÆ°á»i anh em Ä‘ang có chuyện bất bình vá»›i anh, thì hãy để của lá»… lại đó trÆ°á»›c bà n thá», Ä‘i là m hoà vá»›i ngÆ°á»i anh em ấy đã, rồi trở lại dâng lá»… váºt của mình." (Mt.5,23-24).
Và , tất cả Ä‘á»u bắt đầu từ "má»™t Tình Yêu". "Yêu nhÆ° Giêsu".
Khởi nguồn là Tình Yêu con ngÆ°á»i đối vá»›i Thiên Chúa. Má»™t tình yêu sâu Ä‘áºm vượt trên tất cả. Phải có má»™t tình yêu nhÆ° thế, con ngÆ°á»i má»›i có thể yêu tha nhân đến quên mình, khi nháºn ra hình ảnh Thiên Chúa nÆ¡i anh em mình.
"NhÆ°ng Ä‘iá»u răn thứ hai cÅ©ng giống nhÆ° Ä‘iá»u răn ấy, là ngÆ°Æ¡i hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ khác nhÆ° chÃnh mình ngÆ°Æ¡i" (Lv.19,18).
"Ta mình trần, các ngÆ°Æ¡i đã cho mặc. Ta Ä‘au yếu các ngÆ°Æ¡i đã đến thăm,Ta bị tù đầy các ngÆ°Æ¡i đã đến vá»›i Ta... Những gì các ngÆ°Æ¡i là m cho má»™t trong các anh em bé má»n của Ta, là các ngÆ°Æ¡i đã là m cho chÃnh Ta váºy" (Mt.25,36).
Äiệp ngữ "Anh em đã nghe Luáºt dạy rằng... Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết" được láºp Ä‘i láºp lại nhiá»u lần, cho thấy sá»± dứt khoát và quyá»n năng của Chúa Kitô trên Lá» Luáºt.
"Ngà y Sabát được tạo nên cho con ngÆ°á»i, chứ không phải con ngÆ°á»i cho ngà y Sabát. Bởi đó, Con NgÆ°á»i là m chủ luôn cả ngà y Sabát." (Mc.2,27-28).
Lá» Luáºt sẽ được kiện toà n nhá» lòng ngÆ°á»i thăng tiến, nhÆ°ng xem ra, con ngÆ°á»i vì tá»™i lá»—i, tham vá»ng và tÆ° lợi, đã là m Lá» Luáºt trở nên thứ ách nặng ná», nó chỉ còn là thứ trang Ä‘iểm bá» ngoà i cho má»™t ná»n đạo đức giả tạo và trên Ä‘Ã băng hoại. ChÃnh vì thế, Chúa Giêsu đã lÆ°u ý các môn đệ của Ngà i, cÅ©ng chÃnh là giáo huấn chúng ta: "Nếu anh em không ăn ở công chÃnh hÆ¡n các kinh sÆ° và nhóm Pharisêu, thì anh em sẽ chẳng và o NÆ°á»›c Trá»i".
"Há» Ä‘eo những há»™p kinh tháºt lá»›n, mang những tua áo tháºt dà i" (Mt.23,5).
"NgÆ°á»i Pharisêu đứng riêng má»™t mình, cầu nguyện rằng: 'Lạy Thiên Chúa, xin tạ Æ¡n Chúa, vì con không nhÆ° bao kẻ khác: tham lam, bất chÃnh, ngoại tình, hoặc nhÆ° tên thu thuế kia. Con ăn chay má»—i tuần hai lần, con dâng cho Chúa má»™t phần mÆ°á»i thu nháºp của con" (Lc.18,11).
Äiệp ngữ "Anh em đã nghe Luáºt dạy rằng... Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết..." được láºp Ä‘i láºp lại nhiá»u lần, cho thấy rõ khoảng cách mức Ä‘á»™ thăng tiến mà Chúa đòi há»i nÆ¡i con ngÆ°á»i để Luáºt Chúa được kiện toà n sánh vá»›i cách con ngÆ°á»i Ä‘ang "tuân giữ Luáºt Chúa" còn rất xa.
Má»™t tên xã há»™i Ä‘en tìm được má»™t tình yêu chân chÃnh, anh quay lại nẻo thiện lÆ°Æ¡ng, hòa nháºp và o xã há»™i, và sống hạnh phúc Ä‘á»i thÆ°á»ng. Anh có vợ đẹp, con ngoan. Anh chạy xe lôi, cuá»™c sống vừa đủ, có phần vất vả, nhÆ°ng anh cảm thấy thanh thản tâm hồn và bằng lòng vá»›i cuá»™c sống hiện tại. Má»™t ngà y kia, má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông mang kÃnh râm gá»i xe anh. Khi xe chạy đến má»™t Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng vắng, khách bảo dừng lại. NgÆ°á»i khách bất ngá» rút súng chÄ©a thẳng và o anh. Hắn kể tá»™i anh khi anh còn thuở giang hồ. Anh quỳ xuống xin tha. Anh xin lá»—i vì nợ giang hồ, nhÆ°ng anh xin cho anh được sống để nuôi vợ con. Má»™t tiếng nổ khô khan. Anh nằm xuống cùng vá»›i Æ°á»›c mÆ¡ hoà n lÆ°Æ¡ng không trá»n.
Sá»± "sòng phẳng" và "công bình" kiểu con ngÆ°á»i hiểu và mong muốn không thể giúp con ngÆ°á»i hoà n thiện được.
"Anh em đã nghe Luáºt dạy ' Mắt Ä‘á»n mắt, răng Ä‘á»n răng'. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: đừng chống cá»± ngÆ°á»i ác, trái lại, nếu bị ai vả má bên phải, thì hãy giÆ¡ cả má bên trái ra nữa" (Mt.5,38).
Hoà n Thiện theo Gương Chúa Giêsu
Cuối cùng, chỉ có Tình Yêu - và Tình Yêu nhÆ° Äức Kitô - má»›i nâng con ngÆ°á»i lên đỉnh "hoà n thiện". Chỉ có Tình Yêu nhÆ° Äức Kitô má»›i giúp con ngÆ°á»i có thể sống vá»›i Lá» Luáºt kiện toà n mà thánh ý Thiên Chúa mong muốn qua Giáo Huấn Chúa Giêsu.
Chúa Giêsu, Äấng Cứu Thế, Ngà i đến để kiện toà n Lá» Luáºt.
Kiện toà n Lá» Luáºt để con ngÆ°á»i được trở nên hoà n thiện,
Hoà n thiện theo gÆ°Æ¡ng của Ngà i – Äức Kitô,
"Ta là Ãnh sáng thế gian" (Ga.8,12).
"Thầy là ÄÆ°á»ng, là Sá»± Tháºt và là Sá»± Sống"(Ga.14,6).
và hoà n thiện nhÆ° "Cha trên trá»i", là Äấng hoà n thiện.
Lạy Chúa,
Xin cho con được trở nên hoà n thiện,
nhá» bá»n lòng vững chÃ,
bÆ°á»›c Ä‘i theo con Ä‘Æ°á»ng Tháºp Giá Äức Kitô. Amen. [Mục Lục]
7. Luáºt lệ: giữ trá»n hay là m nên trá»n?
(Suy niệm của Lm Gioan Nguyễn Văn Ty)
Äối vá»›i ngÆ°á»i Do Thái, Lá» luáºt có tầm quan trá»ng số má»™t. Thái Ä‘á»™ trÆ°á»›c lá» luáºt chÃnh là khuôn và ng thÆ°á»›c ngá»c để đánh giá má»™t con ngÆ°á»i. Äức Giêsu cÅ©ng được các đồng bà o NgÆ°á»i đánh giá và chấp nháºn dá»±a trên tiên chuẩn nà y; vì thế mà NgÆ°á»i lên tiếng tuyên bố: "Thầy đến không phải để bãi bá», nhÆ°ng là để kiện toà n" lá» luáºt.
Không ai có quyá»n bãi bá» luáºt lệ, trừ chÃnh vị ra luáºt hay nhà láºp luáºt. Trong Ãt-ra-en, chỉ mình Äức Chúa Gia-vê có quyá»n nà y; ngay cả Môsê cÅ©ng không, vì ông chỉ là ngÆ°á»i truyá»n đạt cho dầu luáºt có mang tên ông. Luáºt nà y cÅ©ng không cần được ai kiện toà n vì nó đã hoà n hảo; có chăng chỉ là giải thÃch và đó là bổn pháºn dà nh riêng cho các luáºt sÄ©. Hiểu nhÆ° thế thì lá»i công bố của Äức Giêsu có thể bị coi là lá»™ng ngôn, vì không ai có quyá»n bãi bá» cÅ©ng nhÆ° không ai được phép 'kiện toà n' - sá»a chữa bá»™ luáºt Môsê đã truyá»n lại.
Thông thÆ°á»ng thì ngÆ°á»i ta sẽ coi nhÆ° phá luáºt những kẻ không cặn kẽ tuân giữ lá» luáºt. Rõ rà ng nhóm Biệt Phái và luáºt sÄ© đã nháºn xét Äức Giêsu là nhÆ° thế, do đó đã liệt NgÆ°á»i và o hạng tá»™i lá»—i, vì cho rằng NgÆ°á»i có thái Ä‘á»™ coi thÆ°á»ng, bất tuân luáºt thánh, cụ thể trong việc giữ ngà y Sa-bát và các nghi thức tẩy rá»a.
Vá» phần Äức Giêsu, NgÆ°á»i luôn khảng định việc căn kẽ giữ luáºt là cần thiết "má»™t chấm má»™t phết trong lá» luáºt cÅ©ng sẽ không qua Ä‘i, cho đến khi má»i sá»± được hoà n thà nh". Các môn đệ hiểu rõ Ä‘iá»u đó cho nên sau nà y, kể cả khi Äức Giêsu đã vá» trá»i, há» vẫn tuân giữ căn kẽ má»i lá» luáºt Môsê. Các tông đồ còn muốn má»i tÃn hữu (nhất là các ngÆ°á»i gốc Do Thái giáo) phải tiếp tục giữ trá»n luáºt pháp theo lá»i Chúa dạy: "Ai bãi bá» dù chỉ là má»™t trong những Ä‘iá»u răn nhá» nhất ấy, và dạy ngÆ°á»i ta là m nhÆ° thế, thì sẽ bị gá»i là kẻ nhá» nhất trong NÆ°á»›c Trá»i". Tuy nhiên, sứ mạng Ä‘Ãch thá»±c của Äức Giêsu không nhằm kêu gá»i dân chúng giữ luáºt. Äiá»u nà y đã được các Pharisêu, các luáºt sÄ©... và Gioan Tiá»n hô là m bằng nhiá»u cách. NgÆ°á»i khảng định: "Thầy đến... để kiện toà n luáºt Môsê!" Và không chỉ NgÆ°á»i, mà bất cứ kẻ nà o tin và o NgÆ°á»i cÅ©ng phải kiện toà n lá» luáºt nhÆ° thế: "Nếu anh em không ăn ở công chÃnh hÆ¡n các kinh sÆ° và ngÆ°á»i Pharisêu, thì sẽ chẳng được và i NÆ°á»›c Trá»i". Tác giả Matthêu thẳng thắn muốn các tÃn hữu gốc Do Thái (đối tượng chÃnh của sách Tin Mừng ông viết) phải hiểu rằng: Äức Giêsu và các lá»i NgÆ°á»i dạy tuy không chống lại nhÆ°ng cao trá»ng hÆ¡n luáºt Môsê rất nhiá»u, "Luáºt xÆ°a dạy rằng.... Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết..." Thế thì ta phải hiểu Ä‘iá»u các khảng định nà y theo ý nghÄ©a nà o?
TrÆ°á»›c hết ở đây ta không được hiểu Äức Giêsu tá»± giá»›i thiệu mình là má»™t nhà láºp pháp má»›i (legislator novus), theo nghÄ©a giao Æ°á»›c má»›i thì đòi phải tuân giữ luáºt má»›i, cÅ©ng nhÆ° giao Æ°á»›c cÅ© phải tuân giữ luáºt cÅ© của Môsê. Không! Giêsu không phải là ngÆ°á»i là m luáºt, nhÆ°ng là ngÆ°á»i là m cho má»i luáºt được nên trá»n. Không có NgÆ°á»i, luáºt lệ cho dầu có thể là rất tốt, rất hoà n chỉnh, vẫn chÆ°a có thể được coi là trá»n; và duy nhất chỉ má»™t mình NgÆ°á»i má»›i là m được Ä‘iá»u đó. Ai tin và o Äức Giêsu, đặc biệt qua biến cố tá» nạn và phục sinh của NgÆ°á»i, Ä‘á»u có khả năng kiện toà n, hay là m cho nên trá»n bất kỳ luáºt lệ nà o há» nắm giữ (dầu là luáºt dân sá»± bất toà n hay luáºt tôn giáo thánh thiện). Lòng thÆ°Æ¡ng xót, từ ái cứu Ä‘á»™ của Thiên Chúa, mà Äức Giêsu mạc khải, má»›i là ná»n tảng duy nhất để canh tân và kiện toà n má»i thứ luáºt lệ. Chỉ cần nhìn và o các trÆ°á»ng hợp được nêu trong bà i Tin Mừng: không giết ngÆ°á»i, không ngoại tình, ly dị, thá» gian dối... ta má»›i thấy chỉ Tin Mừng tình yêu Thiên Chúa má»›i có thể kiện toà n và là m cho chúng được nên trá»n tá»›i thế. Sá»± nên trá»n nà y chắc chắn không hệ tại ở luáºt pháp hoà n hảo hÆ¡n hay kém, nhÆ°ng hệ tại ở thái Ä‘á»™ bình an và tá»± do ta có khi nắm giữ các lá» luáºt đó, trong tÆ° thế của má»™t ngÆ°á»i con được Chúa Cha yêu thÆ°Æ¡ng. Không tin tuyệt đối và o tình yêu cứu Ä‘á»™ của Thiên Chúa nÆ¡i Äức Kitô Giêsu, ta sẽ không bao giá» có được thái Ä‘á»™ nà y, và đương nhiên sẽ thấy khó có thể chấp nháºn các đòi há»i của luáºt pháp, kể cả những lá» luáºt hoà n thiện và cao đẹp nhất.
Phaolô biết rõ hÆ¡n ai hết sá»± cao đẹp của luáºt Môsê, nhÆ°ng cÅ©ng chÃnh vì thế mà ông cà ng xác tÃn hÆ¡n ai hết vá» giá»›i hạn của nó so vá»›i Tin Mừng. Trong chÆ°Æ¡ng 3 thÆ° gởi giáo Ä‘oà n Ga-lát ông lấy hình ảnh ngÆ°á»i giám há»™ để chỉ luáºt Môsê rất thánh thiện (và bất cứ luáºt lệ nà o khác, kể cả luáºt Há»™i Thánh), và hình ảnh con cái tá»± do để chỉ sá»± 'kiện toà n - nên trá»n' của niá»m tin và o Äức Kitô Giêsu. Tôi thiết nghÄ© ông quả đã nắm bắt rõ vấn Ä‘á»: "Khi đức tin đến, thì chúng ta không còn ở dÆ°á»›i quyá»n giám há»™ nữa... vì tất cả anh em Ä‘á»u là con cái Thiên Chúa..." (Gl 3,25-26)
Ôi, niá»m tin Kitô hữu và o tình yêu Thiên Chúa nhân ái thứ tha có khả năng nâng chúng ta lên cao biết mấy, vượt xa sá»± kiểm tá»a của luáºt pháp, cÅ©ng nhÆ° má»i lo lắng sợ hãi của thưởng phạt nghiêm minh!
Trong tÆ° cách là công dân Việt Nam, là Kitô hữu, là tu sÄ© - linh mục... con phải khoác lên mình biết bao nhiêu thứ luáºt lệ. Con thâm tÃn má»™t Ä‘iá»u rằng không má»™t luáºt lệ nà o trong số đó tá»± nó có thể cứu thoát được con. Lạy Chúa từ nhân! Xin cho con được nhÆ° Phaolô xác tÃn rằng: chỉ có niá»m tin và o Chúa cứu Ä‘á»™ và từ nhân má»›i giúp con là m cho các luáºt trên được nên trá»n, đồng thá»i biến con thà nh con cái tá»± do Ä‘Ãch thá»±c của Cha trên trá»i. A-men [Mục Lục]
8. Từ lá» luáºt tá»›i lÆ°Æ¡ng tâm.
(TrÃch trong 'LÆ°Æ¡ng Thá»±c Ngà y Chúa Nháºt')
Chúa không đến huá»· bá» Lá» Luáºt nhÆ°ng kiện toà n Lá» Luáºt. Mấy ngÆ°á»i tá»›i nói chuyện vá»›i Chúa, xem Lá» Luáºt là 1 má»› những mẹnh lệnh để Ä‘iá»u chÃnh tráºt tá»± bên ngoà i trong lối sống của há». Chúa Giêsu Ä‘i thẳng và o nguồn ngá»n, và o đáy lòng và lÆ°Æ¡ng tâm, nÆ¡i xảy ra Ä‘Ãch thá»±c mối liên hệ của con ngÆ°á»i vá»›i Thiên Chúa. Lá» Luáºt vẫn có giá trị trong những mệnh lệnh của nó nhằm quy định tráºt tá»±, luân lý, song Chúa Giêsu nói: nhÆ° thế chÆ°a đủ còn phải đánh giá hà nh Ä‘á»™ng ngay từ ngá»n nguồn của nó, bởi lẽ hà nh Ä‘á»™ng bên ngoà i chỉ là phát hiện cụ thể của má»™t thá»±c tại bên trong, và chÃnh là ở trong cõi lòng sâu kÃn mà được quyết định cuá»™c tranh luáºn giữa thiện và cá. Giá trị luân lý của hà nh vi ta không nằm ở vẻ bên ngoà i của chúng, nhÆ°ng ở những quyết định riêng tÆ° dẫn Ä‘Æ°a tá»›i chúng. HÆ¡n nữa, Äức Kitô nói rằng má»™t Æ°á»›c muốn được chấp nháºn cách ý thức đã đủ để thẩm định ta là tốt hay xấu, dù không được diá»…n tả ra bằng hà nh Ä‘á»™ng cÅ©ng thế. Chúa Giêsu đến hoà n thà nh Lá» Luáºt theo nghÄ©a nà y là NgÆ°á»i ná»›i rá»™ng nó tá»›i thế giá»›i lÆ°Æ¡ng tâm. Từ má»™t luáºt hà nh Ä‘á»™ng, nó trở thà nh má»™t câu há»i đặt ra cho con ngÆ°á»i ná»™i tâm có trách nhiệm trÆ°á»›c mặt mình và Thiên Chúa. Phúc Âm hôm nay nêu cho ta thấy ba tá»· dụ:
1) Chá»› giết ngÆ°á»i. NgÆ°á»i ta giết ngÆ°á»i vì thù oán, căm há»n. Chúa Giêsu phán: Ä‘á»u xấu, đó không những là oán ghét, và còn là những gì Thiên Chúa không thể chấp nháºn. Chúa loại trừ lòng thù oán và cả má»™t loạt tâm tình gần nhÆ° thế: nóng giáºn, cố tình giữ ác cảm, mắng nhiếc, hiá»m khÃch v.v...
Äó là những tâm tình là m đầu giây mối nhợ cho tá»™i giết ngÆ°á»i. Tá»™i sát nhân bị luáºt lệ luáºn phạt, tâm tình bên trong bị Thiên Chúa thẩm xét.
2) Chá»› ngoại tình. Äiá»u răn nà y nhằm bảo vệ phẩm giá của hôn nhân và gia đình. Song ý nghÄ©a nó Ä‘i xa hÆ¡n, sâu hÆ¡n nhiá»u. Chúa Giêsu đặt nó và o bình diện của Æ°á»›c muốn (lòng Æ°á»›c muốn được chấp nháºn cách ý thức, hay là ước muốn được nuôi dưỡng), nghÄ©a là bình diện mà má»i váºt thuá»™c vá» Thiên Chúa. Äược phép Æ°á»›c muốn Ä‘iá»u gì, nếu đó không phải là đồ ăn trá»™m của kẻ khác và nhất là của Chúa. Mà phải tôn trá»ng quyá»n tá»± hữu của Chúa tá»± đáy lòng ta. Lòng Æ°á»›c ao ngoại tình bao hà m sá»± thiếu tôn trá»ng đối vá»›i kẻ khác và vá»›i mình, do đó cÅ©ng ăn trá»™m Ä‘iá»u thuá»™c vá» Thiên Chúa.
3) Chá»› thá» gian. Äức Kitô nói không được thá» thốt gì cả. Có lẽ trong xã há»™i ta không còn tục lấy Danh Chúa mà thá». Song lá»i Chúa nói đây vẫn còn ý nghÄ©a. Nếu ta không phải cầu xin Chúa đứng ra bảo đảm cho sá»± tháºt của ta, thì ta vẫn có thể xin NgÆ°á»i soi sáng lòng chân thà nh của mình. Ta có thể và phải tá»± vấn vá» chÃnh mình ta và xem xét những Ä‘iá»u ta quả quyết và những cái ta phủ quyết có được Chúa nhìn thấy là đúng hay không. [Mục Lục]
9. Äừng sợ trèo lên thang.
(TrÃch trong 'Mở Ra Những Kho Tà ng' của Charles E. Miller)
Má»™t bé trai Ä‘ang thả môt con diá»u, cho tá»›i khi con diá»u bị vÆ°á»›ng và o má»™t cà nh cây. Nó liá»n chạy và o nhà và yêu cầu ba nó lấy giúp nó con diá»u. NgÆ°á»i cha liá»n cầm tay nó dắt Ä‘i và nói: "Hãy Ä‘i vá»›i ba". Há» Ä‘i và o trong nhà xe, ông chống thang dá»±a và o thân cây rồi bảo đứa bé: "Con hãy trèo lên thang và lấy con diá»u của con". NhÆ°ng đứa trẻ sợ hãi và kêu lên: "Không, con sẽ ngã mất!". Ông bố nhấn mạnh "Hãy trèo lên thang, bố sẽ ở đây đỡ con, nếu con rá»›t xuống". Run rẩy nhÆ°ng bây giỠđã quyết, đứa bé bắt đầu từ từ bò lên thang và cố gắng gỡ con diá»u ra. Nó đã Ä‘i xuống an toà n và nở nụ cÆ°á»i tháºt tÆ°Æ¡i, ôm lấy ba nó và nói: "Con đã là m được rồi!".
Hôm nay Chúa Giêsu cÅ©ng má»i gá»i chúng ta trèo lên má»™t cái thang, bà i Phúc Âm hôm nay là má»™t phần bà i giảng trên núi của NgÆ°á»i. Trong bà i giảng trên núi, NgÆ°á»i khẩn nà i chúng ta là m việc để đạt tá»›i những lý tưởng cao vá»i, không phải thá»a mãn những báºc nhá» xÃu của chiếc thang, trong quan hệ của chúng ta vá»›i Thiên Chúa và tha nhân. Trên hết, NgÆ°á»i không muốn chúng ta rá»i xa Ä‘iá»u ấy để tá»›i những Ä‘iá»u khác, các thánh, những ngÆ°á»i đã Ä‘i theo những lý tưởng mà NgÆ°á»i đã giảng dạy và hỠđã trở nên gÆ°Æ¡ng mẫu.
Trong lúc giáºn dữ chúng ta có thể nói: "Tôi có thể giết anh đấy". DÄ© nhiên chúng ta không muốn nói nhÆ° thế. TrÆ°á»›c lúc giáºn dữ chúng ta vẫn muốn chịu Ä‘á»±ng cÆ¡n giáºn theo lý tưởng mà Chúa Giêsu muốn chúng ta theo. Chúng ta có thể sợ hãi khi nghe những chuyện cãi cá» nhau trong nhà nhÆ°ng Chúa Giêsu nói vá»›i chúng ta rằng chúng ta phải tránh những lá»i thóa mạ. Chúng ta có thể than khóc vá» những lố bịch mà trên TV hoặc phim ảnh, chúng trình bà y những cảnh ân ái dà nh cho những ngÆ°á»i trưởng thà nh, nhÆ°ng Chúa Giêsu cảnh báo chúng ta không được nghe các Æ°á»›c muốn xấu trái vá»›i những gì NgÆ°á»i trông đợi nÆ¡i chúng ta.
Có Ä‘iá»u gì đó hÆ¡i "sốc" khi Chúa Giêsu nhấn mạnh rằng nếu có má»™t ngÆ°á»i nà o đó có Ä‘iá»u gì chống đối chúng ta, chúng ta phải để của lá»… tại bà n thá» mà đi giảng hòa cùng ngÆ°á»i đó trÆ°á»›c đã. Chúng ta có dám thá»±c hà nh Ä‘iá»u đó theo nghÄ©a từng chữ không? Hầu hết má»i ngÆ°á»i chúng ta có dám bá» Thánh Lá»… để Ä‘i tìm ngÆ°á»i mà chúng ta đã xúc phạm để giảng hòa không? Việc bắt đầu cầu nguyện bằng sá»± giảng hòa là quyết định tìm kiếm sá»± tha thứ.
Khi chúng ta lắng nghe cách cẩn tháºn những lá»i của Chúa Giêsu trong bà i giảng của NgÆ°á»i hôm nay, chúng ta có thể kết luáºn rằng, Chúa Giêsu dạy chúng ta tình yêu dà nh cho Thiên Chúa không tách biệt tình yêu dà nh cho ngÆ°á»i lân cáºn của chúng ta. Tháºt là má»™t lá»—i nghiêm trá»ng để hà nh Ä‘á»™ng nếu chúng ta đặt quan hệ của mình vá»›i Thiên Chúa vá»›i tÆ° cách cá nhân và riêng tÆ°, không có gì để là m vá»›i tha nhân. Khi chúng ta hiểu biết Thiên Chúa nhÆ° má»™t ngÆ°á»i Cha, chúng ta phải dà nh tình yêu của mình cho tất cả con cái của NgÆ°á»i.
Những lý tưởng nà y có thể là m cho chúng ta nhát sợ. Nhìn thẳng và o chúng có thể là m cho chúng ta sợ hãi. NhÆ° đứa trẻ muốn cứu con diá»u của mình, phải thay đổi cách suy nghÄ© thế nà o. Äiá»u đó không xảy ra cho nó khi nó cố gắng lấy con diá»u theo cách của nó cho đến khi ba nó dạy cho nó cách thế. Ngay lúc đó, nó vẫn sợ ngã. Trong bà i giảng hôm nay, Chúa Giêsu đã chỉ cho chúng ta má»™t con Ä‘Æ°á»ng mà chúng ta sẽ Ä‘i theo nhÆ° những môn đệ của NgÆ°á»i. Chúng ta phải tin rằng, khi chúng ta cố gắng trèo lên cao hÆ¡n NgÆ°á»i sẽ ở vá»›i chúng ta, để đỡ lấy nếu chúng ta sa ngã và đặt chúng ta trở lại an toà n, để chúng ta có thể cố gắng lần nữa. Trong Thánh Lá»…, NgÆ°á»i ban cho chúng ta sức mạnh chúng ta cần, nhá» của ăn thiêng liêng là Mình và Máu Chúa.
Chúng ta không bao giá» há»i rằng: "Chúng ta phải là m gì để tránh tá»™i?". Chúng ta hãy lắng nghe lá»i của Chúa Giêsu nói vá»›i chúng ta: "Các con hãy trèo lên thang". [Mục Lục]
10. Luáºt má»›i của Äức Giêsu
(TrÃch trong 'Niá»m Vui Chia Sẻ')
Tạp chà Reader's Digest, số xuất bản tháng 11 năm 1985 có đăng một truyện ngắn:
Äôi vợ chồng kia đã nhiá»u lần cãi nhau, và lần nà y, Ä‘ang lúc hai ngÆ°á»i cãi nhau hăng say, thì ngÆ°á»i chồng Ä‘á» nghị vá»›i vợ: "Thôi, chúng ta đừng cãi nhau nữa. Bây giá» má»—i ngÆ°á»i hãy lấy giấy, viết ra tất cả những lá»—i lầm, những táºt xấu của ngÆ°á»i kia, rồi trao cho nhau". NgÆ°á»i vợ đồng ý. NgÆ°á»i chồng cầm lấy tá» giấy, nhìn ngÆ°á»i vợ và cúi mặt xuống viết má»™t câu. NgÆ°á»i vợ thấy chồng mình bắt đầu viết, liá»n hối hả viết liên hồi, dÆ°á»ng nhÆ° cố ý tranh vá»›i chồng, để kể ra nhiá»u táºt xấu hÆ¡n. NgÆ°á»i chồng chỉ viết má»™t câu rồi dừng lại nhìn vợ. Sau và i phút, trang giấy của ngÆ°á»i vợ đầy những dòng chữ kể ra táºt xấu của ngÆ°á»i chồng, và ngÆ°á»i vợ xem ra hả dạ, vì đã viết nhiá»u hÆ¡n.
Äến lúc không còn gì để viết nữa, hai ngÆ°á»i trao cho nhau bản kể tá»™i của nhau. Sau khi nhìn và o tá» giấy của chồng, nét mặt của ngÆ°á»i vợ bá»—ng biến đổi vì xúc Ä‘á»™ng. Bà vá»™i và ng đòi lại tá» giấy đã Ä‘Æ°a cho chồng và tá» thái Ä‘á»™ là m hoà ngay vá»›i chồng. Trong tá» giấy của ngÆ°á»i chồng, bà chỉ Ä‘á»c được có má»™t câu duy nhất: "Anh yêu em!".
Anh chị em thân mến,
Tình yêu chÃnh là Luáºt Má»›i đã được Äức Giêsu công bố trong bà i giảng trên núi: "Tôi không đến để bãi bá» Lá» Luáºt, nhÆ°ng là để kiện toà n", nghÄ©a là Äức Giêsu công bố lại ý hÆ°á»›ng nguyên thuá»· của Thiên Chúa diá»…n tả qua Lá» Luáºt, đó là Tình Yêu. Ngà i muốn đặt tình yêu là m ná»n tảng cho mối tÆ°Æ¡ng quan giữa con ngÆ°á»i vá»›i Thiên Chúa và giữa con ngÆ°á»i vá»›i nhau. "Yêu mến Thiên Chúa hết lòng và yêu thÆ°Æ¡ng tha nhân nhÆ° bản thân mình".
Nếu tình yêu chân tháºt là ná»n tảng cho mối tÆ°Æ¡ng quan giữa con ngÆ°á»i vá»›i Thiên Chúa, thì con ngÆ°á»i sẽ không bao giá» dám lên tiếng phà n nà n than trách Thiên Chúa. Nếu tình yêu là ná»n tảng cho mối tÆ°Æ¡ng quan giữa ngÆ°á»i vá»›i ngÆ°á»i, thì sẽ không còn cảnh tranh già nh, xung Ä‘á»™t, háºn thù lẫn nhau nữa.
Luáºt má»›i của Äức Giêsu sẽ tạo nên những con ngÆ°á»i má»›i, má»™t xã há»™i má»›i, tạo nên "NÆ°á»›c Trá»i": "Anh em hãy trở nên hoà n thiện nhÆ° chÃnh Thiên Chúa là Äấng Hoà n Thiện". Trong má»™t số và dụ được Äức Giêsu Ä‘Æ°a ra nhÆ° giết ngÆ°á»i, gian dâm, bá»™i thá»... Luáºt má»›i không chỉ dừng lại ở những hà nh Ä‘á»™ng tá»™i ác, mà đòi há»i phải đổi má»›i táºn chiá»u sâu của tâm hồn, táºn trái tim yêu thÆ°Æ¡ng:
- TrÆ°á»›c kia, có huá»· hoại sá»± sống thể xác má»›i phải ra toà . NhÆ°ng từ đây, chỉ má»›i có tâm tình giáºn dữ, hay buông lá»i nhục mạ anh em là đã đủ để lãnh án nặng ná».
- Tháºm chà chÆ°a tÃch cá»±c giải hoà vá»›i má»™t ngÆ°á»i anh em đã gây căng thẳng, bất bình, cÅ©ng phải kể là không được liên hệ tốt vá»›i chÃnh Thiên Chúa, không còn quyên dâng của lá»… cho Thiên Chúa.
- Luáºt cÅ© xá» phạt ngÆ°á»i có hà nh Ä‘á»™ng ngoại tình. Từ đây, Luáºt má»›i đòi buá»™c phải trong sáng từ ánh mắt đến táºn tâm hồn. Phải tôn trá»ng và lãnh trách nhiệm bảo vệ ngÆ°á»i bạn Ä‘á»i của mình.
- Luáºt cÅ© cấm phản bá»™i lá»i thá». Luáºt má»›i đòi phải sá» dụng lá»i nói thế nà o trong cả Ä‘á»i anh, để ngÆ°á»i nghe, hiểu và nháºn được lòng chân thà nh của anh, mà không cần anh thá» thốt gì hết.
Do đó, chúng ta không lạ gì lối giữ đạo duy hình thức, vụ Lá» Luáºt của các luáºt sÄ© và các nhóm Biệt phái Pharisêu thá»i Chúa Giêsu, đã bị chÃnh cuá»™c sống của Chúa Giêsu vạch trần là giả hình là "mồ mả tô vôi": Giữ luáºt chi li, nhÆ°ng là để cho bản thân mình nổi danh đạo đức trÆ°á»›c ngÆ°á»i khác và tá»± mãn nÆ¡i lòng mình. Tệ hÆ¡n nữa là hạng ngÆ°á»i mượn danh "luáºt Chúa" để kết án ngÆ°á»i có tá»™i, ngÆ°á»i nghèo khổ, hoặc ngÆ°á»i mang bệnh táºt. Và còn đáng Ngà i phản đối nặng ná» hÆ¡n nữa khi há» chủ trÆ°Æ¡ng bắt ngÆ°á»i khác cÅ©ng phải hoạ theo lối sống hà khắc của há». ChÃnh Chúa Giêsu đã bảo: "Nếu anh em không ăn ở công chÃnh hÆ¡n các kinh sÆ° và nhóm Pharisêu, thì anh em sẽ chẳng được và o NÆ°á»›c Trá»i".
Anh chị em thân mến,
Luáºt má»›i là má»™t "Giao Ước Má»›i", má»™t "hợp đồng tình thÆ°Æ¡ng" vá»›i những Ä‘iá»u khoản được Chúa "ghi tạc táºn đáy lòng, táºn trái tim con ngÆ°á»i" (Gr 31,33). Ngôn sứ Êzêkiel còn diá»…n tả qua hình ảnh cụ thể hÆ¡n nữa: "Ta sẽ ban tặng các con má»™t trái tim má»›i, Ta sẽ đặt và o lòng các con má»™t tinh thần má»›i, Ta sẽ lấy trái tim chai đá ra khá»i lòng các con và ban tặng các con má»™t trái tim thịt má»m biết yêu thÆ°Æ¡ng. Ta sẽ đặt Thần Khà của Ta và o lòng các con để là m cho các con theo đúng luáºt của Ta" (36,23-27).
Äức Giêsu đã kiện toà n Luáºt của Thiên Chúa. Ngà i đã sống trá»n vẹn đến từng chi tiết. Ngà i đã bà y tá» cho chúng ta má»™t Thiên Chúa lấy con ngÆ°á»i là m đối tượng của tình yêu thÆ°Æ¡ng, khi Ä‘Ãch thân Ngà i, nhÆ° má»™t tên tá» tá»™i khốn nạn nhất, chết treo trên Tháºp giá, chỉ vì muốn nâng con ngÆ°á»i lên táºn hà ng con cái Thiên Chúa. Mầu Nhiệm Nháºp Thể không chỉ là mầu nhiệm của Ngôi Lá»i Thiên Chúa là m con ngÆ°á»i mà còn là dấu chứng của tình yêu, cÅ©ng là bản thể Thiên Chúa đã dÃnh chặt và o vá»›i má»—i con ngÆ°á»i của trần thế, đến Ä‘á»™ bất cứ ai là m gì cho má»—i con ngÆ°á»i, Ä‘á»u là m cho Ä‘Ãch thân Ngà i, và bá» qua không là m tốt cho con ngÆ°á»i, cho dù vá»›i má»i thứ lý do, sẽ chỉ Ä‘Æ°a đến kết quả là : "Không được sống Ä‘á»i Ä‘á»i" (Mt 25,41).
ThÆ°a anh chị em, Äạo của Chúa, Luáºt của Chúa là nhÆ° thế đó. Nó nhằm mục tiêu cho má»—i ngÆ°á»i chúng ta hoà nháºp và o dòng suối vô táºn của tình thÆ°Æ¡ng vô biên, khÆ¡i nguồn từ Chúa Cha và thông qua Chúa Giêsu và nhá» Thánh Thần chuyển đến má»—i ngÆ°á»i chúng ta, đến vá»›i má»i ngÆ°á»i muôn thế hệ. Bởi vì chỉ có tình thÆ°Æ¡ng má»›i cho chúng ta góp phần xây dá»±ng, phát triển hạnh phúc của con ngÆ°á»i anh em. Và chỉ có hạnh phúc của anh em, có chúng ta góp phần, má»›i cho chúng ta cảm nghiệm và dá»± phần hạnh phúc của Thiên-Chúa-Tình-ThÆ°Æ¡ng. [Mục Lục]
11. Luáºt của Chúa Giêsu – PM. Cao Huy Hoà ng
Thiên Chúa ban cho con ngÆ°á»i có tá»± do và để con ngÆ°á»i tá»± do định Ä‘oạt số pháºn của Ä‘á»i mình: "TrÆ°á»›c mặt con, NgÆ°á»i đã đặt lá»a và nÆ°á»›c, con muốn gì, hãy Ä‘Æ°a tay ra mà lấy. TrÆ°á»›c mặt con ngÆ°á»i là cá»a sinh cá»a tá», ai thÃch gì, sẽ được cái đó". (Hc 15, 16-17).
Tuy nhiên, vì không muốn con ngÆ°á»i phải hÆ° mất, Thiên Chúa ban Lá» Luáºt để hÆ°á»›ng dẫn con ngÆ°á»i sá» dụng tá»± do của mình mà đi và o cõi sống: cá»a sinh"NgÆ°á»i để mắt nhìn xem những ai kÃnh sợ NgÆ°á»i, và biết rõ tất cả những gì ngÆ°á»i ta thá»±c hiện. NgÆ°á»i không truyá»n cho ai ăn ở thất đức, cÅ©ng không cho phép ai phạm tá»™i". (Hc 15, 19-20)
MÆ°á»i Ä‘iá»u răn Môisê đã nháºn lãnh để truyá»n cho dân, là má»™t chuẩn bị xa để con ngÆ°á»i sống công chÃnh mà đón nháºn Tin Mừng Cứu Chuá»™c, Tin Mừng của Cõi Sống.
Chúa Giêsu đến, Ngà i kiện toà n lá» luáºt tÃch cá»±c hÆ¡n chỉ trong má»™t luáºt duy nhất: "yêu thÆ°Æ¡ng", nhÆ° thánh Phaolô xác quyết: "Yêu thÆ°Æ¡ng là chu toà n lá» luáºt"(Rm 13,10)
Tin Mừng hôm nay, Chúa Giêsu là m hoà n hảo Ä‘iá»u răn thứ 5, Ä‘iá»u răn thứ 6 và thứ 9. Ngà i nói vá»›i các môn đệ hai ngà n năm trÆ°á»›c, mà nghe nhÆ° Ä‘ang nói vá»›i má»—i ngÆ°á»i chúng ta, trong thế giá»›i nầy, trong đất nÆ°á»›c nầy, trong xã há»™i và giáo há»™i hôm nay...
Yêu thÆ°Æ¡ng và tôn trá»ng nhau
Äiá»u răn thứ 5 dạy "chá»› giết ngÆ°á»i". Giết ngÆ°á»i là có tá»™i. Luáºt của Chúa Giêsu thì chi tiết hÆ¡n: giáºn ghét, mắng chá»i ngÆ°á»i khác đã là xúc phạm đến ngÆ°á»i khác, đã là lá»—i luáºt rồi. "Ai giáºn anh em mình, thì đáng bị Ä‘Æ°a ra toà . Ai mắng anh em mình là đồ ngốc, thì đáng bị Ä‘Æ°a ra trÆ°á»›c Thượng Há»™i Äồng. Còn ai chá»i anh em mình là quân phản đạo, thì đáng bị lá»a hoả ngục thiêu đốt" (Mt 5, 22-23)
Chúa Giêsu dạy chúng ta biết yêu thÆ°Æ¡ng và tôn trá»ng nhau. Yêu thÆ°Æ¡ng thì bao dung nhân háºu, thứ tha cảm thông, hòa nhã lịch sá»±. Yêu thÆ°Æ¡ng thì không giáºn không ghét, không mắng chá»i. Ngà i cụ thể đức công chÃnh của chúng ta là là m hòa vá»›i tha nhân trÆ°á»›c, dâng lá»… cho Thiên Chúa sau. NhÆ° thế, lá»… dâng cho Thiên Chúa chỉ có giá trị khi lòng chúng ta ngáºp trà n niá»m yêu mến và tôn trá»ng tha nhân. Không đợi đến mức giết ngÆ°á»i má»›i thà nh khung tá»™i nặng, khung án nặng, mà theo Chúa Giêsu thì chỉ cần giáºn ghét chá»i mắng anh em là đã liệt và o khung hình phạt cao nhất rồi.
Vâng, Luáºt của Chúa Giêsu tháºt chà lý. Vì nếu, con ngÆ°á»i ta giữ được lòng yêu thÆ°Æ¡ng, tôn trá»ng, không giáºn ghét, không mắng chá»i thì không có nguyên nhân dẫn đến việc giết ngÆ°á»i.
Nhìn thá»±c tế cuá»™c sống đạo hôm nay, có thể chúng ta vẫn giữ luáºt Ä‘iá»u răn thứ năm tháºt nghiêm túc là không giết ngÆ°á»i. NhÆ°ng hình nhÆ° chÆ°a giữ luáºt yêu thÆ°Æ¡ng tôn trá»ng anh em. Chúng ta Ä‘ang trách mắng nhau, chá»i bá»›i nhau tháºm tệ trên các phÆ°Æ¡ng tiện truyá»n thông? Má»™t bên mắng là "đồ ngốc". Bên kia mắng lại là "quân phá đạo, quân phản đạo". Thá»±c ra, không thấy có ai dám mắng anh em là "đồ ngốc", nhÆ°ng ý nghÄ©a các bà i viết, các bản tin còn tháºm tệ hÆ¡n cái "đồ ngốc" ấy nữa, nhất là đối vá»›i các những ngÆ°á»i lá»›n hÆ¡n mình vá» vai trò nhiệm vụ trong xã há»™i và giáo há»™i. Không ai dám kết án chúng ta đã xem thÆ°á»ng nhau, rồi xúc phạm đến nhau tá»›i mức nà o, nhÆ°ng tá»± thâm tâm chúng ta có thể trả lá»i được, nếu không, hãy mở to mắt nhìn những háºu quả. Kìa, những phê phán, những đánh giá đầy tÃnh chủ quan lại được tung ra trên diện rá»™ng đã gây nên những háºu quả khó lÆ°á»ng. Có cả những háºu quả thảm khốc là là m cho ngÆ°á»i bị mắng là đồ ngốc lẫn ngÆ°á»i bị chá»i là quân phản đạo, vẫn sống nhÆ°ng là nhÆ° đã chết rồi. NgÆ°á»i chết cái uy tÃn, kẻ chết cái niá»m tin, cái nhiệt tình. NgÆ°á»i thứ ba đứng bên ngoà i vá»— tay reo hò rằng: chúng nó tà n sát lẫn nhau.
Chúng ta không giết ngÆ°á»i, vì không có gÆ°Æ¡m giáo, súng đạn, nhÆ°ng vì thiếu chân thà nh, chỉ cần má»™t chữ ký, má»™t quyết định, má»™t bà i báo, má»™t bản tin, má»™t tá» rÆ¡i, má»™t cái búng tay ra máºt lệnh, má»™t cú phone, má»™t cái enter.. dá»… chÆ°a từng có... NgÆ°á»i anh em ta sẽ chết ngay dÆ°á»›i lưỡi gÆ°Æ¡m công luáºn, dÆ°á»›i búa rìu comments phê phán, dÆ°á»›i há»ng súng truyá»n thông.
CÅ©ng váºy, chúng ta không giết ngÆ°á»i, nhÆ°ng vì không tôn trá»ng con ngÆ°á»i là tuyệt phẩm của Thiên Chúa, nên chỉ cần má»™t viên thuốc, má»™t lá»i kÃch Ä‘á»™ng, má»™t phút tÆ° vấn (vá» sức khá»e, vá» sắc đẹp, vá» hạnh phúc) là có hằng trăm con ngÆ°á»i Ä‘á» hon há»n phải tức tưởi tắt thở lúc chÆ°a kịp sinh ra. Những can phạm, không ai khác, chÃnh những ngÆ°á»i thân thiết nhất của con ngÆ°á»i: cha giết con, chồng giết vợ, mẹ giết con, vợ giết chồng, chủ giết tá»›, cấp quan cấp trên có quyá»n hà nh giết cấp dân Ä‘en cấp dÆ°á»›i không phÆ°Æ¡ng tiện chống cá»±, không tiếng nói...
Giữ tâm hồn trong sạch, xứng đáng là đá»n thá» Chúa Thánh Thần
Äiá»u răn thứ sáu dạy: "Chá»› dâm dục", và điá»u răn thứ 9 dạy: "chá»› ngoại tình". Chúa Giêsu dạy tÃch cá»±c hÆ¡n: Giữ tâm hồn trong sạch, cả cho mình lẫn cho ngÆ°á»i.
Không đợi đến lúc vỡ lở, không đợi phải bắt quả tang những chuyện tình vụng trá»™m thì tá»™i má»›i thà nh danh tá»™i "dâm dục" hay "ngoại tình", nhÆ°ng ngay khi nhìn ngÆ°á»i phụ nữ mà thèm muốn là m chuyện xác thịt mây mÆ°a thì, theo Chúa Giêsu, đã thà nh tá»™i rồi.
Chúa Giêsu rất có lý, vì nếu không giữ cho tâm hồn trong sạch, không ká»m chế những Æ°á»›c muốn thấp hèn, thì sá»›m muá»™n, con ngÆ°á»i ta cÅ©ng không tránh khá»i cái vòng tục lụy kia nó cuốn và o chá»— phạm tá»™i là m mất Ä‘i nhân phẩm cao quà là con cái của Thiên Chúa, là Äá»n Thá» Chúa Thánh Thần.
TrÆ°á»›c đây, ngÆ°á»i phụ nữ à Äông rất kÃn đáo, rất Ä‘oan trang... Tại sao chỉ sau ba bốn chục năm, các thiếu nữ bây giá» không còn Ä‘oan trang nhÆ° trÆ°á»›c nữa? Có ngÆ°á»i cho là há»™i nháºp văn hóa Tây PhÆ°Æ¡ng. Có ngÆ°á»i cho là đó là nét đẹp của Thượng Äế cần phải phô trÆ°Æ¡ng. Có ngÆ°á»i còn cho là không có gì là tá»™i lá»—i. NhÆ°ng cÅ©ng có câu trả lá»i rằng: kẻ chống Chúa Giêsu biết cách là m cho ngÆ°á»i ta không giữ lá»i Chúa Giêsu dạy! NhÆ° váºy là đỗ thừa cho hoà n cảnh xã há»™i sao? Không, thiết tưởng, ngÆ°á»i phụ nữ không còn kÃn đáo nữa là do há» không những không còn quà trá»ng đức trinh khiết của mình và của ngÆ°á»i khác, mà còn thÃch thú là m cá»› cho mình và ngÆ°á»i khác vấp phạm.
Cách đây 8 năm, tôi lên Sà igòn, ghé thăm anh bạn bán thuốc tây trÆ°á»›c BV Bình Dân. Vừa nói chuyện vừa xem anh bán thuốc. Tôi thắc mắc không biết các em há»c sinh mang bảng tên lá»›p 10, lá»›p 11 và o mua thuốc gì mà anh bạn tôi lấy tiá»n rồi trao cho các em cái gì đó Ä‘á»±ng trong túi xốp Ä‘en, Ä‘i ra. Chỉ ngồi chÆ¡i má»™t tiếng mà có Ãt là 6 há»c sinh và o mua hà ng rồi ra nhÆ° váºy. Thấy tôi ngẩn ngÆ¡, không đợi tôi lên tiếng há»i, anh bạn tôi nói: "Mình không bán thì mấy tiệm kia cÅ©ng bán cho chúng nó thôi. Bạn lấy là m lạ phải không?" "Vâng, mình chẳng hiểu gì cả". "Chúng nó mua que thá» thai đấy. Há»c sinh bây giá» lá»›p 9 lá»›p 10, tụi nó thá» cả rồi! Có trá»i má»›i biết chúng nó ngoan nhÆ° thế nà o. Khổ ná»—i, cha mẹ thì chỉ biết "Con tôi nó há»c ngà y há»c đêm! Tá»™i nghiệp quá!" ....
Ấy là chuyện con nÃt. Còn chuyện ngÆ°á»i lá»›n thì "không chỉ nhìn phụ nữ, phụ nam cách thèm thuồng, mà còn Ä‘Æ°a phụ nữ vá» nhà mình, hoặc Ä‘Æ°a ngÆ°á»i tình nam vá» nhà mình sống chung bất hợp pháp thì còn gì để nói". Cuá»™c sống không công chÃnh vì lá»—i đức trong sạch của ngÆ°á»i lá»›n ở báºc Ä‘á»™c thân suốt Ä‘á»i, cÅ©ng nhÆ° của ngÆ°á»i sống báºc hôn nhân đã là m niá»m tin và lòng yêu mến của báºc bá» dÆ°á»›i, của con cái chết dần chết mòn rồi đến giai Ä‘oạn tá» vong không cứu kịp.
Giá trị hôn nhân công giáo hệ tại ở tÃnh Ä‘Æ¡n hôn và vÄ©nh hôn. Vì váºy, những lạc thú ngoà i hôn nhân là m mất giá trị Ä‘á»i sống công chÃnh của hôn nhân công giáo. Biết thế, âm mÆ°u của ngÆ°á»i chống lại Thiên Chúa là những chủ trÆ°Æ¡ng thà nh văn hoặc bất thà nh văn vá» việc tá»± do quan hệ, khuyến khÃch phá thai, còn tạo Ä‘iá»u kiện tốt cho những cuá»™c ly hôn ly dị có pháp luáºt bảo đảm.
Từ đó, thế hệ những đứa con vất vưởng do những cuá»™c ly hôn, hoặc của những đứa con vô thừa nháºn là m thay đổi cách nhìn truyá»n thống và giá trị của chữ Hiếu. Thế hệ trẻ của những con ngÆ°á»i nầy không còn yêu thÆ°Æ¡ng, kÃnh trá»ng cha mẹ mình, vì cha mẹ đã không chu toà n đức công chÃnh. "Tết em muốn vá» vá»›i Mẹ, mà không biết phải nói gì vá»›i chồng của Mẹ. Tết, em muốn vá» vá»›i Ba, cÅ©ng không biết phải nói sao vá»›i vợ của Ba". Hoặc là , đã để lại cho chúng má»™t dấu ấn không đẹp vá» cách hà nh xá» của ngÆ°á»i lá»›n khi chúng không biết ba chúng nó là ai. Có trÆ°á»ng hợp đáng tiếc, khi lá»›n lên nó biết ba của nó là má»™t ông lá»›n trong xã há»™i. Thiên Chúa mà ông lá»›n không nhìn nháºn thì huống chi là con ông.
Chúa Giêsu tháºt chà lý khi dặn dò chúng ta giữ tâm hồn thanh sạch. Nếu đức trong sạch được trân quà nÆ¡i ý thức của má»—i cá nhân, nÆ¡i giáo dục của má»—i gia đình, nÆ¡i chủ trÆ°Æ¡ng của xã há»™i thì ắt hẳn sẽ có má»™t xã há»™i đầy nhân tÃnh, xứng nhân phẩm, trá»n vẹn nhân ái đúng nghÄ©a mà Thiên Chúa muốn.
Ngay chÃnh tháºt thÃ
Chúa Giêsu còn dạy thêm vá» sá»± ngay chÃnh tháºt thà : "có" thì phải nói "có", "không" thì phải nói "không". Thêm Ä‘iá»u đặt chuyện là bởi ma quá»· mà ra"(Mt 5,37)
Lòng ngay chÃnh tháºt thà có thể nói sẽ há»— trợ tốt cho việc chu toà n luáºt yêu thÆ°Æ¡ng, tôn trá»ng tha nhân. Và yêu thÆ°Æ¡ng chân thà nh sẽ là ná»n tảng vững chắc ngăn cháºn má»i âm mÆ°u gian tà của những lạc thú xác thịt, của những âm mÆ°u chia rẻ, âm mÆ°u gây háºn thù, oán trách.
Con ngÆ°á»i thá»i nay vẫn đồng hóa tình yêu vá»›i tÃnh dục và cho là đó là tình yêu chân thà nh, mà không ngá»™ ra rằng đó là sá»± xúc phạm nặng nỠđến nhân phẩm của ngÆ°á»i mình yêu. Những ngÆ°á»i yêu nhau má»™t cách xác thịt, không tin là há» Ä‘ang lừa dối nhau, và mãi sống trong sá»± nhầm lẫn đáng tiếc vì ai cÅ©ng Ä‘ang yêu chÃnh mình.
NgÆ°á»i công giáo phải được giáo dục tốt từ trong gia đình vỠđức tÃnh tháºt thà . Vì nếu nÆ¡i Thiên Chúa không có gì là gian dối, thì Ngà i cÅ©ng không thể chấp nháºn con cái Ngà i sống cách gian tà , quá»· quyệt. CÅ©ng váºy Thiên Chúa tôn trá»ng sá»± tháºt, bênh vá»±c công lý, trung tÃn lá»i hứa, và cÅ©ng muốn con cái Ngà i nhÆ° váºy.
Con rắn ngà y xÆ°a phỉnh gạt bà Eva ăn trái cấm. Con rắn ngà y nay còn quá»· quyệt tinh xảo hÆ¡n: không cần phỉnh gạt ai cả, nhÆ°ng mở Ä‘Æ°á»ng gian tà thênh thang cho con ngÆ°á»i Ä‘i lên tá»›i đỉnh danh vá»ng, tá»›i Ä‘Ãch tá»· phú, tá»›i hạnh phúc trần gian thừa mứa chán chê! Ai không Ä‘i theo Ä‘Æ°á»ng của nó, thì nó nhẹ nhà ng quyến rủ má»i má»c lịch sá»± chÆ°a từng có! Ai đã theo con Ä‘Æ°á»ng của nó, tá»± Ä‘á»™ng sẽ phát sinh những chuyện gian tà , gây nên những há»—n Ä‘á»™n: chê bai chỉ trÃch Ä‘iá»u công chÃnh lẫn Ä‘iá»u không công chÃnh, là m cho không ai phân biệt được phải trái nữa. Cái nà o cÅ©ng phải. Cái nà o cÅ©ng trái. Lúc ấy, nó sẽ đắc thắng.
Chuyện không đáng kể, mà cÅ©ng phải kể. Äó là chuyện có và i ngÆ°á»i không đáng kể, thÃch thêm mắm muối á»›t tá»i là m lệch lạc sá»± tháºt đáng quÃ, ảnh hưởng tá»›i má»™t số ngÆ°á»i đáng kể. Trong khi đó, đức công chÃnh Chúa Giêsu dạy là "có" thì phải nói "có", "không" thì phải nói "không". Thêm Ä‘iá»u đặt chuyện là bởi ma quá»· mà ra"(Mt 5, 37)
Có anh bạn từ rất xa, phone cho tôi thăm há»i: "Lâu nay là m gì mà vắng bóng thế?" Tôi trả lá»i "Vẫn thế thôi mà ". Anh há»i tiếp: "Bệnh hay là định gác bút rồi?" "Không, vẫn bình thÆ°á»ng mà ?"- "Mình chả thấy bà i ông đâu cả?" "Có mà . Ông Ä‘á»c trang nà o?" "Mình chỉ Ä‘á»c Ä‘á»™c má»™t trang "Nhân Viên Công Lá»±c" thôi ! Chá»i nghe sÆ°á»›ng!". "á»’, thế thì là m sao được! Phải Ä‘á»c dăm bảy trang má»›i khách quan ra được chứ!". Anh bạn tôi cúp máy!
Lạy Chúa, Lá»i Chúa hôm nay má»i gá»i má»i chúng con dùng tá»± do Chúa ban mà đi và o Ä‘Æ°á»ng lối của Chúa là yêu thÆ°Æ¡ng và tôn trá»ng nhau. Và khi đã yêu thÆ°Æ¡ng tôn trá»ng nhau xin cho chúng con không giáºn ghét mắng chá»i nhau, mà còn giữ cho nhau tâm hồn trong sạch cao quà xứng đáng là đá»n thá» Chúa Thánh Thần ngá»± trị. Xin giúp chúng con tránh xa lối gian tà , nhá» tuân hà nh lá» luáºt của Chúa Giêsu, Äấng là ÄÆ°á»ng, Là Sá»± Tháºt, và là Sá»± Sống của chúng con. Amen. [Mục Lục]
12. Anh em phải công chÃnh hÆ¡n các kinh sÆ°
(Suy niệm của Lm. Giuse Nguyễn Thể Hiện)
TrÃch từ bà i giảng trên núi trong Mt, bà i Tin Mừng hôm nay (5,17-37) nói vá» những cách hà nh xá» cần phải có của ngÆ°á»i đồ đệ Äức Giêsu đối vá»›i ngÆ°á»i thân cáºn. NhÆ°ng trÆ°á»›c hết là lá»i khẳng định rằng chÃnh Äức Giêsu là Äấng đến nói cho chúng ta biết ý muốn Ä‘Ãch thá»±c của Thiên Chúa: NgÆ°á»i đến để kiện toà n Sách Thánh.
1. "Thầy đến để kiện toà n Luáºt Môsê và lá»i các ngôn sứ" (cc.17-20)
Những ngÆ°á»i hiểu biết sá»± lá»›n lao của các lá»i hứa và niá»m mong chá» Äấng Mêsia sẽ có thể phải cảm thấy rất hụt hẫng trÆ°á»›c chân trá»i mà Äức Giêsu mang đến. NgÆ°á»i ta trông chá» phúc lạc và cÆ¡ nghiệp đã được hứa ban, nhÆ°ng NgÆ°á»i lại tuyên phúc cho những ngÆ°á»i nghèo khó, sầu buồn, khóc lóc, đói khát và bị bách hại. Vì thế, Äức Giêsu muốn tránh sá»± hiểu lầm và sá»± thất vá»ng cho các đồ đệ của NgÆ°á»i khi há» Ä‘i theo NgÆ°á»i. ChÃnh trong bầu khà và ý hÆ°á»›ng nhÆ° thế mà NgÆ°á»i tuyên bố má»™t cách rõ rà ng: "Anh em đừng tưởng Thầy đến để bãi bá» Luáºt Môsê hoặc lá»i các ngôn sứ. Thầy đến không phải là để bãi bá», nhÆ°ng là để kiện toà n. Vì, Thầy bảo tháºt anh em, trÆ°á»›c khi trá»i đất qua Ä‘i, thì má»™t chấm má»™t phết trong Lá» Luáºt cÅ©ng sẽ không qua Ä‘i, cho đến khi má»i sá»± được hoà n thà nh" (cc.17-18).
Äá»™ng từ "kataluô" có nghÄ©a là "phá đổ" (má»™t công trình xây dá»±ng chẳng hạn), chứ không có nghÄ©a là bãi bá» má»™t luáºt. Trong Mt, Ä‘á»™ng từ nà y luôn được dùng cho Ä‘á»n thá» (x. 24,2; 26,61; 27,40). "Luáºt Môsê hoặc lá»i các ngôn sứ" là cách thức ngÆ°á»i Do Thái gá»i bá»™ Kinh Thánh của há», tức là bá»™ Cá»±u Ước theo quan Ä‘iểm Kitô giáo. Äá»™ng từ "kiện toà n" (pleroô) liên tục được Mt sá» dụng để chỉ sá»± thá»±c hiện các sấm ngôn (x. 1,22; 2,15.17.23; 4,14; 8,17...). Vì thế, cách nói "kiện toà n lá»i các ngôn sứ" ở đây là dá»… hiểu. NhÆ°ng không chỉ lá»i các ngôn sứ được kiện toà n, mà cả "Luáºt Môsê" nữa, tức là những gì do Môsê viết. Tháºt ra, vẫn tồn tại má»™t cách hiểu, theo đó, Äấng Mêsia sẽ thá»±c hiện cuá»™c xuất hà nh chung cục mà cuá»™c xuất hà nh do Môsê lãnh đạo khi xÆ°a chỉ là hình ảnh báo trÆ°á»›c. Trong thá»±c tế, Mt vẫn hiểu Lá» Luáºt và các ngôn sứ là sấm ngôn vá» Äấng Mêsia. Sứ mạng của Chúa Giêsu là má»™t sứ mạng tÃch cá»±c, chứ không phải má»™t sứ mạng tiêu cá»±c. NgÆ°á»i là điểm đến của tất cả Cá»±u Ước, và toà n thể Cá»±u Ước tìm được sá»± kiện toà n nÆ¡i NgÆ°á»i và nhá» NgÆ°á»i.
Váºy Äức Giêsu khẳng định rằng NgÆ°á»i không đến để bãi bá», nhÆ°ng là để kiện toà n ý muốn của Thiên Chúa được thể hiện trong Sách Thánh. NgÆ°á»i thá»±c hiện và đưa đến mức Ä‘á»™ viên mãn trá»n vẹn những gì Thiên Chúa hứa trong Sách Thánh. Và NgÆ°á»i quả quyết rằng dẫu "má»™t chấm má»™t phết" (dịch sát là "má»™t chữ i hoặc má»™t cái sừng", tức là chữ yod, mẫu tá»± nhá» nhất trong bảng chữ cái HÃpri) cÅ©ng sẽ không mất hiệu lá»±c. Nói cách khác, ngay cả những chi tiết nhá» nhất trong chÆ°Æ¡ng trình của Thiên Chúa được mạc khải trong Sách Thánh cÅ©ng sẽ vẫn giữ nguyên hiệu lá»±c "cho đến khi má»i sá»± được hoà n thà nh".
"Váºy ai bãi bá» dù chỉ là má»™t trong những Ä‘iá»u răn nhá» nhất ấy, và dạy ngÆ°á»i ta là m nhÆ° thế, thì sẽ bị gá»i là kẻ nhá» nhất trong NÆ°á»›c Trá»i. Còn ai tuân hà nh và dạy là m nhÆ° thế, thì sẽ được gá»i là lá»›n trong NÆ°á»›c Trá»i" (c.19). Cách nói "sẽ được gá»i là nhá» / lá»›n trong NÆ°á»›c Trá»i" không có ý nói vá» má»™t phẩm tráºt thứ hạng trong NÆ°á»›c Trá»i, nhÆ°ng là má»™t cách nói của ngÆ°á»i Do Thái để diá»…n tả sá»± bị loại ra hay được thuá»™c vá» NÆ°á»›c Trá»i.
"Váºy, Thầy bảo cho anh em biết, nếu anh em không ăn ở công chÃnh hÆ¡n các kinh sÆ° và ngÆ°á»i Pharisêu, thì sẽ chẳng được và o NÆ°á»›c Trá»i" (c.20). Dịch sát sẽ là : "...nếu sá»± công chÃnh của anh em không vượt hÆ¡n các kinh sÆ°...". Vấn Ä‘á» không phải chỉ là sá»± công chÃnh theo nghÄ©a luân lý, đạo đức. TrÆ°á»›c hết, đó là sá»± công chÃnh do tin và o Äức Giêsu, Äấng kiện toà n tất cả Sách Thánh, sau đó má»›i là chuyện luân lý. Váºy sá»± công chÃnh của các đồ đệ sẽ siêu vượt hÆ¡n hẳn sá»± công chÃnh của các kinh sÆ°, là vì nó được gắn và o và tùy thuá»™c và o Äấng là m cho má»i sá»± nên thà nh toà n, chứ không phải chỉ vì Ä‘á»i sống luân lý của các đồ đệ siêu vượt hẳn so vá»›i các kinh sÆ°. Các kinh sÆ°, ở mức Ä‘á»™ cao nhất, chỉ có thể gắn sá»± công chÃnh của mình trên ná»n tảng các lá»i hứa của Thiên Chúa trong Sách Thánh; nhÆ°ng chÃnh Chúa Giêsu má»›i là Äấng kiện toà n các lá»i hứa ấy. Vì thế, có thể nói: ở câu 20 nà y, Chúa Giêsu đòi há»i các đồ đệ của NgÆ°á»i phải gắn bó thiết thân vá»›i NgÆ°á»i và đặt sá»± công chÃnh của mình trên ná»n tảng là chÃnh NgÆ°á»i, thay vì chỉ hà i lòng vá»›i sá»± công chÃnh theo kiểu các kinh sÆ°, tức là sá»± công chÃnh dá»±a và o việc tuân giữ Luáºt Môsê.
NhÆ° thế, má»™t Ä‘Ã ng Chúa Giêsu quả quyết rằng NgÆ°á»i không hủy bá» "Luáºt Môsê và các lá»i ngôn sứ", nhÆ°ng Ä‘Ã ng khác, NgÆ°á»i cho thấy sá»± hÆ¡n hẳn của NgÆ°á»i so vá»›i các thá»±c tại thuá»™c nhiệm cục cÅ© mà không há» là m đứt Ä‘oạn sá»± tiếp nối sâu xa từ Cá»±u Ước sang Tân Ước.
2. Giáo huấn vỠđức công chÃnh má»›i
Äức Giêsu bắt đầu giáo huấn của NgÆ°á»i vá» sá»± công chÃnh hÆ¡n hẳn của ngÆ°á»i môn đệ bằng cách táºp trung chú ý và o ba Ä‘á» tà i quan trá»ng: tránh xung Ä‘á»™t vá»›i tha nhân; thủy chung; và sống trong sá»± tháºt. Äây không phải là má»™t bà i trình bà y cặn kẽ và đầy đủ vá» các Ä‘á» tà i, mà chỉ là phần nêu lên những luáºn Ä‘iểm chÃnh yếu được hiểu nhÆ° để là m mẫu mà thôi.
a. Hãy đi là m hòa trước đã (cc.21-26)
Äức Giêsu nói: "Anh em đã nghe Luáºt dạy ngÆ°á»i xÆ°a rằng: Chá»› giết ngÆ°á»i; ai giết ngÆ°á»i, thì đáng bị Ä‘Æ°a ra toà . Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết: Ai giáºn anh em mình, thì đáng bị Ä‘Æ°a ra toà . Ai mắng anh em mình là đồ ngốc, thì đáng bị Ä‘Æ°a ra trÆ°á»›c Thượng Há»™i Äồng. Còn ai chá»i anh em mình là quân phản đạo, thì đáng bị lá»a hoả ngục thiêu đốt. Váºy, nếu khi anh sắp dâng lá»… váºt trÆ°á»›c bà n thá», mà sá»±c nhá»› có ngÆ°á»i anh em Ä‘ang có chuyện bất bình vá»›i anh, thì hãy để của lá»… lại đó trÆ°á»›c bà n thá», Ä‘i là m hoà vá»›i ngÆ°á»i anh em ấy đã, rồi trở lại dâng lá»… váºt của mình. Anh hãy mau mau dà n xếp vá»›i đối phÆ°Æ¡ng, khi còn Ä‘ang trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i vá»›i ngÆ°á»i ấy tá»›i cá»a công, kẻo ngÆ°á»i ấy ná»™p anh cho quan toà , quan toà lại giao anh cho thuá»™c hạ, và anh sẽ bị tống ngục. Thầy bảo tháºt cho anh biết: anh sẽ không ra khá»i đó, trÆ°á»›c khi trả hết đồng xu cuối cùng" (cc.21-26).
Äức Giêsu đặt Ä‘iá»u răn không được giết ngÆ°á»i trong má»™t quan Ä‘iểm khác vá»›i "Luáºt dạy ngÆ°á»i xÆ°a". Sẽ là chÆ°a đủ nếu chỉ tránh hà nh Ä‘á»™ng bá» ngoà i. Thái Ä‘á»™ Ä‘á»™c ác bên trong và sá»± giáºn dữ cay nghiệt đối vá»›i ngÆ°á»i anh em, cÅ©ng đã là những cách hà nh xỠđáng bị kết án rồi. Các cách hà nh xỠấy được trình bà y theo hÆ°á»›ng ngà y cà ng gia trá»ng, cả vá» tá»™i phạm lẫn vá» hình phạt.
Sau đó, Chúa Giêsu chuyển sang trình bà y khÃa cạnh tÃch cá»±c trong thái Ä‘á»™ của các đồ đệ, những ngÆ°á»i có nhiệm vụ tác tạo hòa bình. Cần phải hết sức duy trì và bảo vệ sá»± hiệp nhất thuáºn hòa, chứ không chỉ là tránh xung Ä‘á»™t. ChÃnh thái Ä‘á»™ sống tÃch cá»±c đó quyết định giá trị của việc thá» phượng. Cách nói "hãy để của lá»… lại đó trÆ°á»›c bà n thá»" không nên được hiểu sát mặt chữ, mà cần phải được hiểu là má»™t kiểu nói diá»…n tả ý muốn hòa giải và tha thứ ngay trong lòng. Sẽ là hoà n toà n vô Ãch việc đến gần Thiên Chúa Ä‘ang khi vẫn còn hiện hữu trong sá»± chia rẽ, bất hòa.
b. Hãy thủy chung (cc.27-32)
Äức Giêsu nói tiếp: "Anh em đã nghe Luáºt dạy rằng: Chá»› ngoại tình. Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết: ai nhìn ngÆ°á»i phụ nữ mà thèm muốn, thì trong lòng đã ngoại tình vá»›i ngÆ°á»i ấy rồi. Nếu mắt phải của anh là m cá»› cho anh sa ngã, thì hãy móc mà ném Ä‘i; vì thà mất má»™t phần thân thể, còn hÆ¡n là toà n thân bị ném và o hoả ngục. Nếu tay phải của anh là m cá»› cho anh sa ngã, thì hãy chặt mà ném Ä‘i; vì thà mất má»™t phần thân thể, còn hÆ¡n là toà n thân phải sa hoả ngục" (cc.27-30).
Luáºt cấm hà nh vi bên ngoà i, sá»± ngoại tình. Äức Giêsu đòi há»i má»™t trái tim tinh sạch, má»™t sá»± thuần khiết ngay từ trong lòng. Ngoại tình là bất chÃnh, nhÆ°ng ngay cả sá»± thèm muốn bất chÃnh cÅ©ng đã là ngoại tình rồi. Nói cách khác, quyá»n lá»±c cuối cùng thúc đẩy và quyết định trong lãnh vá»±c tÃnh dục nói riêng và trong tÆ°Æ¡ng quan vá»›i phụ nữ nói chung, không được là những sức mạnh tá»± nhiên và bản năng bá»™t phát của những thèm khát và khoái lạc tÃnh dục.
Äể nhấn mạnh tầm quan trá»ng của sá»± thuần khiết ngay từ trong lòng, Chúa Giêsu Ä‘Æ°a ra lá»i khuyến nghị thà móc mắt phải và chặt tay phải còn hÆ¡n là "toà n thân bị ném và o há»a ngục". Tất nhiên sẽ là quá ngô nghê và không chÃnh xác nếu chúng ta hiểu các lá»i khuyến nghị nà y theo sát mặt chữ. Äiá»u quan trá»ng là chúng ta không được phó mặc các quan năng của mình cho bản năng thấp hèn, nhÆ°ng phải biết là m chủ chúng má»™t cách có trách nhiệm. "Con mắt" biểu tượng cho Æ°á»›c muốn; "bà n tay" biểu tượng cho hà nh Ä‘á»™ng. Cần phải loại bá» tất cả những Æ°á»›c muốn xấu xa ngược vá»›i sá»± tinh sạch trong lòng.
Không chỉ tôn trá»ng vợ ngÆ°á»i khác, mà còn phải cÆ° xỠđúng đắn vá»›i vợ mình và tôn trá»ng sá»± hiệp thông trong tình yêu và sá»± sống vá»›i vợ của chÃnh mình. Äức Giêsu nói: "Luáºt còn dạy rằng: Ai rẫy vợ, thì phải cho vợ chứng thÆ° ly dị. Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết: ngoại trừ trÆ°á»ng hợp hôn nhân bất hợp pháp, ai rẫy vợ là đẩy vợ đến chá»— ngoại tình; và ai cÆ°á»›i ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà bị rẫy, thì cÅ©ng phạm tá»™i ngoại tình" (cc.31-32). Sá»± hiệp thông sá»± sống và tình yêu giữa hai vợ chồng là thá»±c tại thiện hảo bất khả chuyển nhượng. Nguồi ta phải ra sức bảo vệ và vun đắp cho sá»± hiệp thông đó.
c. Hãy sống trong sá»± tháºt (cc.33-37)
Äá» tà i thứ ba trong vấn Ä‘á» tÆ°Æ¡ng quan vá»›i ngÆ°á»i thân cáºn mà Chúa Giêsu ban lá»i giáo huấn là đỠtà i liên quan đến sá»± tháºt. Äức Giêsu nói: "Anh em còn nghe Luáºt dạy ngÆ°á»i xÆ°a rằng: Chá»› bá»™i thá», nhÆ°ng hãy trá»n lá»i thá» vá»›i Äức Chúa. Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết: đừng thá» chi cả. Äừng chỉ trá»i mà thá», vì trá»i là ngai Thiên Chúa. Äừng chỉ đất mà thá», vì đất là bệ dÆ°á»›i chân NgÆ°á»i. Äừng chỉ Giêrusalem mà thá», vì đó là thà nh của Äức Vua cao cả. Äừng chỉ lên đầu mà thá», vì anh không thể là m cho má»™t sợi tóc hoá trắng hay Ä‘en được. NhÆ°ng há»… "có" thì phải nói "có", "không" thì phải nói "không". Thêm thắt Ä‘iá»u gì là do ác quá»·" (cc.33-37).
Sở dÄ© có chuyện thá» thốt trong xã há»™i, là vì có sá»± thiếu chân thà nh giữa ngÆ°á»i vá»›i ngÆ°á»i. Sá»± thá» thốt, tá»± nó, đã là má»™t bằng chứng rõ rà ng của sá»± trục trặc trong tÆ°Æ¡ng quan giữa ngÆ°á»i vá»›i ngÆ°á»i. Các kinh sÆ° và các ngÆ°á»i Pharisêu pháºn biệt hai loại thá»: thá» nhân danh Äức Chúa và lấy sá»± váºt mà thá». Há» cho rằng loại thứ nhất có tÃnh rà ng buá»™c, còn loại thứ hai thì không, tức là ngÆ°á»i ta có thể rút lại lá»i thá».
Trong NÆ°á»›c Thiên Chúa, sá»± chân tháºt là quy luáºt sống và "phúc thay ai tinh sạch trong lòng". Vì thế, sá»± thá» thốt hoà n toà n không còn giá trị. Và Äức Giêsu dạy: "Äừng thá» chi cả".
Thá»±c ra, cc.33-37 không nhắm nói trÆ°á»›c hết đến chuyện thá» thốt, mà là muốn nói vá» sá»± nhất má»±c liêm khiết của ngÆ°á»i đồ đệ: "Há»… "có" thì phải nói "có", "không" thì phải nói "không". Thêm thắt Ä‘iá»u gì là do ác thần" (c.37). [Mục Lục]
13. Thứ báºc các giá trị theo Äức Giêsu.
(Chú giải của Lm FX. Vũ Phan Long)
1.- Ngữ cảnh
Chúng ta Ä‘ang ở trong Bà i Giảng trên núi (Bà i diá»…n từ thứ nhất của Tin Mừng Mt). Hôm nay, chúng ta Ä‘i và o Phân Ä‘oạn chÃnh, có thể gá»i bằng nhan Ä‘á» "Sá»± công chÃnh của NÆ°á»›c Trá»i hay là Sống nhÆ° con cái của Chúa Cha" (5,17–7,12). Riêng bản văn được Ä‘á»c hôm nay (5,17-37) thuá»™c vá» phần đầu của phân Ä‘oạn nà y, má»™tphân Ä‘oạn được các nhà chú giải mệnh danh là "Äức công chÃnh dồi dà o" (5,20-48). Bản văn nói đến bốn cặp đối nghÄ©a ( trong số sáu cặp đối nghÄ©a: 5,20-48).
Phần nà y nhÆ° Ä‘ang ngầm trả lá»i má»™t số câu há»i: Những việc tốt nà o phải rạng sáng lên nÆ¡i các môn đệ Äức Giêsu? Qua những việc tốt là nh nà y, cách thức hiện hữu nà o của Cha trên trá»i được ngÆ°á»i ta biết đến?
2.- Bố cục
Bản văn có thể chia thà nh hai phần:
1) Äức Giêsu mạc khải ý muốn của Thiên Chúa (5,17-20);
2) Äức Giêsu dạy vá» cách cÆ° xá» vá»›i ngÆ°á»i thân cáºn (5,21-48)
a) Các hà nh Ä‘á»™ng trá»±c tiếp là m cho ngÆ°á»i thân cáºn (5,21-37):
- các xung Ä‘á»™t vá»›i ngÆ°á»i thân cáºn (5,21-26),
- cách cư xỠđối với phụ nữ (5,27-32),
- tÆ°Æ¡ng quan vá»›i sá»± tháºt (5,33-37),
b) Các phản ứng trÆ°á»›c cách cÆ° xá» của ngÆ°á»i khác (5,38-48).
Bản văn dùng trong Phụng vụ hôm nay không Ä‘á»c Ä‘oạn 2.b).
3.- Và i điểm chú giải
- Luáºt Môsê hoặc lá»i các ngôn sứ (17): Äây là cách ngÆ°á»i Do Thái gá»i bá»™ Kinh Thánh của há» (tức Cá»±u Ước theo quan Ä‘iểm Kitô giáo). Xem 7,12; 11,13; 22,40.
- kiện toà n (17): Khi nói vá» má»™tlá»i nói hay má»™tlá»i loan báo, plêroô có nghÄ©a là "hiện tại hóa"; khi nói vá» má»™tlệnh truyá»n, plêroô có nghÄ©a là "thi hà nh". Mt dùng Ä‘á»™ng từ nà y (plêroô / plêrôsai) 16 lần, mà có 12 lần là để Ä‘Æ°a và o các câu trÃch Kinh Thánh. Các Ä‘oạn văn Kinh Thánh ấy được coi nhÆ° được hiện tại hóa trong biến cố Giêsu, vì biến cố nà y vén mở cho thấy má»™tý nghÄ©a má»›i của bản văn. Äức Giêsu khẳng định rằng NgÆ°á»i hoà n tất Kinh Thánh, có nghÄ©a là NgÆ°á»i Ä‘Æ°a Kinh Thánh dến chá»— hoà n chỉnh, đạt ý nghÄ©a trá»n vẹn. NgÆ°á»i thá»±c hiện Kinh Thánh không phải bằng cách "thi hà nh" những khoản luáºt sát mặt chữ, nhÆ°ng bằng cách vượt quá Kinh Thánh, Ä‘Æ°a lại cho Kinh Thánh má»™tý nghÄ©a má»›i (x. cc. 20-48). NhÆ° thế, câu 17 khẳng định có sá»± tiếp nối sâu xa từ Cá»±u Ước sang Tân Ước, đồng thá»i cho thấy Tân Ước vượt quá những giá»›i hạn và những bất toà n của Cá»±u Ước.
- má»™t chấm má»™t phết (18): dịch sát là "không má»™tchữ i hoặc má»™tcái sừng", tức là con chữ yod trong bảng chữ cái HÃp-ri. Äây là con chữ nhá» nhất.
- ai bá» ... ai dạy ... ai tuân hà nh (19): Câu nà y khiến ta có thể giả thiết là trong Há»™i Thánh sÆ¡ khai có nhiá»u khuynh hÆ°á»›ng hoặc phong trà o thiêng liêng liên hệ đến việc tuân giữ Luáºt má»›i.
- không ăn ở công chÃnh hÆ¡n các kinh sÆ° (20): dịch sát là "sá»± công chÃnh của anh em không dồi dà o/vượt (perisseuein) hÆ¡n (pleion, "more") các kinh sÆ°.
- ngoại trừ trÆ°á»ng hợp hôn nhân bất hợp pháp (32): "ngoại trừ trÆ°á»ng hợp porneia" (x. 19,9). Có hai cách giải thÃch từ porneia nà y: (1) Äây là những nố hôn nhân bất hợp pháp, chẳng hạn do há» máu, mà Luáºt Môsê cấm (Lv 18,6-18). Các kinh sÆ° gá»i các hôn nhân nà y là zÆ¡nouth, Bản LXX dịch là porneia. Bởi vì các hôn nhân loại nà y không thà nh pháp, nên hai ngÆ°á»i phối ngẫu phải rá»i xa nhau. Äây là cách giải thÃch của giá»›i Công giáo. NhÆ°ng có những tác giả cho rằng có thể áp dụng nghÄ©a ấy cho Cv 15,20, chứ ở trong Mt thì không có gì chắc chắn cả. (2) Hiểu porneia theo nghÄ©a thông thÆ°á»ng là sá»± hÆ° đốn vá» tÃnh dục, tức ngoại tình (moikeia). Äây là cách giải thÃch của Tin Là nh và ChÃnh Thống, và má»™tsố tác giả Công giáo.
4.- à nghĩa của bản văn
* Äức Giêsu mạc khải ý muốn của Thiên Chúa (17-20)
Trong Cá»±u Ước, Thiên Chúa cho biết ý muốn của Ngà i qua Luáºt và các ngôn sứ: những gì chÃnh Ngà i muốn thá»±c hiện (sấm ngôn và lá»i hứa: x. 11,13) và những gì loà i ngÆ°á»i phải là m (Luáºt). Äức Giêsu tuyên bố rằng ý nghÄ©a của việc NgÆ°á»i ngá»± đến, của tÆ° cách của NgÆ°á»i là Äấng được Thiên Chúa cỠđến, là đưa Luáºt và các ngôn sứ, mạc khải vỠý muốn của Thiên Chúa, đến chá»— hoà n tất. Không có gì trong Luáºt và các ngôn sứ lại bị triệt tiêu và loại bá», mà cÅ©ng chẳng phải chỉ được xác nháºn trong hình thức cÅ©. Äức Giêsu Ä‘Æ°a đến sá»± hoà n tất; nÆ¡i NgÆ°á»i, Thiên Chúa thá»±c hiện lá»i Ngà i đã hứa (x. 1 ,22t; 2,15...). NhÆ° thế, Äức Giêsu chÃnh là Nhà Lâp pháp Ä‘Ãch tháºt mà Thiên Chúa đã cỠđến cho loà i ngÆ°á»i má»i thá»i; so vá»›i NgÆ°á»i, Môsê chỉ là ngÆ°á»i tiá»n hô thôi. Qua NgÆ°á»i, Thiên Chúa cho thấy cách vÄ©nh viá»…n há» phải sống nhÆ° thế nà o. Lá» Luáºt chÆ°a được kiện toà n không phải vì nó không diá»…n tả ý muốn của Thiên Chúa, nhÆ°ng vì diá»…n tả cách bất toà n hoặc cách không thÃch đáng.
Äiá»u Ngà i đã yêu cầu qua Luáºt và các ngôn sứ được gom lại thà nh Ä‘iá»u nà y: "Tất cả những gì anh em muốn ngÆ°á»i ta là m cho mình, thì chÃnh anh em cÅ©ng hãy là m cho ngÆ°á»i ta" (7,12), và có thể được tóm lại trong Ä‘iá»u răn yêu mên Thiên Chúa và yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i thân cáºn (22,37-40). Äức Giêsu nêu báºt rằng, trÆ°á»›c má»i sá»±, Thiên Chúa muốn lòng từ bi thÆ°Æ¡ng xót (9,13; 12,7). Vá»›i các "cặp đối nghÄ©a" (5,21-48), câu "Còn Thầy, Thầy bảo anh em" được nhắc lại 6 lần (5,22.28.32.34.39.41), qua đó Äức Giêsu nói vá»›i uy quyá»n của Thiên Chúa, để giải thÃch đâu là lối cÆ° xá» phù hợp vá»›i ý muốn của Thiên Chúa. Ngà i muốn há» phải sống má»™tsá»± công chÃnh "dồi dà o" hÆ¡n các kinh sÆ° và ngÆ°á»i Pharisêu (5,20).
Vì Äức Giêsu là Äấng truyá»n đạt vÄ©nh viá»…n ý muốn của Chúa Cha, ta không thể không cần đến NgÆ°á»i. Cuá»™c sống cá nhân phải hình thà nh từ các giáo huấn của NgÆ°á»i. Ta thuá»™c vá» NÆ°á»›c Trá»i hay không là tùy ta tuân giữ sá»± công chÃnh NgÆ°á»i đã dạy hay không.
* Äức Giêsu dạy vá» cách cÆ° xá» vá»›i ngÆ°á»i thân cáºn (21-37)
Trong các giáo huấn, Äức Giêsu quan tâm đặc biệt tá»›i ba Ä‘á» tà i: các xung Ä‘á»™t vá»›i ngÆ°á»i thân cáºn, cách cÆ° xỠđối vá»›i phụ nữ, tÆ°Æ¡ng quan vá»›i sá»± tháºt. Cứ má»—i lần, NgÆ°á»i lại đặt giáo huấn của NgÆ°á»i đối láºp vá»›i giáo huấn của Cá»±u Ước. Các luáºn Ä‘iểm NgÆ°á»i Ä‘Æ°a ra phải được hiểu nhÆ° là m mẫu, chứ không phải là những trình bà y rốt ráo vá» các Ä‘á» tà i.
Äoạn 5,21-26 liên hệ đến việc thắng vượt các xung Ä‘á»™t. Chỉ đến c. 26, ta má»›i biết đây là thứ xung Ä‘á»™t gì: má»™tchủ nợ không kiên nhẫn được nữa, đã muốn Ä‘Æ°a con nợ ra tòa để ép ngÆ°á»i ấy trả nợ. Loại xung Ä‘á»™t nà y là điển hình cho má»i thứ căng thẳng và cho các lối xá» sá»± phát xuất từ đó. Theo cách triệt để nhất, ngÆ°á»i ta giải quyết má»™txung Ä‘á»™t bằng cách loại trừ ngÆ°á»i kia. Cá»±u Ước đã kết án cách xá» sá»± nà y bằng lệnh cấm: "Không được giết ngÆ°á»i". Cách giải quyết xung Ä‘á»™t kiểu nà y là sai; để chứng tá» nhÆ° thế, luáºt pháp đã quy định hình phạt xá» tá». NhÆ°ng có những hình thức xá» sá»± khác khi có xung Ä‘á»™t: nổi giáºn, thù hằn sâu sắc và sỉ nhục, tấn công hay đả thÆ°Æ¡ng bằng lá»i nói. Äức Giêsu kết án cả các kiểu cÆ° xá» nà y. Phải tránh không những hà nh vi xấu xa, mà cả sá»± xấu xa trong tim và những lá»i nói xấu xa. Äừng để xung Ä‘á»™t đẩy tình yêu ra khá»i con tim, đầu Ä‘á»™c con tim, hoặc Ä‘Æ°a đến chá»— đầu Ä‘á»™c cá»™ng Ä‘oà n bằng những lá»i Ä‘á»™c địa. Äức Giêsu nhắc đến các tòa án để cảnh giác; NgÆ°á»i nhắc theo thứ tá»± tăng dần: từ tòa án địa phÆ°Æ¡ng, đến tòa án cao nhất ở trần gian (Thượng Há»™i Äồng), và cuối cùng là tòa án của Thiên Chúa. Ở đây Äức Giêsu không há» muốn công bố má»™tquy định pháp lý phải theo sát mặt chữ: trong trÆ°á»ng hợp nổi giáºn thì phải theo cách nà y mà tÃnh; trong trÆ°á»ng hợp chá»i bá»›i thì phải theo cách kia... NgÆ°á»i muốn nói rằng sá»± thiếu sót đối vá»›i ngÆ°á»i thân cáºn và giải pháp sai lầm ngÆ°á»i ta lấy trong các xung Ä‘á»™t không chỉ bắt đầu vá»›i việc giết ngÆ°á»i, nhÆ°ng bắt đầu trÆ°á»›c đó. NgÆ°á»i muốn nói ngÆ°á»i ta phải ra sức tránh không những hà nh vi xấu xa, mà cả trái tim xấu xa và lá»i nói xấu xa. NgÆ°á»i cÅ©ng muốn nói rằng các xung Ä‘á»™t và căng thẳng không là m suy yếu tình yêu đối vá»›i ngÆ°á»i thân cáºn ở bất cứ mức Ä‘á»™ nà o và bất cứ cách nà o.
Phải chứng tá» tình yêu nà y không những trong việc ngăn cản sá»± dữ, mà còn trong việc tÃch cá»±c tìm hòa giải. NgÆ°á»i vừa nói đến việc tránh để cho các xung Ä‘á»™t kịch phát. Bây giá» bằng các và dụ (5,23-25), Äức Giêsu trình bà y hình thức tÃch cá»±c nên theo để vượt qua các xung Ä‘á»™, đó là sá»± hòa giải, và NgÆ°á»i nêu báºt ý nghÄ©a của việc hòa giải. Äể hòa giải, NgÆ°á»i nói tháºm chà phải ngÆ°ng dâng lá»… váºt, Ä‘iá»u nà y cho thấy tầm quan trá»ng, tÃnh Æ°u tiên của việc hòa giải. Nếu ngÆ°á»i ta phải nhắm hòa giải cho được trong khi Ä‘i Ä‘Æ°á»ng tiến vá» tòa án, Ä‘iá»u nà y cho thấy hòa giải là chuyện cấp bách và cần thiết, và bõ công để ngÆ°á»i ta ra sức đạt cho được. Tiến trình mà Äức Giêsu Ä‘á» nghị để thắng vượt các xung Ä‘á»™t là tiến trình của tình yêu và hòa giải. DÄ© nhiên, để hòa giải được, cần phải có hai hoặc nhiá»u ngÆ°á»i, và không phải chỉ cần má»™tbên đồng ý là được: nó giả thiết có sá»± sẵn sà ng của cả bên kia. Má»—i bên phải ra sức là m tối Ä‘a để đạt được sá»± hòa giải. Phần nói vỠđức công chÃnh má»›i chÃnh là má»™ttiếng gá»i duy nhất thúc bách ngÆ°á»i ta Ä‘i tá»›i hòa giải và tình bằng hữu vá»›i ngÆ°á»i thân cáºn.
Äoạn văn tiếp theo nói đến cách cÆ° xỠđối vá»›i phụ nữ, đối vá»›i vợ ngÆ°á»i khác (cc. 27-30) và vá»›i vợ của mình (cc. 31-32). Quyá»n lá»±c chung quyết trong lãnh vá»±c nà y không thể nà o lại là những sức mạnh tá»± nhiên và bá»™c phát của ham muốn và khoái lạc tÃnh dục. Cá»±u Ước đã đặt ra má»™tgiá»›i hạn rõ rà ng cho các sức mạnh nà y, khi cấm ngoại tình. Theo Lv 20,10, tá»™i ngoại tình sẽ bị xá» tá». Cùng vá»›i sá»± sống của ngÆ°á»i thân cáºn, ngÆ°á»i ta cÅ©ng phải tôn trá»ng vô Ä‘iá»u kiện sá»± hiệp thông sá»± sống ngÆ°á»i đó có vá»›i vợ há». Và cÅ©ng nhÆ° đối vá»›i sá»± sống của ngÆ°á»i thân cáºn, ở đây Äức Giêsu cÅ©ng đặt má»™tgiá»›i hạn tháºt ra đã có từ trÆ°á»›c và yêu cầu má»™tsá»± tôn trá»ng sâu xa hÆ¡n nữa. Sá»± tôn trá»ng nà y phải có không những trong hà nh Ä‘á»™ng mà cả trong Æ°á»›c muốn. Äức Giêsu cÅ©ng Ä‘ang xác định má»™tthứ báºc rõ rà ng các giá trị. Nếu trÆ°á»›c đây, NgÆ°á»i đã nói rõ là sá»± giáºn dữ, chua cay, lá»i nói thâm Ä‘á»™c... phải luôn luôn nhÆ°á»ng bÆ°á»›c cho sá»± hòa giải và hiệp thông huynh đệ vá»›i ngÆ°á»i thân cáºn, thì bây giá» NgÆ°á»i tuyên bố rằng không những thú vui tÃnh dục, mà cả các Æ°á»›c muốn tÃnh dục cÅ©ng cần được chế ngá»±, nghÄ©a là vùng hiệp thông sá»± sống của ngÆ°á»i khác không được vi phạm bất cứ cách nà o.
Lá»i khuyến khÃch thà móc mắt phải và chặt tay phải cho thấy giá trị nà y quan trá»ng đến đâu. DÄ© nhiên, không được hiểu các lá»i nà y sát mặt chữ: bởi vì không phải là con mắt phạm tá»™i, nhÆ°ng là con ngÆ°á»i vá»›i ý ngông và ý chà của mình! Äức Giêsu muốn nói rằng chúng ta không được bá» mặc các giác quan của chúng ta cho chúng, nhÆ°ng phải hÆ°á»›ng dẫn cách sá» dụng chúng cho có trách nhiệm. NgÆ°á»i cho thấy rằng bảo vệ được các giá trị ấy không phải là chuyện dá»…, có khi phải chấp nháºn những can thiệp sâu xa và từ bá» Ä‘au Ä‘á»›n. NhÆ°ng Ä‘iá»u nà y rất quan trá»ng: chỉ khi ta tôn trá»ng sá»± hiệp thông sá»± sống của ngÆ°á»i khác, Thiên Chúa má»›i nhìn nháºn chúng ta trong ngà y phán xét.
Liên hệ đến cách cÆ° xá» vá»›i vợ ngÆ°á»i khác và tôn trá»ng sá»± hiệp thông sá»± sống của ngÆ°á»i khác, có việc cÆ° xỠđối vá»›i vợ của chÃnh mình và đối vá»›i sá»± hiệp thông sá»± sống vá»›i vợ mình. Trong Cá»±u Ước, có quy định là ngÆ°á»i ta có thể ly dị vợ, nhÆ°ng phải có chứng thÆ° ly dị, để chứng tá» rằng ngÆ°á»i phụ nữ đã có má»™ttÆ° cách dân sá»± má»›i, không còn là ngÆ°á»i kết hôn nữa. Ở đây Äức Giêsu cÅ©ng xác định má»™t thứ báºc má»›i cho các giá trị. Sá»± hiệp thông sá»± sống vá»›i vợ mình là má»™tÄ‘iá»u thiện hảo không thể chuyển nhượng; ngÆ°á»i chồng phải bảo vệ, duy trì và vun đắp sá»± hiệp thông ấy. NgÆ°á»i chồng không được rẫy vợ mình: tÆ°Æ¡ng ứng vá»›i sá»± tôn trá»ng tuyệt đối sá»± hiệp thông sá»± sống của ngÆ°á»i khác là sá»± bảo vể tuyệt đối sá»± hiệp thông sá»± sống vá»›i vợ mình. DÆ°á»›i ánh sáng của lệnh cấm rõ rà ng không được ly dị do Äức Giêsu công bố theo Mc 10,11t; Lc 16,18; 1 Cr 7,10t, câu thêm "ngoại trừ trÆ°á»ng hợp hôn nhân bất hợp pháp" không thể hiểu là má»™tngoại lệ. Äức Giêsu không muốn nói: anh em không được rẫy vợ anh em trong bất cứ trÆ°á»ng hợp nà o, ngoại trừ trong trÆ°á»ng hợp ngoại tình. Chữ "hôn nhân bất hợp pháp" ở đây rất có thể có nghÄ©a là những dây hôn bất hợp pháp do má»™tquan hệ há» hà ng rất gần (Lv 18,6-18; x. Cv 15,29; 1 Cr 5,1). Giải gỡ những dây liên kết nà y không phải là vi phạm lệnh cấm ly dị.
Äá» tà i thứ ba liên hệ đến sá»± tháºt (5,33-37). Trong lãnh vá»±c nà y, vấn Ä‘á» phát sinh do sá»± kiện là má»—i ngÆ°á»i lệ thuá»™c những khẳng định của ngÆ°á»i thân cáºn, và đồng thá»i, chúng ta là những con ngÆ°á»i, chúng ta không trong suốt vá»›i nhau. Cá nhân không thể tá»± mình biết tất cả những gì là quan trá»ng đối vá»›i mình hoặc biết bằng sức riêng của mình; ngÆ°á»i ấy lệ thuá»™c những khẳng định và lá»i hứa của ngÆ°á»i thân cáºn. Tuy nhiên những khẳng định nà y có thể không tÆ°Æ¡ng hợp vá»›i các sá»± kiện và khác nhau trong vô và n sắc thái. Lá»i nói và má»i hình thái truyá»n thông có thể được sá» dụng không những để truyá»n tải sá»± tháºt, mà còn để lừa dối. Sá»± thiệt hại cho ngÆ°á»i thân cáºn do những lá»i dối trá, lừa đảo và không giữ lá»i hứa là không thể tiên liệu và trầm trá»ng. Äể ngăn chặn được thiệt hại nà y, ngÆ°á»i ta thá». NhÆ°ng bởi vì ở đây cÅ©ng lại có thể phát sinh vấn Ä‘á» dối trá, má»›i có lệnh cấm nghiêm khắc không được thá» gian. Qua việc thá», ngÆ°á»i ta muốn diá»…n tả là chÃnh Thiên Chúa, là Äấng tuyệt đối chân tháºt và chắc chắn không lừa dối,c ó thể là m chứng cho sá»± tháºt của lá»i khẳng định của chúng ta hoặc sá»± khả tÃn của lá»i chúng ta hứa; do đó ngÆ°á»i ta có thể tÃn nhiệm. Äồng thá»i ai nại dến Thiên Chúa để là m chứng cách dối trá, thì bị phạt. Việc nại đến Thiên Chúa phải khiến ngÆ°á»i ta nói sá»± tháºt và điá»u nà y khiến ta có thể tin tưởng những ai lệ thuá»™c những khẳng định nà y.
Ngược lại, Äức Giêsu bảo "há»… "có" thì phải nói "có", "không" thì phải nói "không"" (x. Gc 5,12) ; NgÆ°á»i yêu cầu má»™tdây liên kết vững bá»n và trá»±c tiếp vá»›i sá»± tháºt, không cần nại đến bất cứ hình thái lá»i thá» nà o. Thiên Chúa không có việc gì mà phải đóng vai là m chứng và cà ng không đóng vai ngÆ°á»i hù dá»a kẻ khác bằng hình phạt. Thiên Chúa, Äấng tuyệt đối chân tháºt và tuyệt đối xứng đáng vá»›i niá»m tin của ta, tá» mình ra nhÆ° là điển hình cho chúng ta (x. 5,48). NÆ¡i chúng ta, không được có sá»± khác biệt giữa những gì Ä‘ang có trong thâm tâm ta dÆ°á»›i dạng kiến thức, ý kiến, ý hÆ°á»›ng... và những gì chúng ta tá» ra bên ngoà i. NhÆ° thế ta công nháºn sá»± tháºt, và ngÆ°á»i thân cáºn tránh khá»i thiệt hại.
+ Kết luáºn
Bằng uy quyá»n đầy đủ của NgÆ°á»i, Äức Giêsu không áp đặt những luáºt võ Ä‘oán, nhÆ°ng cho thấy má»™tthứ báºc má»›i các giá trị. Má»—i khuynh hÆ°á»›ng Ãch ká»· duá»›i dạng hiá»m khÃch hoặc không chấp nháºn giao hòa, dạng các Æ°á»›c muốn tÃnh dục, tìm kiếm lợi lá»™c cá nhân qua việc lừa dối, Ä‘á»u phải biến mất. Má»—i cung cách xá» sá»± phải phục vụ tình huynh đệ vá»›i ngÆ°á»i thân cáºn, phục vá»± sá»± hiệp thông sá»± sống, quan tâm bảo vệ sá»± tháºt. Má»™t cung cách xá» sá»± nhÆ° thế coi ngÆ°á»i thân cáºn là anh em và chị em và tháºt sá»± Ä‘Æ°a há» vá» vá»›i Cha chung.
5.- Gợi ý suy niệm
1. Äá»c bản văn nà y, chúng ta nháºn ra Äức Giêsu khẳng định tÆ° cách tối cao của NgÆ°á»i, NgÆ°á»i là Thiên Chúa. NgÆ°á»i có quyá»n trên "Luáºt dạy ngÆ°á»i xÆ°a", tức chÃnh Cá»±u Ước, bởi vì Luáºt đó là bản văn Thiên Chúa dùng trung gian con ngÆ°á»i mà viết ra, còn Äức Giêsu là Con Thiên Chúa, là Ngôi Lá»i, trá»±c tiếp đến dạy dá»— loà i ngÆ°á»i. Chúng ta có thá»±c sá»± sẵn sà ng đón tiếp NgÆ°á»i chăng?
2. Những gì Äức Giêsu đã nói không được hiểu nhÆ° là má»™tdanh mục đầy đủ các quy định, cà ng không phải là má»™t luáºt phải theo sát mặt chữ. Chẳng hạn, NgÆ°á»i chỉ nói đến cách cÆ° xá» của phái nam đối vá»›i phái nữ, chứ không nói đến cách cÆ° xá» của phái nữ đối vá»›i phái nam; Ä‘iá»u nà y không có nghÄ©a là phái nữ không có thiếu sót gì trong lãnh vá»±c nà y. NgÆ°á»i không muốn nói rằng ta chỉ phải tránh những kiểu cÆ° xỠđã được nhắc đến minh nhiên. NgÆ°á»i đã nêu đặc tÃnh của má»™tthái Ä‘á»™ tổng quát, và ta phải dá»±a theo đó mà cÆ° xá» trong lãnh vá»±c liên hệ.
3. Äức Giêsu đặc biệt giáo huấn vá» ba lãnh vá»±c: các xung Ä‘á»™t giữa anh em, cách cÆ° xá» vá»›i phụ nữ và tôn trá»ng sá»± tháºt. Chúng ta được má»i gá»i xét lại cách chúng ta sống dÆ°á»›i ánh sáng của ba giáo huấn nà y. Thiếu tôn trá»ng các nguyên tắc của ba lãnh vá»±c nà y, con ngÆ°á»i vừa thiếu kÃnh trá»ng đối vá»›i Thiên Chúa vừa thiếu kÃnh trá»ng đối vá»›i anh chị em mình. Nếu chúng ta sống giáo huấn của Äức Giêsu, chúng ta giữ được "Luáºt và các ngôn sứ", tức là giữ được nòng cốt giáo huấn của Kinh Thánh.
4. Äây là má»™tđòi há»i của Äức Giêsu vá»›i các môn đệ: Há» phải có má»™tlối sống "dồi dà o hÆ¡n" sá»± công chÃnh của giá»›i kinh sÆ° và Pharisêu. Äây là má»™tsá»± trổi vượt vá» "lượng": các môn đệ phải "là m hÆ¡n". NhÆ°ng "hÆ¡n" đây là đi xa hÆ¡n trong việc tuân giữ cốt lõi của Luáºt (x. cc. 38-48: Ä‘iá»u răn yêu thÆ°Æ¡ng). Äây cÅ©ng là má»™t sá»± trổi vượt vá» "phẩm": các môn đệ không hoà n tất Luáºt theo cách vị luáºt, nhÆ°ng bằng con tim (Mt 23,25-28; x. 5,27-28), nhÆ° những ngÆ°á»i con của Cha trên trá»i (5,45-48). [Mục Lục]
14. Chú giải của Noel Quesson
Sau các mối Phúc tháºt, là phần dẫn nháºp. Bà i giảng trên núi được tiếp tục trong ba chÆ°Æ¡ng dà i trong đó Matthêu trÆ°á»›c hết táºp há»p sáu phần Ä‘á» giữa Luáºt của Môsê ("Anh em đã nghe Luáºt dạy rằng") và Luáºt má»›i của Äức Giêsu (Thầy bảo tháºt cho anh em biết...). Chúa nháºt nà y, chúng ta, Ä‘á»c bốn phân đỠđầu tiên, Ä‘i trÆ°á»›c bằng má»™t soạn mở đầu Ä‘em lại định hÆ°á»›ng tổng quát cho cả bà i Ä‘á»c.
Anh em đừng tưởng Thầy đến để bãi bá» lá» luáºt Môsê hoặc lá»i các ngôn sứ. Thầy đến không phải là để bãi bá» nhÆ°ng là để kiện toà n.
Äức Giêsu không phải là má»™t nhà cách mạng muốn thay đổi má»i sá»± nhÆ° thế quá khứ đã không tồn tại, để bắt đầu lại từ con số không? CÅ©ng không phải là má»™t nhà bảo thủ không muốn thay đổi gì cả nhÆ° thể má»i việc trong quá khứ luôn luôn hoà n hảo. Chúng ta chá»› quên rằng Tin Mừng của Thánh Matthêu được gởi đến các cá»™ng Ä‘oà n Kitô hữu, ở Pa-lét-tin và Ki-ri theo Kitô giáo từ đạo Do Thái. Những câu há»i vá» các sá»± "tiến hóa" được trình bà y vá»›i nhiá»u sá»± kịch liệt: có nên bảo vệ các táºp tục cắt bì cho các em nhá» không bởi vì giỠđây đã có phép rá»a tá»™i? Có nên tiếp tục tôn trá»ng ngà y Sabát không? Có nên tiếp tục chỉ ăn thức ăn "theo đúng nghi lá»…" không? Vấn Ä‘á» tiến hóa, tiến bá»™ lịch sỠấy vẫn còn là má»™t trong những vấn Ä‘á» quan trá»ng nhất của má»i thá»i đại. Trong những thá»i kỳ lịch sá» biến Ä‘á»™ng, những cuá»™c xung Ä‘á»™t giữa "cÅ© và má»›i", giữa "truyá»n thống" và "tiến bá»™" trở nên quá khÃch. Và điá»u đó được đặt ra ở khắp nÆ¡i: trong Giáo Há»™i, trong thà nh phố, trong chÃnh trị trong nghá» nghiệp, trong gia đình. Äối vá»›i Äức Giêsu, không có vấn Ä‘á» bãi bá» quá khứ, cÅ©ng không có việc bảo tồn nguyên xi mà phải cho nó má»™t sá»± sống má»›i, trong má»™t thà nh tá»±u. Không phải vì truyá»n thống cổ xÆ°a mà nó tốt. Không phải vì má»™t ý tưởng má»›i mà nó tốt hÆ¡n: Äức Giêsu sẽ cho chúng ta sáu và dụ trong phần nối tiếp của Bải giảng trên núi.
"Vì Thầy bảo tháºt anh em, trÆ°á»›c khi trá»i đất qua Ä‘i, thì má»™t chấm, má»™t phết trong Lá» Luáºt cÅ©ng không thể Ä‘i được, cho đến khi má»i sá»± được hoà n thà nh. Váºy ai bãi bá» dù chỉ là má»™t trong những Ä‘iá»u răn nhá» nhất ấy, và dạy ngÆ°á»i ta là m nhÆ° thế thì sẽ bị gá»i là bé nhá» nhất trong NÆ°á»›c Trá»i. Còn ai tuân hà nh và dạy là m nhÆ° thế, thì sẽ được gá»i là lá»›n trong NÆ°á»›c Trá»i".
Theo Äức Giêsu, Kitô giáo đến để hoà n thà nh Do Thái giáo. Tân Æ°á»›c là má»™t chồi ghép hoà n toà n má»›i được nuôi bằng nhá»±a của cây ô-liu cÅ© tức "Cá»±u Æ°á»›c", để là m cho cây sinh ra nhiá»u quả (Rm 11, 17-24). Vâng, Äức Giêsu là Äấng được loan báo và chuẩn bị, Äấng đến để kiện toà n Luáºt và lá»i các ngôn sứ nghÄ©a là toà n bá»™ Kinh Thánh, Abraham, Môsê, ÄavÃt, Isaia, các Thánh vịnh, các Hiá»n nhân, toà n bá»™ lịch sá» và tÆ° tưởng của Israel sẽ trổ hoa và phát triển trong Äức Giêsu.
Thầy bảo cho anh em biết, nếu anh em không ăn ở công chÃnh hÆ¡n các kinh sÆ° và ngÆ°á»i Pharisêu, thì sê chẳng được và o NÆ°á»›c Trá»i.
Công thức nà y phát triển nguyên tắc tổng quát mà sáu phản Ä‘á» mà Äức Giêsu sắp triển khai sẽ Ä‘em lại sá»± minh há»a.
Sá»± công chÃnh là má»™t từ ngữ Kinh Thánh rất phong phú mà Matthêu Æ°a thÃch má»™t cách rất đặc biệt (Mt 1,19; 3,15; 5,6.10-20; 6,1.33; 9,13; 10,41; 11,19; 12,37; 13,17.43.49; 20,4; 21,32; 23,28.29.35; 25,37.46; 27,19.24). Từ "công chÃnh" nà y không chỉ có ý nghÄ©a hạn hẹp mà ngôn ngữ hiện đại cho nó: sá»± công bằng xã há»™i Ä‘iá»u hà nh những tÆ°Æ¡ng quan giữa con ngÆ°á»i vá»›i nhau "sá»± công chÃnh" theo nghÄ©a Kinh Thánh chủ yếu là "theo đúng Ä‘iá»u mà Thiên Chúa muốn chúng ta trở thà nh". Má»™t ngÆ°á»i công chÃnh là ngÆ°á»i hoà n toà n đồng ý, cá»™ng sinh,liên minh, hòa hợp vá»›i Thiên Chúa, Äấng suy nghÄ© và thiết láºp vÅ© trụ và điá»u hà nh nó vá»›i sá»± thông minh kỳ diệu. NgÆ°á»i công chÃnh, bởi "sá»± tÆ°Æ¡ng ứng" của Ä‘á»i sống ngÆ°á»i ấy vá»›i ý muốn của Thiên Chúa, sẽ tham dá»± và o Thiên Chúa và đi đến hạnh phúc, nghÄ©a là đến "mục Ä‘Ãch vì đó mà ngÆ°á»i ấy được sinh ra". Vả lại Äức Giêsu Ä‘á» nghị má»™t sá»± "công chÃnh má»›i", má»™t sá»± hoà n thiện con ngÆ°á»i má»›i. Äức Kitô nói phải vượt qua sá»± công chÃnh... váºy của ai nà o?
- Các kinh sÆ° những nhà thần há»c của thá»i đại ấy, những nhà chú giải Kinh Thánh, những vị thầy có chục vị, những giáo trưởng dạy đạo má»™t cách chÃnh thức... Các ngÆ°á»i 'Pharisêu' (Biệt phái) những giáo dân dấn thân của thá»i đại ấy, liên kết vá»›i nhau trong má»™t "phong trà o" của những ngÆ°á»i nhiệt thà nh, cố gắng sống má»i yêu sách của đức tin thuần túy nhất không để thanh danh bị tổn hại.
Là m thế nà o các môn đệ của Äức Giêsu, những con ngÆ°á»i nghèo khổ và đơn sÆ¡, không há»c vấn lại có thể so sánh vá»›i những há»c giả và các chuyên viên nhiệt tình của Lá» Luáºt?
Ba và dụ đầu tiên vá» sá»± "trá»™i hÆ¡n" mà Äức Giêsu Ä‘á» nghị là hoà n toà n có ý nghÄ©a và chủ yếu cho cả Ä‘á»i ngÆ°á»i:
1) Bạo lá»±c, những mối tÆ°Æ¡ng quan sức mạnh giữa con ngÆ°á»i.
2) TÃnh dục, những tÆ°Æ¡ng quan tình cảm và thể xác giữa Ä‘Ã n ông và đà n bà .
3) Chân lý, những tÆ°Æ¡ng quan lắng nghe và đối thoại trong sá»± truyá»n thông.
BẠO LỰC:
"Anh em đã nghe Luáºt dạy ngÆ°á»i xÆ°a rằng: "Chá»› giết ngÆ°á»i". Ai giết ngÆ°á»i thì đáng bị ra tòa. Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết: " ai giáºn anh em mình, thì phải bị Ä‘Æ°a ra tòa. Ai mắng anh em mình là đồ ngốc thì phải bị Ä‘Æ°a ra trÆ°á»›c Thượng Há»™i Äồng. Còn ai chá»i anh em mình là quân phản đạo thì phải bị lá»a há»a ngục thiêu đốt. Váºy nếu khi anh em Ä‘ang có chuyện bất bình vá»›i anh, thì hãy để của lá»… lại đó trÆ°á»›c bà n thá», Ä‘i là m hòa vá»›i ngÆ°á»i anh em ấy đã; rồi trở lại dâng lá»… váºt của mình. Anh hãy mau mau dà n xếp vá»›i đối phÆ°Æ¡ng, khi còn Ä‘ang trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i vá»›i ngÆ°á»i ấy tá»›i cá»a công, kẻo ngÆ°á»i ấy ná»™p anh cho, quan tòa, quan tòa lại giao cho thuá»™c hạ, và anh sẽ bị tống ngục. Thầy bảo tháºt cho anh biết: anh sẽ không ra khá»i đó, trÆ°á»›c khi trả hết đồng xu cuối cùng..."
Äây là "môi trÆ°á»ng" thứ nhất mà con ngÆ°á»i phải trá»™i hÆ¡n; môi trÆ°á»ng của những mối tÆ°Æ¡ng quan nhân loại có xung Ä‘á»™t và gây gá»—. Äức Giêsu biết rõ lòng dạ con ngÆ°á»i, trÆ°á»›c khi trở thà nh những hà nh Ä‘á»™ng xấu thì thù háºn, sá»± khinh khi, bản năng thống trị đã là m hÆ° há»ng tâm hồn con ngÆ°á»i. Bạo lá»±c không chỉ là quả bom của kẻ khủng bố là m cho bạn kinh hoà ng... bạo lá»±c đã ở trong lòng bạn, khi bạn tức giáºn trong lòng chống lại những ngÆ°á»i không suy nghÄ© nhÆ° bạn. Và Thiên Chúa bảo đảm:cho phẩm chất các mối quan hệ của bạn: bạn phải "hòa giải" vá»›i kẻ thù của mình trÆ°á»›c khi cầu nguyện! đó là cái má»›i mẻ, cái triệt để của Tin mừng... trong tÆ°Æ¡ng quan vá»›i luáºt cÅ©.
TÃNH DỤC:
Anh em đã nghe Luáºt dạy rằng: "Chá»› ngoại tình Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết: ai nhìn ngÆ°á»i phụ nữ mà thèm muốn, thì trong lòng đã ngá»ai tình vá»›i ngÆ°á»i ấy rồi. Nếu mắt phải của anh là m cá»› cho anh sa ngã, thì hãy móc mà ném Ä‘i, vì thà mất má»™ phần thân thể, còn hÆ¡n là toà n thân bị ném và o há»a ngục. Nếu tay phải của anh là m cá»› cho anh sa ngã, thì hãy chặt mà ném Ä‘i; vì thà mất má»™t phần thân thể, còn hÆ¡n là toà n thân phải sa há»a ngục... Luáºt còn dạy rằng: "Ai rẫy vợ thì phải cho há» chứng thÆ° ly dị". Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết: ngoại trừ trÆ°á»ng.hợp hôn nhân bất hợp pháp, ai rẫy vợ là đẩy vợ đến chá»— ngoại mình, và ai cÆ°á»›i ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà bị rẫy, thì cÅ©ng phạm tá»™i ngoại tình.."
Những quan hệ giữa "Ä‘Ã n ông" và "Ä‘Ã n bà " là "môi trÆ°á»ng" thứ hai trong đó Äức Giêsu má»i gá»i chúng ta "trá»™i hÆ¡n" Lá» Luáºt. TrÆ°á»›c tiên chúng ta hãy ghi nháºn rằng lá»i của Äức Giêsu nói ra là theo "quan Ä‘iểm" của Ä‘Ã n ông, bởi vì xã há»™i thá»i NgÆ°á»i, là má»™t xã há»™i của Ä‘Ã n ông. Rõ rà ng ngà y hôm nay phải Ä‘á»c những lá»i ấy trong sá»± há»— tÆ°Æ¡ng trá»n vẹn. "Má»i ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà bá» rÆ¡i chồng mình ...
Những lá»i nà y của Äức Giêsu, liên quan đến tÃnh dục của bạn, vợ chồng bạn, Ä‘á»i sống Ä‘á»™c thân của bạn... bạn hãy Ä‘á»c lại những lá»i ấy, nhÆ° thể Äức Giêsu nói vá»›i chÃnh bạn, mặt đối mặt. Những lá»i nà y đụng đến nhiá»u vết thÆ°Æ¡ng còn Ä‘au nhức, nhiá»u lý tưởng bị nhạo báng, nhiá»u Æ°á»›c mÆ¡ không được thá»±c hiện đến ná»—i có lẽ cần được giải thÃch đôi chút. Những cuá»™c tranh luáºn vá» "ngoại lệ của Mat-thêu" trừ trÆ°á»ng hợp hôn nhân bất hợp pháp) rất khó chỉ rõ, và tốt hôn hết là tham khảo đến những lá»i ghi chú của Kinh Thánh có ghi nháºn vá» các cách hiểu vá» ngoại lệ ấy.
Tuy nhiên má»—i ngÆ°á»i chúng ta phải đón nháºn lá»i yêu cầu của Äức Giêsu nhÆ° má»™t lưỡi gÆ°Æ¡m: Trong thế giá»›i sá»± phi nhân mà chúng ta Ä‘ang sống; những lá»i ấy của Äức Giêsu quả là thúc bách và dÆ°á»ng nhÆ° Ä‘i ngược lại vá»›i sá»± phát triển của Ä‘Ã n ông và đà n bà . Tháºt váºy, trong đáy lòng, chúng ta nháºn biết những lá»i ấy xác định Ä‘Æ°á»ng lối duy nhất và tháºt dÅ©ng cảm của việc phát triển tháºt sá»±. CÅ©ng không nên hiểu những lá»i ấy nhÆ° những Ä‘iá»u quy định vá» luáºt pháp: Sá»± "'trá»™i hÆ¡n" Luáºt mà Äức Giêsu Ä‘á» nghị chỉ có thể sống... vá»›i NgÆ°á»i, vá»›i ân sủng và tình yêu của NgÆ°á»i.
CHÂN LÃ:
"Anh em còn nghe Luáºt dạy ngÆ°á»i xÆ°a rằng: "Chá»› bá»™i thá», nhÆ°ng hãy trá»n lá»i thá» vá»›i Äức Chúa". Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết: đừng thá» chi cả. Äừng chỉ trá»i mà thá», vì đất là bệ dÆ°á»›i chân NgÆ°á»i. Äừng chỉ Giêrusalem mà thá», vì đó là thà nh của Äức Vua cao cả. Äừng chỉ lên đầu mà thá», vì anh không thể là m cho má»™t sợi tóc hoá trắng hay Ä‘en được. NhÆ°ng há»… "có" thì phải nói "có", "không" thì phải nói "không". Thêm thắt Ä‘iá»u gì là do ác quá»·..."
Äây là những lệnh truyá»n của Äức Giêsu mang tÃnh hiện đại rất cao. Äây hoà n toà n là vấn Ä‘á» hiệp thông giữa con ngÆ°á»i vá»›i nhau. Những tÆ°Æ¡ng quan của con ngÆ°á»i bị là m hÆ° há»ng từ bên trong bởi sá»± lừa bịp, bởi thủ Ä‘oạn, sá»± giả vá», sá»± giả mạo, quá»· quyệt, dối trá... sá»± quảng cáo và thông tin thÆ°Æ¡ng mại... Äức Giêsu má»i bạn đến vá»›i chân lý của cuá»™c "đối thoại", các cuá»™c Ä‘Ã m luáºn của chúng ta. Tìm má»™t sá»± bảo đảm bên ngoà i trong má»™t lá»i thá» là má»™t Ä‘iá»u vô Ãch (tôi thá» vá»›i anh tôi nói sá»± tháºt!) lá»i nói của má»™t con ngÆ°á»i, lá»i nói của bạn tá»± nó phải có má»™t giá trị: há»… có thì phải nói có, không thì phải nói không... Äức Giêsu tạo ra má»™t "ná»n đạo đức" má»›i. NgÆ°á»i không bãi bá» gì cả, ngÆ°á»i "kiện toà n" từ trong ná»™i tâm Ä‘iá»u mà tá»± ná»n tảng là lý tưởng của má»i chủ nghÄ©a nhân bản chân chÃnh. [Mục Lục]