Ngôi thánh đường mới

PHAN THIẾT -- Ngày 21 tháng 6 năm 2007 vừa qua, Giáo xứ Vinh Thủy (Giáo phận Phan Thiết-Việt Nam) đã long trọng tổ chức lễ Cung hiến Thánh đường mới xây dựng tại số 332 đường Thủ Khoa Huân, phường Phú Thủy, thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận. Như vậy, gần hai năm rưỡi kể từ ngày Đặt viên đá đầu tiên (2/12/2004), công trình mới được chính thức đưa vào sử dụng mặc dù đã hoàn thành trước đó ít tháng.

Đôi dòng lịch sử...

Giáo xứ Vinh Thủy được hình thành từ tháng 8 năm 1955 với khoảng 3000 giáo dân thuộc các giáo xứ Mành Sơn, Vĩnh Yên, Tân Lập, Tân Vinh, Tân Lộc, Thuận Nghĩa thuộc giáo phận Vinh (Nghệ An) và một số giáo dân tỉnh Quảng Bình di cư vào Nam sau Hiệp định Genève. Sau đó không lâu, phần lớn giáo dân lại đi nơi khác làm ăn, sinh sống. Đến 1967, giáo quyền xác nhập vào giáo xứ gần 1000 giáo dân xứ Vinh Hưng đến tạm cư vì chiến tranh (ngày nay, cái tên “Vinh Hưng” được gọi không chính thức cho khu vực giáo họ Phêrô-Phaolô của giáo xứ).

Có thể nói, người có công lớn nhất đối với giáo xứ là cố linh mục Phanxicô Xavie Lê Trọng Khiêm (linh mục tiên khởi). Trong hoàn cảnh giáo dân đang lo lắng tìm hướng đi trên miền đất mới đầy lạ lẫm sau một chặng đường dài, ngài đã đảm nhận vai trò là chủ chăn tiêu biểu trong việc giúp giáo dân ổn định tinh thần, bắt tay vào xây dựng đời sống mới. Nhờ vào sự lãnh đạo nghiêm khắc về luân lý của ngài mà đời sống đức tin của giáo dân ngày càng vững mạnh, từ đó công việc truyền giáo được triển nở cách tốt đẹp, khó khăn ban đầu của cuộc sống mới dần được khắc phục.

Những năm sau đó, phục vụ giáo xứ trực tiếp lẫn gián tiếp còn có các linh mục: Hồ Ngọc Cai (1956), Nguyễn Quyền (1957), Trịnh Quang Cảnh (1960), Lê Xuân Hoa (11/1956-8/1973), Vũ Đình Hiên (8/1973-5/1975), Hoàng Văn Khanh (7/1975-8/1975), Đinh Vĩ Đại (8/1975-10/1978).

Sau biến cố 1975, giáo dân tản mác với nhiều lý do chủ quan cũng như khách quan, phần lớn là đi lập nghiệp vùng “kinh tế mớI”, số giáo dân có lúc chỉ còn hơn 200 người. Cũng như các giáo xứ khác, các hoat động phụng vụ trong nhà thờ kể từ lúc này đều bị hạn chế (nhà thờ bị đóng cửa vào năm 1978) nhưng nhờ Chúa ban ơn và Mẹ Mân Côi quan thầy trợ giúp, giáo xứ đã vượt qua được những khó khăn đó, khiến đức tin càng được vững mạnh, bằng chứng là nhà thờ giáo xứ sớm được trở lại hoạt động. Năm 1978, không có chủ chăn chính thức, giáo xứ được bề trên gởi giao cho cha phó giáo xứ Thanh Hải (cách giáo xứ khoảng 2km, phần lớn gốc Thanh Hóa và Quảng Bình) Nguyễn Công Vinh kiêm nhiệm. Thời điểm này, nhà thờ Thanh Hải chưa được hoat động trở lại nên ngôi nhà thờ nhỏ bé của giáo xứ đón nhận một lượng lớn giáo dân Thanh Hải lên tham dự Thánh lễ và các nghi thức phụng vụ.

Từ tháng 2, 1988, linh mục Đinh Tiến Đường - quản lý Tòa Giám Mục về đặc trách giáo xứ. Những năm kế tiếp, trong bối cảnh Công giáo đang hòa nhập trở lại với xã hội, địa giới giáo xứ Vinh Thủy mở rộng và nằm trong phường Phú Thủy, một phường rộng lớn và đông dân bậc nhất Phan Thiết (chính vì vậy mà nhiều người dân, kể cả giáo dân thường quen gọi là nhà thờ Phú Thủy nhiều hơn là Vinh Thủy). Với sự năng động trong công việc cũng như ngoại giao của cha, giáo xứ tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Ngài đã ưu ái đặt cho giáo xứ biệt danh “nhà thờ quốc tế” bởi lẽ từ thời điểm này, giáo xứ có sự chuyển biến về chất và lượng, số giáo dân nơi khác đến định cư sinh sống và xin nhập xứ ngày càng tăng.

Từ tháng 11, 1992, linh mục Nguyễn Kim Anh về quản xứ. Ngài tiến hành xây dựng đài Đức Mẹ và khuôn viên, phát triển hội Các Bà mẹ Công giáo. Tháng 6, 1994, linh mục Nguyễn Văn Học về quản xứ. Ban đầu còn có đôi chút khác biệt và cách biệt giữa chủ chăn và đàn chiên, song những năm sau đó dưới sự dẫn dắt nghiêm khắc nhưng linh động của ngài mà giáo xứ đi vào nề nếp trong phụng vụ và sinh hoạt. Trên cơ sở số con em của giáo dân trong và ngoài xứ đang sinh hoạt thường xuyên, cùng với sự thiện nguyện của những người có kinh nghiệm ngày trước, giáo xứ thành lập Xứ đoàn Thiếu Nhi Thánh Thể với mục đích hướng các em thiếu nhi vào môi trường sống đạo. Trong sự thầm lặng, cha Nguyễn Văn Học vẫn luôn ủng hộ cho phong trào này. Tiếc rằng, vì không có nhân sự nên ngày nay phong trào đang dần chùng xuống.

Cùng thời điểm, giáo xứ xây mới tường thành và vườn hoa trước nhà thờ, cải tạo đài đức mẹ để tạo mỹ quan cho mặt tiến. Giữa năm 2002, sự hưu dưỡng đột xuất của cha Nguyễn Văn Học vì yếu bệnh, giáo xứ đang trong tình trạng “lắng xuống” về mọi mặt vì khuyết chủ chăn. Được bề trên giao phó, linh mục Hoàng Văn Khanh, giám đốc Chủng viện Nicolas của giáo phận về quản xứ ngay sau đó. Ngài bắt tay vào củng cố và phát triển các hội đoàn. Thành lập hội Gia Trưởng và Giới Trẻ. Năng động nhưng nghiêm khắc, dưới sự dìu dắt của ngài, giáo xứ đã phát triển trở lại cách mạnh mẽ. Cùng với sự giúp đỡ của các thầy chủng sinh về giúp xứ, các hội đoàn hoạt động năng nổ và khá hiệu quả. Đời sống tinh thần của giáo xứ tăng lên rõ rệt. Nhiều người xin tòng giáo và nhập xứ.

Ngôi thánh đường mới…

Bên cạnh sự phát triển nội tại như đã trình bày ở trên, lượng giáo dân vãng lai và du khách đến tham dự thánh lễ tại giáo xứ cũng tăng lên nhiều vì vị trí nhà thờ giáo xứ nằm trên trục đường huyết mạch của thành phố Phan Thiết nên khá thuận tiện cho việc đi lại. Vào các thánh lễ chiều Chúa nhật, lượng người đến tham dự thánh lễ rất đông mà ngôi nhà thờ nhỏ bé không đủ sức chứa, phải tràn ra bên ngoài nhà thờ lẫn ngoài lề đường Thủ Khoa Huân (mặc dù đã có thêm thánh lễ Chúa Nhật vào 18h tối thứ 7). Nhận thấy rằng đây là một dấu hiệu vui về sự phát triển của giáo xứ nhưng nếu việc dự lễ như vậy tiếp tục kéo dài liệu có mang lại lợi ích thiêng liêng cho tín hữu không? Chưa kể nó có thể làm mất đi vẻ tôn nghiêm trong khuôn viên nhà thờ. Niềm mong mỏi có được ngôi nhà thờ mới thì từ lâu đã hiện hữu trong cộng đoàn dân Chúa của giáo xứ nhưng giờ là thời điểm thích hợp để hy vọng khi mà dự án xây dựng nhà thờ mới đã manh nha hình thành từ đây. Cần nói thêm rằng, những năm đầu Thế kỷ 21 này đánh đấu sự xuất ngoại định cư của nhiều người có chức vụ, uy tín trong giáo xứ khiến giáo xứ phải tổ chức một cuộc bầu Hội đồng Mục vụ (HĐMV) sớm hơn nhiệm kỳ vào năm 2004. Lần này, đánh dấu sự “trẻ hóa” trong cơ cấu HĐMV và đã từ lâu, từ “ông trùm xứ” không còn được sử dụng trong giáo xứ.

Sau khi cha Hoàng Văn Khanh quay trở về Tòa Giám Mục công tác, giáo xứ do cha quản lý Tòa Giám Mục Lương Vĩnh Phú đặc trách. Đến giáo xứ khi mà dự án nhà thờ mới đang dở dang, tuy cũng bận việc ở Tòa Giám Mục nhưng ngài vẫn cùng với HĐMV tiếp tục phát triển dự án. Ngài cũng chú trọng đến việc hướng dẫn lại những nghi thức trong phụng vụ của giáo xứ.

Tiếp theo Cha Trần Xuân Long được bề trên gởi về quản xứ, nhưng ngài chưa có cơ hội phục vụ giáo xứ nhiều vì thời gian ngài ở tại giáo xứ chỉ được tính bằng ngày rồi phải dưỡng hưu vì yếu bệnh. Một số mốc thời gian quan trọng của nhà thờ:

• 1955, dừng chân tại vùng đất mới, song song với công tác định cư, chủ chăn và giáo dân tiến hành dựng một ngôi nhà thờ, một nhà xứ và nhà trường bằng gỗ và các vật liệu nhẹ (năm 1965 chúng được tái thiết hoàn toàn bằng vật liệu nặng). Tất cả đều tọa lạc trên đồi cát cao gần bờ biển, khung cảnh khá thơ mộng (tức khu vực bờ hồ Vĩnh Thủy). Vì lẽ đó mà khi xưa người ta vẫn quen gọi tên giáo xứ là Vĩnh Thủy (hợp vần với một giáo xứ khác cách đó không xa là Vĩnh Phú, nay là giáo xứ Vinh Phú). Những người đương thời vẫn thường kể lại cho các thế hệ sau về ngôi nhà thờ này với biết bao hoài niệm.
• Năm 1964, trước khi về hưu dưỡng, linh mục Lê Trọng Khiêm đã xây thêm ngôi nhà thờ thứ hai nằm sát tỉnh lộ 9 (nay là đường Thủ Khoa Huân nối trung tâm Phan Thiết với Mũi Né). Cả hai nhà thờ được nối liền bằng một con đường mòn rợp bóng dừa (nay là đường Phan Trung) trước Lao Xá.
• Sau 1975, khu vực bờ hồ Vĩnh Thủy bị Nhà nước trưng dụng để xây khách sạn Vĩnh Thủy (nay là quần thể Sân Golf-Khách sạn Novotel). Nhà thờ đầu tiên không còn.
• Kể từ 1978, ngôi nhà thờ trên tỉnh lộ 9 trở thành trung tâm sinh hoạt phụng vụ của giáo xứ đến ngày nay.
• Năm 1991-1992, mặt tiền nhà thờ được tu sửa lại trên nền móng nhà thờ cũ cách tân theo dáng dấp bất đối xứng, khá ấn tượng, độc đáo khi mà truyền thống xưa nay của nhà thờ là đối xứng hai bên. Cung thánh cũng được chỉnh trang cùng với việc xây mới một nhà xứ và một hội trường hai phòng.
• Kể từ những năm cuối thế kỷ 20, đầu thế kỷ 21, nhà thờ bắt đầu có sự xuống cấp nhất là phòng mặc áo và không đáp ứng nổi lượng giáo dân đang phát triển.

Trở lại với ngôi nhà thờ mới, những ý tưởng ban đầu đưa ra cho ngôi nhà thờ mới đều xoay quanh việc làm sao tích hợp hai chức năng: phụng vụ và sinh hoạt ngay trong một công trình. Nghĩa là nó sẽ có tầng trệt dành cho sinh hoạt, hội họp và một lầu dành cho phụng vụ. Táo bạo hơn là có thể có cả tầng hầm để xe! Đây là giải pháp và cũng là “mô típ” được nhiều giáo xứ các nơi khác áp dụng cho điều kiện diện tích xây dựng khá “khiêm tốn”. Riêng ở giáo phận Phan Thiết thì tại thời điểm đó chưa có nơi nào áp dụng. Theo tính toán, kinh phí cho dự án cũng khá là “nặng ký”.

Đã có câu hỏi đặt ra là: “Dường như công trình này quá lớn lao so với giáo xứ Vinh Thủy nhỏ bé?!”.Thế nhưng, giáo xứ cần một cơ sở mới không chỉ để phụng tự mà còn đáp ứng nhu cầu văn hóa tinh thần, không chỉ ngày hôm nay mà còn trong những thập niên kế tiếp nữa. Bên cạnh đó, thành phố Phan Thiết đang trong quá trình đô thị hóa nhanh và đang định hướng thành một đô thị du lịch. Theo thông tin bên lề thì chính quyền khá quan tâm đến dự án này và nhấn mạnh tính thẩm mỹ của công trình để làm tăng mỹ quan đô thị. Những ý kiến khác nhau về cấu trúc chức năng lẫn hình thức cho cho ngôi nhà thờ mới được đưa ra bàn thảo.

Năm 2004, khi mà công tác xin giấy phép xây dựng cơ bản đã thực hiện, giáo xứ công bố bản thiết kế kiến trúc công trình và ra kế hoạch cho những bước đi tiếp theo. Bản thiết kế đã được Tòa Giám Mục Phan Thiết thẩm định tính thẩm mỹ và khả thi. Như vậy, theo bản thiết kế này thì nhà thờ sẽ gồm trệt và một lầu.
Ngày 2 tháng 12 năm 2004, giáo xứ long trọng tổ chức Lễ đặt viên đá đầu tiên do Đức Giám Mục chủ tế, cùng thời điểm, linh mục Hồ Tấn Khả được bề trên gởi về quản xứ.

Tháng 1 năm 2005 tiến hành tháo dỡ nhà thờ cũ để lấy mặt bằng và dựng nhà nguyện tạm bên cạnh nhà xứ. Nghĩ rằng theo kế hoạch thì công trình sẽ khởi công ngay sau đó thế nhưng bây giờ đã xuất hiện khó khăn, nếu không muốn nói là cản trở quyết định đến dự án đó là: nguồn kinh phí dự kiến ban đầu “không còn được đảm bảo” vì lí do khách quan mà cũng hết sức tế nhị. Xin được mở ngoặc rằng, để xây dựng một ngôi nhà thờ mới thì phải có sự vận động kinh phí dài hạn từ trước, nhưng giáo xứ chưa làm được vì nhiều lý do cho nên phần lớn nguồn kinh phí xây dựng phải dựa vào tài trợ mà không chủ động được. Trong sự hụt hẫng và lo lắng, giáo xứ phải đối mặt với hai phương án:

Thứ nhất, tạm hoãn dự án
Thứ hai, điều chỉnh lại dự án

Giáo xứ quyết định điều chỉnh lại dự án, đây là điều không ai muốn xảy ra nhưng với hoàn cảnh thực tế bắt buộc phải làm như vậy. Quy mô công trình được điều chỉnh lại từ việc có lầu như ban đầu thành chỉ còn một tầng. Nói chung là điều chỉnh phần lớn, nhưng vẫn giữ lại một số đường nét của bản thiết kế ban đầu (vẫn theo phong cách kiến trúc Việt Nam). Điều đó đồng nghĩa với việc kinh phí xây dựng sẽ được giảm bớt đến mức “có thể chấp nhận được”.

Ngày 24 tháng 6, 2005 (hơn 6 tháng sau Lễ đặt viên đá đầu tiên), nhân dịp lễ kính Thánh Gioan Baotixita, giáo xứ mới chính thức khởi công công trình. Song song với công tác xây dựng, giáo xứ vẫn thường xuyên vận động giáo dân trong xứ và ngoài xứ, trong nước và ngoài nước để có kinh phí xây dựng cùng với việc “tự làm những gì có thể làm” và sốt sắng đọc kinh cầu nguyện cho việc xây dựng trong các buổi lễ. Khẩu hiệu của giáo xứ là:”Ai vui lòng dâng hiến sẽ được Thiên Chúa yêu thương” (2Cr 9,7). Những khó khăn ban đầu được tháo gỡ phần nào nhờ sự tích cực vận động của cha quản xứ Hồ Tấn Khả. Thế nhưng tạm gọi công tác xây dựng là cầm chừng mà thôi vì lúc sắp đến giai đoạn cuối (đã xong phần thô) thì công trình bị gián đọan do nguồn kinh phí đang dần cạn kiệt, nhà thầu cắt giảm nhân công. Thế là giáo xứ phải huy động giáo dân để hoàn thành giai đọan cuối (trang trí nội thất và vật dụng giáo xứ phải tự đảm nhiệm), vì “…được xây nhà cho Chúa là một vinh dự và là trách nhiệm…”, “…không ai so hơn tính thiệt…” (trích trong lời kinh cầu cho việc xây dựng thánh đường của giáo xứ).

Những ngày tháng 5, 2007 bước vào mùa mưa khiến việc cử hành phụng vụ trong nhà nguyện tạm không thuận lợi đành phải dời vào nhà thờ mới. Giáo xứ chỉ còn chờ ngày Cung hiến Thánh đường. Phải nói rằng, công trình xây dựng nhà thờ giáo xứ Vinh Thủy là một công trình được thực hiện trong sự phó thác hoàn toàn, đều là nhờ Hồng Ân Thiên Chúa Ba Ngôi và Mẹ Mân Côi quan thầy, giáo xứ đã vượt qua mọi khó khăn, trở ngại để hòan thành tốt đẹp. Qua đó ghi nhận sự đoàn kết trong cộng đoàn giáo xứ để vượt qua khó khăn. Ước chi cùng với ngôi nhà mới này, giáo xứ sẽ có những triển nở mai sau. Nguyện xin Thiên Chúa trả công bội hậu cho các vị ân nhân của giáo xứ.

Một Vinh Thủy rất riêng:
Từ buổi sơ khai đến nay đã hơn 50 năm, trải qua biết bao thăng trầm của lịch sử nhưng giáo xứ vẫn lưu giữ được những truyền thống tốt đẹp của cộng đồng “di cư”. Những lời kinh, cung giọng vẫn giữ gìn mà ít có sự biến đổi. Các thế hệ sau này mặc dù được sinh ra và lớn lên ở vùng đất mới, hòa nhập sâu sắc với giáo dân bản địa nhưng vào nhà thờ vẫn thưa kinh theo giọng “di cư” của các thế hệ đi trước.

Ngắm nguyện Mùa Chay tưởng chừng như không còn phù hợp với thời đại ngày nay nhưng giáo xứ vẫn tổ chức hằng năm cách sốt sắng. Tiếc rằng, việc rước kiệu, đọc kinh tại Đài Đức Mẹ, họp nhau đọc kinh trưa, kinh chiều trong nhà thờ, đang dần bị mai một chỉ còn số ít các cụ cao niên duy trì.

Bên cạnh sự chăm chút trong từng nghi thức phụng vụ, giáo xứ vẫn luôn chú trọng khâu trang trí vào các dịp lễ lớn (Giáng Sinh, Phục Sinh, Chầu lượt…) vì rằng, trang trí cũng góp phần vào sự sốt sắng của giáo dân trong buổi lễ. Có thể nói, vào dịp lễ Giáng Sinh hằng năm, nhà thờ Vinh Thủy là một trong những địa điểm thu hút đông khách đến tham quan, chiêm ngắm. Sở dĩ có được điều này vì giáo xứ đã tận dụng triệt để nội lực từ bên trong (vì tài chính khá “khiêm tốn”). Cụ thể, nhiều giáo dân có lĩnh vực chuyên môn khác nhau phối hợp làm việc.

Khác với một số giáo xứ khác, vào các dịp lễ lớn, việc phân bổ công tác thường thì được “khoán trắng” về các giáo họ, hội đoàn theo từng “gói” công việc. Tuy cơ bản, giáo xứ vẫn áp dụng như trên nhưng chú trọng hơn đến sở trường của từng cộng tác viên để lên danh sách và giao những nhiệm vụ phù hợp. Khó khăn luôn đi đầu trong bất kỳ công tác nào của giáo xứ là số giáo dân cơ hữu ít, địa bàn lại trải rộng, nhiều người có công việc riêng của mình nên khó tập hợp công tác cùng lúc, giáo xứ phải gởi văn bản công việc cụ thể đến từng cộng tác viên.

Nói chung, vì nằm trong địa bàn có đông cán bộ viên chức sinh sống, trình độ dân trí cũng tương đối nên người Vinh Thủy cũng có phong cách hợp tác, làm việc rất riêng mà cũng rất “cá tính” và được Toà Giám Mục quan tâm.

Trước đây, Đức Giám Mục Nicolas Huỳnh Văn Nghi vẫn thường dâng lễ tại giáo xứ vào những dịp lễ đặc biệt. Hiện nay, quản xứ là linh mục Antôn Hồ Tấn Khả, giáo xứ Vinh Thủy có các giáo họ: Gioan Baotixita, Phêrô-Phaolô và Tôma. HĐMV giáo xứ gồm 5 thành viên thường trực (ngoài ra còn có các cộng tác viên). Các hội đoàn: Phan Sinh, Các Bà mẹ Công giáo, Gia Trưởng, Thiếu nhi Thánh thể. Ca đoàn Cecilia, Ban Lễ sinh

Sinh hoạt phụng vụ hằng tuần tại giáo xứ:
- Lễ Chúa Nhật: 18h00 (thứ bảy), 5h00 và 17h00 (chủ nhật)
- Lễ thường: 5h00 (thứ hai, ba, tư, sáu, bảy) và 18h00 (thứ năm)
Địa chỉ liên hệ:
Nhà thờ giáo xứ Vinh Thủy
Số 332 đường Thủ Khoa Huân, phường Phú Thủy
Thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Việt Nam
Điện thoại: (84-62) 812538

Trung Long