Giáo Phận Vinh Online | http://www.giaophanvinh.net |
Lược sá» Giáo há»™i Công giáo (ChÆ°Æ¡ng XI) 10.05.2008 . PHẦN II : TỪ PHỤC HƯNG TỚI NAY ChÆ°Æ¡ng XI Cuối thế ká»· XV có những Quốc gia tân thá»i xuất hiện, muốn
thoát khá»i quyá»n lá»±c của quá khứ là quyá»n Giáo Hoà ng và hoà ng đế, đồng thá»i má»™t
cuá»™c canh tân văn hóa sâu xa được gá»i là phục hÆ°ng. Và o đầu thế ká»· XVI có nhiá»u
cuá»™c cải cách Giáo Há»™i. Äáng tiếc là các cuá»™c cải cách đã là m cho Giáo Há»™i Tây
phuÆ¡ng đổ vỡ, do những ngÆ°á»i trong cuá»™c
không hiểu nhau và có những cuộc bạo hà nh với nhau. Cuối thế kỷ XVI, những nét
má»›i của má»™t địa lý tôn giáo được phác há»a và còn tồn tại tá»›i ngà y nay. 1.
Các quốc gia má»›i và các quyá»n lá»±c cÅ© : - Năm 1453 kết thúc cuá»™c chiến 100 năm. Xác định được ranh giá»›i
lãnh thổ nÆ°á»›c Pháp và nÆ°á»›c Anh. * Ở Pháp : các ông vua củng cố uy quyá»n của mình trong má»i
lãnh vá»±c kể cả tôn giáo. Vua FranÇois I có quyá»n lá»±c quan trá»ng trong Giáo Há»™i Pháp. * Ở Anh : nÆ°á»›c Anh là vÆ°Æ¡ng quốc nhá» nhÆ°ng
vua Henry VIII đóng vai trò hà ng đầu trong Châu âu vá» chÃnh trị và tôn giáo. * Ở Tây Ban Nha : sá»± hiệp nhất của toà n đất nÆ°á»›c. Các vua Công Giáo rất lÆ°u tâm đến lợi Ãch của Giáo Há»™i, hỠđồng
hóa lợi Ãch vá»›i nhà nÆ°á»›c. - PhÃa Äông Âu : Ba Lan là má»™t nÆ°á»›c rá»™ng vá» lãnh thổ, yếu vá»
định chế chÃnh trị, tiếp tục phát triển bÆ°á»›c tiến Kitô giáo La tinh, trÆ°á»›c thế
giá»›i ChÃnh thống. - Thánh đế quốc La-Äức : hoà ng đế không có quyá»n hà nh trên
vô số tiểu quốc. Từ năm 1438 hoà ng đế liên tục được lá»±a chon từ dòng há»
Habsburg. Äến năm 1519, hoà ng đế Carolo Quinto vừa được thừa kế, ông mÆ¡ Æ°á»›c
thống trị thế giới. Tuy nhiên, ông vấp phải sự đối đầu với vua nước Pháp của
Giáo Hoà ng. - Quyá»n Giáo Hoà ng : từ cuá»™c đại ly giáo Tây phÆ°Æ¡ng, quyá»n
Giáo Hoà ng mất Ä‘i má»™t phần uy tÃn : là ngÆ°á»i Ã, Giáo Hoà ng xen và o vụ việc của
nước à là đối tượng tranh dà nh của nước Pháp và dòng hỠHabsburg. Các Giáo
Hoà ng là m già u cho gia đình, con cháu. Thẩm chà Giáo Hoà ng có thá»i là phong
cách của một tướng lãnh dùng binh khà tân công kẻ thù. Tuy nhiên, trong vai trò
là những ngÆ°á»i bảo trợ văn nghệ, các
ngà i cÅ©ng là những ngÆ°á»i góp phần quan trá»ng và o việc canh tân nghệ thuáºt và văn
chÆ°Æ¡ng của thá»i phục hÆ°ng. 2.
Canh tân văn chÆ°Æ¡ng, nghệ thuáºt và khoa há»c : - Thế ká»· XVI nháºn thấy má»™t sá»± đổi má»›i kì diệu vá» văn hóa được
thá»±c hiện trong má»™t và i tháºp niên. Năm 1456 nghà nh in được phát minh do
Gutenberg, tạo ra má»™t cuá»™c cải cách trong việc truyá»n bá tÆ° tưởng. Vì thế,
nhiá»u tác phẩm trÆ°á»›c đây dà nh cho má»™t số Æ°u đãi nay được phổ biến. NgÆ°á»i ta in
nhiá»u tác phẩm Ä‘á»i của thá»i cổ, các sách tôn giáo : sách của các giáo phụ, Kinh
Thánh và sách đạo đức... -Thá»i phục hÆ°ng : nổi báºt là các nhà nhân bản. Nếu dá»±a và o
tác phẩm ông hoà ng thì phần đông vẫn là những ngÆ°á»i Kitô hữu muốn dùng công
trình của mình để cải thiện Giáo Há»™i và các tÃn hữu. Trong đó có Thomas More, thủ tÆ°á»›ng Anh, là nhà nhân bản Kitô
giáo dá»… mến nhất. NhÆ°ng chÃnh Erasmo má»›i
là thủ lãnh của các nhà nhân bản. Ông ấn
hà nh má»™t số tác giả cổ thá»i, nhất là các giáo phụ. Ông viết các Ä‘á» tà i khác
nhau, trong đó ông đả kÃch hà ng giáo sÄ© vá» trình Ä‘á»™ há»c vấn dốt nát. Erasmo chủ
định tái sinh con ngÆ°á»i bằng cách thanh tẩy tôn giáo và rá»a tá»™i cho văn hóa. Vá»
chÃnh trị Erasmo muốn xây dá»±ng má»™t chÃnh trị dá»±a trên Phúc Âm. Ông đã gây ảnh hưởng
lớn đối với tất cả những ai muốn có một cuộc cải cách Giáo Hội trong hòa bình,
nhÆ°ng cuá»™c cải cách có tÃnh bạo Ä‘á»™ng thắng thế. 3. Tình hình Giáo Há»™i : - Cuối thế ká»· XV, ngÆ°á»i ta dá»±a và o Khải
huyá»n loan báo ngà y táºn thế sắp đến. Vì thế ngÆ°á»i Kitô hữu lo lắng phần rá»—i của
mình, nên đã nhiá»u ngÆ°á»i chạy đến vá»›i phù thủy, Giáo Há»™i lùng bắt các phù thủy
trong hai thế kỷ có tới trăm ngà n bị thiêu trên già n. Dân chúng tìm cách giải
tá»a bằng việc tôn kÃnh Äức Mẹ, bằng việc hà nh hÆ°Æ¡ng, kiếm ân xá. ChÃnh Giáo Há»™i
lại không là m cho ngÆ°á»i ta tin tưởng. Nhiá»u linh mục không đáp ứng chá» mong của
các tÃn hữu, vì dốt nát. Nhiá»u Giám mục chỉ quan tâm đến lợi tức, nên kiêm
nhiá»u Tòa Giám mục. Thẩm chà ngÆ°á»i ta không tin cả Äức Giáo Hoà ng, bởi vì Giáo
Há»™i luôn cần tiá»n để xây cất, để tổ chức các cuá»™c lá»…... Vì thế, các Äức Giáo
Hoà ng ban phép chuẩn vá» cÆ° sở cho phép kiêm nhiá»…m, bán ân xá... ChÃnh vì thế,
Erasmo mỉa mai những lạm dụng trong Giáo Hội. Savonarola lớn tiếng tố giác
những thói hÆ° của Äức Giáo Hoà ng Alex.VI, vì bắt dân Freze sống khắc khổ nhÆ° Ä‘an
sÄ©. Vì váºy, thá»i Giáo Hoà ng Giulio II,
triệu táºp Công Äồng Laterano I. Công Äồng than phiá»n vá» những lạm dụng và đỠra
cải cách nhÆ°ng không tiếp nối. CÅ©ng và o năm bế mạc Công Äồng, Luther cho dán ở II. CÃC NHÀ CẢI CÃCH "Cải cách" đã trở nên đồng
nghÄ©a vá»›i Ä‘oạn giao trong Giáo Há»™i Tây phÆ°Æ¡ng. Bởi vì ngÆ°á»i ta thấy trong Giáo
Há»™i có nhiá»u lạm dụng, nên nhiá»u ngÆ°á»i đã rá»i bá» Giáo Há»™i. Trong đó chúng ta
thấy có hai nhân váºt cải cách lá»›n đã rá»i bá» Giáo Há»™i : Luther và Calvin. 1.
Luther và cuá»™c cải cách ở Äức Cuá»™c cải cách bắt đầu ngà y 31-10-1517, nhÆ°ng thá»±c ra tiến
trình lâu trÆ°á»›c đó. Luther ngÆ°á»i Äức, sinh 1483. Và o dòng Augustino năm 1505,
sống Ä‘á»i Ä‘an sÄ© và là m linh mục. Trong vụ việc bán ân xá của các tu sÄ© Äa minh,
thì đây là dịp để Luther công bố khám phá của mình. Hà nh Ä‘á»™ng nà y vừa là lá»i
phê phán Giáo Há»™i, vừa là lá»i má»i gá»i tranh luáºn vá»›i các giáo sÆ° đại há»c. Những
luáºn Ä‘á» dán ở - Äối vá»›i Luther không ý thức láºp má»™t Giáo Há»™i má»›i, ông cho
rằng Giáo Há»™i sẽ tá»± canh tân khi trở vá» vá»›i Phúc Âm. - Theo Luther : ý thức mình tá»± bản chất là má»™t tá»™i nhân, mÃ
con ngÆ°á»i khám phá trong Kinh Thánh thấy
rằng, Æ¡n cứu Ä‘á»™ đến từ Thiên Chúa, do lòng tin. Thiên Chúa là m má»i sá»± và con ngÆ°á»i
không là m gì cả. Luther chối tất cả truyá»n thống, chống lại sá»± tối thượng của Kinh Thánh và tin : chẳng hạn việc tôn
kÃnh các thánh, ân xá, khấn dòng, các bà tÃch không được chứng thá»±c trong Phúc
Âm. Ông chỉ nháºn chức tÆ° tế phổ quát của các tÃn hữu. Trong thá»±c tế, chỉ duy trì hai bà tÃch, đó là bà tÃch Rá»a
tá»™i và Thánh Thể ; nhÆ°ng phủ nháºn tÃnh chất hy tế của tiệc Thánh Thể, song lại
nháºn sá»± hiện diện thá»±c sá»± của Äức Kitô.
Ông phủ nháºn quyá»n của Giáo Há»™i. Giáo Há»™i của ông là Giáo Há»™i quốc gia tùy theo
má»—i nÆ°á»›c. 2.
Calvin - Với cuộc cải cách ở Pháp và Thủy sĩ. Calvin là một giáo
dân ở nước Pháp, giáo lý của Calvin tương tự giáo lý của Luther, nhưng có hệ
thống hÆ¡n, có nét nhấn mạnh hÆ¡n. Calvin đặt nặng vai trò Kinh Thánh và Äức tin,
rất nhấn mạnh đến sá»± hÆ° hoại của con ngÆ°á»i sau tá»™i nguyên tá»™i. Calvin vừa nói đến Giáo Há»™i hữu hình, vừa nói đến Giáo
Há»™i vô hình. Theo ông có bốn loại thừa tác trong Giáo Há»™i : mục tá», tiến sÄ©,
niên trưởng và phó tế. Năm 1559, Theodore de Bère láºp Hà n Lâm Viện ở Genève, góp
phần là m lan tá»a các cuá»™c cải cách của Calvin. NhÆ° váºy, Calvin đã ghi dấu ấn uy
quyá»n và tÃnh phổ quát cuá»™c cải cách. - Ngoà i hai nhân váºt nói trên, cÅ©ng và o thá»i kỳ nà y còn có
cuá»™c cải cách khác : Bucer, Cecolampade, Zwingli, tất cả Ä‘á»u là linh mục. Riêng
cuá»™c cải cách của nhân váºt cuối ảnh hưởng ở III. CHÂU ÂU CỦA CÃC HỆ PHÃI CẢI CÃCH 1.
Äức và Bắc âu - Hoà ng đế Corolo Quinto vẫn nuôi hy vá»ng tái hiệp nhất tôn
giáo trong đế quốc. Ông liên tiếp triệu táºp há»™i nghị, già n xếp, dùng vÅ© lá»±c...
Năm 1526, há»™i nghị - Trên vùng Scandinavi, các ông vua chá»n giáo phái Luther.
Dân chúng phần đông vẫn duy trì táºp tục cÅ©. 2.
Quần đảo Anh - Nguồn gốc cuá»™c tranh chấp giừa vÆ°Æ¡ng quốc Anh và Rôma lÃ
do hôn nhân của vua Henry VIII, ông xin Rôma hủy bỠcuộc hôn nhân với Catharina
d'Aragon, nhưng bị từ chối nên ông đã buộc hà ng giáo sĩ Anh thực hiện việc hủy
bá» nà y và tá»± coi mình là thủ lãnh Giáo Há»™i Anh. Năm 1553, Mari Tudor trở thà nh nữ hoà ng, tái láºp Công Giáo
trên toà n quốc. Năm 1558, Elizabeth I lên ngôi nữ hoà ng vÄ©nh viá»…n thiết láºp
Giáo Há»™i Anh. Äây là má»™t Giáo Há»™i pha trá»™n, vá»›i thần há»c thì gần vá»›i giáo thuyết Calvin nhÆ°ng hình
thức vẫn duy trì theo Công Giáo. - Nước Scotland theo giáo phái Calvin. Giáo Hội cải cách ở đây
có qui chế chÃnh thức năm 1560. NgÆ°á»i tổ chức là Gioan Knox - Ở Ailen : cÆ°Æ¡ng quyết từ chối những gì mà nÆ°á»›c Anh áp đặt. 3.
Pháp và Hòa lan - Lúc đầu các vua Pháp trung thà nh với Giáo Hội Rôma, do đó
ngà y cà ng Ä‘Ã n áp dữ dá»™i các ngÆ°á»i theo lạc giáo. Tuy nhiên, các Giáo Há»™i cải
cách vẫn thiết láºp trong nhiá»u thà nh phố. Vì váºy, các vua Pháp đã tà n sát rất
mạnh, nên đã gây cuộc chiến tranh tôn giáo từ năm 1562-1598. Năm 1598, vua
Henri IV ban hà nh sắc chỉ Nentes, Ä‘Æ°a nÆ°á»›c Pháp trở lại hòa bình. Vì thế, má»i
ngÆ°á»i được tá»± do lÆ°Æ¡ng tâm, tá»± do tôn giáo, nhÆ°ng vá»›i má»™t số hạn chế. - Ở Hòa Lan : nÆ°á»›c nà y do vua Tây Ban Nha là Philiphe cai
trị. Năm 1561 giáo phái Calvin trà n và o, nhÆ°ng bị chÃnh quyá»n Ä‘Ã n áp đẫm máu.
Tuy nhiên, ở các tỉnh phÃa bắc các ngÆ°á»i theo cải cách, thiết láºp quốc giáo tá»±
do lấy giáo thuyết Calvin là m quốc giáo. Kết : NhÆ° váºy Kitô giá»›i Âu châu trÆ°á»›c đây đã bị phân chia thà nh nhiá»u Giáo Há»™i đối nghịch vá»›i Rôma : các Giáo Há»™i theo giáo phái Luther hay Giáo Há»™i Phúc Âm ; các Giáo Há»™i theo giáo phái Calvin hay là Giáo Há»™i cải cách. Giáo Há»™i Rôma bị tổn thÆ°Æ¡ng trầm trá»ng, sẽ phản ứng chủ yếu bằng cách canh tân mình, nhÆ°ng cÅ©ng có má»™t số ông hoà ng Công Giáo dùng vÅ© lá»±c, để tái chiến những phần đất bị mất. Äôi khi ngÆ°á»i ta gá»i những việc nà y là chống cải cách. |
URL của bài này::http://www.giaophanvinh.net/modules.php?name=News&op=viewst&sid=2297 |
© Giáo Phận Vinh Online | contact: admin1@giaophanvinh.net |