Thánh Phêrô Nguyễn Khắc Tự

Thầy giảng (1808 -1840)

Chiếc khăn tình nghĩa

Cuộc tử đạo của thánh Phêrô Tự là một biểu hiện sâu xa mối tình thầy trò, mối tình cha con tinh thần trong Giáo Hội. Ngày 31.07.1838, sau khi quân lính bắt được linh mục thừa sai Borie Cao, các tín hữu sợ liên lụy nên làm ngơ như không quen  biết. Nhưng thầy giảng Tự lẽo đẽo theo đám lính, vừa khóc lóc vừa xin đi theo gót thầy mình. Quân lính thấy thế sinh nghi, bắt thầy đưa đến trước mặt vị thừa sai. Cha Cao vì không muốn thầy bị liên lụy, liền giả bộ không hề biết “người thanh niên” này là ai, sau tình nguyện bỏ tiền ra để chuộc tự do cho anh ta.

Nhưng thầy Tự đã quyết tâm thực hiện ý định của mình khi làm điều đó. Thấy tuyên bố thẳng, mình là đệ tử của người bị bắt, và năn nỉ với ngài: “Xin cha cho con theo cha đến cùng”. Trước thái độ chí tình, vị linh mục xúc động, xé chiếc khăn quàng làm hai, trao một phần cho người môn sinh, cũng là cộng tác viên đắc lực nhiều năm qua và nói: “Cầm lấy, hãy cầm lấy nó làm bằng chứng cho lời thầy đã hứa”. Và thầy Tự đã giữ miếng vải đó suốt hai năm trời cho đến ngày tử đạo, trong đó gần bốn tháng cùng giam với người cha linh hồn. thầy đã ghi lại cuộc tử đạo anh hùng của người cha yêu quý, để cùng với ngài theo chân Đức Kitô, vị Tôn sư duy nhất đến đỉnh đồi Can-vê của mình.

Xin theo cha đến cùng

Phêrô Nguyễn Khắc Tự sinh khoảng năm 1808, quê quán không rõ, chỉ biết ở làng Bình Hòa, xứ Phúc Nhạc (Ninh Bình), nhưng sinh ra ở Kẻ Chanh gần xứ Kẻ Ðại. Cha mẹ là người lương, chỉ mình ngài theo Ðạo, theo mẹ kiếm ăn ở Bình Hòa. Mẹ lấy chồng thứ 2 ở đó. Mẹ cho con đi ở nhà địa chủ chăn trâu. Sau, nhân linh mục Khoan đến làm phúc họ ấy thì mẹ ngài cho Cha Khoan đưa về nuôi.

Nhu vậy là từ nhỏ cậu Tự đã được vào nhà Đức Chúa Trời, được cha Khoan gửi vào Hướng Phương ở với Cha già Lý, là thầy học của Cha trước ở nhà trường Kẻ Vĩnh, sau vào dạy Chủng viện Hướng Phương. Khi cha già qua đời, cuối năm 1838, thầy được cử đến giúp cha Borie Cao. Trong bốn năm giúp cha Cao, thầy tỏ ra rất nhiệt tình, hiền từ  và tận tuỵ. Bốn năm cùng làm việc tuy chẳng lâu, nhưng đã phát sinh  một mối tình thân thiết đặc biệt giữa hai người. Chính sự gắn bó đó đã đưa thầy Tự vào vòng lao lý khi muốn theo vị linh mục đến cùng.

Sau khi áp giải cha Cao và thầy Tự từ Bố Chính về Đồng Hới, quan cho giam hai người riêng. Nhưng nhiều lần cả hai cùng với 2 cha Khoa, Điểm và ông Năm Quỳnh bị đưa ra tra khảo chung. Lần đầu tiên thầy bị đánh 20 roi vì tội không chịu quá khoá. Hôm sau quan cho điệu riêng thầy ra tra khảo: “Ngươi gặp đạo trưởng đã lâu chưa?”. Thầy đáp: “Được bốn năm”. Quan hỏi tiếp: “Vậy ngươi gặp đạo trưởng ở đâu?”. Để tránh liên lụy đếm mọi người, thầy Tự nói: “Tôi gặp ông ấy ở trên thuyền, và rồi chúng tôi ở chung với nhau”. Quan tức giận quát lớn: “Nói dối, tên này dám khai man. Lính đâu cho nó 30 roi”. Thầy Tự đã nhẫn nhục chịu đòn, không hề kêu ca một lời.

Những cuộc tra khảo, đòn vọt và ép buộc quá khóa như thế cứ tái diễn nhiều lần trong bốn tháng. Một hôm để ép buộc cha Cao khai những nhà đã cho trú ẩn, quan lôi thầy ra đánh trước mặt ngài, cũng may là vị linh mục cũng nhanh trí khai tên những người đã chết, để thầy bớt bị đòn vọt. Thầy Tự luôn kiên vững với niềm tin. Thầy vẫn khuyên nhủ các tín hữu đến thăm hãy chấp nhận thánh ý Chúa, trung thành vì đạo và cầu nguyện cho nhau đủ sức chịu đựng đến cùng. Khi có thể thầy tận dụng hoàn cảnh để dạy giáo lý và cắt nghĩa về đạo cho những bạn tù và những lính canh ngoại giáo. Thêm vào đó, thầy siêng năng cầu nguyện, xin Chúa cho mình can đảm hy sinh vì Chúa. Hai lần cha Ngôn đã khéo léo cải trang vào ngục thăm viếng và cho thầy rước lễ.

Ngày 24.11.1838, thừa sai Dumoulin Cao (bấy giờ đã nhận được sắc phong Giám mục) cùng hai cha Điểm và Khoa bị điệu đem ra xử tử. Cũng trong bản án đó, thầy Tự và một tù nhân khác, ông Năm Quỳnh được vua Minh Mạng phê như sau: “Tuy không phải là đạo trưởng, nhưng hai kẻ này là mù quáng cố chấp không kém, nên cũng thuộc vào số những kẻ đáng cho trẫm ghét bỏ. Do đó cả hai đều kết án xử giảo (xiết cổ cho chết), nhưng chưa xử ngay”.

Theo thừa sai Michel Mịch, nhà vua trì hoãn việc xử vì muốn chờ ông Quỳnh, một người có uy tín lớn, nản lòng bỏ đạo. Ba bốn bận các quan gửi sớ vào xin thi hành bản án, nhưng vua Minh Mạng viết thư yêu cầu nhẫn nại chờ đợi.

Lãnh phúc trên mảnh đất thấm máu người cha

Thấm thoát gần hai năm trôi qua, thầy Tự và ông Năm Quỳnh vẫn vững vàng giữ trọn niềm tin của mình. Nhiều lần được đưa ra trước công đường và bị tra tấn, cả hai người đều không thay đổi lập trường. Cuối cùng vào ngày 10.07.1840, nhà vua cho lệnh thi hành bản án. Khoảng 100 binh lính áp giải chứng nhân Chúa Kitô ra pháp trường Đồng Hới. Rất nhiều tín hữu cũng như lương dân đi theo. Đến nơi thầy Tự hỏi cho biết chính xác chỗ trước đây đã xử Đức Cha Cao, rồi vui vẻ quỳ ngay xuống đó để cầu nguyện. Hai người con ông Quỳnh đến chào giã biệt thầy, thầy hứa sẽ cầu nguyện cho họ, và nhắn lời chào giã biệt đến các tín hữu.

Giờ hành quyết đã điểm, thầy Tự nằm xuống cho lính thòng dây qua cổ. Được lệnh hai người lính cầm hai đầu dây cùng xiết mạnh, đưa thầy giảng 32 tuổi về hưởng phúc với Chúa Kitô, tại chính nơi đầu người cha tinh thần thầy rơi xuống. Ông Quỳnh cũng bị xử giảo (xiết cổ) như vậy.

Gần 60 năm sau, Đức Lêo XIII đã suy tôn thầy giảng  Phêrô Nguyễn Khắc Tự lên hàng chân phước ngày 27.05.1900. Ngày 19-06-1988, Đức Gioan Phaolô II suy tôn ngài lên bậc Hiển thánh.