Thánh Vinsentê Nguyễn Thời Điểm

Linh mục - (1761 - 1838)

Cuộc đời thánh thiện

Vinsentê Nguyễn Thời Điểm sinh năm Ất Dậu 1765, cha mẹ là ông bà Trường, tại xã An Do, huyện Vĩnh Linh, gần Cửu Tùng, tỉnh Quảng Trị. Hồi nhỏ, cậu Điểm ở với cha Chiêu tại Mỹ Hòa (Quảng Bình). Rồi được gửi đi học La tinh ở Tiểu chủng viện Trang Nứa (Nghệ An), và theo Thần học tại Chủng viện Kẻ Vĩnh (Nam Ðịnh) thuộc giáo phận Tây Đàng Ngoài, và thụ phong linh mục ở đó năm 1803.

Ban đầu, cha Điểm được bổ nhiệm làm thư ký cho Đức Cha Gia (Longer), rồi nhận nhiệm vụ coi xứ Cồn Nâm (30 năm), coi xứ Lũ Đăng (tức Tân Phong, 2 năm) (cha Thánh Khoa làm cha phó), coi xứ Đan Sa 2 năm 6 tháng rồi bị bắt ngày 27.7.1838.

Cha Vinsentê Điểm nêu gương vị mục tử đạo đức, nhân từ, hay thương giúp người nghèo khổ, chuyên cần giảng truyền lời Chúa, nhiệt tình ban phát các bí tích cho giáo dân và loan báo Tin Mừng cho muôn dân. Ngài rất quan tâm, chuyên chú huấn luyện và đào tạo các thầy giảng. Mặc dầu đã cao niên, với tinh thần hy sinh cao độ, ngài vẫn ăn chay mỗi tuần hai ngày, thứ tư và thứ bảy, hẳn là có ý tôn kính Đức Maria và thánh Giuse.

Đi về đâu?

Vào năm 1838, cuộc bách hại Công Giáo của vua Minh Mạng trở nên ác liệt hơn. Ngày 02.7 năm ấy, quan quân tầm nã vùng Bố Chính truy lùng thừa sai Candalh Kim, bắt được Cha Vũ Đăng Khoa, trước là phó xứ của cha Điểm, cùng với hai thầy giảng Đức và Khang tại làng Lệ Sơn, rồi nộp các vị cho quan Đồng Hới. Bị tra khảo đau đớn, thầy Khang đã tiết lộ nơi trú ần của cha Borie Cao.

Quân lính liền được lệnh truy nã bủa vây khắp vùng Bố Chính. Quan chưa tìm thấy vị thừa sai, nhưng khi đến gần làng Đan Sa, họ bắt được cha Điểm và một chú học trò.

Nguyên do khi nghe tin cha Khoa bắt, cha Điểm sai chú Sang đến làng An Bì hỏi giáo hữu có sẵn lòng cho ngài đến trú ẩn không ? Giáo hữu thấy làng mình không đủ bảo đảm an ninh, nên không dám nhận lời. Vị  linh mục lão thành còn đang lang thang ngoài ruộng đồng, nhận được câu trả lời như thế, không biết đi về đâu để tìm nơi ẩn trú. Ngài tiếp tục đi một quãng nữa thì bị bắt giải về Đồng Hới. Trong tù, cha Điểm gặp lại cha Khoa, và mấy tuần sau gặp cha Cao, thầy giảng Nguyễn Khắc Tự, rồi ông trùm Nguyễn Hữu Quỳnh. Cả năm chứng nhân Chúa Kitô sau này đều được phúc tử đạo.

Thà chết trăm lần

Trong lần tra vấn đầu tiên, vì mệt mỏi và sợ hãi, cha Điểm lỡ lời khai ra nhà mấy giáo hữu, nhưng ngài rất mạnh dạn tuyên xưng đức tin, nhất quyết không bước qua ảnh Chuộc Tội. Đến khi gặp cha Cao vào tù cho biết những lời khai ấy đã làm tổn hại đến một số giáo hữu, cha Điểm tìm cách sửa lỗi, thưa lại với quan: “Tôi già nua lẩm cẩm, trong lúc sợ hãi quá, đã khai dông dài, có khi gây oan ức cho một số người, xin quan bỏ qua lời khai của tôi, đừng bận tâm tới những người ấy kẻo lầm”.

Những cuộc tra khảo sau này chung với cha Cao và cha Khoa, ngài thường thinh lặng. Tuy nhiên, khi cần thiết, ngài cũng lên tiếng minh chứng niềm tin của mình. Một lần quan hỏi ngài: “Này đạo trưởng Điểm, Hoàng Thượng đã ra lệnh cấm đạo rất ngặt, dầu vậy, nếu ông chịu quá khóa, ta sẽ tha cho ông ngay tức khắc”. Cha đáp: “Tôi thà chết trăm lần, chẳng thà quá khóa”. Vì đã 77 tuổi, cha Điểm không bị đánh đập, luật pháp đương thời cấm tra tấn tù nhân tuổi tác.

Trong thời gian bị giam giữ, cha Vinsentê đã luôn nêu gương đạo đức trung kiên cho các tín hữu cùng bị bắt và đối xử bác ái quảng đại với các bạn tù ngoại giáo. Ngài chia sẻ lương thực và khuyên họ sống ngay chính lương thiện. Tại đây, cha Điểm được vinh dự chia sẻ niềm vui của cha Cao qua văn thư Tòa Thánh đặt vị này làm Giám mục giáo phận Tây Đàng Ngoài. Được Đức cha Cao khuyên bảo và ban các bí tích cần thiết, cha Điểm như được thêm ơn Chúa Thánh Thần, càng ngày cha càng tỏ ra can đảm vững tin hơn, đêm ngày cha cầu nguyện và mong ước được hiến mạng sống để làm chứng cho đạo thánh Chúa Kitô.

Ngày 24.11.1838, bản án được vua Minh Mạng phê chuẩn về Đồng Hới. Ước nguyện của vị mục tử lão thành được thỏa mãn, ngài bị kết án xử giảo. Ba vị tông đồ mục tử: Đức cha Cao, cha Khoa và cha Vinh Sơn Điểm được dẫn ra pháp trường. Người lính đi đầu cầm tấm thẻ ghi chữ Hán cho mọi người biết đây là đạo trưởng tả đạo cố chấp bất tuân lệnh vua nên phải chết.

Đến nơi xử, cha Điểm quỳ xuống cầu nguyện một lát. Quân lính thi hành nhiệm vụ, trói chân tay cha vào cột, quấn dây thừng vào cổ, và theo hiệu lệnh, họ kéo mạnh hai đầu dây cho đến khi vị chứng nhân Chúa Kitô tắt thở. Cha Phêrô Nguyễn Đăng Khoa cũng bị xử như vậy. Riêng Đức cha Cao bị trảm quyết cùng ngày ngay tại đây. Người ta chôn cất ba vị tử đạo ngay tại pháp trường Đồng Hới. Về sau linh mục Tự cải táng hài cốt về nhà thờ họ Hướng Phương.

Linh mục lão thành Vinsentê Nguyễn Thời Điểm được Đức Giáo Hoàng Lêo XIII suy tôn Chân Phước ngày 27.5.1900. Ngày 19-06-1988, Đức Gioan Phaolô II suy tôn ngài lên bậc Hiển thánh.