DIỄN ÄÀN GIÃO PHẬN VINH :: Xem chủ đề - Triết Lý vá»›i… Khỉ
Người đăng
Thông điệp
Thà nh viên
Ngày tham gia: 10/01/2008 Bài gửi: 47 Số lần cám ơn: 0 Được cám ơn 4 lần trong 4 bài viết
gửi: 21.01.2016 Tiêu đề: Triết Lý vá»›i… Khỉ
Triết Lý với… Khỉ
Má»™t năm má»›i lại bắt đầu. Năm nay, 2016, là năm BÃnh Thân, năm cầm tinh con Khỉ – má»™t loà i Ä‘á»™ng váºt khéo bắt chÆ°á»›c và hay là m trò cÆ°á»i, ngÆ°á»i ta gá»i là “trò khỉâ€.
Chuyện kể rằng...
Sau khi chết, con khỉ ná» liá»n Ä‘i gặp Diêm vÆ°Æ¡ng để xin kiếp sau được là m ngÆ°á»i. Diêm vÆ°Æ¡ng nói nhÆ° má»™t mệnh lệnh: “Muốn là m ngÆ°á»i, ngÆ°Æ¡i phải nhổ hết lông trên thân thể của ngÆ°Æ¡iâ€.
Nói xong, Diêm vÆ°Æ¡ng kêu lÅ© quá»· đè khỉ ra mà nhổ long. Má»›i bị nhổ má»™t sợi lông, con khỉ la lên: “Äau chết Ä‘i được!â€. Nghe váºy, Diêm vÆ°Æ¡ng cÆ°á»i to và nói: “Má»™t sợi lông mà y cÅ©ng không muốn nhổ, là m sao là m ngÆ°á»i được chứ?â€.
Vâng, là m ngÆ°á»i tháºt khó, không dá»… chút nà o. Sống đúng con ngÆ°á»i lại cà ng khó hÆ¡n. Con khỉ phải nhổ hết lông má»›i có thể là m ngÆ°á»i, chúng ta cÅ©ng phải nhổ hết các sợi lông thói hÆ° và táºt xấu thì má»›i nên ngÆ°á»i.
Äúng váºy, Chúa Giêsu đã bắt chúng ta nhổ hết lông để nên ngÆ°á»i: “Ai không vác tháºp giá mình mà đi theo tôi thì không thể là m môn đệ tôi được†(Lc 14:26). Có váºy thì má»›i nên hoà n thiện và nhân từ nhÆ° Thiên Chúa Cha được.
Từ bá» chÃnh mình tháºt khó. Vì phải bá» biết bao thứ liên quan Mắt, Tai và Miệng – chÆ°a kể đến Óc, Tim, Tứ Chi,... NhÆ°ng phải bá», vì đó cÅ©ng là triết lý của năm má»›i: Tống cá»±u, nghinh tân – bá» cái cÅ© nếu nó xấu, đón cái má»›i nếu nó đẹp.
Trình thuáºt Mc 7:31-37 cho biết việc Äức Giêsu chữa là nh ngÆ°á»i vừa Ä‘iếc vừa ngá»ng. Tình trạng Ä‘iếc liên quan TAI, tình trạng ngá»ng hoặc câm liên quan MIỆNG, tình trạng Ä‘ui mù liên quan MẮT. Trình thuáºt Mc 8:22-26 cho biết Chúa Giêsu đã chữa là nh má»™t ngÆ°á»i mù ở Bết-xai-Ä‘a. Còn trình thuáºt Mc 10:46-52 (Mt 20:29-34; Lc 18:35-43) cho biết Chúa Giêsu đã chữa là nh má»™t ngÆ°á»i mù tại Giê-ri-khô. Và rồi Chúa Giêsu đã chạnh lòng thÆ°Æ¡ng xót mà chữa là nh há»: “Ép-pha-tha!†(Εφφαθα – Hãy mở ra!).
Bị tình trạng “ba không†nhÆ° váºy thì tháºt là khổ, ở đây là dạng “ba không thụ Ä‘á»™ngâ€. Tuy nhiên, trong cuá»™c sống có những khi chúng ta cần phải biết “ba không chủ Ä‘á»™ngâ€.
Dạng “ba không chủ Ä‘á»™ng†còn có dạng tÃch cá»±c và tiêu cá»±c. Tình trạng “ba không†nà y gợi nhá»› tá»›i bá»™ Khỉ Tam Không: Má»™t con khỉ bịt tai, má»™t con khỉ bịt mắt, và má»™t con khỉ bịt miệng. Tức là không nghe, không nhìn, và không nghe.
Ba hình tượng đó cÅ©ng nhắc nhở chúng ta vá» cách sống vô cảm: Sống an pháºn, mặc kệ những gì Ä‘ang xảy ra xung quanh, và ngÆ°á»i ta gá»i đó là những ngÆ°á»i theo quan niệm “mackeno†– tức là “mặc kệ nóâ€. Tuong tá»± câu ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng nói: “Sống chết mặc bay, tiá»n thầy bá» túiâ€. Ai sao mặc ai, miá»…n sao mình “khá»e re†là được!
Giữa cuá»™c Ä‘á»i đầy các Ä‘iá»u thị phi và nhiá»…u nhÆ°Æ¡ng nà y, nếu cứ “an pháºn†và vô cảm nhÆ° váºy thì xã há»™i sẽ Ä‘i đến đâu, còn gì là tình ngÆ°á»i? Và nếu cứ bịt tai, bịt mắt, bịt miệng nhÆ° thế cả cuá»™c Ä‘á»i, cuá»™c sống còn gì là thú vị? Là Kitô hữu thì không thể và không có quyá»n sống vô cảm, nghÄ©a là phải biết yêu thÆ°Æ¡ng, biết chạnh lòng trắc ẩn, biết thể hiện lòng thÆ°Æ¡ng xót nhÆ° Chúa Giêsu đã sống.
NgÆ°á»i ta cho rằng bức tượng “Khỉ Tam Không†nà y có nguồn gốc Ấn Ä‘á»™ từ và i ngà n năm trÆ°á»›c. Nguyên là bức tượng Thần Vajrakilaya, vị thần có 6 tay, má»—i đôi tay dùng để bịt hai mắt, hai tai và hai miệng. Có ý khuyên răn ngÆ°á»i ta “không nhìn báºy, không nghe báºy, và không nói báºyâ€.
Sau đó, và o khoảng thế ká»· VIII, Ä‘á»i nhà ÄÆ°á»ng (Tang Dynasty), má»™t thiá»n sÆ° ngÆ°á»i Nháºt đến Trung hoa và đã mang theo tÆ° tưởng nà y vá» Nháºt. Tại Nikko (cách Tokyo chừng 140 cây số vá» hÆ°á»›ng Bắc), ở Ä‘á»n Toshogu hiện nay còn lÆ°u giữ má»™t bức Ä‘iêu khắc cổ là ba con khỉ vá»›i ba tên là Mizaru, Kikazaru và Iwazaru. Từ “zaru†gần giống âm vá»›i “saru†– nghÄ©a là con khỉ, nên ngÆ°á»i ta khắc hình ba con khỉ bịt mắt, bịt tai, bịt miệng vá»›i vẻ mặt ngá»™ nghÄ©nh để biểu thị cho triết lý sống nà y. Bức tượng gá»— nà y của nghệ nhân Hidari Jingoro nổi tiếng từ thế ká»· XVII.
Con che mắt tên là Mizaru – nghÄ©a là “tôi không nhìn thấy Ä‘iá»u xấuâ€, con bịt tai là Kikazaru – “tôi không nghe những Ä‘iá»u xấuâ€, con bịt miệng là Iwazaru – nghÄ©a là “tôi không nói Ä‘iá»u xấuâ€.
Äiá»u nà y cÅ©ng mang tÆ° tưởng của Khổng Tá». Sách Luáºn Ngữ cho biết rằng khi Nhan Uyên há»i vỠđức nhân và những Ä‘iá»u gì cần phải là m, Khổng TỠđáp: “Phi lá»… váºt thị, phi lá»… váºt thÃnh, phi lá»… váºt ngôn, phi lá»… váºt Ä‘á»™ng†– nghÄ©a là “không nhìn Ä‘iá»u sai, không nghe Ä‘iá»u báºy, không nói Ä‘iá»u trái, không là m Ä‘iá»u quấyâ€.
Tuy nhiên, ngÆ°á»i Nháºt thâm ý hÆ¡n nhiá»u: “Bịt mắt để dùng TÂM mà nhìn, bịt tai để dùng TÂM mà nghe, bịt miệng để dùng TÂM mà nói. Khi TÂM ở trạng thái “tịnhâ€, không bị quấy rầy bởi những Ä‘iá»u xấu thì từ TÂM má»›i phát sinh những Ä‘iá»u “thiệnâ€, dùng cái TÂM thiện mà nói. Cái TÂM rất quan trá»ng: “Chữ TÂM kia má»›i bằng ba chữ TÀI†(Truyện Kiá»u, Nguyá»…n Du). Nhá» có “tâm†mà ngÆ°á»i ta không nói những lá»i không tốt, những lá»i là m Ä‘au khổ ngÆ°á»i khác, hoặc những lá»i là m chết ngÆ°á»i.
TÆ° tưởng trên được danh nhân Mahatma Gandhi (1869-1948) áp dụng là m phÆ°Æ¡ng châm trong Ä‘á»i sống và trong công cuá»™c đấu tranh già nh Ä‘á»™c láºp cho Ấn Äá»™. Lúc nà o ông cÅ©ng mang theo bên mình hình tượng bá»™ khỉ tam không nhÆ° lá»i nhắc nhở váºy. NgÆ°á»i ta diá»…n đạt triết lý “Tam Không†theo cách khác: “Có ngÆ°á»i thấy và nói ra nhÆ°ng há» không bao giá» nghe theo những gì ngÆ°á»i khác nói; có ngÆ°á»i không bao giá» thấy bất cứ gì, nhÆ°ng há» nghe ngÆ°á»i khác và nói ra; có ngÆ°á»i nghe và thấy nhiá»u việc nhÆ°ng há» không bao giá» nói ra hếtâ€.
Theo triết lý Äông phÆ°Æ¡ng, má»i sá»± váºt trong Ä‘á»i Ä‘á»u bị chi phối bởi triết lý Âm DÆ°Æ¡ng tÆ°Æ¡ng phản. Äá»™ng thái của ba con khỉ có thể nói lên tÃnh chất tÆ°Æ¡ng phản của luáºt âm dÆ°Æ¡ng trong cuá»™c sống hằng ngà y.
Hình ảnh “Khỉ Tam Không†nhắc nhở vá» tầm quan trá»ng của “tâm viên, ý mã†trong phép thiá»n. Tâm của chúng ta nhÆ° con khỉ, ý của chúng ta nhÆ° con ngá»±a. NgÆ°á»i ta phải biết kiểm soát cái tâm vá»ng Ä‘á»™ng, chẳng khác gì con khỉ chạy lăng xăng. “Tâm viên, ý mã†là tâm lăng xăng nhÆ° loà i khỉ, và ý hÆ°á»›ng loạn Ä‘á»™ng nhÆ° loà i ngá»±a. Loà i khỉ thÆ°á»ng hay nhảy nhót, khá»t khẹt, đứng ngồi không yên, thÆ°á»ng chuyá»n hết từ cà nh cây nà y sang cà nh cây khác, lại hay phá phách, bắt chÆ°á»›c, thế nên ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng nói “liếng khỉâ€. Loà i ngá»±a cÅ©ng thÃch chạy lung tung nên ngÆ°á»i ta phải đóng móng và tra hà m thiếc cho ngá»±a, nếu không thì “nhất ngôn ký xuất, tứ mã nan truyâ€.
Tâm ngÆ°á»i ta không khi nà o được yên, cứ lăng xăng, lá»™n xá»™n, suy nghÄ© hết chuyện nà y đến chuyện khác, từ quá khứ đến hiện tại, tÆ°Æ¡ng lai, đó là “tâm viên, ý mãâ€. Loại “tâm†nà y Ä‘Æ°a ngÆ°á»i ta đến loạn Ä‘á»™ng, phát sinh đủ thứ phiá»n não, nếu không tu thân thì không thể vững chắc nhÆ° chiếc kiá»ng ba chân. Tháºt váºy, tục ngữ Việt Nam đã cảnh báo: “Dù ai nói ngả nói nghiêng, ta đây vẫn vững nhÆ° kiá»ng ba châmâ€.
Triết lý “tam không†cÅ©ng không xa rá»i Kinh Thánh, vì trong Kinh Thánh cÅ©ng có những chuyện liên quan Mắt, Tai và Miệng.
1. MẮT. Chúa Giêsu chữa là nh ngÆ°á»i mù, nhÆ°ng Ngà i nói vá» sáng mắt là Nhóm Phe-ri-sêu: “Há» là những ngÆ°á»i mù dắt ngÆ°á»i mù. Mù mà lại dắt mù, cả hai sẽ lăn cù xuống hố†(Mt 15:14). Những ngÆ°á»i tưởng mình sáng mà lại mù. Há» sáng mắt thể lý nhÆ° mù mắt tâm linh! Thế nhÆ°ng tác giả Thánh Vịnh đã khôn khéo cầu xin: “Xin mở mắt cho con nhìn thấy luáºt pháp Ngà i kỳ diệu biết bao†(tv 119:18).
2. TAI. Kinh Thánh nhiá»u lần cảnh báo: “Ai có tai thì nghe!†(Mt 11:15; Mt 13:9; Mt 13:43; Mc 4:9; Mc 4:23; Mc 7:16; Lc 8:8; Lc 14:35; Kh 13:9). Khi khốn cùng, tác giả Thánh Vịnh than thở: “Phần con, nhÆ° kẻ Ä‘iếc chẳng nghe gì, tá»±a ngÆ°á»i câm, không há» mở miệng†(Tv 38:14). Còn Thánh Phêrô nhắn nhủ: “Ai có nói thì nói lá»i Thiên Chúa; ai phục vụ thì phục vụ bằng sức mạnh Thiên Chúa ban. NhÆ° thế, trong má»i việc, chúng ta tôn vinh Thiên Chúa nhá» Äức Giêsu Kitô†(1 Pr 4:11). Có tai thì phải biết nghe, nghe rồi thì phải giữ chứ đừng nghe tai nà y lá»t qua tai kia. Chúa Giêsu xác định: “Ai giữ lá»i tôi thì sẽ không bao giá» phải chết†(Ga 8:51).
3. MIỆNG. Thánh Giacôbê phân tÃch: “Ai cho mình đạo đức mà không kiá»m chế miệng lưỡi là tá»± dối lòng mình, vì đó chỉ là thứ đạo đức hão†(Gc 1:26). Thần khẩu hại xác phà m – cái miệng hại thân xác. Không kiá»m chế lá»i nói là đạo đức hão – tức là giả hình. Tác giả Thánh Vịnh nói: “Môi miệng chúng chẳng có gì thà nh tháºt, lòng dạ đầy chÆ°á»›c Ä‘á»™c mÆ°u thâm. Cá»a há»ng chúng nhÆ° nấm mồ mở rá»™ng, khéo đẩy Ä‘Æ°a ba tấc lưỡi phỉnh phá»â€ (Tv 5:10). Và tác giả Thánh Vịnh than vãn: “Kẻ thù con lòng chai dạ đá, mở miệng ra là ngạo mạn khinh Ä‘á»i†(Tv 17:10).
NgÆ°á»i ta phải há»c triết lý sống từ những gì cÆ¡ bản nhất: há»c Ä‚N, há»c NÓI, há»c GÓI, há»c MỞ. Và rồi còn nhiá»u thứ khác phải há»c – há»c suốt Ä‘á»i, há»c đến chết vẫn chÆ°a hết, tháºm chà có những Ä‘iá»u vẫn không thông: yêu thÆ°Æ¡ng và tha thứ. Khó tháºt! Khi nhá», chúng ta há»c cách nói; cà ng lá»›n chúng ta cà ng phải há»c cách giữ im lặng. Khó lắm!
Có lẽ khó nhất là “giữ miệngâ€, thế nên tác giả Thánh Vịnh đã cầu xin: “Xin canh giữ miệng con, lạy Chúa, và trông chừng lưỡi con†(Tv 141:3).
TRẦM THIÊN THU
Bạn không có quyền gửi bài viết Bạn không có quyền trả lời bài viết Bạn không có quyền sửa chữa bài viết của bạn Bạn không có quyền xóa bài viết của bạn Bạn không có quyền tham gia bầu chọn Bạn không được phép gởi kèm file trong diễn đàn Bạn có thể download files trong diễn đàn