Bà i huấn đức của Äức Benedict XVI trình bà y trong buổi tiếp kiến chung hôm 30.8.2006, trong Phòng Paul VI, nói vá» gÆ°Æ¡ng mặt thánh Matthêu, Äức Thánh Cha nói nhÆ° sau:
Anh Chị Em thân mến,
Muốn nói sá»± tháºt, gần nhÆ° khó mà phác há»a gÆ°Æ¡ng mặt ngà i cách đầy đủ, bởi vì thông tin vá» ngà i thì hiếm và không trá»n vẹn. Äiá»u chúng ta có thể là m là phác há»a không nhiá»u tiểu sá» nhÆ°ng gÆ°ong mặt mà Tin Mừng để lại cho chúng ta.
Ngà i luôn luôn có trong danh sách nhóm mÆ°Æ¡i hai ngÆ°á»i được Chúa Giêsu chá»n (x. Mt 10,3; Mc 3,18; Lc 6,15; Cv 1,13). Tên ngà i, trong tiếng Hy bá, có nghÄ©a “ân huệ của Thiên Chúa.†Tin Mừng thứ nhất theo ThÆ° Qui, ghi nháºn tên ngà i, trình bà y ngà i cho chúng ta trong danh sách MÆ°á»i Hai vá»›i má»™t phẩm chất rất đặc biệt: “ngÆ°á»i thu thuế “ (Mt 10,3).
Vì lý do nà y, ngà i được đồng hóa vá»›i ngÆ°á»i ngồi bên bà n thuế, mà Chúa Giêsu gá»i theo NgÆ°á»i: “Khi Chúa Giêsu Ä‘i ngang qua đó, thì thấy má»™t ngÆ°á»i tên là Matthêu Ä‘ang ngồi tại bà n thuế, ngÆ°á»i bảo ông: “Anh hãy theo tôi!†Ông đứng dáºy Ä‘i theo NgÆ°á»i†(Mt 9,9).
Marcô (x. 2,13-17) và Luca (x. 5,27-30) cÅ©ng tÆ°á»ng thuáºt sá»± kêu gá»i má»™t ngÆ°á»i ngồi tại bà n thuế, nhÆ°ng các ông gá»i ngà i là “Levi.†Muốn tưởng tượng phong cảnh được diá»…n tả trong Matthêu 9:9 chỉ cần nhá»› bức vẻ sÆ¡n dầu lá»™ng lẩy của Caravaggio, được giữ ở đây tại Rome, trong nhà thá» ngÆ°á»i Pháp kÃnh thánh Louis.
Má»™t chi tiết tiểu sá» má»›i xuất hiện từ các sách Tin Mừng: Trong Ä‘oạn Ä‘i trÆ°á»›c tÆ°á»ng thuáºt sụ kêu gá»i, có qui chiếu vá» má»™t phép lạ Chúa Giêsu thá»±c hiện tại Capernaum (x. Mt 9,1-8; Mc 2,1-12) nhắc tá»›i sá»± gần Biển Galilée, tức là , Biển Hồ Tiberias (x. Mc 2,13-14).
NgÆ°á»i ta có thể suy luáºn rằng Matthêu là m nghá» thâu thuế tại Capernaum, nằm chÃnh xác “gần biển†(Mt 4,13), nÆ¡i Chúa Giêsu đã là má»™t khách trá» Ä‘á»u Ä‘á»u trong nhà Phêrô.
Chúng ta dá»±a và o những quan sát Ä‘Æ¡n sÆ¡ nà y nẩy lên từ Tin Mừng, chúng ta có thể là m hai suy tÆ°. Suy tÆ° thứ nhất là Chúa Giêsu tiếp nháºn trong nhóm những bạn hữu thân thiết của ngÆ°á»i má»™t ngÆ°á»i mà , theo quan niệm thá»i đại đó trong dân Israel, được xem nhÆ° là má»™t ngÆ°á»i tá»™i lá»—i công khai.
Trên thá»±c tế, Matthêu, không những quản lý tiá»n, được coi nhÆ° là ô uế vì nó đến từ kẻ ngoại lai tá»›i dân Chúa, nhÆ°ng thêm và o, ngà i đã cá»™ng tác vá»›i thẩm quyá»n ngoại lai, tham lam cách đáng ghét, tá»± do định Ä‘oạt tiá»n thuế.
Vì những lý do nà y, trong hÆ¡n má»™t dịp, các sách Tin Mừng nhắc chung “những ngÆ°á»i thu thuế và những kẻ tá»™i lá»—i†(Mt 9,10; Lc 15,1), “những ngÆ°á»i thu thế và những đỉ Ä‘iếm†(Mt 21,31). HÆ¡n nữa, thấy nÆ¡i những ngÆ°á»i thu thuế má»™t gÆ°Æ¡ng tham lam (x. Mt 5,46): há» chỉ yêu những kẻ yêu há») và nhắc tá»›i má»™t ngÆ°á»i trong bá»n há», Zacchaeus, nhÆ° “thủ lãnh thu thuế, và già u có†(Lc 18,11).
Sau khi Ä‘Æ°a ra những qui chiếu nà y, có má»™t sá»± kiện đáng chú ý: Chúa Giêsu không loại trừ ai khởi tình bạn vá»›i NgÆ°á»i. HÆ¡n nữa, chÃnh lúc ngồi và o bà n trong nhà ông Matthêu-Levi, trả lá»i cho những kẻ lấy là m chÆ°á»›ng sá»± kiện NgÆ°á»i Ä‘i lại vá»›i nhóm ngÆ°á»i đúng hÆ¡n không ai Æ°a, thì NgÆ°á»i Ä‘Æ°a ra má»™t lá»i tuyên bố quan trá»ng: “NgÆ°á»i khá»e mạnh không cần thầy thuốc, ngÆ°á»i Ä‘au ốm má»›i cần. Tôi không đến để gá»i ngÆ°á»i công chÃnh, mà để kêu gá»i ngÆ°á»i tá»™i lá»—i†(Mc 2,17).
Sá»± công bố tốt của Tin Mừng hệ tại chÃnh sá»± nầy, là Thiên Chúa ban ân sủng cho những tá»™i nhân! Trong má»™t Ä‘oạn khác, vá»›i dụ ngôn thá»i danh ngÆ°á»i Pharisêu và ngÆ°á»i thu thuế Ä‘i đến Äá»n thá» cầu nguyện, Chúa Giêsu cÅ©ng nói tá»›i má»™t ngÆ°á»i thu thuế vô danh nhÆ° tấm gÆ°Æ¡ng sá»± tin tưởng khiêm tốn và o lòng thÆ°Æ¡ng xót của Chúa.
Äang khi ngÆ°á»i Pharisêu khoe khoang vá» sá»± trá»n là nh luân lý, “ngÆ°á»i thu thuế, đứng dÆ°á»›i xa, cÅ©ng không dám ngÆ°á»›c mắt lên trá»i, nhÆ°ng đấm ngá»±c mình, nói: Lạy Chúa, xin thÆ°Æ¡ng xót con là kẻ tá»™i lá»—i!â€
Và Chúa Giêsu bình luáºn: “Tôi nói cho các ông biết:ngÆ°á»i nà y, khi trở xuống mà vá» nhà , thì đã được nên công chinh rồi; còn ngÆ°á»i kia thì không. Vì phà m ai tôn mình lên sẽ bị hạ xuống; còn ai hạ mình xuống sẽ được tôn lên†(Lc 18,13-14).
Do đó, vá»›i gÆ°Æ¡ng mặt của Matthêu, những sách Tin Mừng giá»›i thiệu chúng ta má»™t sá»± nghịch lý Ä‘Ãch thá»±c: Kẻ xem ra rất xa sá»± thánh thiện có thể trở nên má»™t gÆ°Æ¡ng mẫu chấp nháºn lòng thÆ°Æ¡ng xót Chúa, cho phép ngÆ°á»i ta thoáng thấy những kết quả kỳ dịu của lòng thÆ°Æ¡ng xót ấy trong sá»± sống của mình.
Vá» việc nà y, Thánh Gioan Kim Khẩu cho má»™t giải thÃch có ý nghÄ©a: Ngà i nháºn xét rằng chỉ trong tÆ°á»ng thuáºt má»™t số Æ¡n kêu gá»i, có nhắc tá»›i việc là m trong đó những kẻ Ä‘Æ°Æ¡ng sá»± dấn thân. Phêrô, Anrê, Giacôbê và Gioan được kêu gá»i Ä‘ang khi các ngà i đánh cá; Matthêu dược kêu gá»i Ä‘ang khi ngà i thâu thuế.
Äó là những việc là m Ãt quan trá»ng, thánh Chrysostom bình luáºn: “Vì không gì đáng ghét hÆ¡n là kẻ thâu thuế và không gì tầm thÆ°á»ng hÆ¡n là việc đánh cá†(“In Matth. Homâ€: PL 57, 363).
Do đó, sá»± kêu gá»i của Chúa Giêsu cÅ©ng đến cho những ngÆ°á»i thuá»™c cấp báºc thấp xã há»™i, Ä‘ang khi há» dấn thân trong việc là m tầm thÆ°á»ng của há».
Có má»™t suy tÆ° khác xuất phát từ tÆ°á»ng thuáºt Tin Mừng: Matthêu đáp ứng liá»n tiếng gá»i của Chúa Giêsu: “Ông chá»—i dáºy và theo NgÆ°á»i.†Câu ngắn gá»n nhấn mạnh rõ rà ng sá»± mau mắn của Matthêu trong sá»± đáp ứng tiếng gá»i.
Äiá»u nà y có nghÄ©a cho ông là phải bá» má»i sá»±, cách riêng má»™t nguồn lợi chắc chắn, mặc dầu thÆ°á»ng là bất công và không đáng tôn trá»ng. Hiển nhiên Matthêu đã hiểu rằng sá»± thân máºt vá»›i Chúa Giêsu không cho phép ông tiếp tục vá»›i những sinh hoạt Thiên Chúa không phê chuẩn.
NgÆ°á»i ta có thể dá»… dà ng ý thức được rằng Ä‘iá»u nà y cÅ©ng có thể phải được áp dụng cho thá»i hiện tại. Ngà y nay ngÆ°á»i ta không thể công nháºn sá»± dÃnh lÃu vá»›i Ä‘iá»u không thÃch hợp vá»›i sá»± theo Chúa Giêsu, nhÆ° những của cải vô liêm sÄ©. Chúa Giêsu có lần đã nói rõ:â€nếu anh muốn nên hoà n thiện, thì hãy Ä‘i bán tà i sản của anh và đem cho ngÆ°á»i nghèo, anh sẽ được má»™t kho tà ng trên trá»i; rồi hãy đến theo tôi†(Mt 19,21)
Äó là điá»u Matthêu đã là m: Ông chổi dây và đi theo NgÆ°á»i! Trong sá»± “chổi dáºy†nà y ngÆ°á»i ta có thể thấy sá»± dút bá» má»™t tình huống tá»™i lá»—i và , đồng thá»i, sá»± gắn bó có ý thức vá»›i má»›i sá»± sống má»›i, thẳng đứng, trong sá»± hiệp thông vá»›i Chúa Giêsu.
Sau cùng chúng ta nhắc lại rằng truyá»n thống của Giáo Há»™i sÆ¡ khai đồng ý công nháºn Matthêu là tác giả Tin Mừng thứ nhất. Äiá»u nà y là trÆ°á»ng hợp bắt đầu vá»›i Papias, giám mục Giáo pháºn Gerapolis tại Phrygia, lối năm 130
Ngà i đã viết: “Matthêu đã viết những lá»i của Chúa bằng tiếng Hy Bá, và má»—i ngÆ°á»i giải thÃch những lá»i đó nhÆ° mình có thể’ ( in Eusebos of Caesarea, “Hist.eccl.â€, III, 39, 16). Nhà chép sá» Eusebius thêm chi tiết nà y: “ Matthêu, đầu tiên giảng cho ngÆ°á»i Dothái, khi ngà i quyết định cÅ©ng Ä‘i tá»›i các dân tá»™c khác, ngà i đã viết ra tiếng mẹ đẻ của há» Tin Mừng ngà i rao giảng: NhÆ° váºy ngà i cố gắng thay thế trong bản viết, khi ngà i ra Ä‘i xa há», Ä‘iá»u há» mất vá»›i sá»± ra Ä‘i của ngà i†(Ibid. III, 24,6).
Chúng ta không còn Tin Mừng do Matthêu viết bằng tiếng Hy Bá hay la Aramic, nhÆ°ng trong Tin Mừng bằng tiếng Hy lạp đã đến vá»›i chúng ta chúng ta còn tiá»p tục nghe, nói được, tiếng nói thuyết phục của Matthêu ngÆ°á»i thu thuế, khi trở thà nh má»™t tông đồ, ngà i tiếp tục loan báo cho chúng ta lòng thÆ°Æ¡ng xót cứu Ä‘á»™ của Thiên Chúa.
Chúng ta hay nghe sứ Ä‘iệp nà y của Thánh Matthêu, chúng ta hãy suy gẫm vá» sứ Ä‘iệp nà y luôn ngõ hầu chúng ta cÅ©ng sẽ há»c chổi dáºy và quyết tâm theo Chúa Giêsu
Tiếp tục bà i giáo lý chúng ta vá» thừa tác vụ tông đồ của Giáo Há»™i, bây giá» chúng ta quay vá» Tông Äồ Matthêu. Matthêu, tác giả quyển thứ nhất trong bốn quyển Tin Mừng, là má»™t ngÆ°á»i publican —má»™t ngÆ°á»i thu thuế— và tÃch truyện vá» sá»± kêu gá»i ngà i là m tông đồ nhắc chúng ta nhá»› rằng Chúa Kitô không loại trừ ai khá»i tình bạn của NgÆ°á»i.
Những ngÆ°á»i thu thuế bị xem là những tá»™i nhân công khai, và chúng ta nghe má»™t tiếng vang của gÆ°Æ¡ng xấu do quyết định của Chúa gây nên vì liên kết vá»›i những ngÆ°á»i thể ấy, trong lá»i công bố của NgÆ°á»i rằng NgÆ°á»i “không đến để kêu gá»i ngÆ°á»i công chÃnh, mà để kêu gá»i ngÆ°á»i tá»™i lá»—i†(Mt 9,13)
Dụ ngôn ngÆ°á»i thu thuế trong Äá»n Thá» nhắm cÅ©ng má»™t Ä‘iểm nà y: Bằng cách khiêm nhượng công nháºn những tá»™i lá»—i của há» và chấp nháºn lòng thÆ°Æ¡ng xót của Chúa, cả những kẻ xem ra xa nhất đối vá»›i sá»± thánh thiện có thể trở thà nh ngÆ°á»i thứ nhất trong nÆ°á»›c Trá»i.
Sá»± đáp ứng sẵn sà ng của Matthêu theo tiếng gá»i của Chúa cÅ©ng cho thấy rằng theo Chúa Kitô có nghÄ©a là từ bá», đôi khi vá»›i giá cao, má»i sá»± mâu thuẩn vá»›i tình bạn tháºt và bắt đầu má»™t sá»± sống má»›i. Nhá» gÆ°Æ¡ng sáng của ngà i và những lá»i Tin Mừng của ngà i, Thánh Matthêu luôn má»i chúng ta đáp ứng vá»›i niá»m vui cho “tin mừng†lòng thÆ°Æ¡ng xót cứu Ä‘á»™ của Chúa.
Xin Thiên Chúa ban cho anh chị em ân sủng Ä‘Ã o sâu tình yêu của anh chị em vá» Chúa Kitô và Giáo Há»™i NgÆ°á»i, theo sá»± linh hứng của Thánh Matthêu.
Nguồn: St