DIỄN ÄÀN GIÃO PHẬN VINH :: Xem chủ đề - Câu Lạc Bá»™
Người đăng
Thông điệp
Quản trị viên
Ngày tham gia: 13/11/2007 Bài gửi: 2466 Số lần cám ơn: 1 Được cám ơn 295 lần trong 287 bài viết
gửi: 04.07.2010 Tiêu đề:
CHÚNG TA CÓ THỂ TRỞ NÊN Tá»T MÀ KHÔNG CÓ THIÊN CHÚA KHÔNG?
(Can We Be Good without God?)
Trần Hữu Thuần dịch
Phẩm hạnh là sản phẩm phụ của tôn giáo—má»™t sản phẩm không thể tránh khá»i, nhÆ°ng không phải là điểm chÃnh. Má»i thầy dạy tôn giáo giá»i đã chống lại việc trình bà y tôn giáo nhÆ° Ä‘Æ¡n thuần là sá»± tán đồng các nguyên tắc phẩm hạnh…. Việc nhấn mạnh và o nguyên tắc phẩm hạnh đánh dấu triá»u xuống của nhiệt tình tôn giáo.
—Alfred North Whitehead
Äối lại vá»›i tá»™i lá»—i thì không cách nà o là đức hạnh cả…. Không, đối lại vá»›i tá»™i lá»—i là đức tin.
—Sǿren Kierkegaard
NgÆ°á»i có đức tin đã thÆ°á»ng nhấn mạnh rằng vắng bóng Thiên Chúa, luân lý con ngÆ°á»i sẽ vỡ ra thà nh từng mảnh. Nếu có má»™t Thiên Chúa tốt hiện hữu, há» có lý, Ä‘iá»u nà y Ä‘Æ°a cho hà nh vi luân lý của chúng ta má»™t ná»n tảng an toà n và vÄ©nh cá»u. NhÆ°ng nếu Thiên Chúa không hiện hữu, có phải má»i chuyện Ä‘á»u được phép không? Tại sao chúng ta phải cÆ° xá» tốt, nói cho cùng, nếu không có các tiêu chuẩn không thá»i gian vá» Ä‘iá»u đúng Ä‘iá»u sai? Và không phải hay sao má»™t trong các chức năng thiết yếu của má»™t thần chúa là để Ä‘Æ°a ra, cho má»i thá»i má»i nÆ¡i, má»™t bản liệt kê rõ rà ng những gì là đúng là sai, để ban hà nh các nguyên tắc phẩm hạnh mà chúng ta nên vâng theo không nghi nan, và rồi để ban thưởng Ä‘iá»u thiện và trừng phạt Ä‘iá»u ác? Và không phải hay sao các tôn giáo hiện hữu trÆ°á»›c tiên để đặt kiá»m chế luân lý lên con ngÆ°á»i, nếu không thế há» sẽ hà nh Ä‘á»™ng nhÆ° thú váºt? HÆ¡n nữa, nếu quà vị chấp nháºn tiến hóa của con ngÆ°á»i, không phải chÃnh tôn giáo hay sao, cách riêng chủ thuyết Ä‘á»™c thần đạo đức, đã nâng chúng ta ra khá»i lãnh vá»±c thuần túy tá»± nhiên và cho phép chúng ta trở nên má»™t chủng loại luân lý riêng biệt?
Cho dẫu nhiá»u ngÆ°á»i tin và o Thiên Chúa sẽ trả lá»i khẳng định các câu há»i nà y, nói theo thần há»c, sá»± việc không luôn luôn hoà n toà n rõ rệt nhÆ° váºy. Sá»± thá»±c, nháºn thức tÆ°Æ¡ng quan giữa luân lý và niá»m tin tôn giáo đã luôn luôn là má»™t trong các nhiệm vụ thách thức của thần há»c. Tuy nhiên, nhÆ° chúng ta đã nháºn xét nhiá»u lần, các ngÆ°á»i vô thần má»›i không quan tâm đến thần há»c, thay và o đó Æ°a chuá»™ng để nó qua má»™t bên nhÆ° thể nó không há» hiện hữu. Trong chừng má»±c chủ Ä‘á» của chÆ°Æ¡ng nà y quan tâm, cÅ©ng đủ nếu Ä‘Æ°a ra hai tuyên cáo thẳng thắn theo thần há»c và không nói gì thêm: Thứ nhất, luân lý không đòi buá»™c niá»m tin và o Thiên Chúa. Thứ nhì, con ngÆ°á»i có thể cÆ° xá» tốt hÆ¡n nhiá»u nếu không có đức tin và o Thiên Chúa, theo ngôn từ của Christopher Hitchens, “tôn giáo đầu Ä‘á»™c má»i thứ.†Chúng ta giỠđây hãy xét tỉ mỉ từng Ä‘iá»u trong hai tuyên bố đó và rồi, trong phần thứ ba, đặt câu há»i tại sao tôn giáo tuyên bố là tốt đến thế lại có thể thÆ°á»ng thÆ°á»ng xấu đến thế.
LUÂN Là CÓ ÄÃ’I BUỘC NIỀM TIN VÀO THIÊN CHÚA KHÔNG?
(Does Morality Require Belief In God?)
Có má»™t lý do chiến lược tại sao Richard Dawkins và các ngÆ°á»i vô thần má»›i khác muốn ngÆ°á»i Ä‘á»c nghÄ© rằng đức tin và o Thiên Chúa hoạt Ä‘á»™ng vá»›i ngÆ°á»i tin nhÆ° là má»™t sá»± tán đồng cần thiết các nguyên tắc phẩm hạnh. Nếu ngÆ°á»i ta bắt đầu bằng tiá»n Ä‘á» rá»™ng rãi nà y, lúc đó má»™t phÆ°Æ¡ng cách dá»… dà ng để là m mất giá trị của chủ thuyết hữu thần là chứng tá» rằng luân lý có má»™t cách giải thÃch thuần túy tá»± nhiên. Nếu chúng ta có thể tốt mà không có Thiên chúa, thế thì má»™t hòn đá chÃnh yếu của cá»™t trụ đức tin đã bị tháo gỡ, và theo sau là sụp đổ hoà n toà n. Trong hai chÆ°Æ¡ng phÆ¡i bà y hÆ¡n (6 và 7) của cuốn Ảo giác vá» Thiên Chúa, Dawkins đã cố hết sức ông có để thuyết phục ngÆ°á»i Ä‘á»c rằng Ä‘iểm chÃnh yếu của Kinh thánh phải là , dùng ngôn từ của A. N. Whitehead, “sá»± nhấn mạnh và o các nguyên tắc phẩm hạnh.†Xem ra Dawkins nghÄ© rằng đó chÃnh là căn bản những gì Kinh thánh (the Good Book) phải trở thà nh, và ông giả định chúng ta còn lại cÅ©ng nên nghÄ© nhÆ° thế. Kinh thánh, Dawkins phải đã quyết định từ lâu, nhằm trở nên thiết yếu là má»™t tóm lược của “các nguyên tắc để sống,†hoặc bằng các chỉ thị trá»±c tiếp, nhÆ° trong MÆ°á»i Giá»›i răn, hoặc bằng cung cấp “các vai trò khuôn mẫu†cho hà nh vi của chÃnh chúng ta (237-627). Nó đã thất bại trong cả hai Ä‘iá»u, ông láºp luáºn. Hitchens đồng ý vá»›i Dawkins, và chẳng có gì để thêm và o, nên táºp chú của tôi ở đây trÆ°á»›c tiên nhằm và o ngÆ°á»i tiến hóa Oxford.
Liên quan đến các chỉ thị vá» phẩm hạnh, chÃnh Dawkins, vá»›i sá»± giúp đỡ của nhiá»u nÆ¡i trong các trang Web Æ°a thÃch nhất của ông, có thể đến được vá»›i má»™t loạt giá»›i răn hay hÆ¡n những gì Yavê đã cho chúng ta, gồm cả: “Hưởng Ä‘á»i sống tình dục của quà vị (bao lâu nó không phÆ°Æ¡ng hại đến ai khác) và để các ngÆ°á»i khác hưởng cuá»™c sống tình dục của há» nÆ¡i riêng tÆ° bất cứ xu hÆ°á»›ng nà o của há», những chuyện chẳng liên quan gì đến quà vị cả†(263-64).Vá» vai trò khuôn mẫu đạo đức, Kinh thánh cÅ©ng chẳng có vai trò nà o tốt để cống hiến, kể từ Thiên Chúa. Thiên Chúa tá» ra nhÆ° “theo cách lý luáºn được, nhân váºt khó chịu của má»i hÆ° cấu: ghen tÆ°Æ¡ng và tá»± hà o vá» Ä‘iá»u đó; ngÆ°á»i bất bình thÆ°á»ng chế ngá»± tủn mủn, không chÃnh trá»±c, không tha thứ; má»™t ngÆ°á»i tẩy sạch chủng tá»™c háºn thù, khát máu; má»™t kẻ vÅ© phu xấu bụng thất thÆ°á»ng ghét Ä‘Ã n bà , sợ Ä‘Ã n ông, kỳ thị chủng tá»™c, giết trẻ con, diệt chủng tá»™c, giết con cái, quấy rầy, hoang tưởng tá»± đại, ác dâm thống dâm †(31). Chẳng ngạc nhiên Abraham, Noe, và Môsê cÅ©ng là các nhân váºt mỠám nhÆ° thế. Cứ xem xét vai trò khuôn mẫu của há».
Giêsu là “má»™t cải tiến to lá»›n,†nhÆ°ng chủ thuyết trá»ng tâm chủng tá»™c (ethnocentrism) của ông vẫn là má»™t tai tiếng, và thái Ä‘á»™ chỉ trÃch của ông vá»›i chÃnh mẹ và anh em ông không phải là má»™t thái Ä‘á»™ Ä‘á» cao các giá trị gia đình (250). HÆ¡n nữa, toà n bá»™ tấn bi kịch Kitô giáo vá» cứu Ä‘á»™ là ngang ngạnh: “Nếu Thiên Chúa muốn tha thứ tá»™i lá»—i của chúng ta, tại sao chẳng cứ việc tha Ä‘i, mà không phải để chÃnh ông ấy bị tra tấn và xá» tỠđể Ä‘á»n đáp—qua đó, vô tình, kết án các thế hệ xa xăm ngÆ°á»i Do thái là kẻ hà nh quyết và khủng bố nhÆ° là ‘những ngÆ°á»i giết Äức Kitô’: có phải cái tá»™i di truyá»n đó chuyển giao và o trong tinh khà (semen) nữa không?†(253). Thế thì, tại sao, có ngÆ°á»i có thể gá»i Kinh thánh là má»™t cuốn sách tốt được?
Vì thế, trÆ°á»›c tiên đã cố gắng thuyết phục chúng ta rằng Ä‘iểm chÃnh của tôn giáo kinh thánh là để cung cấp nhiá»u mở mang luân lý, và thứ nhì, đã chứng minh rằng tôn giáo thất bại thảm hại trong việc là m Ä‘iá»u đó, nhiệm vụ thứ ba và chÃnh yếu của Dawkins là để chỉ ra rằng sá»± thá»±c Ä‘a số chúng ta không má»™t chút nà o hạ mình xuống thấp đến thế để xem Kinh thánh là nguồn và là cảm hứng cho Ä‘á»i sống luân lý của chúng ta. Vá»›i phÆ°Æ¡ng cách đó, ông nhằm giải phóng luân lý hoà n toà n ra khá»i tôn giáo. Sá»± thá»±c, Dawkins Ä‘i lạc Ä‘Æ°á»ng cả ba chuyện, khởi đầu từ tiá»n Ä‘á» mở mà n của ông. Cho dẫu nhiá»u ngÆ°á»i hữu thần có thể đồng ý vá»›i Dawkins rằng luân lý là điểm chÃnh của tôn giáo kinh thánh, nó không phải là thế. Äiểm chÃnh là có đức tin, tÃn nhiệm, và hy vá»ng và o Thiên Chúa. Luân lý là thứ yếu, và nguyên lý nêu rõ đạo đức kinh thánh là phẩm hạnh của chúng ta phải hình thà nh theo các cách khác bằng sá»± tÃn nhiệm rằng lá»i hứa của Thiên Chúa vá» sá»± giải thoát tối thượng cuối cùng sẽ xẩy ra. Khi chúng ta thất bại trong tÃn nhiệm và o má»™t viá»…n ảnh hấp dẫn và cao quà của số pháºn con ngÆ°á»i và vÅ© trụ, chúng ta lúc đó là m cho phẩm hạnh thà nh Ä‘iểm chÃnh của tôn giáo. Kết quả là giả hình, tá»± cứu thoát, chủ thuyết cầu toà n, và việc áp đảo sá»± sống khá»i những ngÆ°á»i khác. Các thái Ä‘á»™ và hà nh Ä‘á»™ng nà y đã ở dÆ°á»›i sá»± chỉ trÃch gay gắt của các tiên tri, Äức Giêsu, Phaolô, và hầu hết các nhà thần há»c Kitô giáo.
Vì ông đã sai lầm vá» tuyên bố thứ nhất trong láºp luáºn của ông, Dawkins cÅ©ng không thể bà o chữa các Ä‘iểm thứ nhì và thứ ba của ông. Äã thu lượm được các nháºn xét thần há»c dữ dá»™i nhất của ông từ những thứ tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° của diá»…n viên hà i George Carlin, nhà văn trà o phúng Douglas Adams, và Tạp chà Nghi ngá» (The Skeptic Magazine), thảo luáºn của Dawkins vá» luân lý và Kinh thánh là má»™t trình bà y hấp dẫn của sá»± ngu dốt và châm chá»c Ä‘iên khùng. Tôi không thÃch nói theo phong cách thẳng thừng nhÆ° váºy vá» bất cứ nhà văn nà o, nhÆ°ng không nói nhÆ° thế ở đây sẽ là lãng tránh. Äiá»u đáng than trách nhất vá» thảo luáºn của Dawkins là rằng nó hoà n toà n bá» mất cốt lõi luân lý của Do thái và Kitô giáo, việc nhấn mạnh và o công bình và những gì đã được biết đến nhÆ° là sá»± lá»±a chá»n Æ°a thÃch của Thiên Chúa cho ngÆ°á»i nghèo khó và yếu kém. Äể duy trì rằng chúng ta hiểu công bình xã há»™i, quyá»n công dân, và các phong trà o giải phóng hiện đại và đương thá»i mà không dẫn chiếu Amos, Hosea, Isaia, Mica, Giêsu, và các tiên tri kinh thánh khác là m cho luáºn giải của Dawkins vá» luân lý và đức tin gần nhÆ° không xứng đáng được phẩm bình.
Tuy nhiên, những gì đáng được phẩm bình là ná»— lá»±c của Dawkins để giải thÃch luân lý nhÆ° là má»™t hiện tượng tá»± nhiên thuần túy. Nếu luân lý không tùy thuá»™c và o đức tin tôn giáo, thì là m sao Ä‘iá»u gì có thể giải thÃch nó? Tại sao chúng ta lại là các hiện thân luân lý? Cho dẫu có các lý thuyết tâm lý và xã há»™i há»c lâu Ä‘á»i hÆ¡n, ngà y nay khuôn mặt của Charles Darwin má»™t lần nữa đứng sẵn sà ng để cung cấp lá»i giải thÃch cần thiết. Dawkins xem ra hoà n toà n chắc chắn rằng tổng hợp sinh há»c hiện đại theo khái niệm của Darwin vá» tuyển chá»n vá»›i lãnh vá»±c gần đây hÆ¡n vá» di truyá»n có thể chứng minh rằng luân lý con ngÆ°á»i, không hÆ¡n gì cách cÆ° xá» của các thú váºt khác, là sản phẩm của sá»± phát minh tiến hóa khách quan hÆ¡n là sá»± đáp ứng của con ngÆ°á»i tá»± do vá»›i Ä‘iá»u thiện vÄ©nh cá»u. Tóm tắt, láºp luáºn của ông ấy là rằng chúng ta những con ngÆ°á»i là những hiện thân luân lý và o lúc nà y trong lịch sá» tá»± nhiên không phải vì bất cứ mặc khải trá»±c tiếp hay gián tiếp nà o bởi Thiên Chúa vá» các Ä‘iá»u tuyệt đối luân lý, mà vì các genes của chúng ta từ lâu đã ráºp khuôn các sinh váºt con ngÆ°á»i mà cách cÆ° xỠđạo đức của chúng gia tăng sác xuất rằng các genes của chúng sẽ sống sót đến các thế hệ tÆ°Æ¡ng lai. Theo phÆ°Æ¡ng cách đó, sinh há»c Darwin cung cấp cách giải thÃch tối háºu vá» luân lý.
NhÆ° chúng ta đã thấy trong chÆ°Æ¡ng trÆ°á»›c, Dawkins và nhiá»u ngÆ°á»i tiến hoá khác đã kết luáºn rằng sá»± tuyển chá»n tá»± nhiên áp dụng chÃnh xác hÆ¡n và o nhóm genes chia sẻ bởi thà nh viên của má»™t chủng loại hÆ¡n là bởi các sinh váºt cá thể. Sinh há»c cho thấy rằng chúng ta có luân lý vì trở nên tốt đã góp phần và o sá»± sống sót gene con ngÆ°á»i. NhÆ° thế, không cần các tÆ°á»ng thuáºt thần há»c hiện hữu. Theo các truyá»n thống tôn giáo chÃnh yếu, tÃnh vị tha là cao Ä‘iểm của sá»± hiện hữu luân lý, và tình yêu vô ngã cách riêng thuyết phục ngÆ°á»i tin vá» nguồn gốc siêu nhiên của đạo đức con ngÆ°á»i. NhÆ°ng ngÆ°á»i tiến hóa ngà y nay nghÄ© há» có thể dõi lại nguồn gốc của các đức tÃnh cao cả nhÆ° váºy đến các xẩy ra di truyá»n không chủ Ä‘Ãch, tình cỠđã đặt chÆ°Æ¡ng trình cho má»™t số trong các tổ tiên của chúng ta để trở nên cá»™ng tác và vị tha hÆ¡n những ngÆ°á»i khác. Các nhóm tổ tiên trong đó nhiá»u genes vá» cÆ° xá» cá»™ng tác và rá»™ng lượng được phân phối ra có cÆ¡ há»™i tốt hÆ¡n để sống sót và sinh sản lại hÆ¡n những nhóm không được nhiá»u. Sống sót gene, không phải Thiên Chúa, là nguồn tối háºu của bản năng luân lý của chúng ta.
TÃnh vị tha trá»—i sinh Ãt nữa má» nhạt sá»›m sủa trong tiến hóa hÆ¡n là trong con ngÆ°á»i, và má»™t Ä‘iá»u gì nhÆ° là luân lý đã hiện diện trong sá»± “cá»™ng tác†há»— tÆ°Æ¡ng có thể quan sát được, và dụ trong các Ä‘Ã n kiến. Theo nguyên lý, “tÃnh vị tha†trong sinh há»c tiến hóa nghÄ©a là đặt tÆ°Æ¡ng lai di truyá»n của chÃnh ngÆ°á»i ta và o nguy cÆ¡ vì lợi Ãch sống sót của nhóm đông đảo các genes hÆ¡n mà ngÆ°á»i ta chia sẻ vá»›i dòng há». Và dụ, trong các Ä‘Ã n kiến, các “kiến thợ†sẽ không chuyển tiếp các genes của chÃnh chúng nó vì chúng đã vô sinh, nhÆ°ng sá»± hy sinh bản thân của chúng đóng góp và o sá»± sống sót của toà n Ä‘Ã n và từ đó cho sá»± thÃch hợp giá»›i hạn. “Má»™t con kiến hay con ong máºt Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c,†Matt Ridley ghi nháºn, “yếu Ä‘uối và thất bại nhÆ° má»™t ngón tay bị cắt rá»i. Äặt và o Ä‘Ã n của nó, dẫu váºy, nó sẽ hữu dụng nhÆ° má»™t ngón tay cái. Nó phục vụ lợi Ãch to lá»›n hÆ¡n của Ä‘Ã n nó, hy sinh việc sinh sản lại và liá»u mạng sống nhân danh Ä‘Ã n.â€
Các và dụ loại nà y vá» tÃnh vị tha rà ng buá»™c trong vÆ°Æ¡ng quốc loà i váºt nÆ¡i chỉ thuần túy là sá»± phát triển tiến hóa tá»± nhiên. Váºy sá»± kiện rằng tÃnh vị tha và tá»± hy sinh cÅ©ng xẩy ra trong chủng loại con ngÆ°á»i không đòi buá»™c má»™t củng cố thần há»c nhiá»u hÆ¡n sá»± cá»™ng tác trong thế giá»›i của côn trùng có tÃnh xã há»™i. Nếu kiến không cần Thiên Chúa để là m trá»n bổn pháºn, sao chúng ta lại cần? Luân lý là thuần túy tá»± nhiên, vì thế tháºm chà các lý tưởng luân lý cao cấp hÆ¡n đã không từ trên cao Ä‘i xuống. NgÆ°á»i tin tôn giáo ở trong ảo giác rằng mệnh lệnh luân lý bắt nguồn từ trong tâm trà của má»™t ngÆ°á»i ban hà nh luáºt siêu nhiên, và điá»u nà y Ä‘Æ°a ra các giáo huấn cho chúng ta má»™t hà o quang vá» quyá»n lá»±c, nhÆ°ng theo quan Ä‘iểm của thuyết Darwin, luân lý con ngÆ°á»i là má»™t sản phẩm Ä‘Æ¡n thuần tá»± nhiên của nhÆ° cầu genes chúng ta vá» tÃnh bất tá». Có thể hình nhÆ° khi chúng ta đạo đức, chúng ta được Ä‘á»™ng viên bởi các giá trị vÄ©nh cá»u, nhÆ°ng Dawkins biết nhiá»u hÆ¡n. Không phải Thiên Chúa, mà chÃnh các genes Ä‘ang Ä‘iá»u hà nh sắp xếp toà n bá»™ vở kịch của hiện hữu đạo đức.
DÄ© nhiên, Dawkins nháºn ra rằng Ä‘á»i sống luân lý phức tạp hÆ¡n cách cÆ° xá» của súc váºt rất nhiá»u và rằng các yếu tố văn hóa cÅ©ng quan trá»ng trong việc hình thà nh Ä‘á»i sống đạo đức. Thế nhÆ°ng, ông vẫn cứng rắn rằng luân lý cuối cùng là tá»± nhiên hÆ¡n là siêu nhiên từ nguồn gốc. Ở Ä‘iểm nà y, tuy nhiên, láºp luáºn của ông Ä‘á»™t nhiên vỡ ra từng mảnh. CÅ©ng nhÆ° trong “giải thÃch†tiến hóa của ông vá» tôn giáo, Dawkins bắt đầu bằng hứa hẹn má»™t lý thuyết thiên nhiên hoà n toà n, nhÆ°ng rồi ông tiến hà nh đến má»™t Ä‘iểm nÆ¡i sinh há»c rốt cuá»™c cÅ©ng không có gì nhiá»u cho đức hạnh con ngÆ°á»i. Cuối cùng Dawkins thú nháºn—trong má»™t tuyên bố giảm nhẹ Ä‘i khổng lồ—rằng các ngÆ°á»i theo thuyết tiến hóa không nên “tuyên bố sai lầm vá» giá»›i hạn của tuyển chá»n tá»± nhiên†(220). Bất ngá», ông xÆ°ng thú rằng đặc tÃnh con ngÆ°á»i đã má»™t lần phục vụ nguyên ủy của sá»± sống sót gene “đôi khi bắn sai†(misfire), trong trÆ°á»ng hợp đó chúng có thể không còn Ä‘á» cao sá»± sống sót của gene nữa (220). Và dụ, má»™t đôi bạn thông minh có thể thá»±c hiện hà nh Ä‘á»™ng tình dục cho dẫu há» biết rằng, nếu ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đang dùng thuốc ngừa thai, việc là m đó sẽ không dẫn đến sinh sản. Việc há» thi hà nh bản năng tình dục là má»™t “bắn sai,†"má»™t sản phẩm phụ,†má»™t “lá»—i lầm.†Vá»›i Dawkins, các từ ngữ đó không hà m ý xấu xa nà o vì có vô số bắn sai hoặc lá»—i lầm “phúc đức†theo thuyết Darwin nhÆ° váºy trong hà nh vi con ngÆ°á»i. Quả thá»±c, má»™t trong các bắn sai đó là “sá»± thúc bách đến hiá»n từ—đến vị tha, đến Ä‘á»™ lượng, đến xót thÆ°Æ¡ng†(221). Nói cách khác, sá»± tuyển chá»n tá»± nhiên và o lúc nà y trong trình bà y của Dawkins hóa ra chẳng có gì nhiá»u hay chẳng có gì hết liên quan đến đức hạnh ngoại trừ để bảo đảm sá»± sống sót của các khÃa cạnh cÆ¡ quan có thể bắn sai theo hÆ°á»›ng cÆ° xỠđạo đức hoặc, cÅ©ng theo cách đó, không đạo đức.
Tá»›i Ä‘iểm nà y trong láºp luáºn của Dawkins, tuyển chá»n tá»± nhiên đã trở thà nh cách giải thÃch đức hạnh con ngÆ°á»i cÅ©ng giống nhÆ° luáºt hóa há»c dÃnh má»±c lên giấy giải thÃch những gì tôi Ä‘ang viết trên trang nà y. Nhằm để quà vị Ä‘á»c trang giấy nà y, các “luáºt†hóa há»c liên quan đến việc dÃnh liá»n má»±c vá»›i giấy phải tiếp tục hoạt Ä‘á»™ng cách đáng tin cáºy và tiên Ä‘oán trÆ°á»›c được. NhÆ°ng ná»™i dung thá»±c sá»± của những gì tôi Ä‘ang viết không bị chỉ định hoặc giải thÃch bởi khoa há»c hay hóa há»c. CÅ©ng váºy, trong việc chuyển dịch các giá trị luân lý từ thế hệ nà y sang thế hệ khác, các “luáºt†sinh há»c vá» thừa hưởng di truyá»n Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng hình thà nh các sinh váºt có khả năng vá» hà nh vi luân lý. NhÆ°ng nếu Dawkins đúng vá» việc bắn sai theo thuyết Darwin, thế thì ná»™i dung thá»±c sá»± của suy tÆ° và quyết định luân lý của chúng ta nói cho cùng hoà n toà n nằm bên ngoà i phạm vi của cách giải thÃch theo thuyết Darwin. DÆ°á»›i ánh sáng của hạn chế bao la nhÆ° váºy, tháºt khó tin Dawkins vẫn còn muốn ngÆ°á»i Ä‘á»c đồng ý rằng ông đã cung cấp Ä‘iá»u gì gần gủi vá»›i má»™t cách giải thÃch hoà n toà n tiến hóa vá» luân lý.
Chẳng những Dawkins để chúng ta tiếp tục tìm kiếm tÆ°á»ng thuáºt tiến hóa vá» luân lý mà ông đã hứa, ông còn minh há»a sá»± tá»± đối nghịch logic mà bất cứ ná»— lá»±c Ä‘Æ°a ra má»™t biện giải khoa há»c thuần túy vá» luân lý cuối cùng cÅ©ng dẫn và o trong đó. Các nháºn thức tiến hóa trong câu chuyện là m sao luân lý trá»—i sinh trong lịch sá» tá»± nhiên có thể không sai lầm đến chừng má»±c nó có thể, nhÆ°ng chúng không thà nh công tốt đẹp nếu dùng nhÆ° cách giải thÃch đầy đủ và cuối cùng. Là má»™t ngÆ°á»i cho rằng được hÆ°á»›ng dẫn bởi các lý tưởng luân lý cao cả, cao cả hÆ¡n bất cứ thứ gì khác ông có thể tìm thấy trong tôn giáo, Dawkins tá»± thấy mình ở trong má»™t hoà n cảnh trong đó việc chÃnh ông lên án luân lý của đức tin tôn giáo chẳng có má»™t biện giải vững chắc nà o nếu các giá trị hay tiêu chuẩn qua đó ông Ä‘Æ°a ra các phán Ä‘oán của ông tá»± chúng có thể được giải thÃch hoà n toà n bằng các chuyên ngữ tiến hóa. Nói cho cùng, má»™t tiến trình tá»± nhiên mù quáng, lãnh đạm, và không luân lý, chÃnh là cách Dawkins luôn luôn biểu thị tiến hóa, khó có thể giải thÃch tại sao công bình, yêu thÆ°Æ¡ng, và việc theo Ä‘uổi chân lý giỠđây rà ng buá»™c đức hạnh má»™t cách không Ä‘iá»u kiện.
Dẫu thế, có lẽ Dawkins ngấm ngầm nháºn ra vấn đỠở đây và muốn tÆ°á»ng trình các cách đánh giá của riêng ông liên quan đến những gì ông gá»i là lá»—i lầm, bắn sai, hoặc sản phẩm phụ theo thuyết Darwin. Nếu nhÆ° thế, nhÆ° đã ghi nháºn trên, ông qua đó quả thá»±c đã từ bá» kế hoạch biện giải luân lý theo thuyết khoa há»c và đã đối mặt vá»›i má»™t nhiệm vụ chán nản hÆ¡n vá» việc chứng tá» là m sao thể loại bắn sai nà y lại hay hÆ¡n loại khác. Vì và o giai Ä‘oạn bắn sai, Dawkins quan sát các tên lá»a luân lý và tôn giáo Ä‘á»™t nhiên từ bá» tên lá»a đẩy tiến hóa và tá»± tách rá»i sạch sẽ khá»i lịch sá» tá»± nhiên. Ở đây quả thá»±c Dawkins không ý thức rÆ¡i trở lại và o chÃnh thuyết hai nguồn (dualism) vá» thiên nhiên và sá»± hiện hữu con ngÆ°á»i mà chủ thuyết thiên nhiên cố gắng chủ ý từ bá». Bao lâu ông chÃnh thức nhấn mạnh rằng má»i đức hạnh Ä‘á»u có thể được xem xét đến tối háºu theo phÆ°Æ¡ng thế thuần túy tá»± nhiên và cách riêng theo chủ thuyết Darwin, vấn Ä‘á» vẫn còn là ở đâu dá»c con Ä‘Æ°á»ng, các giá trị hấp dẫn ông đến việc ông tấn công tôn giáo đã thu nháºn được quyá»n uy. Chẳng Ãch lợi gì để tuyên bố tiếp theo đó rằng chỉ tÃnh tạo dá»±ng thuần túy con ngÆ°á»i chỉ định các giá trị luân lý của chúng ta, vì thuyết tÆ°Æ¡ng đối văn hóa của há» vẫn còn Ä‘Æ°a lên các câu há»i vá» là m sao các giá trị đó có thể tránh hà o quang của sá»± tùy tiện.
TÔN GIÃO CÓ ÄẦU ÄỘC MỌI THỨ KHÔNG?
(Does Religion Poison Everything?)
“Là m sao tôn giáo đầu Ä‘á»™c má»i thứ†(How Religion Poisons Everything) là đỠphụ của cuốn sách má»›i của Christopher Hitchens Thiên Chúa không vÄ© đại (God Is Not Great). Tôn giáo mà tác giả đó và các ngÆ°á»i vô thần má»›i khác nói đến phần lá»›n là tôn giáo Ä‘á»™c thần (monotheism), niá»m tin nghiêm ngặt của Do thái, Hồi, và Kitô giáo và o má»™t Thiên Chúa. Các đức tin khác thỉnh thoảng cÅ©ng bị Ä‘á» cáºp đến, nhÆ°ng chÃnh sá»± Ä‘á»™c hại của các tôn giáo Thiên Chúa mà các ngÆ°á»i vô thần má»›i Ä‘ang tấn công. Danh mục các Ä‘iá»u ác vi phạm dÆ°á»›i dù che của các đức tin hữu thần là má»™t danh sách dà i, và các bà i viết của Hitchens, Dawkins, và Harris có thể sá» dụng tốt nhÆ° má»™t bản xét mình cho những ai trong chúng ta nghÄ© vá» Thiên Chúa nhÆ° là điá»u thiện vô táºn, tình yêu tá»± hiến, ná»n tảng của tá»± do của chúng ta, tác giả của sá»± sống, và váºn mệnh tối háºu của chúng ta. Chẳng có ai nghÄ© vá» Thiên Chúa vá»›i ngôn từ nhÆ° váºy, và có thể khai sáng để tìm lý do tại sao.
Rồi giỠđây, tôi có thể chỉ nói không cách nà o chối bỠđược rằng ngÆ°á»i ta có thể rất luân lý mà không tin và o Thiên Chúa. CÅ©ng không có cách nà o chối bỠđược nhiá»u tôn giáo đã bị viện dẫn để ủng há»™ má»™t số trong các thể loại không luân lý xấu xa tá»™t má»±c. Thế nhÆ°ng vấn Ä‘á» chÃnh, Dawkins nêu lên mà không trả lá»i, là là m sao biện giải các giáo huấn luân lý của chúng ta thế nà o mà chúng ta bị chúng rà ng buá»™c không Ä‘iá»u kiện. Ảnh hưởng tu từ mà cuốn sách phổ biến của Hitchens đã tạo ra chÃnh yếu là do sá»± hấp dẫn của nó vá»›i chÃnh cảm quan của ngÆ°á»i Ä‘á»c vá» sá»± xúc phạm luân lý. NhÆ°ng bằng tuyên bố rằng tôn giáo đầu Ä‘á»™c má»i thứ, rằng tôn giáo Ä‘á»™c thần kinh thánh là nguyên ủy của các diá»u ác không được kể ra, và rằng Thiên Chúa không vÄ© đại, Hitchens nghÄ© vá» chÃnh ông nhÆ° Ä‘ang đứng trên má»™t ngá»n núi cao hÆ¡n núi Sinai. NgÆ°á»i Ä‘á»c tháºn trá»ng muốn biết là m sao ông đến được chá»— chiếm ngá»± các đỉnh cao đó và chúng ta những ngÆ°á»i còn lại không thể có được sức báºt để trèo lên nÆ¡i đó vá»›i ông ấy.
Các cuốn sách đã là m cho chúng ta chú ý ở đây thẳng thắn thét lên sá»± phản kháng nhiệt tình chống lại các Ä‘iá»u ác được rèn luyện nhân danh tôn giáo Ä‘á»™c thần. NhÆ°ng sá»± quyết liệt của việc kết án mạnh mẽ nhÆ° váºy vá» Ä‘iá»u sai lầm chỉ có thể trá»—i sinh từ má»™t cảm quan an toà n vá» sá»± chÃnh trá»±c. Váºy cái gì là ná»n tảng và nguồn gốc của cảm quan chÃnh trá»±c của các ngÆ°á»i vô thần má»›i đó? Có phải Ä‘Æ¡n giản là sá»± đồng thuáºn xã há»™i, văn hóa, và lịch sá» không? Nếu đúng thế, là m sao chúng ta biết được sá»± đồng thuáºn đó là biện giải được? Nói cho cùng, chủ thuyết Quốc xã (Nazism) và chủ thuyết chống ngÆ°á»i Do thái Arab (anti-Semitism) cÅ©ng rút uy quyá»n của chúng từ má»™t sá»± đồng thuáºn xã há»™i.
Hoặc có phải sá»± tuyển chá»n tá»± nhiên theo thuyết Darwin là biện giải đầy đủ cho các tuyệt đối luân lý là m ná»n tảng cho cảm quan của ngÆ°á»i vô thần vá» sá»± xúc phạm chống lại các Ä‘iá»u ác của đức tin? Nếu đúng thế, là m sao tiến trình không luân lý của sá»± tuyển chá»n tá»± nhiên trở thà nh tòa kháng án tối háºu cho những gì là luân lý? Tháºm chà nếu các bản năng đạo đức của chúng ta tiến hóa bằng tuyển chá»n tá»± nhiên, chúng ta vẫn còn phải giải thÃch tại sao chúng ta bị bó buá»™c phải vâng nghe chúng ở đây và bây giá», cách riêng vì chúng có thể là “các bắn sai†tiến hóa. HÆ¡n nữa, các bản năng không luân lý của chúng ta, và nhÆ° lừa lá»c, dối trá, và tháºm chà giết chóc, cÅ©ng có thể được cho là các đặc tÃnh tiến hóa thÃch ứng. Không may thay, thá»±c nghiệm vá» chủ thuyết Darwin xã há»™i đã cố gắng là m cho sá»± sống sót thà nh tiêu chuẩn thÃch hợp nhất cho những gì là đúng theo luân lý, má»™t cách xá» lý đã bị từ khÆ°á»›c bởi má»i nhà đạo đức đáng kÃnh ngà y nay. Các ngÆ°á»i vô thần má»›i của chúng ta cÅ©ng chẳng muốn Ä‘i xuống con Ä‘Æ°á»ng nà y.
Váºy là m sao ngÆ°á»i vô thần tìm thấy má»™t biện giải vững chắc vá» các giá trị đạo đức? Vắng mặt Thiên Chúa, nhÆ° Harris phá»ng Ä‘oán, chúng ta có thể rÆ¡i lại và o chỉ lý trà mà thôi để giải thÃch các Ä‘iá»u bó buá»™c chúng ta là gì và tại sao chúng ta phải lÆ°u ý đến chúng. Thế nhÆ°ng, tháºm chà tách rá»i khá»i sá»± thÆ¡ ngây lịch sá» của má»™t Ä‘á» nghị nhÆ° váºy, sá»± hữu lý nà y Ä‘Æ¡n giản dẫn chúng ta quay lại má»™t câu há»i căn bản hÆ¡n: tại sao chúng ta lại phải tÃn nhiệm và o các năng lá»±c lý trà của chúng ta? Nếu tâm trà con ngÆ°á»i tiến hóa theo sá»± tuyển chá»n Darwin cùng má»™t cách nhÆ° má»i đặc tÃnh khác chúng ta có được, chúng ta vẫn phải có thể biện giải sá»± tÃnh nhiệm của chúng ta và năng lá»±c ý thức của nó—khả năng của nó để chúng ta tiếp xúc vá»›i chân lý—bằng má»™t phÆ°Æ¡ng cách nà o hÆ¡n là chỉ qua sinh há»c. Tiến hóa có thể tÃnh đến chuyện tại sao tâm trà chúng ta là thÃch ứng, nhÆ°ng không nhất thiết đến chuyện tại sao chúng có tÃnh lý trÃ. Harris không nghi ngá» gì đặt để sá»± tin tưởng vÄ© đại và o các khả năng nháºn thức của chÃnh ông, nhÆ°ng quan Ä‘iểm phổ quát tá»± bản thân nó không thể biện minh giả định đó. Harris, nhÆ° Dawkins, thất bại trong việc giải thÃch tại sao ông có thể tÃn nhiệm chÃnh tâm trà của ông nếu cách giải thÃch tối háºu của nó là tiến trình không tâm trÃ, không có lý của sá»± tuyển chá»n tá»± nhiên. Nếu trà thông minh của chúng ta cuối cùng có thể được hiểu theo chuyên ngữ tiến hóa, nÆ¡i nà o và là m sao nó thu lượm được sá»± bảo đảm dẫn chúng ta đến tÃn nhiệm nó cách không gò bó?
Hoà n toà n lãng quên vấn Ä‘á» nà y, Harris vẫn nhấn mạnh rằng cảm quan vá» sá»± đúng đắn ủng há»™ cho lòng oán háºn luân lý của ông chống lại đức tin chỉ có thể được biện giải bởi lý trÃ, không bởi bất cứ ná»™i dung nà o bắt nguồn từ má»™t truyá»n thống đức tin. Lý trà đơn Ä‘á»™c là nguồn, ná»n tảng và biện giải tối háºu của đạo đức. NhÆ°ng chÃnh các quan năng lý luáºn của ông phải Ãt nữa là m cho ông biết rằng chỉ má»™t bÆ°á»›c nhảy của đức tin đã dẫn ông đến việc tÃn nhiệm lý tr×má»™t sá»± tÃn nhiệm mà không phải ai cÅ©ng chia sẻ cùng má»™t giá»›i hạn nhÆ° ông. Thế nhÆ°ng ông chÆ°a nói cho chúng ta biết cái gì đặc biết đến thế vá» tâm trà của ông hay của bất cứ ai khác khiến chúng ta Ä‘Æ¡n giản đặt sá»± tÃn nhiệm của chúng ta và o nó.
Nếu có má»™t chút chân lý nà o ở nháºn thức thần há»c vá» thá»±c tế, mặt khác, nó có thể biện giải cách tao nhã vừa sá»± tÃn nhiệm chúng ta có trong tâm trà chúng ta vừa cảm quan vá» sá»± đúng đắn Ä‘Ã ng sau sá»± phản kháng luân lý. Chúng ta có thể tÃn nhiệm lòng trông mong nháºn thức vì tháºm chà để há»i má»™t câu há»i thÃch hợp, tâm trà chúng ta đã phải chìm đắm trong tÃnh có thể hiểu được vốn có của thá»±c tế. Trong má»™t phÆ°Æ¡ng cách im lặng, tÃnh có thể hiểu được Ä‘em mạch lạc đến vá»›i thiên nhiên má»i gá»i sá»± tìm hiểu của chúng ta và mở tâm trà chúng ta ra để là m khoa há»c và đảm nháºn các hình thái khác vá» tìm hiểu. Và chúng ta có thể tÃn nhiệm và o sá»± tìm kiếm của chúng ta vá» nháºn thức đúng tối háºu bởi vì tâm trà chúng ta đã bị bắt giữ bởi sá»± đúng đắn vốn có trong sá»± váºt, má»™t sá»± đúng đắn mà chúng ta không thể chiếm hữu nó nhÆ°ng nó chiếm hữu chúng ta. TÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° váºy, chúng ta có thể tÃn nhiệm cảm quan của chúng ta vá» sá»± xúc phạm đến Ä‘iá»u ác tối háºu bởi vì chúng ta đã bị nắm bắt bởi má»™t Ä‘iá»u thiện mà không phải do tá»± chúng ta là m ra, hoặc do genes của chúng ta, nhÆ°ng đó là mục tiêu im lặng và khiêm tốn của tất cả phấn đấu luân lý của chúng ta. Cứu cánh, Chân lý, và Sá»± Thiện là tất tất cả tên gá»i vá» chân trá»i tối háºu và vô táºn của Hiện thân (Being) trong đó tâm trà chúng ta trÆ°á»›c hết tỉnh thức và các mong đợi của chúng ta vá» sá»± đúng đắn bừng nở thà nh đức hạnh. Tên mà thần há»c Ä‘Æ°a cho bối cảnh luôn luôn hiện tại của tất cả sá»± hiện hữu, tÆ° duy, và hà nh Ä‘á»™ng là “Thiên Chúa.†Và tên gá»i sá»± đầu hà ng đầy tÃn nhiệm của chúng ta vá»›i huyá»n nhiệm nà y được biết đến nhÆ° là “đức tin.â€
Äức tin, nhÆ° thần há»c sá» dụng từ nà y, chẳng phải là bÆ°á»›c nhảy không lý lẽ cÅ©ng không phải là “niá»m tin không chứng cứ.†Äó là má»™t chuyển Ä‘á»™ng mạo hiểm của tÃn nhiệm mở lý trà ra đến không gian sống Ä‘á»™ng thÃch đáng của nó, nói rõ ra, chiá»u kÃch sâu thẳm không thể cạn của Hiện thân, Cứu cánh, Chân lý, và Sá»± Thiện. Äức tin không phải là thù địch của lý trà mà là biên giá»›i sắc bén của nó. Äức tin là những gì giữ cho lý trà khá»i quay và o trong chÃnh nó và ngá»™t ngạt trong chÃnh sá»± khép kÃn của nó. Äức tin là những gì mở tâm trà chúng ta ra vá»›i chân trá»i vô táºn trong đó lý trà đơn Ä‘á»™c có thể hÃt thở tá»± do và trong đó hà nh Ä‘á»™ng có thể lấy được phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng. Lý trà đòi buá»™c má»™t thế giá»›i rá»™ng rãi hÆ¡n nhiá»u so vá»›i thế giá»›i mà chủ thuyết duy lý hay chủ thuyết thiên nhiên khoa há»c Ä‘Æ¡n thuần có thể cung cấp được. Không có sá»± quét sạch mà đức tin là m ra, lý trà khô héo, và phẩm hạnh không má»™t lá»i má»i gá»i. Äức tin là những gì Ä‘Æ°a cho lý trà má»™t tÆ°Æ¡ng lai, và cho luân lý má»™t ý nghÄ©a.
KHI CÃC TÔN GIÃO NÊN SẤU XA
(When Religions Go Bad)
Văn chÆ°Æ¡ng của ngÆ°á»i vô thần má»›i tá»± nó cung cấp lá»i chứng vá» sá»± trông mong con ngÆ°á»i thông thÆ°á»ng rằng đức tin và o Thiên Chúa lẽ ra không nên xấu xa. Không có cách nà o khác để diá»…n dịch cú sốc, cảm quan vá» tai tiếng, và sá»± kết án giáºn dữ mà các ngÆ°á»i vô thần trút xuống trên đức tin và o Thiên Chúa. Trừ phi há» nữa cÅ©ng trông mong chủ thuyết hữu thần là m tốt hÆ¡n trong việc biến chúng ta thà nh má»™t chủng loại luân lý, há» có thể không giáºn dữ đến thế. Má»™t trong các khÃa cạnh nổi báºt của chủ thuyết vô thần má»›i là sá»± bác bá» có tÃnh luân lý cao của nó các việc là m, chÆ°Æ¡ng trình, và chÃnh sách ác Ä‘á»™c thi hà nh dÆ°á»›i sá»± bảo trợ của tôn giáo và các tổ chức của nó. Chỉ trÃch nà y cÅ©ng quan trá»ng để nêu rõ sá»± giả hình là m cho những ngÆ°á»i của đức tin không nháºn thấy các Ä‘iá»u ác Ä‘á»™c của chÃnh các tôn giáo há». Không kể sá»± hẹp hòi theo tÃnh há»c giả của chủ thuyết vô thần má»›i, tÃnh má»™t chiá»u, và nhiá»u Ä‘iá»u phóng đại của nó, nó không phải hoà n toà n không có sá»± thá»±c và giá trị. Sá»± quan trá»ng của nó bao gồm trÆ°á»›c tiên ở chá»— nhắc nhở ngÆ°á»i Ä‘á»c những gì xẩy ra khi các tôn giáo tá»± xem mình quá nghiêm chỉnh, tá»± đặt mình lên ngai thay thế cho huyá»n nhiệm vô táºn trong đó chúng lẽ ra kết nạp chúng ta. Tôn giáo và thần há»c, trong tất cả sá»± nghiệp con ngÆ°á»i, là hai thứ thiên vá» tá»± là m thà nh tuyệt đối nhất—nói cách khác, thà nh tin quấy thá» quá (idolatry ). NhÆ° nhà thần há»c Paul Tillich nói, “à niệm rằng tâm trà con ngÆ°á»i là má»™t nÆ¡i sản xuất thÆ°á»ng xuyên các Ä‘iá»u quấy quá là má»™t trong các Ä‘iá»u sâu thẳm nhất có thể được nói vá» tÆ° duy của chúng ta vá» Thiên Chúa. Tháºm chà thần há»c chÃnh thống rất thông thÆ°á»ng không là gì cả ngoà i tôn thá» quấy quá.†Các tôn giáo và các ná»n thần há»c, do đó, là hấp dẫn nhất khi chúng đối mặt vá»›i, và diá»…n đạt tâm thà nh sá»± hối háºn vá», sá»± hÆ° hại mà tá»™i lá»—i của chúng vá» việc tá»± là m thà nh tuyệt đối đã rèn đúc thà nh. Tin quấy thá» quá là những gì là m cho tôn giáo thà nh xấu xa.
Thuốc giải Ä‘á»™c cho việc tin quấy thá» quá, tuy nhiên, không phải là chủ thuyết vô thần mà là đức tin. Nếu Äấng Tuyệt đối (the Absolute) bị hạ bệ cách chÃnh thức, nhÆ° các ngÆ°á»i vô thần má»›i có thể Æ°a chuá»™ng, xưởng tạo tin quấy thá» quá được biết đến nhÆ° là tâm hồn con ngÆ°á»i sẽ không tá»± Ä‘á»™ng đóng cá»a. Thay và o đó nó sẽ là m việc ngoà i giỠđể lấp đầy chá»— trống vá»›i má»™t Ä‘iá»u gì có thể xoay sở được, kể cả khoa há»c và lý trÃ. Khoa há»c và lý trà cÅ©ng là các phÆ°Æ¡ng cách quan trá»ng cho chân lý, nhÆ°ng chúng có lúc có thể được tôn thá» sùng má»™ cho đến nổi các ánh sáng chói lá»i của chúng là m mù mắt chúng ta và o các vùng sâu thẳm hÆ¡n và tối tăm hÆ¡n của thá»±c tế mà chỉ có thể vÆ°Æ¡n tá»›i qua các phÆ°Æ¡ng cách không khoa há»c để nháºn biết. Äức tin, nhÆ° chÃnh Harris có lúc đến gần việc nháºn ra, quả thá»±c trá»—i sinh từ má»™t khát vá»ng không bao giá» thá»a mãn, má»™t khát vá»ng cần được lấp đầy vá»›i má»™t Ä‘iá»u gì tÆ°Æ¡ng xứng vá»›i Ä‘am mê vá» sá»± vô táºn. Harris cÅ©ng đúng khi ghi nháºn rằng cái vá»±c không đáy nà y ở nÆ¡i cốt lõi của hiện thân chúng ta có thể trở thà nh bị tắc nghẽn vì gần nhÆ° bất cứ thể loại ná»™i dung nà o, kể cả các tưởng tượng tôn giáo tà n phá nhất hoặc, theo ngôn từ của Dawkins, ảo giác vá» Thiên Chúa. NhÆ°ng Ä‘iá»u có thể phản kháng nhất không phải là rằng không có “chứng cứ†nà o cho các hÆ° cấu đó, nhÆ° Harris than phiá»n. Äiá»u đáng phản kháng nhất—và tháºm chà hÆ° cấu sâu sắc hÆ¡n Harris biết đến—là sá»± giả vá» của chúng ta rằng ná»™i dung mà chúng ta lấp nghẽn hố sâu của tâm hồn chúng ta là luôn luôn xứng đáng cho chúng ta thá» phượng. Và trên quan Ä‘iểm nà y, ngÆ°á»i vô thần không kém ngÆ°á»i hữu thần cần phải xem xét những gì đã bắt giữ sá»± tÃn nhiệm của há» và lấp đầy lá»— hổng trong tâm hồn há».
Trần Hữu Thuần dịch
(Còn tiếp) Má»i qúi Ä‘á»™c giả đón xem TRANG VÄ‚N số 09: Thiên Chúa có tÃnh con ngÆ°á»i không?(Is God Personal?)
Quản trị viên
Ngày tham gia: 13/11/2007 Bài gửi: 2466 Số lần cám ơn: 1 Được cám ơn 295 lần trong 287 bài viết
gửi: 05.07.2010 Tiêu đề:
CÂU LẠC BỘ
SÃNG TÃC THÆ â€“ VÄ‚N CÔNG GIÃO
01/07/2010
KÃnh thÆ°a Quà Linh mục, Quà Tu sÄ© nam nữ, Quà anh chị em VÆ°á»n Ô Liu và Quà độc giả kÃnh mến.
Nháºn thức được những sá»± việc xung quanh trong nhãn giá»›i đức tin là má»™t ân huệ, nháºn ra ra dấu chỉ của Thiên Chúa qua các sá»± việc đó là má»™t ân sủng tuyệt vá»i. Tạ Æ¡n Thiên Chúa, cám Æ¡n cuá»™c Ä‘á»i đã ban cho chúng con những Ä‘iá»u tháºt tốt đẹp. Ngắm nhìn má»i biến cố, má»i tạo váºt chúng con cảm nghiệm thấy tình yêu Thiên Chúa tháºt bao la. Chúng con ngất ngây, đắm chìm trong ân sủng của Ngà i, chúng con tri ân, cảm tạ, tôn vinh tình yêu Thiên Chúa đến muôn muôn Ä‘á»i.
Trong tâm tình khiêm tốn tạ Æ¡n Chúa và quyết tâm phụng sá»± Chúa và phục vụ tha nhân bằng chÃnh ngòi bút của mình. Chúng con luôn cất lá»i cao rao Tình Yêu Chúa:
“Chúc tụng Chúa đi hồn tôi hỡi
Chá»› khá quên má»i ân huệ của NgÆ°á»i.â€
(TV 102)
Nguyện xin Chúa, Mẹ Maria, và Thánh cả Giuse chúc là nh và tuôn đổ muôn Hồng Ân xuống cho TRANG VĂN 09 nhỠbé nà y của chúng con.
Câu Lạc Bộ Sáng Tác Thơ – Văn Công Giáo
Äồng Xanh ThÆ¡ Sà i – Gòn
KÃnh dâng lên Chúa, Mẹ Maria, Thánh Cả Giuse. Cùng kÃnh gởi đến Qui Linh mục, Quà Tu sÄ© nam nữ, Quà anh chị em VÆ°á»n Ô Liu và Quà độc giả má»™t số tác phẩm văn xuôi của các tác giả:
Tác phẩm Tác giả
Tản Mạn Vá» Góp à Äá»— Thảo Anh
Ban Hà nh Giáo: Các Ông Là Ai? : Lê Nguyễn
Ngà y Hiá»n Mẫu & Giúp Lá»… : Trịnh Tây Ninh
Ở Vá»›i Quá»· VÆ°Æ¡ng :ThÆ°á»ng Nhân
Phố Vẫn Hoang Vu Từ Lúc Em Äi: Trần Ngá»c MÆ°á»i Hai
Cầu Nguyện Khi Thất Vá»ng :Trầm Thiên Thu(chuyển ngữ)
Äạo Äem Lại Gì Cho Con NgÆ°á»i? Bồ Câu Trắng (sÆ°u tầm)
Cục NÆ°á»›c Äá Ngà y XÆ°a :Thanh HÆ°Æ¡ng
Hai Mà u Ão : Br Huynh Quảng
Một Chiếc Xe Hơi Hai Trái Tim Và ng : Vũ Thủy
Sắc Mà u Quê Hương : Sông La
Thiên Chúa Có TÃnh Con NgÆ°á»i Không? : Trần Hữu Thuần
KÃnh thÆ°a Quà Linh mục, Quà Tu sÄ© nam nữ, Quà anh chị em VÆ°á»n Ô Liu và Quà độc giả kÃnh mến.
Äồng Xanh ThÆ¡ Sà i Gòn má»—i tháng phát hà nh 2 kỳ và o ngà y 1 và 15 hằng tháng. Rất mong nháºn được sá»± Æ°u ái quan tâm của quà vị, đóng góp ý kiến xây dá»±ng cho Câu Lạc Bá»™ Sáng Tác ThÆ¡ – Văn Công Giáo má»—i ngà y được phát triển tốt đẹp theo Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng của Giáo Há»™i, cùng đóng góp bà i vở cho TRANG VÄ‚N của chúng ta ngà y cà ng thêm phong phú, các bà i văn xuôi của quà vị mang tâm tình ngợi khen Thiên Chúa, diá»…n tả Tình yêu Thiên Chúa trong cuá»™c sống, sáng Tình Chúa, Ä‘áºm tình ngÆ°á»i Ä‘á»u được Câu Lạc Bá»™ trân trá»ng đón nháºn.
Bà i vở xin quà vị gởi vá» trÆ°á»›c ngà y 12 để phát hà nh số ngà y 15 và trÆ°á»›c ngà y 28 để phát hà nh số ngà y 1 tháng tá»›i. Các bà i được chá»n sẽ đăng trên trang Äồng Xanh ThÆ¡ Sà i Gòn của website www.dunglac.org và www.tamlinhvaodoi.net và được gởi đến các Ä‘iện chỉ mail của các tác giả và của các Ä‘á»™c giả.
Bà i vở xin quà vị gởi vá»:
Hoà ng Thi Ca.
Email: dxtsaigon@gmail.com
Chân thà nh cám ơn quà vị
TẢN MẠN VỀ “GÓP Ãâ€
Äá»— Thảo Anh
Anh Toà n vốn tÃnh bá»™c trá»±c, thẳng thắn, anh hay góp ý vá»›i ngÆ°á»i khác má»™t cách thẳng thắn, không ngại là m mất lòng, dù vá»›i bất cứ ai. Sau nhiá»u trải nghiệm và những khoảng cách mÆ¡ hồ anh cảm thấy đối vá»›i những ngÆ°á»i từng được anh góp ý, anh nháºn ra anh đã sai lầm khi chỉ suy nghÄ© má»™t chiá»u. Sá»± chân thà nh, thẳng thắn là điá»u đáng quý và cần thiết, nhÆ°ng bên cạnh đó còn phải có sá»± tế nhị nữa. Con ngÆ°á»i là má»™t tạo váºt yếu Ä‘uối và nhạy cảm, rất dá»… bị tổn thÆ°Æ¡ng, những lá»i góp ý quá cứng cá»i hay thô bạo có thể gây nên những chấn thÆ°Æ¡ng tâm lý và là m mất Ä‘i nhuệ khÃ. NgÆ°á»i ta tá»± nhiên cảm thấy không thÃch gần gÅ©i vá»›i những ngÆ°á»i là m mất Ä‘i của há» lòng tá»± tin.
Dáºu cÅ©ng là ngÆ°á»i đầy thiện tâm khi góp ý vá»›i bạn bè nhÆ°ng Dáºu đã là m Phượng pháºt lòng khi không góp ý trong “tÆ° thế của má»™t ngÆ°á»i bạnâ€. Dáºu là huynh trưởng trong Ä‘oà n thiếu nhi, có lẽ do đó theo thói quen, Dáºu đã nói vá»›i Phượng theo cung cách “ngÆ°á»i lá»›n nói vá»›i trẻ nhá»â€, nghÄ©a là Dáºu có vẻ “giáo huấn†Phượng. Cung cách đó của má»™t ngÆ°á»i bạn cùng trang lứa là m Phượng không hà i lòng và có khi cảm thấy bị tổn thÆ°Æ¡ng.
Tôi đã há»c ở Quyên má»™t thái Ä‘á»™ vừa Ä‘iá»m đạm, vừa khiêm tốn khi trao đổi ý kiến vá»›i kẻ khác. Quyên không bao giá» khởi sá»± góp ý bằng má»™t lá»i phê phán, nhÆ°ng Quyên nói lên những suy nghÄ© băn khoăn của mình trong trÆ°á»ng hợp của ngÆ°á»i đó, Quyên muốn tìm hiểu lý do hà nh Ä‘á»™ng của há»â€¦ Và sau khi nghe những lá»i tâm sá»±, Quyên nói : “Có những sá»± việc hoà n toà n khác vá»›i ý nghÄ© của mìnhâ€. Quyên chia sẻ thêm, nếu đặt mình và o hoà n cảnh kẻ khác, sá»± góp ý của ta sẽ trở nên dịu dà ng, thông cảm hÆ¡n, tháºm chÃ, nếu ta ở trong hoà n cảnh của há», liệu ta có xá» sá»± khá hÆ¡n há» không ?
Tôi nhá»› má»™t lần nà o đó, có ngÆ°á»i bảo trong khi góp ý sá»a chữa lá»—i lầm ngÆ°á»i khác, ta không nên nói thẳng mà chỉ nói xa xa… Tôi cảm thấy có má»™t mối nguy cÆ¡ trong thái Ä‘á»™ nà y, nhất là vá»›i những ngÆ°á»i vốn bản tÃnh Ä‘Æ¡n sÆ¡, chân chất. TrÆ°á»›c tiên, há» không hiểu được ý ngÆ°á»i nói, má»™t khi hỠđã hiểu, há» cảm thấy “sợâ€... Vì ngÆ°á»i nói ẩn ý quá, bóng bẩy quá, cho nên dù có những lúc ngÆ°á»i nói không chủ ý gì cả, há» vẫn tá»± há»i ngÆ°á»i ta nói thế có ý gì không nhỉ ?
Là m sao để lá»i góp ý của được hiểu và được đón nháºn, nhiá»u khi không Ä‘Æ¡n giản. Thá»±c tế, có rất nhiá»u tình huống khác nhau để ta tuỳ cÆ¡ mà linh Ä‘á»™ng, uyển chuyển. Có những trÆ°á»ng hợp, lá»i góp ý được thể hiện má»™t cách nghiêm trang quá, kÃn đáo quá, không ngá» lại là m cho bầu khà trở nên trầm trá»ng, nặng ná», trái lại, má»™t lá»i châm biếm hóm hỉnh, “thẳng Ä‘uá»™tâ€, xuá» xoà lại gây nên má»™t không khà vui vẻ, dá»… chấp nháºn…
Sá»± giúp đỡ lẫn nhau nâng cao tâm hồn là má»™t hà nh vi sâu xa của đức bác ái. Chúa đã bảo chúng ta “Hãy rá»a chân cho nhauâ€(Ga 13,14), “Hãy khuyên bảo ngÆ°á»i anh em†(Mt 18,15), nhÆ°ng Ngà i nói thêm “Riêng con và ngÆ°á»i đó thôi†(Mt 18,15). Äức Kitô cÅ©ng đã tế nhị biết bao khi dạy chúng ta vá» cách giữ thể diện cho kẻ khác !
Äá»— Thảo Anh
BAN HÀNH GIÃO: CÃC ÔNG LÀ AI ?
( Nhân ngà y 29/6-bổn mạng các BHG)
Lê Nguyễn
Từ những năm sau 1980,việc Ä‘iá»u hà nh tại các giáo xứ đã thay đổi . Các vị đại diện trùm há» thay vì là những lão là ng thì nay là những con ngÆ°á»i trẻ tuổi và đầy nhiệt huyết Và từ đó đến nay theo dòng thá»i gian vai trò của quý chức Ban hà ng giáo giáo xứ lần lượt được trẻ hoá .Các hoạt Ä‘á»™ng đối ngoại và đối ná»™i ,cÅ©ng nhÆ° các vai vế trong Ban hà nh giáo được củng cố rõ rà ng Há»™i Thánh lại tổ chức cho các vị được táºp huấn hà ng năm vì váºy trong các việc là m để mang lại lợi Ãch phần hồn phần xác cho tÃn hữu Ä‘á»u phát triển và có nhiá»u kết quả tối đẹp.
NhÆ°ng đối vá»›i Há»™i thánh thì váºy ,còn đối vá»›i sá»± Ä‘á»i thì đứng trÆ°á»›c “cá»a quan†thì không phải ai cÅ©ng có cái dÅ©ng khà “Vâng lá»i thiên chúa hÆ¡n là vâng lá»i ngÆ°á»i ta†ChÃnh vì thế cÅ©ng không Ãt và i quý chức nà o đó không hoà n thà nh tâm nguyện của tÃn hữu , không thá»±c hiện đúng lá»i tuyên hứa khi nháºm chức ngà y 29/6 hà ng năm, trở thà nh nô lệ cho cuá»™c Ä‘á»i,sợ phải trách nhiệm hình sá»± mà không dám đấu tranh cho há»™i thánh địa phÆ°Æ¡ng Ä‘Ã nh dùng kế sách†mackeno†để ru ngà y ru tháng.
Có cả những trÆ°á»ng hợp ngá»™ nháºn vai vế trong thứ tá»± Ban hà nh giáo nhÆ° má»™t chức vụ ngoà i Ä‘á»i . Há» phê bình lẫn nhau khi không vừa ý ,há» phát biểu linh tinh vá» thái Ä‘á»™ của linh mục chánh xứ nếu không vừa ý há» -Äiển hình là trÆ°á»ng hợp tại má»™t xứ X chỉ vì cha xứ không chịu là m phép hôn phối cho con gái mình vì chà ng rá»… chÆ°a thuá»™c hết các bà i trong cuốn sách giáo lý hôn nhân ( trong khi chỉ còn cách ngà y cÆ°á»›i 4 ngà y -tiệc gá»i rồi, khách má»i rồi-)Má»™t vị trong ban Ä‘iá»u hà nh hỠđã ngang nhiên tổ chức đám cÆ°á»›i cho con mình mà không cần phép hôn phối –Sau đó vác Ä‘Æ¡n ra TGM kiện cha chánh xứ vì “ quá khóâ€!! Trong sá»± việc nà y ai đúng ai sai thì chỉ có Chúa má»›i biết mà thôi.
Hoặc có má»™i và i trÆ°á»ng hợp khi quyá»n lợi của và i vị trong TV Ban hà nh giáo â€bị†xâm phạm bởi linh mục thì cà nhà Ban TV trên vác Ä‘Æ¡n ra TGM “kiệnâ€linh mục mình đủ thứ Ä‘iá»u đến nổi TGM phải rút Cha vá» xứ khác ,còn nhà thá» tại giáo hỠđó phải tạm“đóng cá»a†má»™t thá»i gian vì không có linh mục Khi ấy cả lÅ© Ä‘oà n dân cùng nhau “ bồng bế “ nhau mà đi lá»… ở xứ khác .Tháºt là “ giáºn lẫy thì sẩy cùi “ thôi.
Lại có các truá»ng hợp tÃn hữu chỉ nhìn và o vẻ bá» ngoà i của các vị ứng cá» viên BHG, thấy nhà khá giả,có xế há»™p , ăn nói thì mạnh bạo thì liá»n dồn phiếu ngay nhÆ°ng than ôi đó là những Ä‘iá»u giáo dân “chộ†nhÆ°ng những cái không “chộ†là vị nà y thì bay bÆ°á»›m lả lÆ¡i ,ngoà i giá» thì hết quán bia ôm nà y đến quán cafê ôm khác Äến khi má»i việc vở lỡ thì muá»™n mất rồi
Xem ra việc bầu chá»n BHG là má»™t việc mà không phải ai cÅ©ng có quyá»n quyết định nháºt là có khi chỉ có Ä‘6i ba tháng để chá»n ngÆ°á»i Giáo dân có khi chỉ muốn là m cho xong việc .Thôi thì ai là m cÅ©ng được miển là không phải há» là được rồi vì là m BHG đâu có nhiá»u thá»i gian lo cho gia đình ,lúc nà o cÅ©ng việc nhà nhá» và nhà thá».ChÃnh vì váºy mà ở má»™t nhà thá» X. ná» Từ trưởng ban đến phó ban và ban Ä‘iá»u hà nh má»—i ngÆ°á»i má»™t tuần thay phiên nhau Ä‘i lá»… đúng “má»™t “ lần Tháºm chà gần đây nhất má»›i xảy ra tại giáo xứ gần nÆ¡i tôi ở ,Cha chánh xứ phải kéo chuông gá»i giáo dân Ä‘i lá»… vì BHG cứ đùn đẩy nhau vá»›i lý do ở xa nhà thá» quá ,chả nhẽ phải chạy lên kéo chuông rồi lại vá» thì “hao sức tốn xăng†…
(Diá»…n Äà n cắt bá» Ä‘oạn nà y)
Và còn bao nhiêu là bao nhiêu những Ä‘iá»u không nói hết NhÆ°ng tôi chắc má»™t Ä‘iá»u là nếu việc bầu chá»n BHG chỉ xảy ra 4 năm má»™t lần và là m cho xong việc thì hiệu quả Ãch lợi vá» phần rá»—i giáo dân sẽ bị tổn hại rất nhiá»u Vì BHG là gạch nối giữa LM và giáo dân Là những ngÆ°á»i trá»±c tiếp giúp đỡ Cha xứ trong việc Ä‘iá»u hà nh giáo xứ và có nhiệm vụ lo cho các linh hồn ,nên BHG khi được chá»n phà i là những Phêrô và Phaolô của thá»i đại dám nói và dám là m vì danh Chúa và Há»™i Thánh tại địa phÆ°Æ¡ng Thiết nghÄ© danh sách ứng cá» viên BHG má»›i phải được chá»n từ khi BHG tiá»n nhiệm nháºm chức –nghÄ©a là phải có Ãt nhất là 4 năm để giáo dân trong Giáo xứ đó có thể nhìn thấy và đánh giá trÆ°á»›c những “ nhân tà i†mang lại lợi Ãch phần hồn và phát triển Há»™i thánh tại địa phÆ°Æ¡ng . Việc nà y không khó chỉ cần láºp danh sách và đá»c trÆ°á»›c giáo dân là xong , và danh sách nà y phải được cha xứ thông qua cùng ý kiến của BHG ( Có thể những ngÆ°á»i được chá»n không cần đồng ý) ÄÆ°Æ¡ng nhiên trÆ°á»ng hợp các ông BHG Ä‘Æ°Æ¡ng nhiệm thì không cần vì các ông có thể được lÆ°u nhiệm trong nhiệm kỳ sau!
Việc nà y xem ra không phải tốn kém gì mà xem ra có hiệu quả cao,vì các vị được ghi tên và o trong dánh sách BHG tÆ°Æ¡ng lai cần phải có thá»i gian để tá»± vấn và tá»± sá»a lại thái Ä‘á»™ trong cuá»™c sống trÆ°á»›c khi đặt tay và o chức BHG tại địa phÆ°ong . Äó cÅ©ng là thá»i gian để giáo dân có thể biết nhiá»u Ä‘iá»u nhÆ° lối sống đạo đức,tinh thần trách nhiệm vì lợi Ãch cá»™ng Ä‘oà n để khi cầm lá phiếu trên tay há» chắc chắn rằng đây là điá»u cần phải thá»±c hiện vì phần rá»—i của mình và của giáo xứ.Chứ không phải tá»± há»i “ Biết bầu cho ai đây?â€â€¦â€¦
Lê Nguyễn
NGÀY HIỀN MẪU
Trịnh Tây Ninh
Tháºt là khá» khạo. Ngà y Mothers’ Day năm tôi chừng 7, 8 tuổi gì đó, hai chị em tôi thức dáºy sá»›m tá»± là m món ăn sáng cho mình, để mẹ được ngủ thêm. Lần đầu tiên chúng tôi chiên trứng nÆ°á»›ng bánh mì, vụng vá» rÆ¡i rá»›t khắp nÆ¡i. Khi mẹ thức dáºy, chúng tôi tặng thiệp do chúng tôi vẽ, và khoe vá»›i mẹ chúng tôi đã ăn sáng xong.
Ba tôi nói :
- Ba mẹ đã dáºy từ lâu, nhÆ°ng nghÄ© tụi con là m mẹ ngạc nhiên bằng cách là m thức ăn sáng cho mẹ, nên bây giá» ba mẹ má»›i xuống!
Tôi xấu hổ quá, chúng tôi chỉ nghÄ© đến chuyện lo cho mình, mà quên là m thêm phần ăn sáng cho ba mẹ trong ngà y hiá»n mẫu nà y. Mẹ không trách, chỉ cÆ°á»i xòa ôm chúng tôi và o lòng.
Bây giá» tôi đã lá»›n, đã hiểu và thÆ°Æ¡ng ba mẹ nhiá»u hÆ¡n, nhÆ°ng tôi vẫn nghÄ© vá» mình và không đặt quyá»n lợi, niá»m vui của cha mẹ trên bản thân mình. Chẳng bao giá» chị em tôi có thể lo cho cha mẹ đến nÆ¡i đến chốn. CÅ©ng may ba mẹ không bao giá» chấp và luôn hy sinh cho chúng tôi.
GIÚP LỄ
Trịnh Tây Ninh
Tôi đâu có thÃch là m ná»—i để giúp lá»…. Phải mặc áo choà ng tháºt nóng, phải chắp tay cung kÃnh không dám ngủ gục. Thế nhÆ°ng khi tôi há»i mẹ muốn được tặng gì trong ngà y Noel, bà đã trả lá»i :
- Con chẳng cần mua gì tặng mẹ, mẹ chỉ mong con gia nháºp Ä‘á»™i giúp lá»… của nhà thá» Việt Nam.
Tôi cố gắng vâng lá»i Ä‘i táºp lần đầu tiên, nhÆ°ng chẳng vui vẻ chút nà o. Thằng bạn lên mặt dạy tôi :
- Phải là m thế nà y, thế nà y. Muốn giúp lá»… phải giá»i tiếng Việt và rất là thông minh!
Tôi tin mình giá»i tiếng Việt và thông minh, nhÆ°ng còn lúng túng nên Ä‘Ã nh im lặng. Thế nhÆ°ng chẳng bao lâu sau, tôi giúp lá»… tháºt giá»i và được chá»n là m trưởng Ä‘á»™i. Có lần cha xứ bị ho, tôi biết tá»± Ä‘á»™ng rót cho cha ly nÆ°á»›c, sau lá»… cha xoa đầu cảm Æ¡n tôi. Tôi nháºn ra chén dÄ©a Thánh không cần phải dùng xà bông và nÆ°á»›c để rá»a nhÆ° mẹ rá»a chén bát hằng ngà y, mà chỉ cần lau rồi cất. Bánh Thánh cÅ©ng là món duy nhất không cần dùng muổng nÄ©a để ăn mà vẫn tôn kÃnh, trang trá»ng.
Hôm nay có thằng bạn vừa má»›i gia nháºp và o Ä‘á»™i giúp lá»…, nó rụt rè cháºm chạp, tôi phải dạy nó:
- Phải là m thế nà y, thế nà y. Muốn giúp lá»… phải giá»i tiếng Việt và rất là thông minh!
Nó nhìn tôi thán phục, tôi thấy tháºt hãnh diện.
Mẹ ôm tôi:
- Con trai giá»i lắm, cám Æ¡n con đã tặng mẹ món quà Noel quý nhất.
Tôi rất vui. Äược Ä‘i giúp lá»… là món quà mẹ đã cho tôi, không phải là món quà tôi cho mẹ nhÆ° tôi vẫn nghÄ©.
Trịnh Tây Ninh
Quản trị viên
Ngày tham gia: 13/11/2007 Bài gửi: 2466 Số lần cám ơn: 1 Được cám ơn 295 lần trong 287 bài viết
gửi: 05.07.2010 Tiêu đề:
Ở VỚI QUỶ VÆ¯Æ NG
ThÆ°á»ng Nhân
Là m sao có thể ở vá»›i quá»· vÆ°Æ¡ng? ChÆ°a từng ai thấy và nói vá» quá»·? Sao dám tá»± cho mình sống vá»›i quá»· vÆ°Æ¡ng được? Hay là ngÆ°á»i hoang tưởng, tá»± bịa đặt vẩn vÆ¡ mê lú bà y chuyện? NgÆ°á»i viết chợt giáºt mình e đó là sá»± tháºt, định viết thá» cho ngÆ°á»i Ä‘á»c tá»± phân, chứ không dám dùng lá»i minh giải được!
NgÆ°á»i ta thÆ°á»ng nghÄ© quá»· rất xấu, quá»· vÆ°Æ¡ng lại cà ng xấu tệ, nhÆ°ng ngÆ°á»i viết biết quá»· rất đẹp và mê lòng ngÆ°á»i. Nếu là quá»· vÆ°Æ¡ng thì là loại đẹp nhất, không ai có thể so bì được. Váºy những ngÆ°á»i đẹp là quá»· sao? ThÆ°a không. Äiá»u quan trá»ng là quá»· phải là sá»± thu hút mê lòng ngÆ°á»i. Nên gá»i là đẹp, tùy cảnh duyên ngÆ°á»i nháºn định. Từ nay xin bạn Ä‘á»c đừng bị ám ảnh bởi quá»· xấu xà đen đúa, nhÆ° những bức tranh đã được vẽ bởi ai đó, khi nói giá» chết đến gần, quá»· tranh già nh xâu xé linh hồn ngÆ°á»i ta. Quá»· cà ng đẹp nên vạn triệu ngÆ°á»i theo, quá»· hiện diện nÆ¡i con ngÆ°á»i. Qua con ngÆ°á»i những ý niệm của quá»· được thá»±c hiện. Ai thÆ°á»ng cầu nó thì nó trợ giúp mạnh mẽ, nên rất nhiá»u ngÆ°á»i lầm theo nó.
Xin theo 10 Ä‘iá»u phân tÃch sau:
1. Quá»· rất giá»i vá» Äạo lý các tôn giáo. Giảng vá» Äạo lý rất uyên thâm và vi diệu. Rất Ãt ngÆ°á»i có thể thông thạo vỠđạo lý hÆ¡n nó. Trong Thánh Kinh nói quá»· vÆ°Æ¡ng Lucifer là tổng lãnh thiên thần. Rất gần Thiên Chúa, được Thiên Chúa yêu mến vì nhiá»u tà i đức nên cai quản các thiên thần. Há»i nhÆ° thế thì ai biết Thiên Chúa bằng quá»·. Váºy xin nhá»› rằng khi nghe ai giảng đạo hay, coi chừng đó là quá»· sao? Há»… ngÆ°á»i giảng đạo hay thÆ°á»ng có hà nh Ä‘á»™ng nhân là nh Ä‘i kèm, và có hạnh giữ giá»›i nghiêm trang mà không câu nệ ([1]). Quá»· thiếu Ä‘iá»u đó.
2. Quá»· coi bói và váºn mệnh con ngÆ°á»i cá»±c kỳ hay. Qủy có thần thông mà con ngÆ°á»i không ai sánh kịp. Quá»· thấy lòng ngÆ°á»i, thấy cái con ngÆ°á»i Ä‘ang mong cầu yêu thÃch. Quá»· thấy táºn sâu tâm tÆ° tình cảm của con ngÆ°á»i. Vì thế nó nói đâu là trúng đó, nhÆ° Ä‘i trong lòng mình váºy. Tuy váºy quá»· nói tÆ°Æ¡ng lai thÆ°á»ng không đúng, vì tÆ°Æ¡ng lai chỉ có mình Thiên Chúa má»›i biết được ([2]). Ai thÃch coi bói thÆ°á»ng là gặp các loại quá»· dữ. Vì tham cầu mong ngóng mà coi bói, ngÆ°á»i nhân đức không cần phải coi là m gì. Vì há» biết Ä‘iá»u há» là m và háºu quả của công việc mình là m nên không trông chá» và o sá»± đặt để của ngÆ°á»i khác. ThÆ°á»ng phụ nữ ([3]) hay coi bói, và nhẹ dạ hÆ¡n Ä‘Ã n ông, nên quá»· hay dụ phụ nữ, phụ nữ theo đông vô kể. Những ngÆ°á»i theo thÆ°á»ng không có Ä‘á»i sống tinh thần an tịnh thánh thiện đạo đức. Tôi không thấy ngÆ°á»i phụ nữ nà o thánh thiện Ä‘i theo quá»·, không thấy ngÆ°á»i hiá»n lÆ°Æ¡ng nghe lá»i quá»·. Quá»· chỉ dụ những hạng ngÆ°á»i già u có hung ác, dối lừa, dâm loạn … mà thôi.
3. Quá»· có tà i chữa bệnh, chữa nhiá»u bệnh lạ đồn thổi quá mức, bệnh chữa là nh nhÆ°ng tâm tánh không thay đổi. Thánh nhân cÅ©ng thÆ°á»ng chữa là nh bệnh rất hay, xuất phát từ tình thÆ°Æ¡ng cứu ngÆ°á»i chứ không phải khoe tà i năng. ThÆ°á»ng dặn bệnh nhân vá» sám hối ăn năn. Quá»· chữa là nh bệnh thÆ°á»ng khoe tà i mình, rồi dụ ngÆ°á»i nhẹ dạ theo nó. Dặn khi có bệnh tá»›i được chữa là nh, theo nó cung phụng đủ Ä‘iá»u nó muốn. Vì thế nhiá»u ngÆ°á»i xin nó chữa bệnh để thá»a lòng ham được mạnh, nhá» mạnh để chạy theo dục vá»ng cÅ©, thá»a mãn ăn chÆ¡i Ä‘Ã ng Ä‘iếm cÅ©, chứ không nhìn ra bệnh táºt là cÆ¡ há»™i sữa đổi lá»—i lầm thăng tiến. Lẽ ra khi bệnh con ngÆ°á»i nên há»c bà i há»c của khổ Ä‘au, bà i há»c của nhân quả, bà i há»c của tÆ°Æ¡ng thông yêu thÆ°Æ¡ng nhau. NhÆ°ng quá»· chữa bệnh nhanh là nh để tiếp tục con Ä‘Æ°á»ng cÅ©, con Ä‘Æ°á»ng hÆ° mất.
4. Quá»· thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i thÆ°Æ¡ng váºt, thÆ°Æ¡ng hết má»i loà i cá» cây. ThÆ°Æ¡ng tháºt lòng vá»›i Ä‘iá»u kiện, thuáºn theo ý nó, thÆ°Æ¡ng kiểu đồng bá»n. Khác vá»›i ngÆ°á»i hiá»n đức, thánh thiện cÅ©ng thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i thÆ°Æ¡ng váºt, thÆ°Æ¡ng hết má»i loà i cá» cây. NhÆ°ng theo mình hay không cÅ©ng không sao. Vì tình thÆ°Æ¡ng của thánh nhân xuất phát tá»± nhiên bởi tâm hồn há» chứ không phải bởi đối tượng yêu thÆ°Æ¡ng. ThÆ°Æ¡ng đồng hết thảy không phân biệt đối tượng yêu thÆ°Æ¡ng. Äó là tình thÆ°Æ¡ng của Trá»i, của Thiên Chúa, tình thÆ°Æ¡ng tá»± tánh, Từ bi từ Pháºt Tánh váºy. Quá»· hôm nay nó thÆ°Æ¡ng mình tha thiết, nhÆ°ng ngà y mai có thể trở thà nh kẻ thù. Ngược lại ngÆ°á»i hiá»n nhân đạo đức thì luôn luôn yêu thÆ°Æ¡ng bất kể hoà n cảnh đổi thay.
5. Quá»· đặc biệt không bao giá» sám hối. Qủy nhất định không bao giá» sám hối, đây chÃnh là tình trạng há»a ngục, Ä‘á»i Ä‘á»i xa cách Thiên Chúa. Trên tháºp tá»±, ngÆ°á»i đầu tiên trở vá» NÆ°á»›c Trá»i có phải chăng nhá» và o lòng sám hối của ngÆ°á»i trá»™m là nh([4]). Và cÅ©ng trong cuá»™c khổ nạn, ngÆ°á»i được coi là xa cách Thiên Chúa vÄ©nh viá»…n chÃnh là GiuÄ‘a đã không sám hối. Nét đặc biệt của quá»· là không bao giá» nháºn lá»—i mình, không chịu cho mình là ngÆ°á»i có lá»—i, không bao giá» sám hối. Sám hối chÃnh là sá»± thánh thiện được thông ban từ Trá»i. Ai sám hối chắc chắn không thuá»™c vá» quá»·. Sám hối([5]) là công việc cá»±c kỳ cấp thiết và quan trá»ng báºc nhất cho nhân loại ngà y nay. “Ai trong các ngÆ°Æ¡i không có tá»™iâ€, câu nói nầy xuất phát bởi tuệ giác thấu táºn tâm can con ngÆ°á»i, đã nói từ xÆ°a mà nay vẫn còn y nguyên giá trị?
6. Quá»· không bao giá» công phu tu táºp. Qủy không bao giá» thinh lặng, nguyện cầu hoặc thiá»n định. Quá»· bị dục vá»ng lôi kéo nên không thể thanh tịnh để công phu tu táºp. Ai thiá»n định quá»· thÆ°á»ng phá phách, dùng bia rượu để bá» công phu. Quá»· thÆ°á»ng tụ táºp, nói chuyện tà o lao vô Ãch, là m thì giá» con ngÆ°á»i hao tốn cho đến ngà y thân thể hÆ° hoại, không còn sức lá»±c để thăng tiến đến gần chân lý. Sá»± công phu tu táºp cần sức khá»e, quá»· là m cho sá»± mệt má»i để con ngÆ°á»i chán chÆ°á»ng và cuối cùng là bãi bá». Ai không tu táºp chắc chắn không cách gì thăng tiến tâm linh, chÃnh là điá»u quá»· mong muốn, có nhÆ° thế cà ng lúc nó cà ng lôi kéo con ngÆ°á»i xa rá»i Thiên Chúa
7. Quá»· không giữ giá»›i hạnh: Ai có tánh tham ăn, thÃch ăn ngon váºt lạ, tánh cầu danh lợi. ThÃch ở sang trá»ng, sung sÆ°á»›ng, thÃch nhiá»u tiá»n bạc, Æ°ng ngÆ°á»i khác ca tụng…rất dá»… bị mắc mÆ°u quá»·. Ai có cuá»™c Ä‘á»i nhÆ° Äức Giêsu, Äức Pháºt, Mẹ Têrêsa Caculta, Krisnamurti… thì chúng không là m gì được. Vì những cái chúng Ä‘em dụ không là m các Ngà i rung Ä‘á»™ng thèm muốn, nên chúng Ä‘Ã nh chịu. Chỉ ai thèm muốn ngáºm và o má»›i mắc mÆ°u chúng.
• Äặc biệt giá»›i tà dâm. Bà đi vá»›i ông, ông lá»™n chung vá»›i bà , lang chạ khắp nÆ¡i. Trong tất cả các giá»›i hạnh, sá»± tà dâm là dấu chỉ không thăng tiến tâm thức của sá»± thánh thiện. Sá»± tà dâm hiện diện trong ý niệm, trong lá»i nói chứ không phải trong hà nh Ä‘á»™ng mà thôi. Hà nh Ä‘á»™ng chỉ là dấu bên ngoà i, được nung nấu hình thà nh bên trong đã lâu, đủ sức lá»±c nó má»›i hiện thà nh hình tÆ°á»›ng. ChÃnh Thiên Chúa biết con ngÆ°á»i là khi khởi đầu ý thì NgÆ°á»i đã biết, phán xữ công tá»™i cÅ©ng tại lúc nầy chứ chẳng cần đợi vá» sau. Nên trong kinh có ghi: “Thánh nhân sợ nhân chúng sinh sợ quảâ€. NgÆ°á»i thánh luôn tỉnh thức nên khi khởi niệm láºp tức biết là Tà hay Chánh vá»™i chuyển hóa liá»n, còn ngÆ°á»i thÆ°á»ng đợi khi thấy sá»± thà nh má»›i biết thì đã muá»™n quá rồi. Quá»· đặc biệt vi phạm giá»›i nầy nhiá»u nhất.
• Quá»· có thể hại ngÆ°á»i bằng má»i thủ Ä‘oạn bất kể đạo lý, ngÆ°á»i tu cà ng uyên thâm, quá»· cà ng nghÄ© má»i cách phá nhiá»u. Chúa Giêsu cÅ©ng từng nhắc: “Hãy tỉnh thức kẻo sa chÆ°á»›c cám dá»—â€. Sá»± tỉnh thức là tá»± nhìn thấy những ý định và lá»c lừa của ý niệm trong vá»ng tâm, và vì thế quá»· không tà i nà o lôi kéo được. Trong kinh nhà Pháºt có câu nổi tiếng: “Vô ma khảo, bất thà nh đại đạo- Việt([6]) ma khảo tất thà nh đại đạo†- Äức Giêsu trÆ°á»›c khi xuất hiện để rao giảng Tin Mừng, Ngà i cÅ©ng bị quá»· cám dá»—, sau khi Ngà i tuyệt thá»±c bốn mÆ°Æ¡i đêm ngà y. Chúng dụ NgÆ°á»i bằng sá»± ăn uống – sá»± già u sang của thế gian – và danh vá»ng. ([7])
• Quá»· nói lá»i đòn xóc hai đầu khác xa nhau, trÆ°á»›c mặt thì nói nhÆ° váºy, sau lÆ°ng lại nói hoà n toà n khác, nói để cho ngÆ°á»i ta thù ghét nhau. Vua nói dối chÃnh là nó, nhÆ°ng khó biết vô cùng. Vì thế ngÆ°á»i hiá»n hay bị hại là do Ä‘a số nhân loại bị mê lầm nên hại ngÆ°á»i hiá»n mà lầm tưởng là hại kẻ bị quá»· ám. Chúa Giêsu là trÆ°á»ng hợp Ä‘iển hình. ChÃnh quân dữ sau khi đóng Ä‘inh Ngà i rồi thấy Trá»i đất chuyển Ä‘á»™ng vá»™i đấm ngá»±c ăn năn và nói: “Ông nầy quả thá»±c là Con Thiên Chúa “ ([8]).
• Quá»· thÆ°á»ng đặt chuyện chia rẽ cho con ngÆ°á»i thù ghét nhau. Quá»· nói lá»i lừa dối không kể sá»± tháºt. Quá»· dùng lá»i dụ ngÆ°á»i vô cùng tinh vi.
8. Quá»· rất kiêu ngạo, do quá»· có nhiá»u tà i đặc biệt: là m thÆ¡ cá»±c kỳ hay, viết nhạc, há»™i há»a… môn gì mà nó biết con ngÆ°á»i khó sánh kịp, nên thÆ°á»ng coi ngÆ°á»i khác không hÆ¡n mình. Qủy thÆ°á»ng xÆ°ng mình là vua, giáo chủ, chưởng giáo, Thánh thần, Tiên, tháºm chà là Pháºt, Trá»i… Vì quá»· nói vỠđạo pháp cá»±c kỳ uyên thâm, nên ai cÅ©ng tưởng nó nói chân lý, nhÆ°ng kỳ thá»±c là tà đạo. Thấy ai là ngÆ°á»i ham thÃch Ä‘Æ°á»ng tu giải thoát, là m là nh, là m thiện, quá»· rất mừng. Nó thÆ°á»ng xem kỹ rồi hÆ°á»›ng dẫn ngÆ°á»i tu, tu má»™t hồi thà nh tu lầm táºp báºy, và ngà y cà ng xa rá»i chánh giác, xa rá»i chân lý. Chúa Giêsu cÅ©ng từng nói: “Quá»· nầy phải ăn chay cầu nguyện nhiá»u má»›i trừ đượcâ€([9]). NgÆ°á»i muốn tu chắc chắn phải có giá»›i luáºt do các báºc thánh nhân Ä‘á»i trÆ°á»›c để lại, giá»›i là bá» ngăn khá»i lầm Ä‘Æ°á»ng. Ai giữ giá»›i quá»· không là m gì được. Tuy váºy đừng chấp và o giá»›i để sinh tá»± ngã kiêu mạn, cho mình giữ nhiá»u giá»›i là hÆ¡n kẻ khác. Tháºt ra giá»›i chỉ là phÆ°Æ¡ng tiện và tùy duyên ngÆ°á»i tu táºp, chứ giá»›i không phải là dấu hiệu thăng tiến tâm linh.
9. Quá»· không phải là đặt định má»™t hình tÆ°á»›ng nhất định, những ai vẽ quá»· thà nh hình Ä‘á»u là vẽ báºy, chỉ lừa dối mà thôi. Quá»· thuá»™c vỠý niệm, nên đối vá»›i mắt thÆ°á»ng nó hoà n toà n vô hình tÆ°á»›ng. Nó dẫn dắt con ngÆ°á»i bằng ý niệm. Xin nhắc má»™t Ä‘iá»u, tất cả con ngÆ°á»i Ä‘á»u là con cái Thiên Chúa, hay nhÆ° Äức Pháºt cÅ©ng dạy: “Chúng sinh Ä‘á»u là Pháºt chÆ°a thà nh, Ta là Pháºt đã thà nh†– má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u có Tánh Pháºt nÆ¡i mình. Äá»u bình đẳng nhÆ° nhau. Vì thế tuyệt đối đừng bao giá» coi con ngÆ°á»i là quá»·, cái nhìn ấy là m xúc phạm đến Thiên Chúa, cái nhìn ấy là cái nhìn không có tình thÆ°Æ¡ng. Con ngÆ°á»i do mê nên bị quá»· dẫn Ä‘Æ°á»ng Ä‘Æ°a đến hà nh Ä‘á»™ng lầm lạc. Quá»· chÃnh là Tà Niệm bên trong con ngÆ°á»i. Trá»i chÃnh là Chánh Niệm bên trong con ngÆ°á»i. Tà niệm là ý niệm chạy theo dục vá»ng, sá»± đổi thay bất thÆ°á»ng, tà n ác, dối lừa…thÆ°á»ng gá»i là mê lầm. Chánh niệm chÃnh là ý niệm bình an, từ bi, thÆ°á»ng hằng, hiểu biết sâu sắc bản thể chân tháºt, gá»i là Trà Huệ. Vì thế quay đầu là Giác. Do chánh vá»›i tà cùng hiện diện nÆ¡i tâm ngÆ°á»i. Nhá» Biết phân biệt, nhá» công phu tu táºp nên có đủ sức mạnh mà tránh hoặc theo. Thánh nhân vá»›i ngÆ°á»i phà m chỉ có khác váºy thôi.
10. Quá»· có nÆ¡i má»—i ngÆ°á»i, thÆ°á»ng khi tà niệm xuất hiện, do không tỉnh thức bị lôi kéo, ngÆ°á»i Ä‘ang có tâm tà , biến ngÆ°á»i thà nh quá»·. Tà niệm thÆ°á»ng hiển hiện luôn luôn, do có công phu tu táºp, nên có sức mạnh tà niệm không lôi kéo được. “Không ai đứng vững trÆ°á»›c mặt con ngÆ°á»iâ€, con ngÆ°á»i muốn vững và ng trong chánh niệm phải nhá» và o Thánh Nhân Trá»i Pháºt Ä‘á»™ trì, vì thế sá»± cầu nguyện, thanh tịnh tâm, thiá»n định tạo láºp sức mạnh liên thông vá»›i các đấng trên cao, giúp vượt thoát khá»i ý niệm tà ma. Rất quan trá»ng khi được sá»± trợ giúp của thần lá»±c hay còn gá»i là Thánh thần. Sá»± trợ giúp nầy cà ng mãnh liệt khi ngÆ°á»i có nhiá»u hạnh nguyện, những việc là nh thÆ°á»ng xuyên trong Ä‘á»i, là m sá»± liên thông trở nên bá»n vững. NgÆ°á»i không có việc là nh phát xuất từ tá»± tánh khó mà thoát khá»i nanh vuốt của quá»·. ChÃnh vì thế, việc là nh là phần thưởng vô cùng lá»›n tại nÆ¡i sá»± liên thông vá»›i Trá»i, chứ không phải chá» má»™t ngà y sau, mà gần nhÆ° láºp tức được cảm nháºn từ bên trong tâm hồn.
Nay viết những Ä‘iá»u nhÆ° thế là động và o vÆ°Æ¡ng quốc của quá»·, do kinh nghiệm chứng thá»±c từ trong Ä‘á»i sống bản thân, biết tháºt chứ không phải suy diá»…n mà có. Quá»· thá»±c là má»™t thế lá»±c mê đắm lòng ngÆ°á»i, con ngÆ°á»i khó mà thoát khá»i. Nên Äức Maria thÆ°á»ng nhắc: Lần chuổi Mân Côi, Sám Hối và tin và o Tin Mừng. VÅ© khà nầy chân tháºt ngăn ngừa tai Æ°Æ¡ng cho nhân loại ([10]).
Quả tháºt để biết tâm hồn mình có bị quá»· lôi kéo không? Tháºt là điá»u khó! Có thể xét các Ä‘iá»u trên, không phải có luôn 10 Ä‘iá»u, nếu có nhiá»u Ä‘iá»u mình phù hợp tÆ°Æ¡ng thÃch, thì chÃnh mình Ä‘ang sống chung vá»›i quá»· vÆ°Æ¡ng, còn nếu năm ba Ä‘iá»u thì sống vá»›i quá»· nhá» hÆ¡n. Tất cả ai cÅ©ng trải qua chừng má»±c tình trạng đó. Vì thế khi nhìn con ngÆ°á»i tá»™i lá»—i, nên nhìn bằng ánh mắt yêu thÆ°Æ¡ng hÆ¡n là lên án. Bởi tâm bị che má» nên lầm lạc chứ tháºt không ai muốn. Nếu con ngÆ°á»i có thể sống cùng ngÆ°á»i tá»™i lá»—i, đây tháºt là ngÆ°á»i hiá»n nhân. “Ta đến để tìm ngÆ°á»i tá»™i lá»—i chứ không phải ngÆ°á»i mạnh†([11]) . ChÃnh tại đây là tình thÆ°Æ¡ng tháºt mà cÅ©ng là dấu chỉ, chỉ ra định mức sá»± thăng tiến tâm linh. Vì thế Chúa Giêsu nói: “Ai ở trong tình yêu thì thuá»™c vá» Thiên Chúaâ€. Tình yêu cà ng nhiá»u, thì sá»± gần Trá»i cà ng máºt thiết. Cà ng xa Trá»i thì cà ng gần quá»·, chỉ váºy thôi. Chúc má»i ngÆ°á»i được bằng an, bằng an là dấu chỉ Trá»i ở gần nÆ¡i mình.
Sà i Gòn ngà y 15 tháng 08 năm 2008
Ká»· Niệm ngà y Äức Maria hồn xác vá» trá»i
ThÆ°á»ng Nhân
________________________________________
[1] Và nhÆ° ngÆ°á»i ăn chay, cho ngÆ°á»i không ăn chay là tà . Tháºt ra ăn chay chÆ°a hẵn đã là chÃnh, ăn chay là má»™t Ä‘iá»u tốt giúp tâm dá»… định, chỉ là phÆ°ong tiện chứ không phải chân lý. Có ngÆ°á»i không ăn chay há» vẫn có tâm định. Vì thế coi ngÆ°á»i không ăn chay là thua mình ăn chay thì đã bị kẹt mắc rồi, mà kẹt mắc chÃnh là tà . NhÆ°ng ngÆ°á»i nói tôi tu không cần ăn chay rồi coi thÆ°á»ng ngÆ°á»i ăn chay cÅ©ng là tà . Äây chỉ là phÆ°ong tiện. Ai tu cÅ©ng cần có phÆ°Æ¡ng tiện. Há»i giá»›i há» gìn giữ thì biết há» có tu tháºt không.
[2] Mt24,44
[3] Phụ nữ thuá»™c Âm. Quá»· thuá»™c Âm nên dá»… tÆ°Æ¡ng đồng. Nói nhÆ° váºy không phải ngÆ°á»i phụ nữ là xấu, chỉ là dá»… cảm thông mà thôi. Xem sách Sáng Thế Ký, quá»· đã hóa mình thà nh con rắn để dụ bà Evà mà không là ông Adong. Äúng là quá»· biết tâm lý con ngÆ°á»i.
[4] Luca 23, 39-43
[5] “Nếu các ngươi không sám hối thì các ngươi sẽ chết hết†Luca 13, 1-5
[6] Chữ Việt có nghÄ©a là Vượt. “Vượt ma khảo tất thà nh đại đạoâ€. NÆ°á»›c Việt Nam có nghÄ©a là bay vượt vá» phÆ°Æ¡ng Nam
[7] Mt 4, 1- 11; Mc 1, 12-132; Lc 4, 1-13
[8] Lc23, 47; Mc15, 39-41
[9] Mt 17, 21; Mc 9, 29.
[10] Xin Ä‘á»c lại bà i Lá»i kinh thÆ°Æ¡ng đã được đăng.
[11] Mc2, 15-17; Lc5, 29-32; Mt 9, 10-13
Phố vẫn hoang vu từ lúc em đi
Rồi trong mÆ°a gió biết ai vá»— vá»â€¦
(TrÆ°á»ng Sa – Xin còn gá»i tên nhau)
Trần Ngá»c MÆ°á»i Hai
(Gv 3:1, 8-11)
Gá»i tên “Emâ€, cả và o lúc “Em†còn thức giấc. Hay, ngủ mê. Mê cuá»™c tình. NÆ¡i dÆ°Æ¡ng gian, chốn ấy có lá»i ca. Tiếng hát. Rất đê mê. Nhè nhẹ. NhÆ° còn hát:
“Tình trong cơn ngủ mê,
Rồi phai trên hà ng mi,
Chợt khi mình nhá»› vá».
Mộng thà nh mây bay đi,
Còn gì trên đôi tay,
Nên thầm há»n dá»—i mình,
Cho tình cà ng thêm say.â€
(TrÆ°á»ng Sa – bÄ‘d)
Gá»i tên “Em†hay tên “Anhâ€, ta gá»i mãi. Suốt má»™t Ä‘á»i. Äể rồi, tên của ngÆ°á»i em mà ta nhung nhá»›, lúc chia phôi, sẽ ở mãi trong tôi. Trong bạn. Gá»i “Emâ€/gá»i “Anh†gá»i cả má»i ngÆ°á»i. Ai cÅ©ng gá»i. Gá»i, nhÆ° má»™t khẳng định của ai đó, ngÆ°á»i nghệ sÄ© má»›i đây thôi:
“Chữ “Em†trong các bà i hát, là đối tượng của tình yêu, mà chúng ta muốn gá»i gắm và o Ä‘á»i sống. Có thể, là đối tượng của riêng tôi. CÅ©ng có thể, của riêng bạn. Nói chung, là đối tượng của Tình Yêu, được trao gá»i.†(x. Từ Công Phụng, NhÆ° má»i ngÆ°á»i, tôi cÅ©ng có trái tim mẫn cảm, NgÆ°á»i Việt online 28/02/2010)
Gá»i ngÆ°á»i trong tôi. Là gá»i “Tình yêuâ€, rà y vẫn thế. Vẫn nằm ở bản thể, tôi rất mến. Mến gá»i và nhắn nhủ má»™t lá»i Chúa vẫn gá»i và vẫn nhắn trong Kinh Sách:
“Và nà y,
Thầy sẽ ở lại với anh em
suốt má»i ngà y,
đến táºn thế.â€
(Mt 28: 20)
Gá»i nhắn tên “Emâ€, còn là gá»i nhắn má»™t lá»i khác, ở Kinh Sách, ta vẫn nghe. NhÆ° thế nà y:
“Ở dÆ°á»›i bầu trá»i nà y,
má»i sá»± Ä‘á»u có lúc, má»i việc Ä‘á»u có thá»i:
má»™t thá»i để chà o Ä‘á»i, má»™t thá»i để lìa thế;
..má»™t thá»i để khóc lóc, má»™t thá»i để vui cÆ°á»i ;
má»™t thá»i để than van, má»™t thá»i để múa nhảy;
…má»™t thá»i để ôm hôn, má»™t thá»i để tránh hôn;
má»™t thá»i để kiếm tìm, má»™t thá»i để đánh mất;
má»™t thá»i để giữ lại, má»™t thá»i để vất Ä‘i;
má»™t thá»i để là m thinh, má»™t thá»i để lên tiếng;
má»™t thá»i để yêu thÆ°Æ¡ng, má»™t thá»i để thù ghét;
má»™t thá»i để gây chiến, má»™t thá»i để là m hoà .â€
(Gv 3: 1, 2, 4, 8)
“Chúa Tình Yêu†vẫn nhắn gá»i má»i ngÆ°á»i hãy ở lại vá»›i “Emâ€và vá»›i tôi. Suốt má»i thá»i. Hệt nhÆ° thế. Hệt nhÆ° gá»i nhắn ngÆ°á»i ở lại, từ cõi miên trÆ°á»ng. Ngà i gá»i, và o lúc bạn mình vừa có ngÆ°á»i giã từ, mà ra Ä‘i. Ngà i gá»i mãi tiếng yêu Ä‘Æ°Æ¡ng, rất thân thÆ°Æ¡ng. Rất tình Thầy ở lại, vá»›i muôn ngÆ°á»i.
“(Tình) Thầy ở lạiâ€, không chỉ là gá»i nhắn và o lúc tôi và bạn có ngÆ°á»i thân thuá»™c đã ra Ä‘i, vá» miá»n thiên cổ. Quá khứ. Äi, mà không ngoái cổ, trở vá» lại. Äi, mà không há» thÆ°Æ¡ng tiếc. ThÆ°Æ¡ng, má»™t Ä‘á»i ngÆ°á»i. Tiếc, má»™t ngà y vui. Bởi, ra Ä‘i vá» miá»n quá khứ, là giáp mặt vá»›i Tình Chúa. NhÆ° Lá»i Ngà i vẫn hứa.
Bần đạo nhá»›, có đấng báºc ná» cÅ©ng trần thuáºt vá» tình yêu/ná»—i nhá»›, có ý thức nhÆ° sau:
“Con ngÆ°á»i vốn là sinh váºt duy nhất ý thức mình sẽ chết. Vừa biết mình phải chết, vừa không chấp nháºn được cái chết. Lòng tin Chúa Kitô đã sống lại và mình cÅ©ng sẽ được sống lại không hẳn sẽ miá»…n cho ngÆ°á»i tÃn hữu khá»i ná»—i xao xuyến lo âu, khá»±ng lại trÆ°á»›c niá»m Ä‘au và ná»—i chết của mình, lòng tin ấy không phải là thuốc an thần, thuốc giảm Ä‘au. Trái lại, lịch sá» tÆ° tưởng nhân loại cho thấy không đâu bằng trong Kitô giáo, vấn Ä‘á» khổ Ä‘au được đặt ra triệt để và ý thức cái chết là ý thức bi đát. Thánh Augustin, Pascal, Kierkegaard chẳng hạn. “Sống lại từ cõi chết là gì?†Chúng ta đối diện vá»›i khổ Ä‘au, vá»›i cái chết vẫn không tránh được câu há»i bức xúc ấy.Tại sao Chúa Kitô đã sống lại mà tôi còn phải tiếp tục cuá»™c thÆ°Æ¡ng khó của Chúa nÆ¡i thân mình tôi, trong Ä‘á»i tôi? Tại sao đã “bÆ°á»›c Ä‘i trong Ä‘á»i sống má»›i†(Rm 6: 4) mà cứ còn phải chết? Cái chết cà ng không là lẽ Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên (1Tx 4: 17).†(x. Nguyá»…n Ngá»c Lan, Chủ Nháºt Hồng Giữa Mùa TÃm, nxb CÆ¡ sở Hy Vá»ng 2002, tr. 160)
Lá»i Ngà i, rõ rà ng được nháºn định là nhÆ° thế. Lá»i Ngà i, từng kéo dà i nhiá»u thế ká»·. Không cần phải cãi tranh. CÅ©ng chẳng có gì phải nghi ngá». Bởi, thế đó là sá»± tháºt rà nh rà nh. Thế đó, rất tháºt nhÆ° ánh mặt trá»i. Luôn soi dá»i, để mình sống. Tháºt, nhÆ° lá»i ngÆ°á»i nghệ sÄ©, và o buổi Äông tà n. Xế bóng. Rất nhÆ° sau:
“Tiếng hát bay trên hà ng phố bâng khuâng
Chiá»u Ä‘ong Ä‘Æ°a những bÆ°á»›c chân Ä‘au mòn
Chợt nghe mùa thu bay trên trá»i không
Còn ai giữa mênh mông Ä‘á»i mình
Ná»—i Ä‘au mù lấp trên tuổi thÆ¡...â€
(TrÆ°á»ng Sa – bÄ‘d)
Tuổi thÆ¡, dù đặc dầy đến 100 năm, vẫn “bâng khuângâ€. “Äau mònâ€. “Mù lấpâ€. CÅ©ng thÆ°Æ¡ng thân, thÆ°Æ¡ng cho bạn bè/ngÆ°á»i thân, nay vẫn cứ u uẩn. Sầu lắng. Khuất dạng. ThÆ°Æ¡ng, là thÆ°Æ¡ng cho ngÆ°á»i ở lại, vẫn phải sống. Sống thÆ°Æ¡ng nhá»›. Và , vẫn có ngÆ°á»i lâm râm nguyện cầu cho kẻ quá vãng. Rất dà i ngà y.
NgÆ°á»i thân ra Ä‘i, vẫn thÆ°Æ¡ng vẫn sầu dù biết rằng ngÆ°á»i thân ra Ä‘i, nay đã và o cõi phúc. Chẳng còn lo toan. Lẫn bon chen. Hạnh và phúc, được Chúa tiếp rÆ°á»›c. Tá»™i và “nghiệpâ€, là tá»™i nghiệp cho ngÆ°á»i ở lại, chốn dân gian. Vẫn cứ lan man. Nhiá»u than khóc. Äể rồi tưởng rằng: có cầu và có xin bằng nhiá»u kinh kệ, ngÆ°á»i thân má»›i hết tá»™i và dứt nghiệp. ThÆ°Æ¡ng và tá»™i là bởi, cứ mãi dùng lá»i kinh xÆ°a mà khẩn cầu từng chữ. Những là kinh cầu “chữâ€. Cầu hồn. Äã kéo dà i nhiá»u tháºp ká»·. NhÆ° thói má»™t quen, khó bá».
Lá»i kinh xÆ°a, khác nà o lá»i nghệ sÄ© tháºp ká»· trÆ°á»›c, vẫn cứ lai rai. Dông dà i. Má»™t tình tiết:
“Tiếng hát ru em, còn nuối trên môi.
Lá»i nà o gian dối, cÅ©ng xin qua rồi.
Äể lỡ ngà y sau, khi ta cần nhau
Còn nuôi chút êm vui ngà y đầu,
Cho mình mãi gá»i thầm tên nhau…!
(TrÆ°á»ng Sa – bÄ‘d)
Lá»i kinh hôm cho ngÆ°á»i quá vãng, chắc chắn sẽ không là lá»i hát ru “xin qua rồiâ€. Nuối tiếc những “êm vuiâ€. Ngà y đầu. Gá»i mãi tên nhau. Lá»i kinh hôm cho cho ngÆ°á»i quá cố, lẽ đáng, phải là lá»i “trần tình†cho ngÆ°á»i ở lại. Cho, chÃnh mình. Cho bạn bè/ngÆ°á»i thân. Cần hÆ°ng phấn.
Dù đó có là lá»i kinh hôm sá»›m, vẫn cứ phải trà n đầy hÆ°ng phấn, nhÆ° nháºn định được trÃch dẫn ở trên, còn nói thêm:
“Mùa Chay hay lúc nà o khác trong năm, thì Phụng vụ vẫn là xum há»p xung quanh Chúa Kitô đã sống lại, “không còn chết nữa†(Rm 6: 4): ngÆ°á»i tÃn hữu không bao giá» còn phải “đi tìm Äấng Sống giữa những ngÆ°á»i chết†(Lc 24: 5). Canh thức Vượt qua, Vá»ng Phục Sinh má»›i cốt cách, tinh thần của cả Mùa Chay. “Mùa Chay, nhằm chuẩn bị cá» hà nh lá»… Vượt Qua.†(x. Gs Nguyá»…n Ngá»c Lan, Chủ Nháºt Hồng Giữa Mùa TÃm, nxb CÆ¡ Sở Hy Vá»ng 2002, tr. 156-157)
Cầu xin hay cầu nguyện và o Mùa Chay, hay và o ngà y tưởng niệm ngÆ°á»i thân vừa quá vãng, không còn là cầu và xin cho mình/cho ngÆ°á»i ấy được những Ä‘iá»u, ta đã có. NhÆ°ng, là hiệp lòng vá»›i Äức Chúa trong tinh thần Vượt Qua. Tức, vượt má»i thống khổ. Äau buồn. Chết chóc. Hầu, Ä‘i và o sá»± Phục Sinh, rất quang vinh. Của Chúa. Bởi thế nên, dù ăn chay nguyện cầu cho ngÆ°á»i quá cố, hay cho ngÆ°á»i ở lại, cách tốt nhất vẫn là nguyện hát lá»i ca hân hoan, khi gặp Äức Chúa, thế thôi.
Vá» cầu nguyện hay cầu xin, có đấng vị vá»ng từng nói quả quyết mạnh nhÆ° thế nà y:
“Khuôn và ng thÆ°á»›c ngá»c: “Váºy má»i Ä‘iá»u các ngÆ°Æ¡i muốn được ngÆ°á»i ta là m cho mình, thì cả các ngÆ°Æ¡i nữa cÅ©ng hãy là m cho ngÆ°á»i ta nhÆ° thế: Lá» luáºt và các tiên tri là nhÆ° thế. (Mt 7: 12)â€. Äây là câu cần thiết để chúng ta chung sống vá»›i nhau. Hình thức của luáºt thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i nà y, chúng ta gặp trong thế giá»›i Do thái (sách Tôbia 4: 15)…
Câu Mt 7: 12 nói đến qui Æ°á»›c xá» sá»±. Muốn áp dụng theo châm ngôn thì phải đòi cho được áp dụng theo lÆ°Æ¡ng tri quân bình, chứ nếu là lÆ°Æ¡ng tri thiếu phán Ä‘oán, thì sẽ rất nguy hiểm. Thiếu phán Ä‘oán cả vỠđạo đức cÅ©ng nguy hiểm. Thà dụ: má»™t ngÆ°á»i quản lý muốn ăn chay cầu nguyện, nhÆ°ng lại cÅ©ng muốn bắt má»i ngÆ°á»i ăn chay cầu nguyện nhÆ° mình, thì chết thiên hạ! Mình muốn hãm mình nhÆ°ng đừng bắt ngÆ°á»i khác hãm mình. Phải có lÆ°Æ¡ng tri nà o đó, bằng không thì nguy hiểm. Váºy, phải có sá»± phán Ä‘oán nà o đó, lòng phải chăng, bởi vì “suy bụng ta ra bụng ngÆ°á»i†trong những trÆ°á»ng hợp ấy thì rất nguy hiểm.
Váºy tá»± nhiên muốn áp dụng phải có lÆ°Æ¡ng tri quân bình. NhÆ°ng thá»±c sá»±, khi đã có quân bình đó thì nguyên tắc đó là má»™t nguyên tắc giải phóng khá»i sá»± tù túng của lá» luáºt theo tinh thần các rabbi.†(x. Lm Nguyá»…n Thế Thuấn CSsR, Hiến ChÆ°Æ¡ng NÆ°á»›c Trá»i, tr. 215-216)
Hiến chÆ°Æ¡ng NÆ°á»›c Trá»i, bao gồm không chỉ má»™t số qui định của ngÆ°á»i Ä‘á»i. Do ngÆ°á»i Ä‘á»i chế biến. Ban ra. Hiến chÆ°Æ¡ng, không chỉ được ban khi có ngÆ°á»i thân thuá»™c vá»›i mình/vá»›i Ä‘á»i, vừa quá vãng. Hiến chÆ°Æ¡ng NÆ°á»›c Trá»i, là hiến chÆ°Æ¡ng cho cá»™ng Ä‘oà n con cái Chúa ở trần gian. Bởi lẽ, Hiến ChÆ°Æ¡ng ấy áp dụng cho má»i ngÆ°á»i. Bất kỳ ngÆ°Æ¡i ấy còn sống, hay đã ra Ä‘i. Hiến ChÆ°Æ¡ng hạnh phúc, là nguyên tắc đạt hạnh phúc dà nh cho má»i ngÆ°á»i, bất kỳ ngÆ°á»i ấy ở đâu. Sống và o thá»i nà o. Và , nguyên tắc sống hạnh phúc cho cá»™ng Ä‘oà n NÆ°á»›c Trá»i, là dà nh cho ngÆ°á»i đã ra Ä‘i, hoặc còn ở lại Ä‘ang sống những tâm tình thống thiết. Mông lung. Tiếc nuối.
Äể minh hoạ cho chuyện Ä‘á» cáºp ở trên, cÅ©ng nên kể cho nhau những lá»i ngá»c ngà của các đấng đã và sẽ thà nh thánh, nhÆ° Mẹ Têrêxa thà nh Calcutta, ở bên dÆ°á»›i:
“Có những ká»· lục tuyệt vá»i, qua lá»i Ngà i quả quyết:
Ngà y đẹp nhất trong Ä‘á»i, chÃnh là : Ngà y hôm nay.
Việc là m dễ sai phạm nhất, là : Tội và lỗi.
Trở ngại lá»›n nhất cho con ngÆ°á»i, là : Sá»± sợ hãi.
Sai phạm nghiêm trá»ng nhất đối vá»›i con ngÆ°á»i, là : Sá»± tá»± huá»·.
Nguồn gốc dẫn đến tá»™i ác, chÃnh là : TÃnh Ãch ká»·.
Thú tiêu khiển giải lao hay đẹp nhất, là : Lòng vui thú là m việc.
Thất bại nặng ná» nhất, là : Ná»—i chán chÆ°á»ng.
NgÆ°á»i thà y tốt là nh nhất, là : Các trẻ em.
Nhiệm vụ cần đặt ưu tiên nhất: Sự hiểu biết lẫn nhau.
Äiá»u là m cho con ngÆ°á»i vui thÃch nhất, là : Trở nên hữu Ãch cho tha nhân.
Sá»± việc khiến má»i ngÆ°á»i mất Ä‘i tÃnh sáng suốt nhiá»u nhất, là : TÃnh sợ chết.
Khuyết Ä‘iểm lá»›n nhất của con ngÆ°á»i, là : TÃnh nóng nảy.
NgÆ°á»i nguy hiểm nhất trên Ä‘á»i, là : Kẻ nói dối.
Cảm giác Ä‘á»›n hèn nhất, là : Lòng háºn thù.
Quà tặng cao quý nhất, là : Sự tha thứ.
Vá»›i con ngÆ°á»i, những cái ta không thể thiếu được, là : Tình gia đình.
Con Ä‘Æ°á»ng tắt ngắn ngủi nhất, là : Sá»± thẳng thắn.
Cảm xúc khiến ta vui thÃch nhất, chÃnh là : Sá»± bình an trong tâm hồn.
Bằng chứng rõ rệt nhất cho thấy mình hạnh phúc, là : Nụ cÆ°á»i mỉm.
Phương cách giải quyết hữu hiệu nhất, là : Sự lạc quan.
Thoả mãn lớn lao nhất, là : Hoà n tất công việc mình là m.
Quyá»n uy mạnh mẽ nhất trên Ä‘á»i, là : Tấm lòng của cha mẹ.
Niá»m vui lá»›n nhất cho ta, là : Có ngÆ°á»i đồng hà nh cảm thông.
Nét duyên dáng mỹ miá»u nhất trần Ä‘á»i, là : Lòng yêu thÆ°Æ¡ng.
Tất cả những Ä‘iá»u kể trên, chỉ tốt đẹp trong cuá»™c sống và ná»—i chết, Ä‘á»u xuất từ:
Tình Yêu và Ân Sủng,
của Thiên Chúa.â€
Quả là thế. Không có Tình Yêu và Ân Sủng Ngà i ban, thì dù ta vẫn sống đấy, nhÆ°ng thá»±c sá»± là mình đã chết. Sống cái chết của ngÆ°á»i còn sống, nhÆ°ng nhÆ° chết. Sống vô bổ. Vô tÃch sá»±. Sống, trăm năm cuá»™c Ä‘á»i, mà không lÄ©nh há»™i và chuyển tải Tình Chúa trao ban, cho ngÆ°á»i cùng sống, cÅ©ng chỉ nhÆ° ngÆ°á»i thá»±c sá»± đã chết. Ná»—i chết rất tệ. Tệ, hÆ¡n cái chết của ngÆ°á»i không còn sống.
Äằng khác, Äối diện sá»± chết của ngÆ°á»i thân, còn là giây phút rất mạnh, khiến ta cởi bá» mặt nạ ta thÆ°á»ng Ä‘eo, nhÆ°: danh giá. Quyá»n lá»±c. Tá»± ái. Äể rồi, sẽ cảm nháºn rằng thân pháºn mình má»ng dòn. Yếu Ä‘uối. Cuá»™c Ä‘á»i mình ngắn ngủi. Sẽ không biết còn cÆ¡ há»™i khác để gặp gỡ, thÆ°Æ¡ng yêu. Yêu ngÆ°á»i mình không thÃch. ThÆ°Æ¡ng, để ôm lấy hết má»i ngÆ°á»i. Mà , là m hoà . Mà nói lá»i xin lá»—i. Xin lá»—i và yêu thÆ°Æ¡ng, để rồi chấp nháºn rằng thân pháºn mình cÅ©ng yếu hèn.
Thế nên, đây là cÆ¡ há»™i duy nhất để ta có thể tha thứ. Và , tìm được bình an. Trong tâm hồn. Bởi, trong cuá»™c sống, bình an trong tâm hồn chỉ có thể tìm lại được nếu mình biết “sống lại†vá»›i Tình yêu của Thiên Chúa. Sống vui vá»›i má»i ngÆ°á»i. Hết má»™t Ä‘á»i.
Trần Ngá»c MÆ°á»i Hai
Chợt nguyện cầu cho mình và cho ngÆ°á»i
khi nghe tin bạn rất thân vừa từ trần.
Trần Ngá»c MÆ°á»i Hai
CẦU NGUYỆN KHI THẤT VỌNG
Trầm Thiên Thu chuyễn ngữ
Chắc hẳn ai cÅ©ng có những lúc Æ°u sầu, chán nản, lo lắng, thất vá»ng tưởng nhÆ° mình Ä‘ang ở táºn cùng ná»—i khổ. Kathryn J. Hermes, F.S.P, Ä‘Æ°a ra 10 “kỹ thuáºt thiêng liêng†giúp chúng ta tìm ra tiếng nói của sá»± cầu nguyện trong những lúc Ä‘en tối nhất của cuá»™c Ä‘á»i.
Khi thất vá»ng, có thể bạn thấy rằng ná»—i thất vá»ng biến đổi cách bạn nhìn Chúa và cách bạn tin Chúa nhìn mình. Khi bạn cầu nguyện, có thể bạn không thể ngồi im hoặc táºp trung lâu. Má»i thứ có thể có vẻ nhÆ° má»™t khoảng lặng mênh mông, tháºm chà quá vô Ãch. Có thể Thiên Chúa có vẻ nhÆ° Ä‘ang mỉa mai ná»— lá»±c cầu nguyện của bạn. Có những ngÆ°á»i đã 3 năm, 5 năm, 10 năm chÆ°a thá»±c sá»± cầu nguyện, dù há» vẫn còn niá»m tin và vẫn dà nh thá»i gian cầu nguyện, nhÆ°ng có thể chỉ là sá»± trống rá»—ng vì chỉ là thói quen và phản xạ. Trong bóng tối hãi hùng, nÆ¡i mà má»i sá»± giao tiếp Ä‘á»u lặng lẽ, há» cảm thấy cô Ä‘Æ¡n, chán nản, thất vá»ng, bá»±c tức. Váºy há» có cầu nguyện không? Có.
Nếu tình trạng nà y xảy ra với bạn, hãy cố gắng áp dụng các cách cầu nguyện và cách thể hiện tình yêu chiêm niệm dưới đây:
1. Tìm nơi thanh vắng
Hãy nghe nhạc êm dịu, chỉ mở vừa đủ nghe. Hãy hÃt thở sâu và i phút và thÆ° giãn. Hãy cảm nháºn chiếc ghế bạn Ä‘ang ngồi và phần đất bạn Ä‘ang chạm chân. Hãy ngá»i mùi vị quanh bạn. Hãy tưởng tượng Chúa Giêsu Ä‘ang đến vá»›i bạn và đang tÆ°Æ¡i cÆ°á»i vá»›i bạn. Hãy tâm sá»± vá»›i Ngà i vá» các cảm xúc của bạn lúc nà y (lo lắng, bất an, bồn chồn, rối trÃ, thất vá»ng,…), kể cả những cảm nháºn của bạn vá» cuá»™c sống. Hãy cởi mở vá»›i Ngà i, hãy cảm nháºn Ngà i ở rất gần bạn, hãy để tình yêu Ngà i đến vá»›i bạn và cảm tạ Ngà i vá» tặng váºt yêu thÆ°Æ¡ng nà y.
2. Äi dạo
Có thể vừa Ä‘i dạo vừa nghe nhạc vui. Khi dạo bÆ°á»›c, hãy chú ý bầu trá»i và cảm nháºn vá» mùa vá»›i những gì Ä‘ang xảy ra quanh bạn. Hãy hÆ°á»›ng lòng lên Chúa Giêsu, ngay cả lúc Ä‘au khổ nhất. Có thể bạn dạo bÆ°á»›c má»™t mình nhÆ°ng có Ngà i trong tâm hồn bạn. Hãy nói vá»›i Ngà i vá» cảm giác của bạn. Hãy nhá»› rằng Ngà i luôn muốn bạn nói vá»›i Ngà i vá» má»i thứ trong Ä‘á»i bạn, dù vui hay buồn, dù thất bại hay thà nh công.
3. Nhá»› đến những ngÆ°á»i Ä‘ang Ä‘au khổ
Hãy nhá»› đến ai đó mà bạn biết há» Ä‘ang Ä‘au khổ hoặc bệnh táºt. Táºp trung và i phút và o những gì mà ngÆ°á»i đó Ä‘ang cảm thấy và những gì bạn muốn nói vá»›i há». Hãy dâng há» cho Chúa Giêsu và xin Ngà i chúc là nh cho há».
4. Bám và o Thánh giá
Hãy cầm Thánh giá trên tay, nhắm mắt lại và nghÄ© đến Chúa chịu Ä‘au khổ. Hãy liên kết các Ä‘au khổ của bạn trong Æ n Cứu Ä‘á»™ của Ngà i.
5. Bám và o Lá»i Chúa
Nếu bạn cảm thấy thấp hèn, nhá» má»n, hãy tìm nÆ¡i thanh vắng và đá»c Kinh Thánh. Hãy táºp trung Ä‘á»c thánh vịnh 130 (Từ vá»±c sâu con kêu lên Chúa, linh hồn con trông cáºy Lá»i Ngà i…). Hãy chú ý mức Ä‘á»™ cảm xúc của bạn dù có thể bạn cảm thấy không thoải mái. Hãy biết rằng Thiên Chúa luôn yêu thÆ°Æ¡ng bạn qua những lúc cuá»™c Ä‘á»i bạn Ä‘en tối và sầu khổ nhất.
6. Mở lòng ra với Chúa
Khi bạn không thể táºp trung vì đầu óc rối bá»i, hãy cố gắng ghi nhá»› và cầu nguyện:: “Lạy Chúa, con yêu mến Chúaâ€. Hãy cố gắng mở lòng ra vá»›i Chúa.
7. Suy niệm vỠtiếng kêu của Chúa Giêsu
Mở nhạc nhẹ và suy Ä‘i nghÄ© lại câu nói của Chúa Giêsu khi Ngà i bị treo trên Tháºp giá: “Cha Æ¡i! Sao Cha nỡ bá» con?†(x. Mc 15:34). Äây là lá»i cầu nguyện của Chúa Giêsu đối vá»›i sá»± trống rá»—ng và sá»± ruồng bá».
8. Và o nhà thá»
Khi Ä‘i ngang nhà thá», hãy dừng lại và i phút và kết hiệp vá»›i Chúa, Äấng luôn yêu thÆ°Æ¡ng bạn.
9. Lặp đi lặp lại Thánh danh Giêsu
If you can't get up, lie still and repeat the name of Jesus over, and over, and over. His love catches these words and he embraces you with love.
10. Dà nh thá»i gian tâm sá»± vá»›i Chúa
Hãy đến chầu Thánh Thể và dà nh thá»i gian để thổ lá»™ ná»—i niá»m trÆ°á»›c sá»± hiện diện của Chúa.
Lễ Thánh Tâm Chúa Giêsu, 11/6/2010
Trầm Thiên Thu (chuyển ngữ từ Beliefnet.com)
Quản trị viên
Ngày tham gia: 13/11/2007 Bài gửi: 2466 Số lần cám ơn: 1 Được cám ơn 295 lần trong 287 bài viết
gửi: 05.07.2010 Tiêu đề:
ÄẠO ÄEM LẠI GÃŒ CHO CON NGƯỜI ?
Bồ Câu Trắng sưu tầm
Má»™t ngÆ°á»i là m xà -bông há»i má»™t vị Linh Mục :
• ThÆ°a Ngà i , tôn giáo nà o cÅ©ng rao giảng chân lý , sá»± bình an , lòng thiện hảo . Tôn giáo nà o cÅ©ng cầu nguyện . NhÆ°ng Ngà i hãy nhìn và o thá»±c trạng của thế giá»›i: chiến tranh , đói khổ , bệnh táºt…, và bao nhiêu hệ lụy khác không bao giá» chấm dứt . Tôn giáo có giúp được gì cho nhân loại không ?
Vị Linh Mục giữ thinh lặng sau lá»i phát biểu của ngÆ°á»i thợ là m xà -bông . Hai ngÆ°á»i tiếp tục Ä‘i qua má»™t khu phố nghèo . Tại má»™t con hẻm lầy lá»™i , vị Linh Mục chỉ và o má»™t đứa trẻ mặc quần áo bẩn thỉu và nói vá»›i ngÆ°á»i là m xà -bông nhÆ° sau :
• Anh hãy nhìn em nhá» kia , anh là ngÆ°á»i sản xuất xà -bông . Anh cho rằng xà -bông dùng để tẩy xóa nhÆ¡ bẩn trên thân thể và quần áo con ngÆ°á»i . Váºy anh hãy thá» nhìn đến đứa trẻ nà y ! Xà -bông của anh dùng để là m gì ? Vá»›i tất cả xà -bông hiện có trên thế giá»›i , đứa nhá» dÆ¡ bẩn kia vẫn cứ dÆ¡ bẩn mãi mà thôi . Tôi không biết xà -bông dùng để là m gì ?
DÄ© nhiên , ngÆ°á»i là m xà -bông không chấp nháºn má»™t lối lý luáºn nhÆ° thế , anh biện minh nhÆ° sau :
• ThÆ°a Ngà i Linh Mục , xà -bông sẽ không có Ãch gì nếu ngÆ°á»i ta chẳng xá» dụng nó .
Lúc bấy giỠvị Linh Mục mới giảng giải cho nhà sản xuất xà -bông hiểu như thế nà y :
• Äúng thế !! xà -bông sẽ vô Ãch nếu ngÆ°á»i ta không xá» dụng nó . Tôn giáo cÅ©ng váºy . Tôn giáo sẽ vô Ãch nếu con ngÆ°á»i không sống theo tôn giáo ấy .
Chúng ta hãy nhìn và o thá»±c tại của những nÆ°á»›c có Ä‘a số theo công giáo nhÆ° các nÆ°á»›c tại Châu Mỹ La-Tinh hoặc Phi Luáºt Tân chẳng hạn , những ngÆ°á»i có đôi chút thao thức vá» Giáo Há»™i không thể không đặt câu há»i : “ Tại sao những nÆ°á»›c đó Ä‘a số theo công giáo , lại là những nÆ°á»›c có nhiá»u bất công xã há»™i hÆ¡n cả ?
Giáo Há»™i có phải gánh chịu má»™t phần trách nhiệm vá» sá»± phát sinh những cÆ¡ cấu bất công không ? Có nhiá»u nguyên nhân Ä‘Æ°a đến bất công xã há»™i . NhÆ°ng trong má»™t quốc gia có Ä‘a số ngÆ°á»i theo công giáo thì ngÆ°á»i tÃn hữu không thể không đấm ngá»±c vá» trách nhiệm của mình , khi tôn giáo không được sống thá»±c , khi niá»m tin chÆ°a nháºp thể thì không gì nguy hại cho cuá»™c sống bằng , có lẽ Chúa Giê-Su muốn ám chỉ đến nguy hại ấy , khi Ngà i nói : “Äừng ném cho chó những váºt thánh . Äừng ném cho heo những viên ngá»c quà kẻo chúng dà y xéo rồi quay lại cắn xé các ngÆ°Æ¡iâ€.
Quả tháºt , không gì nguy hại cho bằng má»™t niá»m tin sống ná»a vá»i , hay má»™t tôn giáo không được thá»±c thi hoặc bị lợi dụng . Trong sách Khải Huyá»n xem ra Chúa Giê-Su rất khắt khe vá»›i thái Ä‘á»™ ná»a vá»i ấy , Thánh Gio-An Tông Äồ đã đặt và o miệng Chúa những lá»i sau đây :
• “ Thà ngÆ°Æ¡i nóng thì ra nóng . Còn nếu ngÆ°Æ¡i không nóng và cÅ©ng không lạnh , Ta sẽ má»a ngÆ°Æ¡i ra khá»i miệng Taâ€.
Sitalin đã từng là má»™t chủng sinh trong giáo há»™i chÃnh thống . Những tá»™i ác mà ông đã gây ra cho nhân loại , phải chăng không là biểu hiện của má»™t chá»n lá»±a chẳng Ä‘i đến cùng , má»™t niá»m tin sống ná»a vá»i . Có lẽ chÃnh ông đã phải nhìn nháºn sá»± thất bại của mình khi tuyên bố rằng : “Thế giá»›i chỉ cần hai ngÆ°á»i nhÆ° Thánh Phanxicô Atxixi để thay đổi được bá»™ mặt trái đấtâ€. Quả tháºt, má»™t ngÆ°á»i kitô hữu sống trá»n niá»m tin của mình là má»™t sức mạnh cải tạo xã há»™i .
Lạy Chúa , dù sống trong địa vị và hoà n cảnh nà o , xin cho chúng con luôn ý thức vá» vai trò ánh sáng và muối men của chúng con trong xã há»™i . Xin cho chúng con không vì chén cÆ¡m manh áo hay vì má»™t chút đặc lợi , đặc quyá»n mà chối bá» niá»m tin của chúng con .
Bồ Câu Trắng sưu tầm
CỤC NƯỚC Äà NGÀY XƯA
Thanh HÆ°Æ¡ng
Cái nắng trưa hè cuộn theo từng cơn gió nóng, trải dà i trên mái tôn cà ng là m cho bầu không khà trong căn nhà thêm ngột ngạt…Dựng cái cuốc và o góc nhà , ông Năm với tay lấy tỠbáo, quạt lấy quạt để như muốn xua tan đi cái oi bức.
"Tà ơi ! con Ä‘i mua cục đá vá» uống ..â€
Ông vừa nói vừa Ä‘Æ°a tay mở cánh cá»a sổ, má»™t ánh nắng chói lóa hắt từ phÃa bên kia Ä‘Æ°á»ng chiếu và o mắt ông. À ! đây là mái tôn của nhà cha má»›i đây mà . Tháng Hai vừa rồi, khi Ngà i vá» nháºn xứ, giáo dân đã dá»±ng má»™t căn nhà 4x6, sát bên ngôi nhà thá» gá»—. Nhìn cÅ©ng là lạ, cạnh ngôi nhà thá» cÅ© kỹ là căn nhà xứ, táºn dụng từ những tấm ván cÅ© và tôn cÅ©,hồi là m nhà thá» còn sót lại. Ba tấm tôn má»›i trông tháºt buồn cÆ°á»i khi nằm chen giữa những tấm tôn cÅ© đã rét và ng…
Cầm ly trà đá của cu Tà đưa, ông Năm uống má»™t hÆ¡i dà i, cái mà u và ng và ng và vị đăng đắng tháºt tỉnh cả ngÆ°á»i. Ngả lÆ°ng xuống cái ghế bố sá»n vải, cái mát lạnh của ly nÆ°á»›c đá là m vÆ¡i Ä‘i sức nóng ban trÆ°a. Năm nay coi bá»™ hạn hay sao mà nắng dữ quá, nhìn qua bên nhà cha xứ, ông thầm nghÄ© : chắc bên nhà cha nóng lắm, mái tôn thấp mà lại chÆ°a đóng la phông …lại còn mặc cái áo dòng Ä‘en nữa, tháºt là khổ cho các đấng các báºc. NghÄ© lại ngà y má»›i đến nháºn xứ, chắc ngà i thấy oải lắm…xứ gì đâu mà xa xôi, phÆ°Æ¡ng tiện Ä‘i lại tháºt ngược ngạo, khó khăn, rừng núi cháºp chùng, Ä‘Æ°á»ng xá mÆ°a lầy lá»™i, nắng thì bụi mịt mù. Äón cha má»›i chỉ có ông ban hà nh giáo và và i ngÆ°á»i ở gần đó, chẳng chuông chẳng trống gì cả, tháºt là buồn. Nhìn dáng cha cao và gầy, giáo dân cÅ©ng hÆ¡i lo… không biết ngà i có chịu cá»±c khổ được hay không đây ! Bá» nhà cá»a, gia đình Ä‘i tu thấy cÅ©ng là má»™t hy sinh to lá»›n rồi…giá» vá» nháºn xứ má»›i, có khác nà o con gái vá» nhà chồng, thấy nhà chồng nghèo là thấy vất vả, phải lo lắng đủ thứ. Ông Năm chợt nhá»› lại lần trÆ°á»›c khi kể cho bà Năm sá»± so sánh nà y, lúc ấy bà đã rầy ông quá trá»i. Bà cho rằng nhÆ° thế là xúc phạm các đấng, đâu phải cứ Ä‘i nháºn xứ là đi là m dâu. Äó là con Ä‘Æ°á»ng mà các ngà i đã chá»n, cho dù có gian nan vất vả nhÆ°ng đó chÃnh là sá»± chuẩn bị cho Ä‘oà n chiên hạnh phúc nÆ°á»›c trá»i mai sau.
“ Tà ơi ! ra đây ba nhá» chút. Con Ä‘i mua cho ba má»™t cục nÆ°á»›c đá nữa Ä‘i, mua cục to to nghe..â€Thằng Tý ngạc nhiên “ ủa ! đá hồi nãy con mua vẫn còn mà †ông Năm dặn con : “ thì cứ Ä‘i mua cho ba Ä‘i, con nhá»› để và o cái giá» ba treo trên vách đó..â€
Cầm giá» nÆ°á»›c đá trên tay, ông Năm cÅ©ng hÆ¡i ngần ngại khi phải gõ cánh cá»a mà ông biết chắc chỉ khép há». Biết nói nhÆ° thế nà o nhỉ! ông Ä‘ang phân vân... bá»—ng cánh cá»a mở ra
“Có việc gì không ôngâ€
chưa bao giỠông Năm lại đứng gần Cha đến thế !
“Dạ ! dạ…con thấy trá»i nóng quá nên…†Cha xứ quà ng vai ông kéo và o nhà :
“ thì ông cứ và o trong nhà cho khá»i nắng đã.†Sau khi ngồi và o chiếc ghế gá»—, ông Năm má»›i lên tiếng : “ con thấy nhà xứ thì thấp, lại lợp tôn chắc nóng lắm! nên...nên con mang cục nÆ°á»›c đá nà y…con nghÄ© chắc để dÆ°á»›i giÆ°á»ng khi cha nghỉ trÆ°a sẽ mát hÆ¡n.â€
Nghe nói đến đây, Cha đã cầm lấy tay ông…hai cha con cùng xúc Ä‘á»™ng vì những cảm giác ngá»t ngà o, mát mẻ của tình yêu thÆ°Æ¡ng. Sau đó, hai cha con tâm sá»± vá» những vất vả khó khăn phần hồn, phần xác của giáo xứ…Ngà i đã phác há»a ra những thay đổi cần thiết để giáo xứ ngà y má»™t tiến triển, nà o là phải xây dá»±ng Ä‘á»n thá» tâm hồn trÆ°á»›c tiên bằng các buổi tÄ©nh tâm, thánh lá»… sáng chiá»u, các buổi há»c há»i vá» giáo lý, các giá» chầu Thánh Thể…rồi sau đó má»›i tÃnh đến chuyện xây dá»±ng lại nhà thá», nhÆ°ng cÅ©ng phải Æ°u tiên cho các giáo hỠở xa đã…
Hai Cha con mải mê tâm sá»± cho đến khi tiếng chuông đồng hồ báo 4 giá», chuẩn bị cho thánh lá»… chiá»u. Cha cầm cái giá» của ông Năm nãy giỠđể cạnh bà n, Ä‘Æ°a lên rồi cÆ°á»i, nói :
“ Äá»i linh mục của tôi rồi cÅ©ng sẽ tan Ä‘i, nhÆ°ng tôi hy vá»ng nó sẽ Ä‘em lại sá»± mát mẻ cho những tâm hồn khô cằn, xin gởi lại cho ông. Tôi tuy mất giấc nghỉ trÆ°a, nhÆ°ng bù lại tôi đã có được sá»± cảm thông và hiểu biết thêm vá» Ä‘oà n chiên của mình, nhÆ° váºy là tôi lá»i quá rồi phải không ông Năm..â€
CÅ©ng từ ngà y đó, vì ở gần nhà thá», ông Năm đã chứng kiến những lá»i Cha xứ nói vá»›i ông Ä‘á»u trở thà nh hiện thá»±c. Gần 20 năm sống gần Ngà i, tuy cà ng vá» sau cuá»™c sống ở Xuân ÄÆ°á»ng có khá hÆ¡n, nhÆ°ng ông vẫn thấy nÆ¡i Cha má»™t cuá»™c sống tháºt giản dị, má»™t cuá»™c Ä‘á»i gần nhÆ° hết mình vì giáo dân, má»™t cuá»™c Ä‘á»i mà hầu nhÆ° đã tan Ä‘i và đem lại suối mát ngá»t là nh cho Ä‘oà n chiên mà Chúa đã trao.
Mấy hôm nay trá»i bá»—ng nắng, từng cÆ¡n gió khô gắt Ä‘em cái nóng và o táºn trong nhà . Tuy nhà thá» và nhà xứ xây cao đã che chắn bá»›t ánh nắng cho nhà ông, nhÆ°ng ông Năm vẫn mang chiếc ghế ra ngồi ngoà i hiên cho thoáng. Bé HÆ°Æ¡ng, đứa cháu ngoại má»›i 3 tuổi, hai tay ôm chai nÆ°á»›c suối trong tủ lạnh ra má»i ông. Má»™t tay đón cháu, má»™t tay ông cầm chai nÆ°á»›c bốc hÆ¡i mát lạnh…Hình nhÆ° qua cái chai nÆ°á»›c trong suốt Ä‘ang bốc hÆ¡i lạnh kia, ông bá»—ng thấy hình ảnh mái tôn nhà xứ ngà y nà o hiện ra , tá»± nhiên ông thấy thèm má»™t ly trà đá có mà u và ng và ng đăng đắng thưở xÆ°a, ông lại chợt nhá»› đến cái buổi trÆ°a hè, khi ông qua nhà Cha vá»›i cái giá» Ä‘á»±ng cục nÆ°á»›c đá tháºt to.
Thấy đứa cháu Ä‘ang mở to mắt nhìn mình, ông chợt nói : “Ông đã già rồi phải không cháu ?â€
Mùa hè 2. 6. 2010
Thanh HÆ°Æ¡ng
HAI MÀU ÃO
Br. Huynh Quảng
Có hai ngÆ°á»i bạn chÆ¡i thân vá»›i nhau từ thá»i niên thiếu. Khi đã trưởng thà nh, hai ngÆ°á»i bạn vẫn muốn giữ tình bạn thắm thiết vá»›i nhau; nên sau khi láºp gia đình, há» quyết định sống gần nhau; hỠở đối diện nhau giữa hai bên con Ä‘Æ°á»ng là ng.
Tình bạn của há» tháºt thắm thiết cho đến má»™t ngà y kia khi má»™t ngÆ°á»i trong là ng quyết định thá» thách tình bạn của há». Ông nà y may má»™t chiếc áo hai mà u; bên phải mà u Ä‘á», còn bên trái mà u xanh. Má»™t ngà y kia, khi thấy cả hai ngÆ°á»i bạn Ä‘ang là m vÆ°á»n, ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông mang chiếc áo hai mà u Ä‘i qua con Ä‘Æ°á»ng ở giữa hai ngÆ°á»i bạn. NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông vừa Ä‘i vừa đánh trống để cố ý gây sá»± chú ý cho hai ngÆ°á»i bạn để há» nhìn thấy chiếc áo của mình.
Chiá»u đến, hai ngÆ°á»i bạn gặp nhau để nói chuyện nhÆ° má»i ngà y. Trong khi nói chuyện, má»™t ngÆ°á»i bạn há»i ngÆ°á»i bạn kia: “Anh có thấy ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông mang áo đỠđánh trống hôm nay không?†NgÆ°á»i kia trả lá»i, “Không, tôi thấy anh ta mang áo mà u xanh.†“Ồ không,†ngÆ°á»i kia đáp lại, “rõ rà ng là anh ta mang áo mà u Ä‘á», chÃnh mắt tôi thấy cÆ¡ mà .†“Anh lầm rồi.†ngÆ°á»i bạn kia đáp lại, “ChÃnh tối thấy anh ta mang áo mà u xanh, vừa Ä‘i vừa đánh trống.†NgÆ°á»i kia đáp ngay, “Anh mù à , ông ấy mang áo mà u Ä‘á».†NgÆ°á»i kia tức giáºn phản ứng ngay, “Mà y nói ai mù, tao thấy ông ta mang áo mà u xanh.†NhÆ° thế cuá»™c cãi vã biến thà nh cuá»™c ẩu đả, và hai ngÆ°á»i bạn đã đánh nhau. Tình bạn thắm thiết bao nhiêu năm giỠđây chấm hết vì không thể vượt qua cuá»™c thá» thách vá» cái tôi của mình.
NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông tiến lại chá»— hai ngÆ°á»i vá»›i chiếc áo hai mà u trên mình, bên phải mà u Ä‘á», bên trái mà u xanh. Äiá»u nà y là m cho hai ngÆ°á»i bạn sững sá» nhìn nhau. Há» liá»n đổ lá»—i cho ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông vì chÃnh ông ta mà là m cho há» mất tình bạn. NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông đáp lại, “Hai anh ạ, các anh đừng đổ lá»—i cho tôi. Cả hai anh Ä‘á»u đúng, và cả hai Ä‘á»u sai. Các anh đánh nhau vì các anh nhìn chiếc áo của tôi theo quan Ä‘iểm khác nhau của má»—i ngÆ°á»i.â€[1]
********************
Quà bạn thân mến, xây dá»±ng sá»± hiệp nhất má»i gá»i chúng ta há»c há»i sá»± khác biệt của nhau, chấp nháºn sá»± khác biệt của nhau, và quà trá»ng những sá»± khác biệt ấy. Nếu chúng ta nháºn biết và quà trá»ng sá»± khác biệt của má»—i ngÆ°á»i, thì chúng ta má»›i thấy giá trị của má»™t cá»™ng Ä‘oà n không phải là nằm ở chá»— má»i ngÆ°á»i cùng nhÆ° nhau, nhÆ°ng là cùng nhau hÆ°á»›ng đến má»™t mục Ä‘Ãch. Má»™t cá»™ng Ä‘oà n có ná»™i lá»±c mạnh là má»™t cá»™ng Ä‘oà n có sá»± khác biệt nhÆ°ng không có sá»± tách biệt. Sá»± khác biệt là m cho cá»™ng Ä‘oà n ấy thêm phong phú, Ä‘a dạng và đầy sức sống. Sá»± tách biệt chỉ dẫn đến sá»± xáo trá»™n chia rẻ, và tan vỡ.
Câu chuyện hôm nay nhắc nhở chúng ta vá» khả năng nhìn toà n cục của vấn Ä‘á» hÆ¡n là chỉ nhìn má»™t khÃa cạnh của nó. Äể giải quyết má»™t vấn Ä‘á» nà o đó trong cá»™ng Ä‘oà n, chúng ta cần có cái nhìn tổng thể hÆ¡n chỉ là nhìn má»™t chiá»u phiến diện. Má»—i đồng tiá»n Ä‘iá»u có hai mặt, thì má»—i sá»± việc cÅ©ng có hai mặt của nó. Quan Ä‘iểm của chúng ta có thể là đúng, nhÆ°ng còn quan Ä‘iểm và ý kiến của ngÆ°á»i khác thì sao?
Xin bạn cẩn trá»ng hÆ¡n và bao dung hÆ¡n trong cái nhìn của mình vá» táºp thể và cá»™ng Ä‘oà n mình, và cÅ©ng nhÆ° vá» những cá nhân lãnh đạo cá»™ng Ä‘oà n mình. TrÆ°á»›c khi góp ý Ä‘iá»u gì, chúng ta cần há»i lại chÃnh mình, ngoà i mà u “đá»â€ mà mình thấy trÆ°á»›c mắt, liệu rằng mình có thấy mà u “xanh†ở phÃa bên kia không?
Br. Huynh Quảng
[1] Dịch từ Wisdom Tales (Atlanta: August House:1996),93.
MỘT CHIẾC XE HÆ I VÀ HAI TRÃI TIM VÀNG
Vũ Thủy
Chị TÆ° Bá»n lấy là m lạ không hiểu sao mấy ngà y nay anh TÆ° cứ xoắn xuýt lấy gã Thá»±c béo, má»™t ngÆ°á»i trong nhóm các đức ông chồng thÆ°á»ng tụ táºp ở quán cà phê đầu hẻm. Chị biết anh TÆ° vốn chẳng tâm đầu ý hợp gì vá»›i gã béo ấy, miệng gã hay bô lô bô la từ đầu ngõ đến cuối ngõ còn nghe. Chiá»u nay thấy trá»i nóng ná»±c cá»™ng thêm cái xu nịnh của chồng chị đối vá»›i gã béo là m chị cà ng bá»±c mình, chị ra tiệm tạp hóa bà Hai Chắc quyết tìm cho ra nguyên cá»›. Tiệm tạp hóa bà hai Chắc là trung tâm truyá»n tin khu phố 4, tin tức thÆ°á»ng lan rất nhanh đầy tÃnh thá»i sá»±. Äến gần cá»a hà ng bà Hai, chị nghe loáng thoáng cái tên TÆ° Bá»n rồi theo sau là cụm từ "thấy ngÆ°á»i sang bắt quà ng là m há»"; nhÆ°ng tÃnh hiếu kỳ khiến chị là m bá»™ nhÆ° không có gì xảy ra. Thấy chị TÆ° bÆ°á»›c và o mấy ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà nói lảng sang chuyện khác, bà Hai há»›p má»™t há»›p trà rồi chuyá»n bình trà đá má»i chị TÆ°:
-Uống miếng trà cho mát há»ng cô TÆ°!
Chị TÆ° từ từ uống trà lấy lại Ä‘iá»m tÄ©nh, ung dung há»i:
_Con vừa nghe có nhắc đến ông xã con? Thằng chả gần đây dưng không cắp tráp theo hầu gã Thực béo xóm trên là m con đang tức đến cần cổ đây. . .
_Tôi nói cô đừng giáºn nghen cô TÆ°! Cách đây mấy ngà y tôi thấy chú TÆ° Bá»n ngồi cạnh thằng cha béo ấy trên xe hÆ¡i của cháu lão chạy ngang Ủy Ban, huýt còi inh á»i là m nhÆ° trên Ä‘á»i nà y có má»—i má»™t chiếc xe của thằng cháu cÆ°ng lão không bằng. . .
Má»™t giá»ng phụ nữ the thé cắt ngang, đó là chị Ba Chanh, nhà sát vách vá»›i tiệm tạp hóa của bà Hai:
_à mà dì Hai, con nghe ngÆ°á»i ta nói lão béo đâu có há» hà ng bà con gì vá»›i tay trưởng phòng đó đâu. . .
Chị Ba Dịu xen và o:
_Thằng đó mà trưởng phòng gì nó, tui biết nó từ hồi nó còn thò lò mÅ©i xanh, nó há»c cùng vá»›i thằng Hai nhà tui chứ đâu. Nó thi rá»›t Äại há»c, Ä‘i theo ba nó chạy cò chạy cốt ở Dịch Vụ xuất ngoại bữa lên hÆ°Æ¡ng bữa ngồi bó gối. . .
Chỉ chá» cho chị Ba Dịu ngừng lá»i, láºp tức chị Ba Chanh nối tiếp câu chuyện dòng há» của lão Thá»±c:
_Lão Thá»±c béo ở cùng xóm vá»›i dượng Sáu tui ở trển, nhà sát vách vá»›i cáºu của thằng Hiển đó đó. Chắc lão béo hay qua nhà ông Vinh chÆ¡i rồi gặp thằng Hiển, thuáºn miệng thằng Hiển gá»i ổng là cáºu chá»› gì. Bây giá» nghe thằng Hiển có xe hÆ¡i nên cáºu há» thà nh ra cáºu ruá»™t hồi nà o hổng hay!
Trá»i nóng đến ná»—i mấy con ruồi lặc lè không muốn bay, gần 5 giá» chiá»u mà mấy bà mấy cô còn chÆ°a muốn vá» nấu cÆ¡m cho chồng con vì mải câu chuyện. Bà Hai thỉnh thoảng bán đồ cho khách mà vẫn không chịu buông câu chuyện, bà lá»›n tuổi nhất nên lấy giá»ng ôn tồn:
_Dù sao cÅ©ng mừng cho con cháu nhà ngÆ°á»i ta ăn nên là m ra, bà con xóm trên xóm dÆ°á»›i vá»›i nhau nở mà y nở mặt chá»› mấy cô nghÄ© tôi nói phải hông?
Chị TÆ° Bá»n mau miệng đồng ý:
_Dì nói phải đó, có Ä‘iá»u bữa nay xăng mắc quá xe hÆ¡i Ä‘á»i má»›i còn đỡ hao xăng à nghen. . .
Bà Hai nhÆ° được gãi trúng chá»— ngứa, cÆ°á»i hắc hắc :
_Tui nói cô Tư nghe, tui không sà nh điệu vỠmấy cái thứ đó nhưng tui thấy cái xe của tay "trưởng phòng" nà y chắc là Mô-đen cổ cô à !
Chị tÆ° vốn đã từng được bình chá»n là ngÆ°á»i phụ nữ đảm Ä‘ang cần kiệm nhất xóm, chép miệng:
_Tá»™i nghiệp cho con vợ nó rồi, lo mà chạy tiá»n xăng dữ Ä‘a!
Chị Ba Chanh không đồng quan điểm, phát biểu:
_Chị Tư lo cho nó uổng công! Hai vợ chồng chưa con cái gì, chồng đi là m vợ ở nhà soi kiếng tới bữa thằng chồng vỠdắt con vợ ra tiệm ăn, chị hơi nà o mà lo cho nó!
Rồi chị Chanh chép miệng, dÆ°á»ng nhÆ° chị tiếc cho má»™t Ä‘á»i con gái của mình đã qua, nói tiếp:
_Con gái ngÆ°á»i ta tốt phÆ°á»›c dữ hôn, số được nhá» chồng!
Chị Ba Dịu nãy giá» lặng im, chợt nhá»› ra má»™t thông tin hết sức quan trá»ng mà chị đã bá» quên, hai cánh mÅ©i chị pháºp phồng, mắt chị sáng quắc:
_Thằng Hai nhà tui nói hai vợ chồng thằng Hiển đám cÆ°á»›i hôm trÆ°á»›c, hôm sau đã phải mÆ°á»›n phòng trỠở riêng vì nhà ông bà già nó lỡ chứa gia đình của hai đứa con gái vá»›i hai thằng rể rồi. Má nó không biết tÃnh sao cÅ©ng Ä‘Ã nh dứt ruá»™t xa thằng con trai. Bây giá» bả cÅ©ng mát mặt quá chá»›, má»—i tuần con trai đánh xe hÆ¡i vá» nhà thăm ba má, kể cÅ©ng bõ công nuôi nó mấy chục năm trá»i. . .
Nói rồi chị Ba Dịu có vẻ rầu rầu, dÆ°á»ng nhÆ° chị Ä‘ang suy nghÄ© vá» tÆ°Æ¡ng lai khi mình trở thà nh mẹ chồng, không biết ra sao. Trá»i đã quá chiá»u, tiếng chuông từ trên tháp chuông nhà thá» ngân nga báo hiệu 5 giá» 15 phút mà các chị em phụ nữ chÆ°a má»™t ai rá»i cuá»™c há»p. Lát lại có má»™t đứa nhá» chạy ra gá»i mẹ há»i rau cải luá»™c hay rau cải xà o, lát lại má»™t đứa nhá» chạy tá»›i xin tiá»n mua thuốc Ä‘au răng. . . là m cắt ngang câu chuyện của há».
Chợt thằng cu Beo há»›t hải chạy tá»›i kiếm chị tÆ° Bá»n:
_Má ơi! Lớn chuyện rồi má ơi! Ba đang uýnh lộn với chú Tánh ngoà i quán cà phê kìa má!
Chị Tư hốt hoảng:
_Sao? Sao? Ba con uýnh lộn với ai? Ổng có sao không? Sao con không kéo ổng v�
Cu Beo vừa thở hổn hển vừa nói:
Con Ä‘i há»c vá» tá»›i quán cà phê đầu hẻm thấy ồn à o, chạy dzô coi thì thấy ba Ä‘ang nắm áo chú Tánh, mấy ngÆ°á»i can không ra. . . con chạy vá» kiếm má không thấy nên con tá»›i đây.
Chị TÆ° không kịp xá» chân và o dép, hai tay xách hai chiếc dép chạy ra quán cà phê. Mấy chị em phụ nữ cÅ©ng hò nhau theo, để lại tiệm tạp hóa vá»›i bà Hai đứng nhóng nhóng ra đầu hẻm. bà Hai rất sốt ruá»™t vì trách nhiệm của bà khá lá»›n trong con hẻm nà y, bà thÆ°á»ng là ngÆ°á»i giải quyết mấy vụ lá»™n xá»™n. Mà bà thì phải coi tiệm, giá» nà y đã chiá»u lắm rồi mà chÆ°a có đứa nà o vá» thay cho bà . Bà cứ ngó ra ngoà i hẻm, con hẻm giá» trống vắng dÆ°á»ng nhÆ° cả xóm đã chạy ra ngoà i quán cà phê hết rồi. Bà muốn kiếm ai đó để há»i thăm tình hình cÅ©ng không có lấy má»™t bóng. Mãi rồi cÅ©ng có ngÆ°á»i trở vá» sá»›m, bà vá»™i ngoắc lại há»i tình hình:
_Chú TÆ° Bá»n và chú Tánh sao rồi, có ai là m sao hôn? Mà sao lại gây chuyện đánh nhau váºy chú ?
Bà Hai há»i đến té mặt, té mÅ©i khiến ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông vừa từ mặt tráºn trở vá» trả lá»i ngang xÆ°Æ¡ng:
_bây giá» má»›i vỡ lẽ ra lão Thá»±c mai mối cho thằng Hiển vay của tÆ° Bá»n nghe đâu tá»›i cả triệu đồng láºn, sáng tá»›i giá» TÆ° Bá»n chạy kiếm lão thá»±c vá»›i lại thằng Hiển mà tụi nó bặt tăm. Äã váºy thằng Tánh còn đổ thêm dầu dzô lá»a nói TÆ° Bá»n thấy ngÆ°á»i sang bắt quà ng là m há» nên má»›i xảy ra chuyện. . . vợ TÆ° Bá»n khóc dãy Ä‘Ã nh đạch, TÆ° bá»n má»›i chịu buông thằng Tánh lo cho vợ. Hổng biết hai vợ chồng ổng có yên đêm nay không nữa. . .
Bà Hai đã bÆ°á»›c ra đến giữa lòng Ä‘Æ°á»ng, há»i tá»›i:
_Nghe nói thằng Hiển là m ăn lá»›n có tiá»n mua xe hÆ¡i chạy, sao còn phải vay mượn là m chi váºy cà ?
NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông rÃt má»™t hÆ¡i thuốc lá, lấy đầu ngón tay trá» Ä‘áºp Ä‘áºp lên mẩu thuốc cho tà n thuốc rÆ¡i xuống đất, dÆ°á»ng nhÆ° muốn hà nh hạ cÆ¡n tò mò của bà Hai:
_Bây giá» thằng Hiển còn không có nhà mà ở nữa kìa, không trả nổi tiá»n nhà trá», há» Ä‘uổi. Thằng Hiển mánh mung, ki cóp được chút đỉnh mua đất, chuẩn bị để mai mốt cất nhà . con vợ thấy thà nh phố bây giá» nhiá»u đại gia Ä‘i xe hÆ¡i bóng lá»™n cÅ©ng thấy nôn, xúi chồng mua chiếc xe hÆ¡i cÅ© của tay giám đốc công ty trách nhiệm hữu hạn hai thà nh viên gì gì đó. . . Tụi nó bán đất, bán xe Honda, gom góp đồ đạc má»›i đủ tiá»n mua xe hÆ¡i. Con vợ vá» nằn nì bà già vợ cho mượn mấy triệu để là m giấy tá» xe, bà già nó cÅ©ng vừa má»›i té ngá»a hổng dè thằng con rể là m ăn tệ láºu. . .
Ngừng lại rÃt má»™t hÆ¡i thuốc nữa, ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nói tiếp:
Giá» thì gá»n hÆ¡, hai vợ chồng vá»›i mấy bá»™ quần áo tất cả gia tà i chất trong xe hÆ¡i, tối đến lái xe xin Ä‘áºu nhỠở nhà thá» mà ngủ. . . bà n ngà y thì Ä‘áºu xe gần bô rác của PhÆ°á»ng chứ xăng đâu mà chạy. TrÆ°á»›c đây hở chút nhảy lên Honda chạy bây giá» thì lóp ngóp Ä‘i bá»™ ra mấy quán cóc ăn cÆ¡m. . . thiệt tá»™i hết sức!
Bà Hai nhìn sự việc còn xa hơn:
_Hai vợ chồng TÆ° Bá»n nà o tá»›i giỠêm thắm, chẳng hiểu sao TÆ° Bá»n lại qua mặt vợ nó Ä‘i là m cái chuyện khá» dại. . . Nà o tá»›i giá» vợ TÆ° Bá»n tiá»n bạc chặt chẽ lo cho chồng con. . . Giá» nó tiếc tiá»n tiếc của thế nà o hai vợ chồng cÅ©ng cắn đắng nhau. Còn hai vợ chồng thằng Hiển má»›i cÆ°á»›i nhau, đúng là má»™t chiếc xe hÆ¡i và hai trái tim và ng!
Lúc ấy những ngÆ°á»i trong xóm chạy ra quán cà phê Ä‘ang lục tục kéo nhau vá», há» còn đầy vẻ phấn khÃch đến tụ táºp chung quanh bà Hai góp chuyện. Há» thêm thắt đủ thứ khiến câu chuyện cà ng trở nên nhiá»u mà u sắc. Con hẻm má»›i được đô thị hóa nà y gần đây trở nên báºn rá»™n, nhất là trong buổi chiá»u hôm nay, nó nhÆ° cháºt chá»™i hÆ¡n vì lÆ°u lượng bÆ°á»›c chân ngÆ°á»i trong xóm. Bà Hai chợt nhá»› ra vai trò quan trá»ng của mình, bà lấy cái vẻ nghiêm trang nhÆ° má»™t vị Chủ tịch Quốc há»™i tuyên bố:
_Khu phố mình có gia đình anh TÆ° Bá»n là gia đình văn hóa, hổng chừng vì chuyện nà y mà gia đình xà o xáo, tôi phải sang bển hòa giải để cứu vãn tình thế má»›i được. Bà con cô bác ai vá» nhà nấy cÆ¡m nÆ°á»›c Ä‘i, đừng tụ táºp mất an ninh tráºt tá»± xóm mình.
Má»™t lần nữa bà lấy vẻ nghiêm trang trịnh trá»ng nhÆ° khi Chủ tịch Quốc há»™i tuyên bố bế mạc kỳ há»p Äại biểu Quốc há»™i, bà nói:
_Xin bà con cô bác ra vá» tráºt tá»±!
Khu phố chìm dần và o bóng tối, tiếng Ä‘Ã i truyá»n hình, truyá»n thanh từ trong má»—i nhà vá»ng ra ì xèo, thỉnh thoảng xen lẫn tiếng Ä‘á»™ng cÆ¡ xe ai đó ì ầm chạy trên Ä‘Æ°á»ng vắng. Má»™t tiếng còi xe hÆ¡i xẹt ngang qua nhà chị Ba Chanh, chị tò mò nhìn vá»›i qua cá»a sổ. Phải chăng là chị Ä‘ang cố nhìn xem có hai trái tim và ng trong chiếc xe hÆ¡i mô-Ä‘en cổ đó chăng?
Vũ Thủy
SẮC MÀU QUÊ HÆ¯Æ NG
Sông La
MÆ°á»i bảy tuổi, tôi đã rá»i xa là ng quê bé nhá». Nay tóc đã hoa râm, tìm vá» cá»™i nguồi, bao ká»· niệm chợt ùa vá» trong tôi.
có má»™t dòng sông chảy trÆ°á»›c cánh đồng là ng vô táºn, có má»™t dãy đồi nằm sau lÆ°ng là ng quê. Khi xuân vá» hoa sim nở tÃm cả máºt vùng trá»i. dẫu có Ä‘i xa nghìn trùng, vẫn nhá»› mãi vỠđồi hoa sim tÃm, lòng rá»™n lên ná»—i nhá»› mênh mang..Nhá»› những trÆ°a hè, hè vá» những quả sim chÃn má»ng là nÆ¡i má»i gá»i lÅ© trẻ chúng tôi tụ nhau hái sim ,nô đùa trên núi .Là ng Kiệt Thạch ,dòng sông Cà i, đồi núi Sạc, nÆ¡i đó là quê hÆ°Æ¡ng tôi ,nÆ¡i chôn rau cắt rốn của tôi ,nÆ¡i nuôi tôi khôn lá»›n thà nh ngÆ°á»i .
Hôm nay trở vá» thăm quê , chân Ä‘Æ°a bÆ°á»›c lên đồi , tay hái sim , miệng ngáºm những quả sim, để cho vị ngá»t thấm dần và o lưỡi, và o cÆ¡ thể nhÆ° táºn hưởng hÆ°Æ¡ng vị đằm thắm của quê nhà ,của tuổi thÆ¡ thá»i niên thiếu. Mắt dõi theo dòng sông êm Ä‘á»m ,uốn cong nhÆ° ôm lấy cánh đồng trải dà i vô táºn. Äâu đây , trên cánh đồng nghút ngà n có những đụn rÆ¡m Ä‘ang bốc khói , hÆ°Æ¡ng khói lảng đảng tan ra nhÆ° mây chiá»u, nồng thÆ¡m , cay cay sống mÅ©i.Dòng sông tÃm những hoa lục bình nhẹ trôi man mác .Äồi sim đã hết mùa hoa tÃm, nhÆ°ng lại ngáºm đầy những trái chÃn má»ng.
Cả má»™t thá»i gian dà i xa quê ấy , dòng sông ,là ng quê , tuổi trẻ vá»›i tất cả âm Ä‘iêu ,mà u sắc của quê nhà ,tất cả đối vá»›i tôi nhÆ° qua Ä‘i ,nhÆ°ng nay trở vá» suy ngẫm lại,tôi thấy nhÆ° Ä‘i chẳng hết bao giá» . Có thể nói đầy đủ hÆ¡n là là ng quê, cái là ng kiệt Thạch ấy,tuổi trẻ sao quá Ä‘á»—i mênh mang nay đầu bạc lại hòa thà nh vô táºn..Cái vô táºn của tuổi thÆ¡ ,cái vô táºn của hÆ°Æ¡ng đồng gió ná»™i , cái vô táºn của ngá»n khói lam chiá»u, cái vô táºn của sông nÆ°á»›c núi đồi,cái vô táºn của Ä‘á»i ngÆ°á»i , của những khuôn mặt thân quen ,đầm ấm.Trong cái vô táºn đó cho tôi má»™t ná»—i nhá»› đến nao lòng, má»™t tình yêu quê hÆ°Æ¡ng tha thiết .Là ng quê đó đã hòa quyện trong tôi,nó ẩn mình trong máu thịt tôi.
Muôn nẻo Ä‘Æ°á»ng Ä‘á»i , quê hÆ°Æ¡ng ta nhá»› mãi.Nhá»› những chiá»u tan há»c ngụp lặn tắm sông cùng chúng bạn ,ven sông lá»™i bùn mò cua bắt ốc.Tuổi thÆ¡ bên bến sông quê rÃu rÃt nhÆ° chim vá» tổ.Rồi những ngà y là ng quê và o mùa nÆ°á»›c lá»›n , mÆ°a ròng,dòng sông mênh mông ,nÆ°á»›c ngáºp hết cả cánh đồng. lòng nao nao nhìn sông nÆ°á»›c mênh mông mà lo sẽ và o mùa đói. Quê hÆ°Æ¡ng tôi bao Ä‘á»i nay, mùa mÆ°a lÅ© nhÆ° chìm và o giấc ngủ mặc cho sông nÆ°á»›c vẫy vùng. Mùa mÆ°a qua Ä‘i ,tháng năm , tháng mÆ°á»i và o mùa thu hoạch, cả là ng quê rá»™n rịp hẳn lên.. Trên cánh đồng tiếng hò lÆ¡ đối đáp của nam thanh ,nữ tú vá»ng vang nhÆ° lan ,lan mãi cả không trung hòa quyện lẫn vá»›i tiếng sáo diá»u ngân vút của các cụ lá»›n tuổi trong là ng. Tất cả đã dệt nên bức tranh quê sống Ä‘á»™ng mang âm Ä‘iệu tuyệt vá»i.Quả tháºt khi cảm nháºn tình quê sâu lắng ,ta nhÆ° thấy quê hÆ°Æ¡ng là má»™t bức tranh đầy mà u sắc..Mà u và ng của lúa Ä‘ang mùa thu hoạch xen lẫn những luống khoai xanh ngát , Ä‘iểm xuyết mà u hoa tÃm của loà i rau chÆ°a trên từng thá»a ruá»™ng, mà u áo nâu non, mà u trắng tinh khôi của nón nhấp nhô, xa xa ánh sáng bà ng bạc của dòng sông hòa quyện .
Quê hÆ°Æ¡ng Æ¡i , cho tôi trà n ná»—i nhá»›, nhá»› những ngà y xuân én liệng đầy trá»i. nhá»› những ngà y lá»… cổ truyá»n khác xa vá»›i phố phÆ°á»ng đô thị . không tất báºt mua sắm , không tá» rõ sá»± sung túc vá»›i những thú ăn chÆ¡i muôn vẻ mà quê tôi vui xuân lá»… há»™i nhÆ° là cả má»™t quá trình thưởng ngoạn, là dịp để má»i ngÆ°á»i mở lòng ra tá» rõ tâm tình.Quê tôi, những ngà y lá»… nhÆ° là má»™t minh chứng xác định rằng những ngà y gian nan vất vả đã qua Ä‘i , lá»… tết là thá»i gian để cho tâm hồn bay bổng , để mà quây quần tụ há»p , để lòng ngÆ°á»i quyện vá»›i hÆ°Æ¡ng trá»i ,thiên nhiên .
Trong tôi, quê hÆ°Æ¡ng nét phiêu bồng lãng mạn nhÆ°ng lại e ấp sâu kÃn nhÆ° những hẹn hò của ngà n sau.
Trong tôi, quê hÆ°Æ¡ng sau rặng tre là ng vá»›i những là n khói lam chiá»u nhẹ nhà ng nhÆ° tÆ¡ má»ng.
Trong tôi, quê hÆ°Æ¡ng là đồi sim tÃm, tÃm những hoa sim, trái ngá»t Ä‘Æ¡m cà nh. Cho tôi trà n ná»—i nhá»›, nÆ¡i há»™i tụ của những tấm lòng.
Trong tôi ,quê hương là dòng sông man mác, mái chèo khua nước xen lẫn điệu hò và dặm “ sao mà thương mà nhớ†quá chừng
Trong tôi , quê hÆ°Æ¡ng đồng và ng thÆ¡m nức hÆ°Æ¡ng lúa má»›i , mùi hÆ°Æ¡ng cốm , mùi hoa bưởi , mui quả thị … tất cả xen lẫn trong nhau rồi nhÆ° lan và o từng ngõ ngách của Ä‘Æ°á»ng quê lối xóm .
Mái đầu Ä‘iểm bạc, quê hÆ°Æ¡ng vẫn hiện lên trong tôi. Dẫu cho ở nÆ¡i đâu, có diá»…m lệ, rá»±c rỡ, phù hoa bao nhiêu Ä‘i chăng nữa tôi vẫn không thể quên được hÆ°Æ¡ng quê ngây ngất đến diệu kỳ. Äồi sim tÃm, vị ngá»t đằm thắm, dòng sông chở nặng phù sa bao mùa mÆ°a nắng, cánh đồng muôn mà u vá»›i đủ tiếng âm thanh xen lẫn tiếng tu huýt của những chú mục đồng vắt vẻo lÆ°ng trâu, tiếng nghé con gá»i mẹ, tiếng tù và báo hiệu má»™t ngà y má»›i bắt đầu, tiếng trẻ nô đùa, tiếng cuấc kêu chiá»u, tiếng chuông nhà thá» má»i gá»i tình yêu, tiếng hò man mác.
Tất cả mà u sắc, âm thanh đã hòa nhịp tạo nên má»™t cung Ä‘Ã n của tình yêu quê hÆ°Æ¡ng, sông núi, nÆ¡i đó hiện lên đầy đủ những gÆ°Æ¡ng mặt thân quen. Quê hÆ°Æ¡ng Ä‘áºm sắc mà u: xanh, Ä‘á», tÃm, và ng … bảy sắc nhÆ°ng lại bình dị Ä‘Æ¡n sÆ¡, má»™c mạc chân tình, dân dã đến muôn thưở.
Tôi chợt nghÄ©, quê hÆ°Æ¡ng sông núi, là ng quê, cây lá, cá» hoa, muôn váºt đã cho tôi ngắm nhìn, thưởng ngoạn, hÃt thở đến no nê. ChÃnh nÆ¡i đó đã cho tôi đón nháºn, cảm nghiệm cái tình ngÆ°á»i hòa lẫn vá»›i thiên nhiên sâu lắng. nÆ¡i đó đã nâng bÆ°á»›c tôi Ä‘i xa muôn nẻo, vượt ngà n ná»—i Ä‘Æ°á»ng Ä‘á»i. Dẫu cho hôm nay tôi là ai, đã là m được gì, tôi vẫn nhắc nhở mình đừng quên nÆ¡i đó, quê hÆ°Æ¡ng đã gieo đầy những giấc mÆ¡ đẹp, những tÆ°Æ¡ng lai đẹp, những hiện thá»±c đẹp trên khắp lối Ä‘Æ°á»ng vá».
Quản trị viên
Ngày tham gia: 13/11/2007 Bài gửi: 2466 Số lần cám ơn: 1 Được cám ơn 295 lần trong 287 bài viết
gửi: 05.07.2010 Tiêu đề:
THIÊN CHÚA CÓ TÃNH CON NGƯỜI KHÔNG?
(Is God Personal?)
Trần Hữu Thuần dịch
Nguồn chÃnh của các đối kháng ngà y nay giữa lãnh vá»±c tôn giáo và khoa há»c nằm ở quan niệm vá» Thiên Chúa có tÃnh con ngÆ°á»i.
—Albert Einstein
Má»™t trong các trở ngại chÃnh vá» niá»m tin và o Thiên Chúa, Ãt nữa vá»›i những ngÆ°á»i có há»c khoa há»c ngà y nay, là rằng Thiên Chúa thÆ°á»ng được nghÄ© đến nhÆ° là có tÃnh con ngÆ°á»i. Thiên Chúa có tÃnh con ngÆ°á»i là má»™t giáo huấn thiết yếu của Kitô, Do thái, và Hồi giáo. NhÆ°ng không phải tất cả các tôn giáo truyá»n thống và các hệ thống niá»m tin Ä‘á»u dá»… chịu trong việc mặc cho thá»±c tế tối háºu bá»™ áo thấp kém của cảm giác, chăm sóc, phản ứng, yêu thÆ°Æ¡ng, giáºn há»n, và vân vân. Theo Charles Darwin và Albert Einstein, ý niệm vá» má»™t Thiên Chúa có tÃnh con ngÆ°á»i có thể khó nuốt hÆ¡n bao giá». Vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i theo thuyết tiến hóa, sá»± tà n nhẫn ngấm ngầm trong khái niệm của Darwin vá» sá»± tuyển chá»n tá»± nhiên xem ra đã lấy khá»i vÅ© trụ má»i nối kết vá»›i má»™t Thiên Chúa chăm sóc, quan phòng. Và Einstein nói vá»›i vô số nhà khoa há»c và triết há»c bằng cách nhấn mạnh vững chắc rằng tÃnh đầy luáºt lệ của thiên nhiên không phù hợp vá»›i việc tÃn nhiệm và o má»™t thần chúa con ngÆ°á»i, đáp ứng. Má»™t Thiên Chúa có thể đáp trả lá»i nguyện cầu có thể là m rối loạn sá»± liên tục khép kÃn, quyết định của nhân quả mà khoa há»c đòi buá»™c để Ä‘Æ°a ra các tiên báo đúng. Váºy nếu Darwin đại diện cho việc là m mất sá»± bà ẩn của sinh há»c vá» sá»± sống, Einstein đại diện cho việc loại bá» việc nhân cách hóa hiện đại của vÅ© trụ bằng váºt lý.
Váºt lý đã cung cấp sá»± cÆ¡ bản thông tuệ của tÃnh nghi ngá» khoa há»c vá» Thiên Chúa trong phần lá»›n giai Ä‘oạn hiện đại, nhÆ°ng ngà y nay sinh há»c đã thay chá»— của nó. Tiến hóa đã trở thà nh ná»n tảng khoa há»c cho chủ thuyết vô thần má»›i đại diện bởi Richard Dawkins và Daniel Dennett. Tất cả những gì khác châm ngòi các láºp luáºn trà thức của há» chống lại đức tin Ä‘á»u là thứ yếu. Harris và Hitchens, vá» phần há», Ä‘Æ¡n giản nháºn việc vạch trần đức tin theo thuyết Darwin là đúng mà không Ä‘Æ°a ra bất cứ chứng cứ nà o cho thấy hỠđã suy tÆ° nhiá»u vá» nó. NhÆ°ng vá»›i Dawkins và Dennett, khoa há»c theo Darwin là má»™t ủng há»™ cho chủ thuyết vô thần cÅ©ng bảo đảm nhÆ° ngÆ°á»i ta có thể thấy trong lịch sá» trà tuệ. Trong NgÆ°á»i thợ đồng hồ mù (The Blind Watchmaker) (1986), Dawkins đã viết rằng, trÆ°á»›c cuốn Nguồn gốc các chủng loại (Origin of Species), ngÆ°á»i ta có thể đã có bằng chứng ngoại phạm (alibi) để không phải là má»™t ngÆ°á»i vô thần, nhÆ°ng sau Darwin, không còn lý lẽ nà o tồn tại. Darwin đã phá hủy má»i lý do ngÆ°á»i ta đã có trÆ°á»›c đây vá» niá»m tin và o má»™t Äáng Tạo dá»±ng thiết kế và chăm sóc sá»± sống trong vÅ© trụ. Ảo giác vá» Thiên Chúa giả định cÅ©ng thế nhÆ°ng thêm rằng sinh há»c tiến hóa là cách giải thÃch tối háºu vá» tôn giáo và luân lý. HÆ¡n mÆ°á»i năm vá» trÆ°á»›c cuốn sách của Dennett à niệm hiểm nghèo của Darwin (Darwin’s Dangerous Idea) láºp luáºn rằng phÆ°Æ¡ng cách mù quáng và lãnh đạm của tiến hóa vá» việc tạo dá»±ng sá»± Ä‘a dạng và phức tạp của sá»± sống không thể hòa giải được vá»›i đức tin hữu thần. GiỠđây, Phá vỡ lá»i nguyá»n ná»— lá»±c phÆ¡i bà y tháºm chà vá»›i nhiá»u chi tiết hÆ¡n niá»m tin của Dennett rằng sinh há»c Darwin nắm giữ chìa khóa để nháºn thức sâu thẳm vá» tại sao con ngÆ°á»i có tÃnh tôn giáo.
Dawkins, giáºn dữ hÆ¡n Dennett, thêm rằng sinh há»c Darwin phÆ¡i bà y ý niệm vá» Thiên Chúa có tÃnh con ngÆ°á»i nhÆ° má»™t sỉ nhục không chỉ vá» trà tuệ mà còn cả vá» luân lý nữa. Bất cứ ngÆ°á»i tạo dá»±ng nà o có trách nhiệm vá» sá»± Ä‘au khổ và phấn đấu liên quan đến sá»± trá»—i sinh của các chủng loại hình nhÆ° khó được thÃch thú riêng tÆ° trên thế giá»›i. ChÃnh các quan sát của Darwin dẫn ông ấy đến nghi ngá» rằng vÅ© trụ có thể đã được tạo dá»±ng bởi má»™t Thiên Chúa chăm sóc và đáp ứng. Và , cho dẫu tá»± Darwin chÆ°a há» là má»™t ngÆ°á»i vô thần biểu lá»™ ra bên ngoà i, nhiá»u ngÆ°á»i theo thuyết tiến hóa ngà y nay đồng ý vá»›i Dawkins và Dennett rằng không thể hòa giải niá»m tin và o má»™t Thiên Chúa có tÃnh con ngÆ°á»i vá»›i sá»± ngẫu nhiên, tuyển chá»n mù quáng, phấn đấu, bá» hoang, và phÆ¡i bà y mê muá»™i của sá»± sống trên Quả đất trong 4 tỉ năm qua. Sinh há»c tiến hóa cung cấp má»i bằng chứng há» cần rằng vÅ© trụ nằm bên ngoà i sá»± má» nhạt của quan phòng.
Cùng lúc, ý niệm vá» má»™t Thiên Chúa đáp ứng cÅ©ng đã bị thách thức qua nhiá»u thế ká»· bởi các diá»…n dịch có tÃnh ảnh hưởng triết há»c của váºt lý.Việc loại bá» của Einstein vá» má»™t Thiên Chúa có tÃnh con ngÆ°á»i khó mà là độc đáo vì váºt lý đã từ lâu có thể loại trừ “giả thiết†đó. Einstein nói nhiá»u vá» Thiên Chúa, và ông tháºm chà còn nói vá» chÃnh ông nhÆ° là má»™t ngÆ°á»i “có tôn giáo.†NhÆ°ng ông chỉ tá»± xem là có tôn giáo đến chừng má»±c ông có má»™t cảm quan mạnh mẽ vá» huyá»n nhiệm vÅ© trụ và má»™t niá»m tin nhiệt tình rằng chúng ta cần tá»± cam kết vá»›i các giá trị vượt quá con ngÆ°á»i. Và dụ, ông tin chắc rằng lòng sùng má»™ tôn giáo vá» chân lý là thiết yếu cho khoa há»c tốt, là điá»u ông muốn nói khi ông nói khoa há»c không tôn giáo là què quặt (science without religion is lame). NhÆ°ng không có cách nà o ông đã ủng há»™ đức tin hữu thần. Má»™t dòng chữ của ông thÆ°á»ng được trÃch dẫn, “Thiên Chúa không gieo may rủi vá»›i vÅ© trụ†(God does not play at dice with the universe), đôi khi dẫn đến giả định sai lầm rằng Einstein là má»™t ngÆ°á»i hữu thần cách nà o đó, nhÆ°ng qua lá»i diá»…n đạt không may mắn đó ông chỉ Ä‘Æ¡n giản nêu lên niá»m tin vững chắc của ông rằng vÅ© trụ có luáºt lệ và có thể hiểu được, dù cách nà o chẳng phải đặt ná»n tảng trên má»™t Thiên Chúa có tÃnh con ngÆ°á»i đầy lòng thÆ°Æ¡ng xót. Nếu luáºt váºt lý là hoà n toà n ổn định và không có tùy hứng, lúc đó có thể chẳng có thần chúa nà o có thể hà nh Ä‘á»™ng hay can thiệp má»™t cách có thể quan niệm được và o thế giá»›i tá»± nhiên. Äó là lý do tại sao, vá»›i Einstein, ý niệm vá» má»™t Thiên Chúa có tÃnh con ngÆ°á»i là nguyên ủy chÃnh của các đối kháng giữa khoa há»c và tôn giáo. Các ngÆ°á»i vô thần má»›i ủng há»™ nhiệt tình tình cảm nà y.
HÆ¡n nữa, Ä‘a số hiện thân con ngÆ°á»i có tÃnh tôn giáo cách nà y cách khác, và nhiá»u ngÆ°á»i vô thần hiện nay đồng ý rằng “tâm linh†là là nh mạnh. Tháºm chà Sam Harris, ngÆ°á»i phân vân liệu có ai đã từng vững tin là má»™t ngÆ°á»i vô thần nhÆ° chÃnh ông, nghÄ© rằng “tâm linh†trong phạm vi bối cảnh má»™t quan Ä‘iểm chung thuần túy có tÃnh thiên nhiên là thiết yếu. Má»™t và i ngÆ°á»i theo thuyết tá»± nhiên khoa há»c cho phép rằng “huyá»n nhiệm†vá» vÅ© trụ để ngõ bởi khoa há»c là cảm hứng đủ để khÆ¡i dáºy má»™t thể loại tôn giáo của lòng sùng má»™. Quả thá»±c, Einstein đã tá»± nghÄ© vỠông nhÆ° là má»™t ngÆ°á»i có tôn giáo má»™t phần bởi vì việc đánh giá cao của ông vỠ“huyá»n nhiệm†bao trùm vÅ© trụ, cách riêng huyá»n nhiệm vá» lý do tại sao vÅ© trụ lại có thể hiểu được. Bao lâu các chiá»u sâu chà o đón của huyá»n nhiệm Ä‘á»™ng viên nhà khoa há»c tiếp tục Ä‘i trên con Ä‘Æ°á»ng khám phá, có thể không có đối kháng nà o của khoa há»c vá»›i tôn giáo thuần túy “thần bÆ(mystical). Nhiá»u nhà khoa há»c khác ngà y nay cÅ©ng tá»± nghÄ© là có tôn giáo theo ý nghÄ©a không hữu thần nà y. Sá»± im lặng bà ẩn của vÅ© trụ đủ để là m đầy tâm hồn há», và nó có thêm lợi Ãch của việc dá»… dà ng hòa giải vá»›i vÅ© trụ đầy luáºt lệ, không có tÃnh ngÆ°á»i của váºt lý.
Einstein nghÄ© vÅ© trụ, nhằm trở thà nh thÃch hợp vá»›i khoa há»c, phải trở thà nh không có tÃnh ngÆ°á»i—nghÄ©a là , dá»ng dÆ°ng vá»›i bất cứ hà nh vi nà o của sá»± can thiệp bởi má»™t Thiên Chúa có tÃnh con ngÆ°á»i. Nếu vÅ© trụ mở ra cho các hà nh Ä‘á»™ng siêu nhiên không tiên Ä‘oán được, các phép lạ, hoặc đáp ứng vá»›i kinh nguyện của chúng ta, Ä‘iá»u nà y sẽ đặt giá»›i hạn, và tháºm chà xói mòn, uy quyá»n tiên Ä‘oán của khoa há»c. Gần đây nhà váºt lý nổi tiếng Steven Weinberg, được Dawkins trÃch dẫn đồng ý, đã vá»ng lại các niá»m tin của Einstein vá» tÃnh lãnh đạm của vÅ© trụ. Ông phá»ng Ä‘oán váºt lý có thể mấp máy khám phá má»™t “lý thuyết cuối cùng†sẽ mở ra các chiá»u kÃch “ná»n tảng†của vÅ© trụ. Khi khoa há»c váºt lý đến tại ná»n tảng của má»i hiện thân, Ãt có cÆ¡ há»™i hiện hữu rằng dấu chân của má»™t ngÆ°á»i Bạn siêu nhiên (a divine Friend) sẽ có thể nhìn thấy được ở đó. Tuy nhiên, Wienberg thất vá»ng vì Einstein có ý nguyện tá»± cho là má»™t ngÆ°á»i tôn giáo, và Dawkins có xu hÆ°á»›ng đồng ý vá»›i Weinberg trên quan Ä‘iểm nà y. Vì tôn giáo trong văn hóa phÆ°Æ¡ng Tây thÆ°á»ng kéo theo niá»m tin và o má»™t Thiên Chúa Æ°a thÃch, nó có thể dẫn lầm cho ngÆ°á»i vô thần chấp nháºn các từ ngữ và nhÆ° “Thiên Chúa†và “tôn giáo.†Thay và o đó, ngÆ°á»i vô thần khoa há»c nên chấp nháºn rằng từ “tôn giáo†có ý nghÄ©a vá»›i Ä‘a số ngÆ°á»i, Ãt nữa ở phÆ°Æ¡ng Tây—nói rõ ra, niá»m tin và o má»™t hiện thân phân biệt, con ngÆ°á»i, siêu việt, siêu nhiên, được giao phó cho vá»›i sá»± thông minh, ý nguyện, cảm xúc, chủ ý, và đáp ứng. Các ngÆ°á»i vô thần cần trở nên bá»™c trá»±c hoà n toà n thế nà o để không tá»± là m cho mình xem ra Ãt chống đối vá»›i tôn giáo hÆ¡n há» thá»±c sá»± là thế khi há» chối từ sá»± hiện hữu của Thiên Chúa.
Váºy, theo Weinberg, chúng ta phải chối bá» chủ thuyết hữu thần không chỉ vì các lý do theo thuyết Darwin mà còn vì váºt lý Ä‘ang ở trong tiến trình hoà n tất kế hoạch hiện đại của nó vá» việc là m mất hết sá»± thần thánh hóa thế giá»›i tá»± nhiên. Ngược vá»›i những ai nghÄ© váºt lý Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i Ä‘ang trong tiến trình thần bà lại thế giá»›i, Weinberg cứng cá»i tuyên bố ngược lại. Thế nhÆ°ng, ông không xấu hổ thú nháºn rằng thá»±c là dá»… chịu nếu má»™t Thiên Chúa hấp dẫn, có tÃnh con ngÆ°á»i quả thá»±c đã hiện hữu. NhÆ°ng vì thiếu chứng cứ, sá»± thà nh thá»±c đòi buá»™c chúng ta phải tá»± từ bá» chúng ta—theo tinh thần bi kịch—cho tÃnh lãnh đạm của vÅ© trụ. Trong Æ°á»›c muốn của ông rút ra các hà m ý thá»±c sá»± của má»™t thế giá»›i bị tÆ°á»›c mất Thiên Chúa, Weinberg tiến đến những gì mà trÆ°á»›c đây tôi gá»i là chủ thuyết vô thần hạng nặng.
KHOA HỌC VÀ TÃNH CON NGƯỜI SIÊU NHIÊN
(Science and Divine Personality)
Theo quan Ä‘iểm của khoa há»c váºt lý tẩy rá»a tÃnh con ngÆ°á»i siêu nhiên ra khá»i các tầm mức “căn bản†của thá»±c tế vÅ© trụ, và xem xét việc sinh há»c gạt bá» theo thuyết Darwin sá»± quan phòng siêu nhiên ra khá»i câu chuyện vá» sá»± sống, liệu khái niệm thần há»c vá» má»™t Thiên chúa có tÃnh con ngÆ°á»i vẫn có thể tìm thấy má»™t vị trà đáng tin cáºy cách trà tuệ trong tiến trình giáo dục Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i không? Tôi láºp luáºn rằng có thể, nhÆ°ng chỉ kết hợp vá»›i má»™t thảo luáºn phê phán chủ thuyết thiên nhiên khoa há»c, quan Ä‘iểm chung tá»± mâu thuẫn sâu Ä‘áºm qua đó chủ thuyết vô thần má»›i đặt cá»™i rá»….
TrÆ°á»›c tiên, ngược vá»›i Dawkins và Weinberg, không phải khoa há»c đã hất chá»— tÃnh con ngÆ°á»i của Thiên Chúa ra khá»i thiên nhiên. Äúng hÆ¡n, chÃnh chủ thuyết thiên nhiên khoa há»c đã là m thế. NgÆ°á»i thiên nhiên khoa há»c tin tưởng—vì há» không thể chứng minh—khoa há»c là phÆ°Æ¡ng cách đặc quyá»n để gặp gỡ thế giá»›i thá»±c, rằng chỉ chứng cứ có được cách khoa há»c được tÃnh, và rằng chỉ có nháºn thức và kiến thức khoa há»c có thể được tÃn nhiệm. nhÆ°ng vì thế giá»›i duy nhất mà khoa há»c có thể nháºn thức được má»™t cách có phÆ°Æ¡ng pháp là má»™t chuá»—i đối thể, khách quan các thuá»™c tÃnh định số được, đó cÅ©ng chÃnh là thế giá»›i duy nhất mà ngÆ°á»i thiên nhiên khoa há»c nghiêm ngặt biết đến.
Chủ thuyết thiên nhiên khoa há»c lãng quên khÃa cạnh chủ thể của thiên nhiên, cách riêng chÃnh kinh nghiệm ná»™i tại của chúng ta, nhÆ° là không liên quan đến nháºn thức căn bản vá» vÅ© trụ. Harris có nhiá»u trang vá» kinh nghiệm vá» tÃnh chủ thể (207-14), nhÆ°ng thảo luáºn của ông chi là m vững chắc quan Ä‘iểm của ông vá» má»™t thế giá»›i trong đó các chủ thể không có hiện hữu thá»±c sá»±. Không những chỉ tÃnh chủ thể dấu kÃn khá»i việc tìm kiếm khách quan, “nó thá»±c sá»± biến mất khi tìm kiếm theo má»™t phÆ°Æ¡ng cách nghiêm ngặt†(214). Sá»± sợ hãi và ghê tởm đức tin, ghê tởm “niá»m tin không chứng cứ,†của Harris là nhất quán vá»›i xu hÆ°á»›ng của chủ thuyết thiên nhiên khoa há»c bá» ra ngoà i bất cứ thứ gì có tÃnh chủ thể, tháºm chà chÃnh sá»± thông minh phê phán của ngÆ°á»i ta, khá»i trở thà nh má»™t thà nh tố thiết yếu của thế giá»›i thá»±c tế.Trong hệ thống niá»m tin có tÃnh khoa há»c của Harris, đức tin có thể bị bá» qua bởi vì nó bị dÃnh vững chắc và o vá»›i thế giá»›i chủ thể, thế giá»›i luôn luôn che Ä‘áºy khá»i ánh sáng huy hoà ng của khoa há»c.
NhÆ° tôi nhìn thấy, không có vấn Ä‘á» gì vá»›i việc công cụ phÆ°Æ¡ng pháp luáºn của khoa há»c chỉ táºp chú duy nhất và o lãnh vá»±c có tÃnh đối thể của hiện thân. Má»™t phần của phÆ°Æ¡ng pháp khoa há»c là để giá»›i hạn viá»…n ảnh và các tuyên bố của nó vá»›i những gì “ở ngoà i kia†má»™t cách đối thể cho ai cÅ©ng nhìn thấy. Vấn Ä‘á» là rằng tình trạng nháºn thức vá» việc bị sững sá» bởi các đối thể “ngoà i kia†đã quá sức trở thà nh má»™t phần của các cảm quan trà tuệ hiện đại mà sá»± cám dá»— nổi lên để giả định rằng chẳng có gì ở “trong đây†cả. Hoặc, nếu có, đó chÃnh là má»™t lá»›p lÆ°a thÆ°a của mặt đáy của những gì chỉ khả dÄ© vá»›i sá»± xem xét kỹ lưỡng có tÃnh đối thể.
Sá»± phiến diện phÆ°Æ¡ng pháp luáºn của tÃnh chủ thể và tÃnh cá thể thÃch hợp cho nháºn thức khoa há»c, nhÆ°ng má»™t phÆ°Æ¡ng pháp đối thể hoà n toà n để nháºn biết có các hà m ý đạo đức tiêu cá»±c mà các ngÆ°á»i vô thần má»›i bá» sót khi há» trách cứ đức tin tôn giáo vá» hầu hết các Ä‘iá»u ác của thế giá»›i. Nếu má»i thứ thá»±c sá»± hoặc xứng đáng được nói đến Ä‘á»u là đối thể đến được bằng phÆ°Æ¡ng pháp khoa há»c, thì thế giá»›i các chủ thể và con ngÆ°á»i bắt đầu vuá»™t khá»i tầm nhìn thấy và cÅ©ng nhÆ° khá»i bản đồ của thá»±c tế. Nếu cái búa là dụng cụ duy nhất của quà vị, lúc đó má»i thứ trông nhÆ° là đinh; nếu là m thà nh đối thể là công cụ nháºn thức duy nhất của quà vị, lúc đó má»i thứ trông nhÆ° là đối thể. Kết quả là toà n bá»™ ý niệm vỠ“tÃnh con ngÆ°á»i†trở thà nh bị lÆ°u Ä‘Ã y khá»i lãnh vá»±c của những gì các ngÆ°á»i thiên nhiên khoa há»c xem xét cho là thá»±c sá»±. Việc lÆ°u Ä‘Ã y nà y bao gồm không chỉ con ngÆ°á»i trần thế, mà còn tÃnh chủ thể của má»i hiện thân tri giác khác, và nếu được thi hà nh nhất quán, kể cả tÃnh con ngÆ°á»i của Thiên Chúa nữa.
Việc là m mất tÃnh con ngÆ°á»i của vÅ© trụ bằng định Ä‘á» tÃnh đối thể—tuyên bố rằng má»i thứ thá»±c sá»± Ä‘á»u thuá»™c vá» lãnh vá»±c của đối thể—đã quả thá»±c được hoà n thà nh trong tâm trà của các nhà tÆ° duy “khai sáng†từ trÆ°á»›c Darwin và Einstein. Chủ thuyết vô thần má»›i chỉ là má»™t trong các kết quả đáng ngá» của lịch sá» trà tuệ nà y. Má»™t khi khoa há»c rá»i bá» phòng thà nghiệm và trở thà nh thói quen chung của tâm trÃ, sá»± thá»±c vá» tÃnh con ngÆ°á»i dần dần bị mất Ä‘i vì nháºn thức của cùng nhiá»u “chuyên viên.†Sinh váºt con ngÆ°á»i lúc đó sẽ xem nhÆ° bất cứ má»™t bá»™ đối thể nà o khác: cÅ©ng yếu Ä‘uối trÆ°á»›c ứng dụng khoa há»c, thá»±c nghiệm, và tháºm chà loại bá». Các hà m ý đạo đức là hiển nhiên. Các ngÆ°á»i vô thần má»›i đã vất vả thuyết phục ngÆ°á»i Ä‘á»c rằng tôn giáo đã là nguyên ủy của Ä‘iá»u ác, phá hủy, bạo lá»±c, và chết chóc hÆ¡n chủ thuyết vô thần. Tôi quả thá»±c không biết là m sao hai phÃa có thể so sánh được vá»›i nhau cách chÃnh xác, và xem xét các hồ sÆ¡ Ä‘au buồn mà cả đôi bên đã há»a lên, bất cứ thÆ°á»›c Ä‘o nà o để xem bên nà o ở bên trên xem ra lố bịch. HÆ¡n nữa, không phải là ngu ngốc khi há»i vá» các hà m ý mà nhiá»u quan Ä‘iểm khác nhau có trong việc hình thà nh các cảm quan đạo đức của con ngÆ°á»i. Ở đây tôi sẽ vừa ý để yêu cầu ngÆ°á»i Ä‘á»c suy nghÄ© cẩn tháºn đến mức Ä‘á»™ trong đó việc giết ngÆ°á»i hà ng loạt, hà nh quyết, thi hà nh án, chiến tranh, và diệt chủng, cách riêng thế ká»· vừa qua, đã được tán thà nh bởi má»™t quan Ä‘iểm theo đó không chỉ giá trị mà chÃnh cả thá»±c tại vá» tÃnh con ngÆ°á»i Ä‘á»u bị nghi vấn.
à NGHĨ CỦA VIỆC GIẢI THÃCH
(The Meaning of Explanation)
Nháºn xét phê phán thứ nhì của tôi là rằng các ngÆ°á»i vô thần má»›i, theo má»™t xu hÆ°á»›ng quen thuá»™c vá»›i chủ thuyết thiên nhiên khoa há»c, đã bối rối vá» việc giải thÃch má»™t Ä‘iá»u gì đó nghÄ©a là gi. Là m sao vấn Ä‘á» nà y liên quan đến ý niệm vá» Thiên Chúa có tÃnh con ngÆ°á»i mà tôi thảo luáºn ở phần cuối của chÆ°Æ¡ng nà y. GiỠđây, tôi muốn ghi nháºn rằng Dawkins và Dennett cho là đúng rằng, nếu sinh há»c có thể giải thÃch luân lý và tôn giáo bằng các từ ngữ tá»± nhiên, không có chá»— nà o còn lại cho giải thÃch thần há»c. Trong Phá vỡ lá»i nguyá»n Dennett hà m ý rằng nếu sinh há»c Darwin có thể tÆ°á»ng trình được tại sao ngÆ°á»i ta có tÃnh tôn giáo, lúc đó các nhà thần há»c và những ai tin và o má»™t Thiên Chúa có tÃnh con ngÆ°á»i phải từ bá» chÃnh ná»— lá»±c của hỠđể là m nhÆ° thế. Hầu hết má»i Ä‘iá»u các ngÆ°á»i vô thần má»›i viết vá» sá»± rá»—ng tuếch của thần há»c Ä‘á»u dá»±a trên giả định vu vÆ¡ rằng tÆ°á»ng thuáºt tá»± nhiên và thần há»c là thù địch nhau đến chết.
Giả định nà y bá» qua sá»± thá»±c rằng nhiá»u tầng nháºn thức hoặc giải thÃch có thể hiện hữu. Hầu hết má»i thứ trong kinh nghiệm của chúng ta, nói cho cùng, Ä‘á»u nói lên tÃnh số nhiá»u của các tầm mức giải thÃch trong đó nhiá»u tÆ°á»ng trình khác nhau không cạnh tranh lẫn nhau. Và dụ, má»™t cách giải thÃch vá» trang sách quà vị Ä‘ang Ä‘á»c là rằng má»™t cái máy in đã đóng dấu má»±c lên trên giấy trắng. Cách khác là rằng tác giả nhằm đặt các ý niệm nà o đó qua đó. Vẫn còn cách giải thÃch khác là rằng má»™t nhà xuất bản đã yêu cầu tác giả viết má»™t trả lá»i phê phán chủ thuyết vô thần má»›i. Chú ý rằng ba tầng đó tất cả Ä‘á»u giải thÃch trang sách quà vị Ä‘ang Ä‘á»c, nhÆ°ng chúng không cạnh tranh hay đối nghịch lẫn nhau. Chẳng có nghÄ©a lý gì để láºp luáºn, nói và dụ, rằng cái trang quà vị Ä‘ang Ä‘á»c cá» thể được giải thÃch bằng máy in hÆ¡n là bằng ý định của tác giả để viết vá» Ä‘iá»u gì. CÅ©ng chẳng có ý nghÄ©a gì để nói cái trang đó hiện hữu bởi vì yêu cầu của nhà xuất bản hÆ¡n là bởi vì tác giả muốn ghi lại và i ý niệm. Các tầm mức phân biệt rõ rệt Ä‘á»u không cạnh tranh và phù hợp qua lại vá»›i nhau.
Vì thế chúng ta không cần phải đồng ý vá»›i các ngÆ°á»i vô thần má»›i rằng chÃnh vì tiến hóa, hoặc bất cứ cách giải thÃch tá»± nhiên nà o khác, hÆ¡n là bởi cảm hứng siêu nhiên, mà luân lý và tôn giáo hiện hữu. Chỉ vì tôn giáo và luân lý có má»™t cách giải thÃch tá»± nhiên, thần kinh, tâm lý há»c, hoặc tiến hóa, Ä‘iá»u đó không tiếp theo rằng cách giải thÃch thần há»c là há»i hợt. Tháºm chà nếu tôn giáo và luân lý đã là thÃch ứng—nói giả dụ, trong ý nghÄ©a tiến hóa của việc giúp cho sá»± sống sót của genes con ngÆ°á»i—thần há»c không nhất thiết phải sai lầm khi tuyên bố đồng thá»i rằng tôn giáo và luân lý hiện hữu vì má»™t lá»i má»i gá»i siêu nhiên im lặng cho từng ý thức con ngÆ°á»i để vÆ°Æ¡n lên vượt qua chÃnh bản thân hÆ°á»›ng vá» má»™t chân trá»i vô táºn của Cứu cánh, Chân lý, Sá»± Thiện, và Vẻ Äẹp. Má»™t cách giải thÃch nhÆ° váºy chẳng má»™t tà gì cạnh tranh vá»›i hoặc loại ra ngoà i các tÆ°á»ng thuáºt tiến hóa và khoa há»c khác vá» tôn giáo và luân lý. Quà vị chẳng còn phải chá»n lá»±a giữa tiến hóa và cảm hứng siêu nhiên không khác gì quà vị phải chá»n lá»±a giữa máy in và ý hÆ°á»›ng của tác giả khi giải thÃch trang sách quà vị Ä‘ang Ä‘á»c.
Ngược lại, ngÆ°á»i của đức tin sẽ sai lầm khi tuyên bố rằng tôn giáo và luân lý hiện hữu chỉ vì niá»m tin siêu nhiên hÆ¡n là vì sá»± tiến hóa. Trang sách quà vị Ä‘ang Ä‘á»c hiện hữu vì máy in, vì ý hÆ°á»›ng của tác giả, và vì lá»i yêu cầu của nhà xuất bản. Trong thang báºc giải thÃch đó, nhiá»u tầm mức đồng hiện hữu mà không đối nghịch lẫn nhau. CÅ©ng váºy, ngÆ°á»i ta có thể duy trì cách hợp logic, tất cả cùng lúc, rằng luân lý và tôn giáo hiện hữu vì chúng đã thÃch ứng theo sinh há»c, vì ngÆ°á»i ta Ä‘ang đáp ứng vá»›i lá»i má»i gá»i siêu nhiên, và vì má»™t số con ngÆ°á»i và cá»™ng Ä‘oà n trần thế kinh qua má»™t “Äấng†có tÃnh con ngÆ°á»i siêu nhiên (a divine personal “Thouâ€) nói vá»›i há» từ má»™t chiá»u kÃch của sá»± sâu thẳm trong đó khoa há»c không đến được.
NhÆ° các ngÆ°á»i thiên nhiên khoa há»c khác, các ngÆ°á»i vô thần má»›i Ä‘au Ä‘á»›n vì má»™t trÆ°á»ng hợp kém cá»i của chủ thuyết má»™t nguồn duy nhất (monism ). Có nghÄ©a là , há» giả định rằng chỉ có má»™t lối giải thÃch duy nhất khả dÄ©, nói rõ ra, lối giải thÃch hình thà nh để tìm kiếm các nguyên ủy váºt lý, và chỉ thế là đủ. Chủ thuyết khoa há»c đã co rút quan Ä‘iểm của há» thà nh còn má»™t Ä‘iểm nÆ¡i chỉ còn lại má»™t khe hỡ hẹp hòi để nhìn qua đó sá»± phức tạp của thế giá»›i thá»±c tại. KhÃa cạnh chủ thể, ý hÆ°á»›ng, con ngÆ°á»i của thá»±c tế vẫn hoà n toà n ngoà i tầm nhìn của nó. Háºu quả là , khi các ngÆ°á»i vô thần má»›i khảo sát các hiện tượng rối tÆ¡ vò nhÆ° tôn giáo và luân lý, há» hoà n toà n thá»a mãn nếu há» cắt giảm cách giải thÃch của há» xuống còn thuần túy các từ ngữ váºt lý hoặc sinh há»c. Kết quả là cÅ©ng được sáng tá» nhÆ° Ä‘iá»u tôi nói vá»›i quà vị, ngÆ°á»i Ä‘á»c, rằng nhằm nháºn thức vá» trang sách nà y, chỉ đã đủ để biết nó đến từ má»™t máy in. Nói cho cùng, chẳng phải dao cạo Occam nói rõ rằng chẳng Ãch gì tìm kiá»m các cách giải thÃch sâu sắc nếu má»™t cách Ä‘Æ¡n giản khả dÄ© sao?
Dao cạo Occam là má»™t trong các công cụ Æ°a thÃch của Hitchens (68-71), nhÆ°ng cÅ©ng nhÆ° các cÆ¡ chế khác mà ông hình nhÆ° chỉ má»›i khám phá ra gần đây (và nhÆ° lý thuyết dá»± phóng [projection theory] vá» tôn giáo), việc ông sá» dụng nó đủ ká»nh cà ng để trở thà nh hiểm nghèo. Thế thì, tôi tin rằng đây là má»™t vị trà tốt hÆ¡n bất cứ vị trà nà o khác để nháºn xét vá» phÆ°Æ¡ng cách ông và Dawkins sá» dụng dao cạo Occam để chẻ thế giá»›i thà nh các mảnh nhá» có thể xoay sở được. Dao cạo Occam, đặt tên theo William of Occam, má»™t tu sÄ© và triết gia cuối thá»i trung cổ, nói rằng nếu có nhiá»u cách giải thÃch cạnh tranh lẫn nhau khả dÄ©, chúng ta nên chá»n cách Ä‘Æ¡n giản nhất. CÅ©ng được biết đến nhÆ° là luáºt tiện tặn (the law of parsimony), nguyên lý đó khuyên chúng ta rằng khi chúng ta Ä‘ang cố gắng chá»n lá»±a giữa các giả thiết cạnh tranh nhau, chÃnh là má»™t luáºt kinh nghiệm tốt (a good rule of thumb) để chá»n giả thiết nà o Ä‘Æ°a ra Ãt giả định nhất, Ä‘iá»u hình nhÆ° là má»™t lá»i khuyên tốt. Thế thì, Hitchens và Dawkins há»i, tại sao chúng ta phải tìm kiếm cách giải thÃch thần há»c nếu má»™t cách giải thÃch tá»± nhiên (tiến hóa) vá» luân lý và tôn giáo giỠđây đã khả dÄ©?
Tất cả các ngÆ°á»i vô thần má»›i Ä‘á»u lý luáºn theo cách nà y. Tuy nhiên, tÆ°á»ng thuáºt tiến hóa và thần há»c nằm ở các tầm mức khác nhau vá» logic, và từ đó chúng không cạnh tranh lẫn nhau. Váºy thì dao cạo Occam không áp dụng. Nếu, nhÆ° Dawkins và Hitchens, quà vị thÃch xá» lý má»i vấn Ä‘á» bằng chủ thuyết má»™t nguồn để giải thÃch, lúc đó chỉ má»™t vị trà nguyên ủy là khả dÄ©, và trong trÆ°á»ng hợp đó quà vị phải quyết định giữa khoa há»c tiến hóa và thần há»c. Theo đó, chủ thuyết vô thần má»›i khuyên quà vị chá»n cách giải thÃch tá»± nhiên hÆ¡n là cách giải thÃch thần há»c nếu quà vị muốn nháºn thức đầy đủ luân lý và tôn giáo. NhÆ°ng Ä‘iá»u đó cÅ©ng xuẩn ngốc nhÆ° được khuyên chá»n lá»±a máy in hÆ¡n là ý hÆ°á»›ng của tác giả hoặc yêu cầu của nhà xuất bản nhÆ° là cách giải thÃch cho trang sách quà vị Ä‘ang Ä‘á»c. Hiển nhiên nhằm nháºn thức trang sách nà y, quà vị đã phải giả định có nhiá»u tầm mức khác nhau vá» cách giải thÃch khả dÄ©, nhÆ°ng các tầm mức đó bổ túc hÆ¡n là cạnh tranh lẫn nhau. CÅ©ng thế vá»›i tiến hóa và thần há»c.
Hitchens dùng dao cạo Occam để chá»n lá»±a giữa cách giải thÃch thần há»c vá» tôn giáo và cách giải thÃch tá»± nhiên không được nguyên thủy nhÆ° thế của ông rằng tôn giáo là “do ngÆ°á»i là m ra.†Ông Ä‘Æ¡n giản giả định sá»± hiện diện của việc tùy chá»n bị ép buá»™c ở đây. NhÆ°ng sá»± kiện rằng các yếu tố sinh há»c và tâm lý há»c đã dÃnh lÃu và o sá»± bắt đầu của tôn giáo không loại bá» khả dÄ© rằng tôn giáo được thức tỉnh bởi sá»± hiện diện của Thiên Chúa, má»™t sá»± hiện diện mà phÆ°Æ¡ng pháp khoa há»c không quan tâm đến, nhÆ°ng Ä‘iá»u đó có thể được kinh nghiệm trong các phÆ°Æ¡ng cách khác bởi những ai được bố trà thÃch hợp. Trong đáp ứng của đức tin vá»›i sá»± hiện diện và hấp dẫn yêu thÆ°Æ¡ng của Thiên Chúa, hóa chất bá»™ não, trà tưởng tượng, tÃnh sáng tạo, tÃnh thuá»™c vá» xã há»™i, kinh nghiệm quá khứ của khuôn mặt cha mẹ và các ngÆ°á»i khác, cuá»™c sống tình cảm, nhu cầu được yêu thÆ°Æ¡ng, và nhiá»u dạng thà nh tố tâm linh của ngÆ°á»i tin không bị đẩy ra ngoà i nhÆ°ng thay và o đó được khởi Ä‘á»™ng đầy đủ.
Äức tin hữu thần không thể là m cho ý niệm vá» má»™t Thiên Chúa có tÃnh con ngÆ°á»i thà nh tùy chá»n. Thá»±c tế cuối cùng, chiá»u kÃch sâu thẳm nhất của hiện thân, không thể Ãt hÆ¡n là có tÃnh con ngÆ°á»i nếu nó phải chỉ đạo sá»± tôn kÃnh và thá» phượng của chúng ta. Má»™t Ä‘iá»u kiện cần thiết cho việc gặp gỡ Thiên Chúa của chúng ta là chúng ta đã có sẵn kinh nghiệm tá»± nhiên đầy đủ vá» cuá»™c sống tÆ°Æ¡ng giao giữa ngÆ°á»i và ngÆ°á»i. Kinh nghiệm vá» thá»±c tế tối háºu chỉ nhÆ° là má»™t cái “Nó†không tÃnh ngÆ°á»i (an impersonal “Itâ€) hÆ¡n cÅ©ng là má»™t “Äấng†có tÃnh ngÆ°á»i (a personal “Thouâ€) sẽ là m cho ngÆ°á»i tin và o Thiên Chúa không thá»a mãn vá» tâm linh, xã há»™i, và tôn giáo. Theo má»™t ý nghÄ©a, Thiên Chúa là tối háºu trong Hiện thân, Cứu cánh, Sá»± Thiện, và Vẻ Äẹp, nhÆ°ng trừ phi các tuyệt đối không tÃnh ngÆ°á»i đó được là m sống Ä‘á»™ng bởi nhịp Ä‘áºp của tÃnh ngÆ°á»i (personality), chúng không thể hấp dẫn hiện thân con ngÆ°á»i ở tầm mức sâu thẳm nhất của sá»± hiện hữu của chúng ta.
DAWKINS VÀ CÃCH GIẢI THÃCH
(Dawkins and Explanation)
Cuối cùng, đây cÅ©ng là má»™t vị trà tốt để cho thấy là m sao chủ thuyết má»™t nguồn giải thÃch của Dawkins là m lệch đáp ứng của ông vá» vấn Ä‘á» Thiên Chúa và thiết kế trong thiên nhiên. Câu há»i lá»›n vá»›i Dawkins cÅ©ng chÃnh là câu há»i mà ngÆ°á»i hữu thần thiết kế thông minh (TKTM) (intelligent design—ID) Ä‘ang cố gắng trả lá»i: là m sao để giải thÃch sá»± phức tạp và đa dạng khó tin trong sinh váºt và tế bà o sống Ä‘á»™ng. Vá»›i các ngÆ°á»i chủ trÆ°Æ¡ng TKTM, sá»± phức tạp của sá»± sống là quá phức tạp để gán cho các nguyên ủy tá»± nhiên mà thôi. Phải có má»™t “nguyên ủy thông minh†(intelligent cause), má»™t “trà thông minh báºc thầy†(master intelligence) thá»±c hiện phép lạ Ä‘Æ°a sá»± phức tạp vá» sá»± sống thà nh các hình thái hiện hữu bên ngoà i sá»± Ä‘Æ¡n giản váºt lý và hóa há»c. Váºy vấn Ä‘á» vừa vá»›i Dawkins vừa vá»›i các ngÆ°á»i chủ trÆ°Æ¡ng TKTM hạ xuống còn liệu chúng ta nên chá»n các cách giải thÃch tá»± nhiên vá» sá»± phức tạp thÆ°á»ng tình của sá»± sống thay cho các cách giải thÃch thần há»c, hoặc ngược lại.
Dawkins, tin theo nháºn thức sai lầm vá» dao cạo Occam, tìm thấy câu trả lá»i thá»±c dá»… dà ng: chá»n giả thiết Ä‘Æ¡n giản nhất, giả thiết Ä‘Æ°a ra Ãt giả định nhất. Äó sẽ là tÆ°á»ng thuáºt theo thiên nhiên, thuyết Darwin, dÄ© nhiên. Tất cả những gì nhà khoa há»c cần để giải thÃch sá»± phức tạp của sá»± sống là thá»±c Ä‘Æ¡n nấu nÆ°á»›ng tiến hóa Ä‘Æ¡n giản gồm ba váºt liệu: các biến thiên tùy tiện (random variations) hay Ä‘á»™t biến di truyá»n (genetic mutations), sá»± tuyển chá»n tá»± nhiên mù quáng của các biến thiên sống sót, và má»™t số lượng bao la vá» thá»i gian.Thuáºn lợi của thá»±c Ä‘Æ¡n thuần túy tá»± nhiên nà y, và những gì Ä‘Æ°a đến sá»± Ä‘Æ¡n giản hấp dẫn của nó, là rằng nó không phải giả định má»™t trà thông minh con ngÆ°á»i hiện hữu trÆ°á»›c để giải thÃch sá»± phức tạp. CÆ¡ may cá»™ng vá»›i tuyển chá»n mù quáng cá»™ng vá»›i thá»i gian lâu dà i—đó là tất cả những gì chúng ta cần.
NhÆ°ng hãy để chúng ta cầu cứu đến sá»± tÆ°Æ¡ng đồng má»™t lần nữa. Vá»›i những ai không biết Ä‘á»c chữ, tất cả những gì cần để giải thÃch sá»± hiện hữu của trang sách nà y là nháºn biết rằng má»™t máy in đã là nguyên ủy của nó. Tại sao là m cho phức tạp sá»± trang nhã Ä‘Æ¡n giản của cách giải thÃch đó bằng cách há»c để Ä‘á»c chữ và rồi Ä‘Æ°a đến sá»± kiện rằng má»™t tác giả Ä‘ang cố gắng diá»…n đạt má»™t ý nghÄ©a trên trang sách nà y, và rằng nhà xuất bản tháºm chà có má»™t mục Ä‘Ãch rá»™ng rãi hÆ¡n trong tâm trÃ? Quả thá»±c, những gì Dawkins Ä‘ang đòi há»i là rằng ngÆ°á»i Ä‘á»c của ông chá»n lá»±a cách giải thÃch cái máy in vì nó Ä‘Æ¡n giản và tiện tặn hÆ¡n cách giải thÃch tác giả (hay cách giải thÃch nhà xuất bản). NhÆ°ng những gì Dawkins bá» qua là rằng đây không phải là các cách giải thÃch cạnh tranh và rằng dao cạo Occam chỉ áp dụng cho các tÆ°á»ng thuáºt cạnh tranh. HÆ¡n nữa, William of Occam đã nói rằng các giải thÃch không nên chồng chất quá mức cần thiết. Äôi khi cần thiết phải có má»™t Ä‘a số các tầm mức giải thÃch.
Lý tưởng của Dawkins vá» các cách giải thÃch khởi đầu vá»›i má»™t lệnh truyá»n không bảo đảm: Không được có hÆ¡n má»™t cách giải thÃch! (There shall be no more than one explanatory slot!) Lúc đó, ông cố gắng ép buá»™c ý niệm vá» Thiên Chúa đóng vai trò má»™t giả thiết y nhÆ° các giả thiết của khoa há»c. PhÆ°Æ¡ng cách đó ông nghÄ© có thể ép buá»™c thần há»c cạnh tranh và rồi bị đánh bại bởi các giải thÃch theo Darwin “đơn giản hÆ¡n†của ông. Quả thá»±c lệnh truyá»n hoà n toà n tùy tiện của ông—chúng ta hãy gá»i nó là định Ä‘á» của chủ thuyết má»™t nguồn giải thÃch (the postulate of explanatory monism)—là nguyên lý ná»n tảng Ä‘Ã ng sau sá»± nhấn mạnh không nhân nhượng của ông rằng Thiên Chúa là má»™t giả thiết. Äó là nguyên lý ná»n tảng, nhÆ°ng sai lầm, nằm bên dÆ°á»›i hầu hết các ức Ä‘oán của Dawkins vỠđức tin và Thiên Chúa.
Nếu quà vị là mù chữ và từ đó không thể Ä‘á»c được ý nghÄ©a có thể được diá»…n đạt bằng bản in, tháºt hoà n toà n dá»… dà ng để thuyết phục quà vị rằng ý hÆ°á»›ng của tác giả và nhà xuất bản không phải là má»™t thà nh tố nguyên ủy trong việc sản xuất trang sách nà y. Khi quà vị khảo sát là m sao má»±c dÃnh và o giấy, quà vị sẽ không tìm thấy ở tầm mức đó của sá»± phân tÃch má»™t chứng cứ nà o rằng có các tầm mức ná»n tảng và tinh tế hÆ¡n vỠảnh hưởng có liên hệ đến. TÆ°Æ¡ng tá»±, nếu má»™t ai đó mù chữ vá» tôn giáo hoặc thần há»c, và không có má»™t chút khả năng nà o để tìm kiếm các ý nghÄ©a sâu sắc hÆ¡n của thế giá»›i tá»± nhiên, tháºt dá»… dà ng để từ chối rằng sá»± phức tạp của sá»± sống đòi buá»™c má»™t Ä‘iá»u gì hÆ¡n là cách giải thÃch theo Darwin.
Má»™t lần nữa ở đây, hình nhÆ° Darwin đã há»c há»i các nguyên tắc cho trò chÆ¡i của ông từ những ngÆ°á»i tạo dá»±ng và thần há»c TKTM là những ngÆ°á»i chấp nháºn định Ä‘á» vá» chủ thuyết má»™t nguồn giải thÃch. Há» nữa cÅ©ng sẵn lòng nghÄ© vá» Thiên Chúa nhÆ° là má»™t “giả thiết.†Chỉ khác vá»›i há» ngÆ°á»i thắng cuá»™c là Thiên Chúa hÆ¡n là Darwin. NhÆ°ng luáºt chÆ¡i thì giống nhÆ° luáºt chÆ¡i của Dawkins: sẽ không có hÆ¡n má»™t cách giải thÃch. Tuy nhiên, thần há»c không phải chÆ¡i theo các luáºt tùy tiện đó, và các chỉ trÃch gay gắt nhÆ° Ảo giác vá» Thiên Chúa sẽ không thuyết phục được các nhà thần há»c trao đổi nháºn thức được kết cấu phong phú vá» thế giá»›i vá»›i sá»± nông cạn của cách giải thÃch má»™t tầm mức duy nhất.
Äể giữ vững định Ä‘á» của ông vá» chủ thuyết má»™t nguồn giải thÃch, Dawkins (147) cÅ©ng nêu lên sá»± phản kháng giả tạo rằng nếu các nhà thần há»c sẽ sá» dụng Thiên Chúa nhÆ° là cách giải thÃch vá» tÃnh phức tạp của sá»± sống, lúc đó há» sẽ phải tiến đến bÆ°á»›c kế tiếp và giải thÃch sá»± hiện hữu và tÃnh “phức tạp†của Thiên Chúa (bất cứ “phức tạp†có thể có ý nghÄ©a nhÆ° là má»™t thuá»™c tÃnh của Thiên Chúa). Dawkins nhấn mạnh, giả thiết Thiên Chúa Ä‘Æ°a ra quá nhiá»u giả định ban đầu, cách riêng giả định rằng đã hiện hữu sẵn má»™t vị Thiết kế (Designer) thông minh tuyệt mức phức tạp, có tÃnh con ngÆ°á»i tên là Thiên Chúa, ngÆ°á»i có thể lúc đó tạo dá»±ng ngay láºp tức thiết kế phức tạp trong các tế bà o và sinh váºt. Lúc đó, là m sao các nhà thần há»c có thể giải thÃch sá»± hiện hữu của Thiên Chúa đó (147)?
Tôi không đủ chá»— ở đây để phÆ¡i bà y tất cả má»i giả định đã trở thà nh khởi đầu của câu há»i nà y. Chúng ta chỉ nói rằng Dawkins hình nhÆ° vui lòng lắng nghe các nhà thần há»c, vá»›i Ä‘iá»u kiện chúng ta trÆ°á»›c tiên đồng ý vá»›i ông ấy rằng: (1) Thiên Chúa, nếu Thiên Chúa hiện hữu, là má»™t trÆ°á»ng hợp của thiết kế phức tạp; và (2) giống nhÆ° bất cứ trÆ°á»ng hợp nà o khác của thiết kế, sá»± hiện hữu của Thiên Chúa đòi buá»™c má»™t cách giải thÃch, và nhÆ° cách giải thÃch theo Darwin, trong đó sá»± phức tạp dần dần trá»—i sinh từ sá»± Ä‘Æ¡n giản váºt lý bằng phÆ°Æ¡ng cách của các thay đổi nhá» tÃch lÅ©y qua má»™t giai Ä‘oạn bao la của thá»i gian. Vá»›i Dawkins, đó là phÆ°Æ¡ng cách duy nhất trong đó thiết kế phức tạp cá» thể trá»—i sinh má»™t cách có thể quan niệm được.
DÄ© nhiên, Dawkins tá»± do muốn định nghÄ©a các từ ngữ cách nà o cÅ©ng được theo ý ông muốn, nhÆ°ng thần há»c không buá»™c phải chấp nháºn việc đặc tÃnh hóa của ông vá» Thiên Chúa. Thiên Chúa của thần há»c không phải là má»™t trÆ°á»ng hợp của thiết kế phức tạp trong ý nghÄ©a của Dawkins vá» má»™t há»—n hợp đặt để lại vá»›i nhau từ các thà nh tố Ä‘Æ¡n giản hÆ¡n qua tiến trình thá»i gian. Äúng hÆ¡n, Thiên Chúa là lý do tối háºu để có khả năng vá» bất cứ sá»± phức tạp nà o nếu có. Vá»›i Dawkins, ná»n tảng cuối cùng của thiết kế phức tạp là tÃnh Ä‘Æ¡n giản váºt lý cá»™ng thá»i gian cá»™ng sá»± thay đổi dần dần tÃch lÅ©y thêm, và khát vá»ng của ông vá» má»™t giải thÃch tối háºu Ä‘i đến má»™t lối tắc nghẽn trong công thức theo Darwin đó. NhÆ°ng thần há»c phải xem xét sâu sắc hÆ¡n, tìm kiếm cách giải thÃch tối háºu vá» sá»± hiện hữu của má»™t vÅ© trụ trong đó tÃnh Ä‘Æ¡n giản váºt lý cá»™ng thá»i gian cá»™ng sá»± thay đổi dần dần tÃch lÅ©y thêm có thể dẫn đến sá»± phức tạp nếu có.
Những gì Dawkins đòi há»i là rằng thần há»c đồng ý từ bá» nháºn thức không thá»i gian vá» Thiên Chúa nhÆ° là “ná»n tảng tối háºu của má»i hiện thân†và thay thế nháºn thức đó bằng má»™t Ä‘iá»u trong đó Thiên Chúa—nếu Thiên Chúa hiện hữu—cần má»™t giải thÃch cÅ©ng chỉ nhÆ° má»i trÆ°á»ng hợp khác vá» thiết kế phức tạp. NghÄ©a là , Thiên Chúa sẽ phải đến trong hiện hữu dần dần từ má»™t sá»± Ä‘Æ¡n giản ban đầu. Ở đây Dawkins lại má»™t lần nữa Ä‘ang giả định rằng chỉ có má»™t cách giải thÃch duy nhất khả dÄ©, cùng má»™t cách mà các nhà khoa há»c là m đầy vá»›i các tÆ°á»ng thuáºt thuần túy váºt lý của các kết quả thá»±c nghiệm. Váºy Thiên Chúa phải chÆ¡i theo luáºt lệ của Dawkins và trở thà nh kết quả của má»™t tiến trình váºt lý giả thiết đã có trÆ°á»›c sá»± hiện hữu của Thiên Chúa. Không cần phải nói, thần há»c không phải chấp nháºn định Ä‘á» của chủ thuyết má»™t nguồn giải thÃch đó.
***
Thảo luáºn nà y có liên quan đến câu há»i liệu Thiên Chúa có tÃnh ngÆ°á»i hay không? Có, vì nó cho thấy rằng Einstein, khi ông ngăn Thiên Chúa không cho có tÃnh ngÆ°á»i, đã phạm cùng má»™t sai lầm Dawkins vi phạm vá» việc định vị nÆ¡i nà o cho giải thÃch thần há»c trong tÆ°Æ¡ng quan vá»›i khoa há»c. NhÆ° hầu hết các nhà thiên nhiên khoa há»c khác, Einstein sợ rằng má»™t Thiên Chúa đáp ứng có thể hà nh Ä‘á»™ng trên thế giá»›i chỉ bằng cách xâm phạm và o chuá»—i tá»± nhiên của nguyên ủy và từ đó khuấy trá»™n tÃnh đầy luáºt lệ của thá»±c tế váºt lý. NhÆ°ng sá»± khôn ngoan, yêu thÆ°Æ¡ng, và đáp ứng có tÃnh ngÆ°á»i của Thiên Chúa không cạnh tranh vá»›i các nguyên ủy váºt lý hÆ¡n là yêu cầu của nhà xuất bản cá
Quản trị viên
Ngày tham gia: 13/11/2007 Bài gửi: 2466 Số lần cám ơn: 1 Được cám ơn 295 lần trong 287 bài viết
gửi: 05.07.2010 Tiêu đề:
ngÆ°á»i của Thiên Chúa không cạnh tranh vá»›i các nguyên ủy váºt lý hÆ¡n là yêu cầu của nhà xuất bản của tôi vá» việc viết sách nà y can thiệp và o luáºt lệ hóa há»c dÃnh chặt má»±c lên giấy trên trang sách quà vị Ä‘ang Ä‘á»c. TÃnh chỉ định váºt lý, hoặc tÃnh đầy luáºt lệ, của các tầm mức thấp hÆ¡n của thang báºc các cách giải thÃch không cần phải bị đình chỉ để vÅ© trụ chịu ảnh hưởng của má»™t Thiên Chúa có tÃnh con ngÆ°á»i.
Trần Hữu Thuần dịch
(Còn tiếp) Má»i qúi Ä‘á»™c giả đón xem TRANG VÄ‚N số 10: Thần há»c Kitô giáo và chủ thuyết vô thần má»›i
Quản trị viên
Ngày tham gia: 13/11/2007 Bài gửi: 2466 Số lần cám ơn: 1 Được cám ơn 295 lần trong 287 bài viết
gửi: 20.07.2010 Tiêu đề:
CÂU LẠC BỘ
SÃNG TÃC THÆ â€“ VÄ‚N CÔNG GIÃO
15/07/2010
KÃnh thÆ°a Quà Linh mục, Quà Tu sÄ© nam nữ, Quà anh chị em VÆ°á»n Ô Liu và Quà độc giả kÃnh mến.
• Ân sủng và Tình Yêu của Thiên Chúa luôn hiện diện và ban tặng cho con ngÆ°á»i. Nháºn thức và cảm nghiệm được những sá»± việc xung quanh, những hà nh vi và những biến cố trong cuá»™c Ä‘á»i trong nhãn giá»›i đức tin là má»™t ân huệ lá»›n lao mà Thiên Chúa ban tặng cho ta, nháºn ra ra dấu chỉ của Thiên Chúa qua các sá»± việc, đó là má»™t ân sủng tuyệt vá»i.
• Tạ Æ¡n Thiên Chúa, cám Æ¡n cuá»™c Ä‘á»i đã ban cho chúng con những Ä‘iá»u tháºt tốt đẹp, đã soi sáng và mở con mắt đức tin chúng con khi ngắm nhìn tạo váºt và má»i biến cố, chúng con cảm nghiệm thấy tình yêu Thiên Chúa tháºt bao la luôn hiện diện và má»i gá»i chúng con. Chúng con ngất ngây, đắm chìm trong ân sủng của Ngà i, chúng con tri ân, cảm tạ, tôn vinh tình yêu Thiên Chúa đến muôn muôn Ä‘á»i.
Trong tâm tình khiêm tốn tạ Æ¡n Chúa và quyết tâm phụng sá»± Chúa và phục vụ tha nhân bằng chÃnh ngòi bút của mình. Chúng con luôn cất lá»i cao rao Tình Yêu Chúa:
“Chúc tụng Chúa đi hồn tôi hỡi
Chá»› khá quên má»i ân huệ của NgÆ°á»i.â€
(TV 102)
Nguyện xin Chúa, Mẹ Maria, và Thánh cả Giuse chúc là nh và tuôn đổ muôn Hồng Ân xuống cho TRANG VĂN 10 nhỠbé nà y của chúng con.
Câu Lạc Bộ Sáng Tác Thơ – Văn Công Giáo
Äồng Xanh ThÆ¡ Sà i – Gòn
KÃnh dâng lên Chúa, Mẹ Maria, Thánh Cả Giuse. Cùng kÃnh gởi đến Qui Linh mục, Quà Tu sÄ© nam nữ, Quà anh chị em VÆ°á»n Ô Liu và Quà độc giả má»™t số tác phẩm văn xuôi của các tác giả:
Tác phẩm
Lá»i Kinh ThÆ°Æ¡ng ThÆ°á»ng Nhân
Chút Chiêm Niệm Tuổi Xế Chiá»u Äức Yên
Phép TÃnh Cuá»™c Äá»i Trầm Thiên Thu(chuyển ngữ)
Chiá»u Nay – Mình Lang Thang Trên Phố Dà i Trần Ngá»c MÆ°á»i Hai
NgÆ°á»i Mù CÅ©ng Biết Yêu VÅ© Thủy
Tình Yêu Tháºp Giá Song Lam Trg 16
Linh Dược Nhiệm Mầu Bồ Câu Trắng
Chân Dung NgÆ°á»i An Thiện Minh
Thần Há»c KitôGiáo Và ChủThuyết VôThần Má»›i Trần Hữu Thuần
KÃnh thÆ°a Quà Linh mục, Quà Tu sÄ© nam nữ, Quà anh chị em VÆ°á»n Ô Liu và Quà độc giả kÃnh mến.
Äồng Xanh ThÆ¡ Sà i Gòn má»—i tháng phát hà nh 2 kỳ và o ngà y 1 và 15 hằng tháng. Rất mong nháºn được sá»± Æ°u ái quan tâm của quà vị, đóng góp ý kiến xây dá»±ng cho Câu Lạc Bá»™ Sáng Tác ThÆ¡ – Văn Công Giáo má»—i ngà y được phát triển tốt đẹp theo Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng của Giáo Há»™i, cùng đóng góp bà i vở cho TRANG VÄ‚N của chúng ta ngà y cà ng thêm phong phú, các bà i văn xuôi của quà vị mang tâm tình ngợi khen Thiên Chúa, diá»…n tả Tình yêu Thiên Chúa trong cuá»™c sống, sáng Tình Chúa, Ä‘áºm tình ngÆ°á»i Ä‘á»u được Câu Lạc Bá»™ trân trá»ng đón nháºn.
Bà i vở xin quà vị gởi vá» trÆ°á»›c ngà y 12 để phát hà nh số ngà y 15 và trÆ°á»›c ngà y 28 để phát hà nh số ngà y 1 tháng tá»›i. Các bà i được chá»n sẽ đăng trên trang Äồng Xanh ThÆ¡ Sà i Gòn của website www.dunglac.org và www.tamlinhvaodoi.net và được gởi đến các Ä‘iện chỉ mail của các tác giả và của các Ä‘á»™c giả.
Bà i vở xin quà vị gởi vá»:
Hoà ng Thi Ca.
Email: dxtsaigon@gmail.com
Chân thà nh cám ơn quà vị
LỜI KINH THÆ¯Æ NG
ThÆ°á»ng Nhân
Má»—i lần con Ä‘á»c kinh KÃnh mừng, má»—i lần con lại thấy vô vị, con không hiểu vì sao Giáo Há»™i lại dạy cho con ngÆ°á»i lá»i kinh ấy. Lòng con không an, má»—i khi Ä‘á»c lá»i kinh nầy. Con chẳng biết Ä‘á»c mãi lá»i kinh buồn tẻ ấy để là m chi, con cÅ©ng Ãt thấy ngÆ°á»i Ä‘á»c kinh nầy khi há» không có Ä‘iá»u chi xin Mẹ. Con thắc mắc mãi mà không tìm được Ä‘Æ°á»ng lý giải, xin mẹ sáng soi khá»i lá»›p bụi má» của tâm con.
Con nhìn nhà bên có bà cụ già , thÆ°á»ng dâng lá»i kinh từ buổi ban mai, không rá»™n rà ng, không ồn à o, không há» nghi lá»…. Chỉ im lặng vá»›i thần sắc tÆ°Æ¡i sáng mà hay mÄ©m cÆ°á»i. Chỉ thế thôi mặc cho Ä‘á»i xoay vần biến đổi, mặc cho thế giá»›i ngã nghiêng, mặc cho lòng ngÆ°á»i Ä‘iên loạn. Cụ ấy vẫn cÆ°á»i vui khi có ngÆ°á»i đến gần bên, rồi an vui thanh tịnh trong lá»i kinh thÆ°Æ¡ng mà mẹ đã trao truyá»n.
Con lại nhìn bên có nhiá»u ngÆ°á»i, ồn à o xao chạy lăng xăng, cả Ä‘á»i không ngừng nghÄ©, đụng má»™t tà nổi tráºn lôi đình, vất vả đêm ngà y tÃnh toán mà lòng chẳng được vui. Chạy ngược xuôi tìm kiếm tiá»n bạc, cầu mong Æ°á»›c vá»ng rất nhiá»u thứ. Ngẫm lại nhìn xem há» vẫn buồn. Có phải vì quên lá»i kinh thÆ°Æ¡ng của Mẹ, quẩn quanh mãi trong Ä‘á»i Ä‘i tá»›i rồi lại lui, hết lên má»i chân rồi xuống, mang vác đầy ngÆ°á»i mà chẳng có chi.
Mẹ Æ¡i thần phép lá»i kinh là gì? Mà hai bên ngÆ°á»i Ä‘á»c kẻ không lại khác xa nhau. Mẹ Æ¡i, con nhìn xem cuá»™c thế, lắng lòng theo lại lá»i kinh mà lòng vẫn vấn nghi. Không là m sao tìm được mẹ ghi Ä‘iá»u gì?
Mãi ngẫm suy con nghiệm ra rồi. Mẹ là tình thÆ°Æ¡ng con nÆ°Æ¡ng tá»±a, trao cho con vÅ© khà diệt trừ tà ma ([1]), lẽ đâu ngà i không biết chúng con còn thÆ¡ dại, trÆ°á»›c quân thù tai quái mÆ°u ma, lại Ä‘Æ°a cho con vÅ© khà tồi tà n ([2]), để quân thù diệt hết Ä‘oà n con. Nghiệm ra con thá»±c chắc rằng, vÅ© khà ấy là đệ nhất tối tân, không còn vÅ© khà nà o hÆ¡n được, con cứ thá» dùng thì gặt hái được ngay, thà nh quả ban đầu vô cùng lợi hại. Lánh xa con tâm ma tà vạy. Mẹ Chúa cùng đến ở liá»n bên con.
Vì tâm ý con ngÆ°á»i thÆ°á»ng hay vá»ng Ä‘á»™ng lan man, dùng kinh cá»™t ý ([3]), lâu ngà y tâm được an định nhá» hay thá»±c hà nh, Ä‘á»c Ä‘i Ä‘á»c lại lá»i kinh, ý con thanh tịnh an bình từ đây. Ở đâu bình an thá»±c lòng, xao xuyến hoang mang, nghÄ© suy tà vạy, ác gian tá»± chừa.
Trong tâm an tịnh thanh bình,
Ấy là Chúa ngự tự nhiên hiện thà nh([4]).
Từ lòng đã thà nh bình an,
Hạnh phúc tự có con còn lo chi?
Vì sao khi Ä‘á»c lá»i kinh thÆ°Æ¡ng, là kinh KÃnh Mừng mà không phải dùng kinh Lạy Cha? Kinh KÃnh Mừng không phải lá»i kinh của con ngÆ°á»i đặt ra, mà lá»i của Thiên Chúa chà o Mẹ Maria. Khi con láºp lại lá»i kinh nầy, láºp tức Mẹ hiện diện và lắng nghe lá»i kinh ấy. Con cứ Ä‘á»c Ä‘i Ä‘á»c lại thì mẹ phải hiện diện vá»›i con luôn. Mẹ ở vá»›i con lâu ngà y, cần ká» bên con thì chuyện gì của con mà mẹ không biết, Ä‘iá»u gì con cần mà mẹ chẳng hay? Mẹ có nhiá»u thứ, kho báu vô táºn, lại tình thÆ°Æ¡ng ngá»t ngà o đầy ắp, con còn thiếu thứ gì nữa mà con không bằng an sÆ°á»›ng vui ngáºp trà n.
Khi Mẹ ở vá»›i con, thì Chúa Giêsu cùng ở vá»›i Mẹ, Mẹ vá»›i Ngà i nhÆ° hình vá»›i bóng. Mà Chúa Giêsu ở đâu thì nÆ°á»›c Trá»i ở đó. Tá»± nhiên cất lá»i kinh bé má»n Ä‘Æ¡n sÆ¡ mà đã có đủ má»i thứ con cầu. Con còn muốn xin Ä‘iá»u gì nữa không con?
Có má»™t Ä‘iá»u rất đặc biệt Mẹ muốn nhắn vá»›i con rằng: ThÆ°á»ng Mẹ và Chúa Giêsu ở đâu, thì ma quá»· là m sao dám lại gần. Vì thế khi con há»i mẹ sao bà cụ bên tÆ°Æ¡i vui và bằng an luôn mãi là do nhÆ° váºy. Con còn biết những ngÆ°á»i Ãt Ä‘á»c lá»i kinh thÆ°Æ¡ng mẹ dạy, há» xao xuyến khổ Ä‘au ngáºp trà n, là do tâm bị dục vá»ng lôi kéo chạy cuồng, quẫn quanh cả Ä‘á»i không đủ thiếu, nên lòng không an lấy gì có hạnh phúc.
Khi con Ä‘á»c, nghÄ©, suy Tin Mừng, các sá»± kiện trong cuá»™c Ä‘á»i của Chúa Giêsu, lần hồi con nghiệm ra, dần dần con hiểu rõ hÆ¡n Ngà i má»—i ngà y, và từ đây tình yêu con dà nh cho Ngà i má»—i ngà y cà ng thêm sâu Ä‘áºm. Con biết chắc rằng Chúa cùng Ä‘i vá»›i con ngÆ°á»i, ở trong con ngÆ°á»i, vì thế con sẽ tìm Chúa nÆ¡i con ngÆ°á»i, và nÆ¡i ấy con không bao giá» lầm. Khi thấy Ngà i nÆ¡i ấy nên con dá»… yêu thÆ°Æ¡ng con ngÆ°á»i hÆ¡n. Khi con đã dá»… yêu thÆ°Æ¡ng con ngÆ°á»i, thì NÆ°á»›c Trá»i ở nÆ¡i con, con còn thiếu gì hạnh phúc nữa.
Lá»i kinh thÆ°Æ¡ng Ä‘Æ¡n sÆ¡ Mẹ dạy,
Trao ân tình, có váºy mà thôi,
ThÆ°á»ng hà nh lần chuá»—i Mân Côi,
Thấy Ä‘á»i thuáºn đẹp đầy Æ¡n vẹn tòan.
Từ đây hạnh phúc miên man,
Thá»a lòng mong đợi, Mẹ con sum vầy.
[1] Tà ma: tháºt ra không có hình con ma, mà là tâm mình nghÄ© suy ma quái, lá»an Ä‘á»™ng, Ä‘iên đảo, ác gian, thù ghét… đó là tà ma. Ma ở trong tâm mình biến hiện.
[2] Vì con ngÆ°á»i đã cùng cá»±c trong sá»± ác, thá»i gian kiên nhẫn của Thiên Chúa đã cạn dần. TrÆ°á»›c tình cảnh cấp bách nhân lá»ai sẽ bị trừng phạt, Mẹ đã khẫn thiết tìm kiếm phÆ°Æ¡ng thế hữu hiệu để cứu lòai ngÆ°á»i.Trong sứ Ä‘iệp Má»… du, sứ Ä‘iệp Fatima... Äức mẹ nói đến ba Ä‘iá»u để được cứu rá»—i: siêng năng lần hạt, ăn năng sám hối, và tin và o Tin Mừng. Nếu không ăn năn sám hối thì con ngÆ°á»i không bao giá» có thể duy trì Lá»i kinh thÆ°Æ¡ng được, là m là nh lánh dữ thì lá»i kinh thÆ°Æ¡ng má»—i ngà y má»—i sâu Ä‘áºm hÆ¡n rất nhiá»u. Nên có nhiá»u ngÆ°á»i Ä‘á»c kinh mà không ăn năn sám hối, má»™t thá»i gian sau tá»± nhiên cÅ©ng bá» không Ä‘á»c nữa. Tại sao phải tin và o Tin Mừng? Vì con Ä‘Æ°á»ng giải thóat là ở đó, nếu không và o đó thì Ä‘á»c kinh là m chi? Tin Mừng soi chiếu cà ng lúc cà ng rõ chÆ°Æ¡ng trình giải thóat cứu Ä‘á»™ của Thiên Chúa, nhá» thế con ngÆ°á»i cà ng gắn chặt hÆ¡n và o Thiên Chúa, tất nhiên sá»± cứu Ä‘á»™ sẽ hòan thà nh. Ba Ä‘iá»u Mẹ dặn liên hòan giúp đỡ lẫn nhau, thiếu má»™t Ä‘iá»u thì sứ Ä‘iệp không còn tác dụng nữa..
[3] Các báºc tu thÆ°á»ng hay tụng niệm, dùng má»™t lá»i kinh Ä‘á»c Ä‘i Ä‘á»c lại để ý được định. Và dụ nhÆ° há» dùng câu: “Nam mô A Di Äà Pháºtâ€, Ä‘á»c Ä‘i Ä‘á»c lại má»™t câu ấy trong phái tu thiá»n: TỊNH ÄỘ TÔNG. Lẽ tất nhiên phải còn gìn giữ GIÆ I và HẠNH nguyện (là m sá»± là nh). Sau khi ý đã định thÆ°á»ng tâm tá»± bình, thì bình an tá»± thà nh tá»±u đó là máºt pháp lá»i kinh thÆ°Æ¡ng mà mẹ Maria đã dạy.
[4] Sá»± bình an là điá»u Chúa Giêsu thÆ°á»ng chúc cho các Tông đồ sau khi Ngà i từ cõi chết sống lại.
ThÆ°á»ng Nhân
CHÚT CHIÊM NGHIỆM TUỔI XẾ CHIỀU
Äức Yên
Thông thÆ°á»ng khi vá» già , ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng hay nghÄ© đến sá»± chết và ước mong vá» vá»›i đất trá»i nhÆ° tìm vá» chốn an nghỉ sau những chuá»—i ngà y truân chuyên trên trần thế. Song cÅ©ng có những ná»—i niá»m nhÆ° tâm trạng sau đây của má»™t bà cụ quen biết chúng tôi thÆ°á»ng hay kể vá»›i nhau : cụ già 90 tóc bạc lÆ°ng còng, còn khá»e theo tuổi, là m việc vặt được, hay nhặt củi ngoà i vÆ°á»n, nấu ăn trong bếp, lăng xăng suốt ngà y. Cụ tâm sá»±, má»—i khi nghÄ© đến sá»± chết cụ sợ hãi là m sao! Cụ tháºt sá»± sợ hãi. Thế má»›i biết không có má»™t quy luáºt nà o cho tâm lý con ngÆ°á»i.
NghÄ© đến các cụ đã thượng thá» bát tuần, cá»u tuần lòng chân thà nh kÃnh trá»ng cảm phục vì các cụ đã vượt qua ngần nấy năm trên cõi Ä‘á»i vốn dÄ© là gian nan.
Má»™t số câu Hán Việt được dùng Ä‘á» cáºp các năm chẵn Ä‘á»i ngÆ°á»i: Tam tháºp nhÆ° láºp: 30 tá»± láºp nghiệp. NgÅ© tháºp tri thiên mệnh: 50 tuổi biết mệnh trá»i. Thất tháºp cổ lai hy: 70 xÆ°a nay hiếm. Nếu sống an là nh đến trong ngoà i 70 thấy cuá»™c sống nhÆ° thế là tốt đẹp rồi, Æ°á»›c mong khá»e mạnh theo tuổi, tá»± phục vụ được. Nhiá»u cụ Æ°á»›c mÆ¡ không phải Ä‘au lâu ốm dà i để khá»i là m tá»™i tình con cái trong việc chăm sóc. Dẫu sao đó cÅ©ng chỉ là ý nghÄ© mang tÃnh chủ quan của con ngÆ°á»i nhÆ°ng cÅ©ng có nhiá»u ngÆ°á»i cầu được Æ°á»›c thấy nhÆ° váºy. Song lại có ngÆ°á»i quyết bám vÃu và o cuá»™c Ä‘á»i bằng tất cả má»i giá, dù nan y trầm trá»ng đã dà i ngà y, sống chỉ thoi thóp song cÅ©ng quyết tâm từ Việt Nam bay sang Trung Quốc thay tim đổi tháºn rồi cÅ©ng chẳng kết quả gì, chạy được bệnh chẳng chạy được mệnh trá»i.
Dù có ta hay không, trái đất vẫn liên tục quay, thế giá»›i mãi luôn chuyển Ä‘á»™ng. Có dạo báºn rá»™n không thể theo dõi tình hình quốc tế, thá»i gian vắn quay lại, toà n cầu đã đảo lá»™n nhiá»u thứ, thầm nghÄ©, má»i sá»± hoà n toà n không do ta chủ Ä‘á»™ng, thôi muốn ra sao thì ra, vô tÆ° sống nhÆ° chÆ°a từng nghÄ© suy gì. Là nghÄ© thế thôi, Æ°á»›c gì được vô tÆ° mà sống, mà không suy nghÄ© trÆ°á»›c bao biến Ä‘á»™ng quay cuồng Ä‘iên đảo trong thế giá»›i hôm nay !
Lão hóa là quy luáºt đất trá»i định từ ngà n xÆ°a chẳng thắc mắc gì , không ai sống trẻ khoẻ mãi nhÆ° tuổi thanh xuân. Thiết nghÄ© hãy là m những gì có thể là m được trong ngà y hôm nay khi còn sức lá»±c, biết đâu mai sau không hoà n thà nh được nữa. Vì tay run gối má»i, mằt má», trà óc không còn mẫn tiệp ….
Trái đất nà y được chia nhá» ra, ngÆ°á»i sở hữu má»™t tÃ. Má»—i Ä‘á»i ngÆ°á»i thÆ°á»ng chỉ có má»™t ngôi nhà , má»™t mảnh đất thổ cÆ° và o đúng thá»i Ä‘iểm hiện tại vá»›i bao ká»· niệm buồn vui, nhiá»u ngÆ°á»i muốn giữ đến mãi sau là m Nhà LÆ°u niệm. Của cải gom góp cả cuá»™c Ä‘á»i, dùng cho bản thân xong thÆ°á»ng còn lại Ãt nhiá»u, để lại cho con cháu. Có cụ già đã qua Ä‘á»i, vá» mặt váºt chất, thay vì Äể Lại, cụ dùng chữ rất hay và ý nghÄ©a nữa: Trả Lại. Ruá»™ng vÆ°á»n đất Ä‘ai nhà cá»a, tivi máy giặt của cải nổi chìm, tất cả Trả Lại Nhân Gian, Trả Lại Cuá»™c Äá»i, trả hết mắt môi nụ cÆ°á»i, ra Ä‘i chẳng mang theo thứ gì ngoà i niá»m thÆ°Æ¡ng và lòng mến yêu vá»›i ngÆ°á»i con trên dÆ°Æ¡ng thế.
Cuá»™c Ä‘á»i qua Ä‘i nhÆ° giấc má»™ng dà i, thế hệ nối tiếp thế hệ. Ước mong má»—i cuá»™c Ä‘á»i là má»™t Ä‘oá hoa trong vÆ°á»n xuân bất táºn nhân thế.
Äức Yên
PHÉP TÃNH CUỘC ÄỜI
Trầm Thiên Thu
Trong phép tÃnh toán há»c, tÃch phân và vi phân là hai khái niệm thú vị nhất. Cả hai khái niệm đó Ä‘á»u Ä‘á» cáºp sá»± biến đổi của má»i váºt qua thá»i gian.
Nói Ä‘Æ¡n giản, vi phân được dùng để tìm mức Ä‘á»™ biến đổi của váºt và tÃch phân được dùng để thêm mức Ä‘á»™ thay đổi theo những khoảng thá»i gian nhất định. NhÆ°ng bao nhiêu ngÆ°á»i trong chúng ta đã từng thầm há»i vá» mức Ä‘á»™ của các khái niệm nà y trong cuá»™c sống má»—i ngÆ°á»i?
Ãp dạng và o cuá»™c sống, tÃch phân có thể hiểu là điá»u gì đó Ä‘em má»i ngÆ°á»i gần lại vá»›i nhau. Má»—i váºt có má»™t trạng thái biến đổi liên tiếp, tÃch phân là đem các thá»±c thể biến đổi nà y gần lại vá»›i nhau. Các câu tục ngữ phổ biến nhÆ° “Äoà n kết là sức mạnh†(unity is strength) hoặc “Äoà n kết thì sống, chia rẽ thì chết†(united we stand, divided we fall), đó là mẫu má»±c vá» quá trình và lá»±c tÃch phân.
Khi chúng ta cùng “đi tìm sá»± khác biệtâ€, chúng ta có ý nói chúng ta cần thêm mức Ä‘á»™ thay đổi – nghÄ©a là chúng ta “tÃch hợpâ€. TÃch phân cÅ©ng được hiểu là điá»u gì đó giúp chúng ta vÆ°Æ¡n tá»›i má»™t cuá»™c sống cao hÆ¡n. Có thể gá»i đó là sá»± ý thức cao thượng hÆ¡n hoặc niá»m khao khát đạt tá»›i má»™t “phÆ°Æ¡ng trình cuá»™c sống†cao hÆ¡n. Äó là tÃn hiệu của việc phục hồi tinh thần, nháºn thức đúng đắn. Äối xá» bình đẳng vá»›i má»i ngÆ°á»i là đặc tÃnh tâm linh quý giá.
Mặt khác, vi phân là má»™t khái niệm chÆ°a được đánh giá đúng. ThÆ°á»ng thì chúng ta kết hợp sá»± phân biệt vá»›i sá»± suy xét, do đó mà có khuynh hÆ°á»›ng coi thÆ°á»ng. Kiểu nói “chia để trị†(divide and rule) là hạ cấp. NhÆ°ng, nhÆ° trong toán há»c, vi phân xảy ra trÆ°á»›c tÃch phân. Việc hiểu vi phân là chủ yếu để nắm bắt khái niệm tÃch phân. NghÄ©a là , bạn chỉ khả dÄ© hợp nhất sau khi đã trải nghiệm sá»± khác biệt. Nói Ä‘Æ¡n giản, nhu cầu vá» vi phân tăng chỉ vì má»i váºt không tÃch phân – má»i váºt thể không giống nhau.
Khi khảo sát, rõ rà ng là hai váºt thể (khách thể) lại hoà n toà n tÆ°Æ¡ng tá»±. Có Ä‘iá»u gì đó khác vá»›i váºt khác. Chúng ta thÆ°á»ng dùng các từ nhÆ° “tuýpâ€, kiểu, dạng hoặc bản chất để diá»…n tả các Ä‘iểm khác biệt nà y. Lý do chÃnh chúng ta không thÃch phân biệt là vì nó tạo “ranh giá»›i†(sá»± ngăn cách). Chẳng hạn, khi hai hoặc và i ngÆ°á»i gặp nhau, chúng ta có thể phân biệt há» dá»±a trên các đặc Ä‘iểm thể lý, tôn giáo, ngôn ngữ, giai cấp, há»c vấn và sá»± già u có váºt chất. Khi chúng ta có “biên độ†hoặc sá»± khác biệt, nó ngược vá»›i đặc tÃnh tâm linh vá» việc đối xá» bình đẳng. Äó là nguyên nhân gây xung khắc mà chúng ta thÆ°á»ng gặp. HÆ¡n nữa, nguyên nhân Ä‘Ãch thá»±c còn do chúng ta lạm dụng sá»± khác biệt. Äó là lý do mà thuáºt ngữ vi phân có má»™t nghÄ©a rá»™ng tiêu cá»±c.
Váºy có phải chúng ta không có ranh giá»›i nà o? Chúng ta có đối xá» bình đẳng? Chúng ta có duy trì “tÃch phânâ€? Theo khái niệm vi phân, Ä‘iá»u đó nghÄ©a là nếu má»™t váºt thể không thể được lấy vi phân thì váºt thể đó là má»™t hằng số và bất biến theo thá»i gian. Tháºt váºy, vi phân của má»™t hằng số sẽ chỉ là “không†(zero).
Tóm lại, ngÆ°á»i ta cần đánh giá vẻ đẹp thá»±c sá»± của việc Chúa sáng tạo không chỉ ở hệ thống thống nhất (toán há»c gá»i là tÃch phân) mà còn ở sá»± khác biệt (toán há»c gá»i là vi phân). Chỉ khi nà o váºt gì đó được phân biệt thì nó biểu hiện váºt đó chịu sá»± thay đổi và sống thá»±c sá»±. TÃch hợp các sá»± thay đổi nhÆ° váºy khiến chúng ta là m nổi báºt vẻ đẹp Ä‘Ãch thá»±c.
Trầm Thiên Thu (chuyển ngữ từ The Times Of India)
Quản trị viên
Ngày tham gia: 13/11/2007 Bài gửi: 2466 Số lần cám ơn: 1 Được cám ơn 295 lần trong 287 bài viết
gửi: 21.07.2010 Tiêu đề:
“Chiá»u nay, mình lang thang trên phố dà iâ€
Không có em, ai chung bÆ°á»›c dá»—i nhau giáºn há»n.â€
(Ngô Thụy Miên – Chiá»u Nay Không Có Em)
Trần Ngá»c MÆ°á»i Hai
(Kn 1: 28)
Lá»i trần tình ở trên, vẫn cứ thế. Tháºt không dá»…. Bởi, không có em, thì mình sẽ “lang thang, trên phố dà iâ€, cả Ä‘á»i ngÆ°á»i. Dá»… mất vui. Và , Ä‘á»i anh. Äá»i em. Äá»i ngÆ°á»i. Sẽ “chung bÆ°á»›c dá»—i nhau giáºn há»nâ€. Giáºn hết biết. Há»n, khôn nguôi. Giáºn và há»n, bởi: “em†là ngÆ°á»i thể hiện tình thÆ°Æ¡ng gá»i đến muôn ngÆ°á»i. Và bởi, “em†vẫn chÆ°a được là m chủ thể, để ngÆ°á»i ngÆ°á»i á»›i gá»i. Rong chÆ¡i. Thoả thÃch.
Không có “emâ€, thì ngÆ°á»i nghệ sÄ© vẫn thấy “đá»i mình, sao vắng vui cuá»™c tìnhâ€. Tình của nhiá»u đứa, chứ đâu hai ngÆ°á»i. Không có “emâ€, hiểu theo nghÄ©a bản-thể-chÆ°a-thà nh-hồn. CÅ©ng chÆ°a linh. Và nhÆ° thế, tình ngÆ°á»i. Ở Ä‘á»i. Cứ thế mà im ắng. “Vắng vuiâ€. Vắng cuá»™c tìnhâ€. Vắng nhiá»u thứ nữa. Chà Ãt, là tình mẫu tá». Cha con. Cá»™ng Ä‘oà n. Rất hân hoan. Bởi, thiếu “em†là thiếu đủ má»i thứ. Thiếu tình. Thiếu Ä‘á»i. Nên cÅ©ng khó. Cà ng khó hÆ¡n, khi chợt nhá»› Lá»i Giavê Chúa cảnh báo:
“Hãy sinh sôi nảy nở
cho dẫy đầy mặt đất,
và bá chủ địa cầu.â€
(Kn 1: 28)
Cái khó hôm nay, không chỉ bá chủ Ä‘iạ cầu, mà thôi đâu. Còn, nhÆ° ngÆ°á»i nghệ sÄ©, vẫn cứ hát:
“Không có em, một mình, ta với ta ngà y dà i,
thôi chóng qua, tuổi hoang trôi vai gầy.â€
(Ngô Thụy Miên – bđd)
Hôm nay, ngồi suy tÆ° chuyện thiếu vắng tình ngÆ°á»i. Vắng, cả bóng hình của ngÆ°á»i “em†không được mặc thân xác, sống là m ngÆ°á»i. Äể, hiện hữu vá»›i Ä‘á»i, là thiếu vắng rất lá»›n. Lá»›n nhất Ä‘á»i.
Hôm nay và mai ngà y, ngồi buồn nghÄ© lại má»›i thấy Ä‘á»i ngÆ°á»i Ä‘á»u có Æ°á»›c. Và , có mÆ¡. MÆ¡ Æ°á»›c rồi, để còn xin. Xin cho “tình yêu hãy lên ngôiâ€. Thứ tình, mà nhiá»u ngÆ°á»i vẫn “dấm dẳng†cứ nháºn chìm. Äể rồi, bé em sẽ không báºt được tiếng khóc, rất chà o Ä‘á»i. Äể rồi, ngÆ°á»i nghệ sÄ©, lại có thêm lá»i hát, rất oán, Rất thán. Suốt má»™t Ä‘á»i:
“Không có em, còn ai thương lá thu bay.
Còn ai vương vấn cơn say.
Äá»i gian dối, cô Ä‘Æ¡n mình ta.â€
(Ngô Thụy Miên – bđd)
Không có em, chẳng ai “thÆ°Æ¡ng lá thu bayâ€, chuyện đã Ä‘Ã nh. Không có “emâ€, chẳng ai là không thấy: “đá»i dối gianâ€. Cô Ä‘Æ¡n mình taâ€. Và khi cô Ä‘Æ¡n, ngÆ°á»i ngÆ°á»i sẽ cứ gặp cÆ¡n say. Mai ngà y. Nghiệt ngã. Nghiệt và ngã, là bởi từ ngà y “không có emâ€, mây chẳng buồn bay. Mắt nai thiên thần, không buồn nuối tiếc. Khát khao. Äợi chá». Và từ đó. Äá»i anh. Äá»i tôi. Sẽ ra vô nghÄ©a. Và , từ nay, địa cầu sẽ không có ai là m bá chủ. Thống trị. NÆ°á»›c Trá»i, sẽ không có ngÆ°á»i quản lý. VÅ© trụ, cứ thế quay cuồng. Bần thần. Nhung nhá»›.
Hôm nay đây, ngồi buồn mình chợt nhá»›. Nhá»› rất nhiá»u. Nhiá»u nhất, là : từ ngà y con ngÆ°á»i bất tuân Lá»i Chúa, Äấng Tạo Thà nh trá»i đất, tá»± khắc sẽ không còn đất đứng. Äể bá chủ. Nên, đã quay cuồng. Vá»›i tâm linh. Tình tá»±, rất suy tÆ°. Suy tÆ° và quyết định. Äể rồi, quần thần nÆ¡i nÆ¡i nay xao xuyến. Xốn xang. NhÆ° Ä‘á»™c giả nỠở Sydney từng thắc mắc. Há»i han. Rất nhÆ° sau:
“Nếu biết rằng, số thai phôi đông lạnh ở đâu đó, chẳng có ngÆ°á»i đến nháºn hoặc lấy Ä‘i. Thì thá» há»i, là phụ nữ vẫn ao Æ°á»›c có con còn nhỠđể chăm nom và dưỡng dục. Những ngÆ°á»i nhÆ° thế, có được phép “tiếp nháºn là m của mình†má»™t bà o thai, mà đặt cà i và o cung lòng mình, hầu cứu vá»›t. San sẻ tình thÆ°Æ¡ng yêu, chăng?â€
Phải công nháºn, là : thắc mắc/há»i han thÆ°á»ng mang tÃnh luân lý/đạo đức. CÅ©ng rất Äạo. ThÆ°á»ng là há»i và han vá» luáºt pháp/án lệ ở nhà Äạo. Há»i rằng: Há»™i thánh có cho phép ta được là m những chuyện nhÆ° thế? Nếu không, ta hiểu thế nà o chuyện “Bảo Vệ Sá»± Sốngâ€, rất thai phôi? Trứng nÆ°á»›c. Thai phôi, có là ngÆ°á»i. Rất tÃnh ngÆ°á»i? Há»i, là há»i thế. Chứ, câu trả lá»i, vẫn nên để cho đấng báºc đức thầy chuyên môn. Bà i bản. Sáng suốt, mà trả lá»i. Bởi, đức ngà i vốn giòng hà o kiệt, rất John Flader đấng báºc linh mục thuá»™c trÆ°á»ng phái Opus Dei ở Sydney, triệu năm văn váºt. NhÆ° sau:
“Vá» chuyện nà y, có nhiá»u quan Ä‘iểm/láºp trÆ°á»ng, cÅ©ng khác biệt. NhÆ°ng thôi, xin cho tôi được phép Ä‘Æ°a ra đây, má»™t đáp giải có chú thÃch, chút Ãt, vá» Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng lấy bối cảnh Há»™i thánh là m ná»n.
Lý do, nhÆ° bạn biết, tại sao ngÆ°á»i ngÆ°á»i hôm nay có cả trăm ngà n thai phôi Ä‘ang được trữ lạnh ở khắp má»i miá»n trên thế giá»›i, qua tiến trình thụ thai trong ống nghiệm “IVFâ€? Bởi thế nên, các thai phôi nay được nhân bản. Sản xuất. CÅ©ng rất nhiá»u. Và , thai phôi nà o chÆ°a được cà i đặt Ä‘em và o cung lòng của các vị-chuẩn-bị-là m-mẹ để thà nh thân và thà nh nhân, đôi lúc vẫn được cất giữ và o chá»— đông lạnh; để rồi, trong tÆ°Æ¡ng lai mai ngà y, ai đó sẽ tìm cách biến nó thà nh thai nhi. Tháºt cÅ©ng dá»….
Giả nhÆ° tiến trình thụ thai IVF đạt kết quả. Khả quan. Và , ngÆ°á»i mẹ sẽ sinh hạ được quý tá», không muốn trải qua ngà y dà i cá»±c khổ. Lại đắt giá. Và , thai phôi ở bệnh viện không có ai đến nháºn xin, tháºt cÅ©ng khó. Nên nhá»› rằng: dù chỉ là thai phôi thôi, nhÆ°ng thai đây cÅ©ng đã là bản thể “ngÆ°á»iâ€, Ä‘ang ở và o giai Ä‘oạn tiá»n-phát-triển. Hoặc, chỉ má»›i chá»›m.
Thánh Bá»™ Giáo Lý Äức Tin, đã Ä‘Æ°a ra huấn thÆ° gá»i là “Phẩm Giá Con NgÆ°á»i†ban hà nh năm 2008, có giải thÃch, rằng: việc trữ lạnh thai phôi “phải phù hợp†vá»›i Ä‘á»™ng thái tôn kÃnh thai-nhi-đã-là -ngÆ°á»i. NghÄ©a là , việc nà y giả định rằng: chuyện sản sinh thai phôi trong ống nghiệm, tá»± thân, sẽ Ä‘Æ°a thai phôi và o tình huống có nguy cÆ¡ tá» vong, hoặc gây hại cho cÆ¡ thể. Bởi, Ä‘a phần thì thai phôi không thể sống sót sau tiến trình là m lạnh và tan giá, khiến có thể tránh cho ngÆ°á»i mẹ khá»i phải tiếp nháºn và ấp ủ, thai nhi dá»… chết ấy. Vì thế, ta đặt mình và o vị trà dá»… phạm tá»™i và thao tác, mãi vá» sau. (x. bÄ‘d #18)
Äà ng khác, ta sẽ là m gì vá»›i thai phôi vô-thừa-nháºn ấy? Và đây, Huấn Thị có nói rõ: những ai Ä‘á» nghị “sá» dụng thai phôi cho công cuá»™c nghiên cứu hoặc trị bệnh, cÅ©ng nên biết rằng: đó là điá»u ta không thể chấp nháºn được. Bởi, thai phôi luôn bị coi nhÆ° chất liệu sinh thái. Nên, kết cuá»™c dá»… Ä‘Æ°a đến tà n phá. Huá»· diệt. (x. bÄ‘d #19)
Hệt nhÆ° thế, có ngÆ°á»i còn Ä‘á» nghị: ta là m sao để thai phôi, khi được là m tan băng giá và ấm lên, vẫn không phục hồi được sá»± sống, khi đó ta sá» dụng thai phôi nà y cho nghiên cứu, tá»±a hồ xác không hồn nhÆ° bao xác chết giữa Ä‘Æ°á»ng, được không? Câu trả lá»i sẽ là : Ä‘iá»u nà y, lại cà ng không thể chấp nháºn được. Còn Ä‘á» nghị, bảo rằng: có nên giao thai phôi nhÆ° thế cho vợ chồng nà o hiếm muá»™n, để sá» dụng hầu trị liệu cho chứng bệnh hiếm muá»™n? Lại nữa, đây là đỠnghị không chấp nháºn được, vì các lý do nhÆ° dã nói. Tức, lý do tÆ°Æ¡ng tá»± sẽ khiến cho việc sinh đẻ theo phÆ°Æ¡ng pháp nhân tạo trở thà nh trái luáºt giống nhÆ° kiểu đẻ thay. Sinh giùm. Sinh và đẻ, giúp ngÆ°á»i hiếm muá»™n. Hà nh Ä‘á»™ng nà y cÅ©ng sẽ tạo ra nhiá»u vấn Ä‘á» mang tÃnh y há»c. Tâm lý. Pháp luáºt.†(x. bÄ‘d).
Cuối cùng thì, Huấn Thị trên cÅ©ng lại Ä‘á» cáºp đến vấn Ä‘á» mà bạn vừa há»i, là : “Có ngÆ°á»i lâu nay thÆ°á»ng Ä‘á» nghị, là : há» chỉ muốn giúp cho bé em có thể chà o Ä‘á»i, bằng không các em sẽ bị huá»· diệt, thôi. Có ngÆ°á»i còn coi đây nhÆ° hình thức “nháºn con nuôi trÆ°á»›c khi bé chà o Ä‘á»i, để cho dá»…â€. Äá» nghị nà y, tưởng là đáng được khuyến khÃch vì có tôn trá»ng và bảo vệ sá»± sống. NhÆ°ng xét kỹ, nó vẫn tạo nhiá»u vấn Ä‘á» khác nhau. Nhất thứ, nó lại không khác gì những Ä‘iá»u ta vừa nói ở trên.â€
Phản bác chÃnh, chống việc “nháºn nuôi†thai phôi là vì đứa bé chỉ có thể bÆ°á»›c và o cuá»™c sống là m ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng, qua Ä‘á»™ng thái thân thÆ°Æ¡ng từ đấng báºc cha mẹ đẻ của chÃnh em, mà thôi. Theo cách thế nà y, thì ý nghÄ© duy nhất kết hợp và mang ý nghÄ©a “sinh sôi trà n trên dất†tạo được từ tác Ä‘á»™ng tình dục mà Äức Giáo Hoà ng Phaolô VI đã giải thÃch rõ và khuyên nên duy trì, khi ngà i Ä‘á» cáºp đến vấn Ä‘á» nà y trong Hiến Chế Sá»± Sống Con NgÆ°á»i (Humanae Vitae) ban hà nh năm 1968. (x. bÄ‘d #12)
Việc “nháºn nuôi†thai phôi, thì: không chỉ má»—i hai ý nghÄ©a nói ở trên, quyết là m cho thai phôi được hiện hữu sống sót, cÅ©ng không thể tách rá»i ý nghÄ©a kết hợp và sinh sôi nảy nở nói trên, bằng cách cho bé sống qua ống nghiệm. Bởi lẽ, ta hiểu rằng cặp phối ngẫu nà o mà “nháºn nuôi†thai phôi trong Ä‘iá»u kiện nhÆ° thế, sẽ không là cha mẹ Ä‘Ãch thá»±c của đứa trẻ, hiểu vá» mặt thể lý. Tức, hiểu theo nghÄ©a nói từ đầu, là : bé sẽ chà o Ä‘á»i là m ngÆ°á»i, nÆ¡i cung lòng của bà mẹ đẻ thay/sanh giùm, mà thôi.
Nói thế, tức bảo rằng: cặp phối ngẫu nà o “nháºn nuôi†thai phôi mà không Ä‘Ãch thá»±c cÆ°u mang trẻ bé qua hà nh Ä‘á»™ng dục tình có tÃnh yêu thÆ°Æ¡ng vợ chồng tháºt sá»±, thì bé sẽ không là con cái của hai ngÆ°á»i, xét vá» mặt sinh lý. Và dụ để thấy rõ, là : có thể sau nà y, trong cuá»™c sống bình thÆ°á»ng, trẻ bé sẽ gặp nhiá»u vấn Ä‘á» hÆ¡n, má»™t khi em khám phá ra rằng: cha mẹ sinh ra em lại không phải là cha mẹ đẻ Ä‘Ãch thá»±c, theo nghÄ©a tâm sinh lý.
Còn lại vấn nạn: vá»›i mẹ ruá»™t thuá»™c tâm sinh lý Ä‘Ãch thá»±c, thì nếu bà có dÆ° thai phôi đông lạnh, lại không ý thức chuyện, theo luáºt Äạo, không được phép sinh con qua phÆ°Æ¡ng pháp ống nghiệm, trong trÆ°á»ng hợp ấy, bà có được phép Ä‘em thai phôi nà y chuyển vá» lại tá» cung mình, nhÆ° cách lÆ°u giữ chúng, có được không?
Huấn Thị “Phẩm Giá Con NgÆ°á»i†không nói gì đến vấn nạn nà y. Cho nên, đối vá»›i các nhà thần há»c luân lý lá»—i lạc, má»—i ngÆ°á»i má»™t láºp, rất khác nhau.
Láºp trÆ°á»ng và quan niệm khả thi hÆ¡n cả, là : xem ra vẫn là chuyện còn trong vòng tranh cãi quyết chống lại các bà mẹ nà o có những hà nh Ä‘á»™ng đại loại nhÆ° thế. Theo quan niệm của má»™t số các nhà thần há»c trổi trang, thì bà mẹ nà o là m những việc nhÆ° thế, cần theo tiếng nói của lÆ°Æ¡ng tâm, nếu hà nh xá» nhÆ° thế. (x. John Flader, The catholic Weekly 02/02/2010, tr. 11)
á»i chà ! Äúng, là chÃnh kiến. Rất chÃnh qui. Khúc chiết. Không sai chạy. Của đấng báºc, vị vá»ng thuá»™c trÆ°á»ng phái rất Opus Dei. Còn lại, chuyện há»i rằng: được bao nhiêu đấng báºc là nh thánh, rất mẹ hiá»n, hiểu và biết láºp trÆ°á»ng gai góc. Khó hiểu. Của đấng báºc thần há»c, trong Há»™i thánh. Rất nhÆ° thế?
Bần đạo đây, thuá»™c giống giòng là o khà o, Ãt vốn liếng những há»c vá» thần. Vá» giáo luáºt, thì chỉ ăn Ä‘ong, đếm từng chữ. Äếm, để hiểu chuyện luân lý. TÃn Ä‘iá»u. Nên, vẫn hay Ä‘i và o giòng Ä‘á»i tìm tòi truyện kể. Thi văn. Âm nhạc, cho dá»… nhá»›. Bá»—ng, bất chợt gặp má»™t và i âm hưởng thi ca vang vá»ng của ngÆ°á»i nghệ sÄ© có cung Ä‘iệu lai rai. Chảy dà i. Rất xao xuyến. NhÆ° ý tứ/ý lá»i ở Ä‘á»i. Sau đây:
“Rồi mai, mình lang thang trên phố ngÆ°á»i,
sao mắt nhung
không nuối tiếc, khát khao đợi chá».
Không có em, còn ai thương lá thu bay.
Còn ai vương vấn cơn say,
Ä‘á»i gian dối, cô Ä‘Æ¡n mình ta.
Bảo rằng “đá»i gian dốiâ€. “Cô Ä‘Æ¡n†má»—i mình ta, là bảo: không có “em’, các bé chÆ°a thà nh thân, hoặc thà nh ngÆ°á»i mà hiện hữu cùng ngÆ°á»i. Ở vá»›i Ä‘á»i. Thì cÅ©ng sẽ chẳng có ma nà o “thÆ°Æ¡ng lá thu bayâ€. Và , cả “tình Chúa†hay tình ngÆ°á»i†cÅ©ng kém vui. Lẻ loi. ÄÆ¡n Ä‘á»™c. Và nhÆ° thế, Ä‘á»i bạn và đá»i tôi cÅ©ng chẳng còn ý nghÄ©a. Gì nữa hết.
Phiếm Äạo chuyện cao siêu. Diệu vợi. Nhiá»u lý lẽ. Khúc mắc. Thâm trầm. Còn là phiếm bằng truyện kể, rất lá»… má»…. Lai rai. Dà i dà i. Chuyện con gián rất đáng chán; hoặc con ve, rất lè nhè. NhÆ°ng không ẹ, nhÆ° sau:
“Có cô gái và thiếu niên ná» cùng bÆ°á»›c xuống đò, Ä‘i đâu đó. Khi bà lão lái đò, chèo ra giữa sông, gã thiếu niên xÃch lại gần cô gái, bèn há»i nhá»:
-Em có muốn hôn anh không?
-Äồ nhóc con. Cô gái hét và o mặt gã.
Khi cô gái bÆ°á»›c lên bá», bà lãi lái đò bèn nói vá»›i gã:
-Hằng tháng, cứ và o đêm 30, cô ấy thÆ°á»ng hay và o miếu là ng khấn vái. Cô ta rất tin và o vị thần ở miếu thiêng. Nếu chú chịu núp sau tượng thần, khi thấy cô đến khấn, cứ nhảy ra rồi xÆ°ng mình là thần trụ trì ở đó, lúc ấy muốn gì cô ta cÅ©ng chiá»u ý hết. Gã thiếu niên là m y nhÆ° lá»i lão bà , không sai cháºy. Äúng và o đêm 30, cô gái đến miếu là ng, kháºp đầu quỳ khấn khấn lạy lạy trong bóng tối, chẳng cần ai. Bá»—ng chốc gã thiếu niên giả là m thần, từ sau tượng, nhảy ra ngoà i nói sang sảng:
-Ta đây, vị thần ở miếu nà y. Con cần chi?
Cô gái hồn vÃa lên mây, bèn thÆ°a thốt:
-Con lạy thần! Lạy thần ạ. Con muốn xin thần một chuyện…
-Xin gì, thì cũng phải cưới ta là m chồng trước đã.
-Dạ thưa, con là gái còn trinh. Lấy thần, là m sao sau nà y lấy được chồng, và có con!
-Thôi. Không chịu lấy, thì phải cho ta ôm hôn một cái, mới được.
-Dạ. Thần dạy thế, con chẳng dám chối từ…
-Kha. Kha. Ta không phải là thần, chỉ là thằng nhóc thôi.
-Ha ha ha. Thì ta cũng đâu phải là cô gái, trinh trong gì đâu chú. Chỉ là lão bà chèo đò, có thế thôi. Ha ha ha…
Truyện kể trên, tưởng nhÆ° chẳng có gì ăn nháºp chuyện bạn và tôi, ta bà n định. NhÆ°ng, ngÆ°á»i kể bao giá» cÅ©ng cứ muốn thêm thắt đôi ba lá»i bà n, cho có dáng. Dáng, của kinh sÆ°, báºc thầy, hay nói chữ. Nên má»›i bảo: sống đạo là m ngÆ°á»i. Ở Ä‘á»i. Muốn chuyện gì, bao giá» cÅ©ng thế. Rất dá»…. Dá»… nói. Dá»… phân giải.NhÆ°ng thá»±c hiện ý muốn, của ngÆ°á»i của mình, má»›i là khó. Khó, không ở chuyện nói ra. Bằng lý thuyết. NhÆ°ng khó là m. Chà Ãt, là là m từ vị thế. Góc Ä‘á»™. Khác vá»›i ngÆ°á»i chỉ má»—i nói.
Chuyện ở đây, tưởng dá»… hiểu. Dá»… thá»±c hiện. Ở Ä‘á»i. Và , vá»›i Ä‘á»i. NhÆ°ng kỳ thá»±c, cÅ©ng rất khó. Khó hÆ¡n cả, là khi ngÆ°á»i ngÆ°á»i sống Ä‘á»i hiện thá»±c mãi cứ thấy: “đá»i gian dối, cô Ä‘Æ¡n mình ta.†Thấy rồi lại hát tiếp, câu nối kết. Hát rằng:
“Như ước mơ,
xin nhớ lần mình hẹn hò,
Xin cho nhau má»™t lá»i rồi,
xin tình yêu hãy lên ngôi.
(Ngô Thụy Miên – bđd)
Xin cho nhau má»™t lá»i để tình yêu lên ngôi, còn là xin cho tình của bé em cứ mãi mãi, được Ä‘i và o trần thế. Mà hiện hữu. Có ngÆ°á»i Ä‘á»i thÆ°Æ¡ng yêu. VÄ©nh cá»u.
Trần ngá»c MÆ°á»i Hai
Vẫn cứ cầu và cứ xin
để được như thế.
.
NGƯỜI MÙ CŨNG BIẾT YÊU
Vũ Thủy
Má»™t hôm tôi nhá» má»™t chiếc xe honda ôm chở tôi Ä‘i xin cho má»™t em khiếm thị và o há»c ở chùa Kỳ Quan (Gò vấp). Dá»c Ä‘Æ°á»ng anh tà i xế há»i tôi nhiá»u chuyện vá» ngÆ°á»i mù, tôi vui vẻ trả lá»i anh ta rất nhiệt tình. Trong câu chuyện tôi có kể vá» má»™t cặp vợ chồng cả hai ngÆ°á»i Ä‘á»u bị mù nhÆ°ng há» sống rất hạnh phúc. Chợt anh tà i xế há»i tôi :
_Ủa, ngÆ°á»i mù cÅ©ng biết yêu sao?
Tôi báºt cÆ°á»i vá»›i câu há»i ngá»› ngẩn của anh ta và trả lá»i:
_Hai ngÆ°á»i mù giữa đám đông cả ngà n ngÆ°á»i, khi đã yêu nhau há» sẽ tìm ra nhau. Tháºm chà há» còn yêu mãnh liệt hÆ¡n cả các anh nữa!
Má»™t lần khác má»™t ngÆ°á»i bạn gái há»i tôi:
_Chị nghÄ© sao khi ngÆ°á»i ta nói em nghe được; cô ta kể:
Hôm ná» em Ä‘i chùa cùng vá»›i mấy ngÆ°á»i mù ở quáºn Tân Bình, khi đến giỠăn trÆ°a em phụ vá»›i mấy pháºt tá» dá»n cÆ¡m cho má»i ngÆ°á»i ăn. Có lẽ HỌ không biết là em đã sắp trở thà nh má»™t ngÆ°á»i mù nhÆ° chị. Há» bà n tán vá»›i nhau vá» má»™t cặp vợ chồng mù có má»™t đứa con nhá» dắt Ä‘i, có ngÆ°á»i chép miệng: "Mấy ngÆ°á»i nà y đã mù rồi sao không sống cho qua kiếp nà y mà còn bà y đặt lấy vợ lấy chồng chi đẻ ra mấy đứa con tháºt tá»™i nghiệp". Rồi cô bạn tôi sợ hãi há»i:
_Váºy em có nên lấy chồng không? Và mấy chị pháºt tỠấy có đáng trách không?
Tôi chỉ còn biết trấn an cô gái đang sợ hãi Vì nỗi ám ảnh sinh ra đứa con cũng sẽ bị bệnh vỠmắt như mình.
Lại lần khác nữa tôi phải nghe một bạn gái nói rằng:
_Em gái em nói em bị mù mà còn bà y đặt yêu đương!
Äến đây thì tôi tháºt sá»± phẫn ná»™ vì tại sao con ngÆ°á»i lại có thể tà n nhẫn vá»›i nhau nhÆ° váºy? NhÆ°ng tôi trấn tÄ©nh lại để an ủi và giải thÃch cho cô ta biết rằng cô vẫn có quyá»n yêu Ä‘Æ°Æ¡ng, nếu nhÆ° cô gặp được má»™t ngÆ°á»i cÅ©ng yêu cô.
Sá»± vô tình của đồng loại là m tôi cảm thấy Ä‘au nhói má»—i khi nghe những câu nói đại loại nhÆ° thế. Chúng tôi đã thiếu thốn rất nhiá»u trong Ä‘á»i sống tình cảm, lấy gì để bù đắp nó đây khi mà ngÆ°á»i ta cứ cố tình Ä‘Ã o lên những hố sâu vô tình ấy? NgÆ°á»i ta đã quên là những ngÆ°á»i khuyết táºt cÅ©ng có nhân quyá»n và cÅ©ng có trái tim.
Sá»± thiếu thốn váºt chất và tinh thần khiến phần lá»›n ngÆ°á»i mù chúng tôi bị bó chặt trong sá»± lo âu, khắc khoải. Có thể các bạn thÆ°á»ng bắt gặp vẻ mặt ngÆ¡ ngác, buồn bã hoặc vô cảm trên khuôn mặt của những ngÆ°á»i mù, bởi vì há» thiếu ánh sáng, thiếu sá»± cảm thông, thiếu bạn bè, THIẾU TÃŒNH YÊU, thiếu việc là m. . .
Thứ chúng tôi qúy nhất là ánh sáng, nhÆ°ng không thể có. Thứ các bạn có rất dÆ° thừa và trà n trỠở chung quanh, nhÆ°ng các bạn cảm thấy không giá trị vì không mất tiá»n mua; đó là ánh sáng. Các bạn có thể chia sẻ cho chúng tôi má»™t Ãt ánh sáng, nếu các bạn có sá»± quan tâm đến những ngÆ°á»i mù. Ãnh sáng, đó là sá»± hiểu biết cho ngÆ°á»i mù. Ãnh sáng, đó là sá»± cảm thông vá»›i ná»—i cô Ä‘Æ¡n của ngÆ°á»i mù . Ãnh sáng còn có thể là sá»± hoà đồng trong lao Ä‘á»™ng, há»c táºp. Quan trá»ng nhất xin các bạn đừng coi chúng tôi là những ngÆ°á»i đáng thÆ°Æ¡ng mà hãy xem chúng tôi là những ngÆ°á»i cần được giúp đỡ . Bởi chúng tôi biết có rất nhiá»u ánh mắt nhìn chúng tôi thÆ°Æ¡ng hại nhÆ°ng chỉ nhìn mà thôi. Cái chúng tôi cần là sá»± chìa tay ra dắt chúng tôi Ä‘i khi chúng tôi gặp những trắc trở trên má»i phÆ°Æ¡ng diện .
Lúc đó, những ngÆ°á»i mù sẽ bÆ°á»›c ra khá»i bóng tối vá»›i khuôn mặt cÅ©ng rạng rỡ tÆ°Æ¡i cÆ°á»i nhÆ° các bạn. Tôi thì có rất nhiá»u bạn trong cá»™ng đồng ngÆ°á»i khuyết táºt, chúng tôi cÅ©ng có những lúc vui vẻ và khuấy Ä‘á»™ng không khác gì các bạn trẻ bình thÆ°á»ng .
Mồng 5 Tết năm ngoái, tôi có mấy ngÆ°á»i bạn đến chÆ¡i, chúng tôi ghép đôi má»™t cặp rất xứng và tôi gợi ý cho ngÆ°á»i con trai rằng ngà y mai là ngà y lá»… Valentine anh nên tặng cho chị ấy bông hồng và chocolate. Anh ấy bảo vá»›i chúng tôi là anh rất muốn là m việc ấy để tán được ngÆ°á»i con gái, nhÆ°ng anh không biết Ä‘i mua bông hồng. Thế là má»™t thằng bạn khuyết táºt xe lăn của tôi nhanh nhảu bảo anh Ä‘Æ°a tiá»n cho hắn, hắn lái chiếc se ba bánh (loại đặc biệt cho ngÆ°á»i bị teo hai chân) Ä‘i. Chẳng mấy chốc hắn Ä‘em vá» má»™t bó hoa hồng và má»™t há»™p kẹo. NgÆ°á»i con trai run run trao quà cho cô gái, cô gái thì ngại ngùng vì chÆ°a bao giá» trải qua những chuyện nà y. Mấy ngÆ°á»i chúng tôi phải hò hét khÃch lệ và nói mãi cô ấy má»›i dám nháºn quà và hÆ¡n má»™t năm sau tôi được dá»± đám cÆ°á»›i của đôi bạn nà y. Thá»±c khách trong đám cÆ°á»›i hầu hết là ngÆ°á»i mù đặc biệt có thằng bạn tôi là ngÆ°á»i khuyết táºt xe lăn, ngÆ°á»i khách nà y thì không thể thiếu. Tôi biết hỠđã trải qua những giây phút chỠđợi phôn của nhau và nó rất giống nhÆ° được mô tả trong má»™t bà i thÆ¡ tình không tên của má»™t tác giả ngÆ°á»i Mỹ: DAN GERBER, tôi đã dịch bà i thÆ¡ ấy sang tiếng Việt.
Äể kết thúc bà i nà y, tôi tặng các bạn bà i thÆ¡ lãng mạn ấy.
Quản trị viên
Ngày tham gia: 13/11/2007 Bài gửi: 2466 Số lần cám ơn: 1 Được cám ơn 295 lần trong 287 bài viết
gửi: 22.07.2010 Tiêu đề:
LINH DƯỢC NHIỆM MẦU
Bồ Câu Trắng
Má»—i sá»›m mai thức dáºy khi chuông nhà thỠđổ , nà ng cảm thấy trong ngÆ°á»i sao mệt má»i , bÆ¡ phá» ! Nà ng chỉ muốn nằm lại để ngủ nÆ°á»›ng cho tá»›i giá» Ä‘i là m . NhÆ°ng … có má»™t tiếng gá»i nà o đó trong sâu thẳm ná»™i tâm : “ Hãy trá»—i dáºy !†, và nà ng đã phấn đấu vá»›i chÃnh con ngÆ°á»i xác thịt Ä‘am mê yếu Ä‘uối trần gian của mình , có má»™t sức mạnh vô hình đã giúp ý chà nà ng trở nên cÆ°Æ¡ng quyết để mau mắn đến vá»›i tiếng Chúa Ä‘ang gá»i má»i và o má»—i buổi sá»›m mai .
NhÆ° má»™t bệnh nhân yếu nhược tìm đến vị lÆ°Æ¡ng y đầy lòng trắc ẩn , nà ng đã tìm đến vá»›i Bà TÃch Thánh Thể trong Thánh Lá»… Mi-sa và o má»—i buổi sá»›m , chÃnh nguồn LINH DƯỢC NHIỆM MẦU từ THÃNH THỂ TÃŒNH CHÚA YÊU là thuốc bổ đã giúp nà ng tăng cÆ°á»ng sinh lá»±c, phấn chấn và hân hoan để bÆ°á»›c và o má»™t ngà y má»›i …,má»™t ngà y vá»›i công việc bổn pháºn xem ra quá nhà m chán trong lữ khách trần gian nà y , nhÆ°ng nhá» có LINH DƯỢC CHÚA ban , nà ng đã biến nó thà nh niá»m vui , niá»m vui nhÆ° chà ng Thi SÄ© Tagore đã nói : “ Tôi ngủ và tôi mÆ¡ thấy : Ä‘á»i là niá»m vui . Tôi phục vụ và tôi thấy : Ä‘á»i là phục-vụ . Tôi thức dáºy và tôi thấy : phục-vụ là niá»m vui †.
Nà ng cảm nháºn được nguồn hạnh phúc sâu xa và o má»—i sáng lúc tham dá»± Thánh Lá»… , đặc biệt khi được rÆ°á»›c MÃŒNH THÃNH CHÚA và o lòng , được cùng Ca Äoà n hát mừng tạ Æ¡n Chúa bằng tất cả tấm chân tình thà nh kÃnh mến yêu . Nà ng tháºt xúc Ä‘á»™ng má»—i lần nhá»› đến câu nói của Äức Cố Giáo Hoà ng Gioan Phaolô II : “ Bà TÃch Thánh Thể là món quà lá»›n nhất mà Trái Tim Chúa Giêsu ban tặng cho chúng ta†. Nà ng thầm nghÄ© và rất cảm phục vá» cuá»™c Ä‘á»i Nhân Chứng Tin Mừng sống Ä‘á»™ng của Äức Thánh Cha GIOAN.PHAOLO.II , chắc chắn Ngà i sẽ được phong Thánh và o má»™t ngà y không xa .
BÆ°á»›c và o tháng sáu , tháng kÃnh THÃNH TÂM CHÚA GIÊSU , nà ng quỳ gối trÆ°á»›c Thánh Thể Tình Yêu Nhiệm Mầu và khe khẽ tâm sá»± :
• “ Lạy Chúa ! nếu con yêu Chúa mà không biết hy-sinh , thì tình yêu sẽ chết, còn hy-sinh mà không yêu , thì chỉ bằng thừa ; giá» con má»›i hiểu , má»›i biết , và má»›i thấy , Chúa đã là m gÆ°Æ¡ng – Chúa đã chứng minh Ä‘iá»u ấy bằng cả má»™t cuá»™c khổ nạn và cái chết Ä‘au thÆ°Æ¡ng tá»™t cùng trên cây tháºp giá . Hạt lúa mì có chấp nháºn thối Ä‘i , mục nát Ä‘i , má»›i sinh sản nhiá»u bông hạt . Chúa Cứu Thế , má»™t của lá»… hy-sinh tá»± nguyện , Thánh Tâm Ngà i đã đổ máu vì quá yêu nhân loại chúng con , Ngà i đã chấp nháºn chết Ä‘i , chôn vùi trong lòng đất , để trở nên giá cứu Ä‘á»™ cho loà i ngÆ°á»i tá»™i lá»—i xÆ°a nay .
• Lạy Chúa ! trái cấm năm xÆ°a vẫn đầy quyến rÅ© , hấp dẫn . Con mải mê Ä‘Æ°a tay hái , mà không nghe được tiếng nức nở , thổn thức từ sâu thẳm nÆ¡i trái tim Ä‘ang rỉ máu của Chúa . Không nghe thấy tiếng kêu rên xiết , gà o thét của anh em đồng loại , trong ngục tù , trong đói nghèo , bịnh táºt , nÆ¡i đồng hoang cá» cháy , nÆ¡i hè Ä‘Æ°á»ng góc phố .
• Chúa Æ¡i ! xin giúp con vượt thắng được bản thân , thoát ra khá»i cái tôi còn đầy Ãch ká»· , đầy những nhu cầu vô bổ , nhỠđó con biết cảm thông , biết chia sẻ ná»—i quằn quại , niá»m tủi nhục , sá»± đói nghèo cùng khổ của những ngÆ°á»i Ä‘ang gặp bất hạnh kia . Xin cho con biết yêu , để Ä‘á»n đáp phần nà o tình yêu cao cả mà Chúa đã dà nh cho con . Xin cho con biết yêu bằng cả trái tim – Cầu nguyện bằng cả tấm lòng – Sống bác ái bằng cả nhiệt tâm.Xin cho con được sốt sắng , luôn tuân giữ các giá»›i răn của Chúa bằng tất cả lòng thà nh yêu mến khiêm cung , để con đón nháºn được Æ¡n tha thứ và canh tân Ä‘á»i sống , để con được xứng đáng tham dá»± MẦU NHIỆM THÃNH THỂ là chÃnh MÃŒNH và MÃU THÃNH CHÚA KITÔ rất Khả Ai KÃnh Tôn â€.
Bồ Câu Trắng
CHÂN DUNG NGƯỜI
An Thiện Minh
- Giết nó Ä‘i ! Äóng Ä‘inh nó và o tháºp giá !
- Äóng Ä‘inh nó và o tháºp giá !
Những tiếng hét la và thét gà o của đám đông là m náo Ä‘á»™ng cả đô há»™i hôm nay. Ngay từ cổng thà nh từng Ä‘oà n ngÆ°á»i lÅ© lượt đổ vá» trong sá»± hiếu kỳ và cùng hùa theo để thoả mãn cảm giác khát máu Ä‘ang hừng há»±c trong tim. NgÆ°á»i ta trà n ra Ä‘an kÃn má»i ngã Ä‘Æ°á»ng cháºt chá»™i. Trên những ban công, cá»a sổ cÅ©ng đầy ắp những đôi mắt Ä‘ang háo hức trông xem cảnh cuồng loạn của đám đông. Những tiếng la và réo gá»i nhau à ới của những đứa trẻ cà ng là m tăng thêm tạp âm và há»—n Ä‘á»™n. NgÆ°á»i ta không còn nghe thấy tiếng của chÃnh mình mà chỉ còn nghe và hùa và o bất cứ tiếng gà o nà o từ đám đông. Má»i ngÆ°á»i không còn biết mình nghÄ© gì, khi bị lôi theo quỹ đạo ma quái của cuồng ná»™ bạo tà n.
Má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nhá» thó và gầy còm Ä‘ang Ä‘i từng bÆ°á»›c cháºm hÆ°á»›ng vỠđám đông. Äiá»u gì Ä‘ang xảy ra thế ? Tại sao má»™t ngà y lá»… lá»›n trà n đầy sắc cá» mà u hoa vá»›i bao niá»m vui lại trở nên mà u u tối cho sá»± căm háºn và đổ máu ? Không thể thấy được gì trong đám há»—n loạn ấy. NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông Ä‘i ngược ra phÃa cổng thà nh để lánh xa Ä‘iá»u giả trá mà đám đông Ä‘ang tạo nên bằng sá»± vô thức của mình.
Chẳng bao lâu, ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nghe tiếng bÆ°á»›c chân rầm ráºp kéo vá» phÃa mình vá»›i những tiếng thét dữ dá»™i cùng má»™t Ä‘iệp khúc căm phẫn: “Giết nó Ä‘i ! Äóng Ä‘inh nó và o tháºp giá !â€. Rồi những viên đá bay loạn xạ nhÆ° muốn giết con ngÆ°á»i nà o đó trÆ°á»›c khi thụ hình theo bản án cay nghiệt. Sá»± cuồng ná»™ đã lên tá»›i cá»±c Ä‘iểm khi má»™t viên đá bay trúng và o đầu ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nhá» thó nà y.
- A ! Chết tôi rồi ! NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông la thất thanh và gục xuống bên Ä‘Æ°á»ng.
Tưởng là tiếng kêu của nạn nhân xấu số, đám đông nhÆ° thoả mãn sá»± háºn thù kỳ lạ, mặc sức gà o to hÆ¡n nữa những tiếng tru tréo không còn ngôn ngữ loà i ngÆ°á»i. BÆ°á»›c chân cứ trà n ra… trà n ra dẫm đạp lên tất cả những chÆ°á»›ng ngại trên Ä‘Æ°á»ng. Thân thể ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông giỠđây cÅ©ng trầy trụa và bê bết máu. NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông Ä‘ang thoi thóp trong cÆ¡n say cuồng của lòng ác cảm đồng loại.
Bá»—ng má»™t cái chạm nhẹ nhà ng nhÆ° cái chạm thần thiêng ngà y nà o là m đôi mắt mù bẩm sinh của mình được sáng. NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông cảm thấy má»™t sinh lá»±c lạ lẫm chảy trà n trong từng huyết quản, má»™t sá»± khai phóng má»i bế tắc yếu nhược. NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông mở mắt nhìn lên ánh sáng.
á»’ không thể tin được ! Chân Dung NgÆ°á»i ! Äúng là Chân Dung NgÆ°á»i. NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông nhìn tháºt sâu và o đôi mắt thanh khiết ẩn chứa muôn và n ánh quang từ ái bao dung đó. Äôi mắt huyá»n nhiệm mà lần đầu tiên trong cuá»™c Ä‘á»i sau bao ngà y tăm tối, ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông đã thấy được cả đất trá»i trá»n vẹn Ä‘ong đầy yêu thÆ°Æ¡ng. Là m sao quên được sá»± khai sáng và Chân Dung NgÆ°á»i. Khuôn mặt ấy, đôi mắt ấy giống nhau nhÆ° má»™t khuôn đúc.
- Có phải là NgÆ°á»i không ? NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông báºt thốt trong niá»m tin từ trái tim.
NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông không biết mình nói gì ? vì lý trà không cho má»™t chút ánh sáng nà o vá» NgÆ°á»i. Äây là lá»i từ trái tim muốn nối kết tinh tuý của nhịp Ä‘áºp lòng mến. Ãnh mắt chan chứa Sá»± Thiện kia bá»—ng chuyển vá» phÃa đám đông trong cái nhìn dẫn lối con Ä‘Æ°á»ng sá»i đá gáºp ghá»nh.
Bá»—ng cÆ¡n gió mạnh thổi đến, xoa đôi mắt của mình và ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông chợt hiểu ý nghÄ©a kỳ diệu cuá»™c sống. NgÆ°á»i là Sá»± Thiện Ä‘ang mang lấy ná»—i Ä‘au trá»n cùng của nhân loại trên tháºp giá và Chân Dung NgÆ°á»i vẫn Ä‘ang hiện diện trong trái tim và bà n tay của những ngÆ°á»i thá»±c hiện theo Thánh à của Äấng Từ Trên Cao. Äó là Mẹ NgÆ°á»i và anh em NgÆ°á»i ngay trong chân dung trái tim đồng loại.
An Thiện Minh
THẦN HỌC KITÔ GIÃO
VÀ CHỦ THUYẾT VÔ THẦN MỚI
(Christian Theology and the New Atheism)
Trần Hữu Thuần dịch
Lịch sá» Kitô giáo chủ yếu là câu chuyện vá» khốn khổ và ngu dốt của loà i ngÆ°á»i hÆ¡n là tình yêu đòi buá»™c của nó vá» Thiên Chúa.
—Sam Harris (106)
Thá»±c ngu xuẩn khác thÆ°á»ng biết chừng nà o khi phải bảo vệ Kitô giáo…. Bảo vệ Ä‘iá»u gì Ä‘á»u luôn luôn để mất lòng kÃnh trá»ng nó.
—Sǿren Kierkegaard
Quan Ä‘iểm của thần há»c Kitô giáo, Giáo hoà ng Gioan Phaolô viết trong tông thÆ° Fides et Ratio , là để khai phá huyá»n nhiệm vá» tình yêu thÆ°Æ¡ng tá»± cho Ä‘i hết (self-emptying love) của Thiên Chúa. “Cam kết cÆ¡ bản của thần há»c là nháºn thức vá» kenosis (tá»± cho Ä‘i hết) của Thiên Chúa, má»™t chân lý vÄ© đại và huyá»n nhiệm vá»›i tâm trà con ngÆ°á»i, tâm trà nháºn ra không thể quan niệm được rằng Ä‘au khổ và cái chết có thể diá»…n đạt má»™t tình yêu thÆ°Æ¡ng tá»± cho Ä‘i và không tìm kiếm Ä‘iá»u gì đáp trả.†Bản thân không cÆ¡ bản vá» thần há»c, Gioan Phaolô Ä‘iá»…n đạt nÆ¡i đây những gì vô số nhà tÆ° duy Kitô giáo giỠđây đồng ý là thông Ä‘iệp cÆ¡ bản của đức tin Kitô giáo. Thiên Chúa mà Kitô hữu trở thà nh biểu hiện trong Äức Giêsu Nazaret là tình yêu dá»… bị xúc phạm, không bảo vệ, cùng má»™t thứ tình yêu mà Kitô hữu tuyên xÆ°ng là môi trÆ°á»ng, ná»n tảng, và váºn mệnh của má»i hiện thân.
Theo lá»i khuyên của Kierkegaard, tuy nhiên, trong chÆ°Æ¡ng cuối cùng nà y, tôi không cố gắng bảo vệ nháºn thức Kitô giáo nà y vá» Thiên Chúa chống lại sá»± tấn công của các ngÆ°á»i vô thần má»›i. Nó không cần sá»± bảo vệ vì nó chẳng bao giỠđến được vá»›i luáºn chiến của há». HÆ¡n nữa, nhiá»u chuyện lạm dụng vi phạm nhân danh kẻ chuyên quyá»n tá»± cho mình là trung tâm—Dawkins có thể gá»i đó là “con quái váºtâ€â€”thÆ°á»ng được dùng thay cho Thiên Chúa của Kitô giáo cÅ©ng chẳng xứng đáng được bảo vệ. Vá» phần sá»± hiện hữu của tình yêu tá»± cho Ä‘i hết mà Kitô hữu gá»i là Thiên Chúa được quan tâm đến, chẳng có gì trong các sách của Dawkins, Harris, và Hitchens có thể được gá»i là má»™t khiêu khÃch nghiêm chỉnh vá» thần há»c. Buồn thay, sá»± sâu sắc của thần há»c đã xẩy ra trong các cuá»™c trò chuyện trÆ°á»›c đây giữa các ngÆ°á»i vô thần nghiêm chỉnh và các nhà tÆ° duy Kitô giáo Ãt có cÆ¡ may xẩy ra ở đây. Tôi Ä‘ang nghÄ© đến là m sao thần há»c của Paul Tillich được sâu sắc thêm bởi việc ông tiếp xúc vá»›i các tác phẩm của Friedrich Nietsche và chủ thuyết hiện sinh vô thần; của Karl Barth vá»›i Ludwig Geuerbach; của Karl Rahner và Rudolf Bultmann vá»›i Martin Heidegger, của Jürgen Moltmann vá»›i Ernst Bloch; của Gustavo Butiérrez vá»›i Karl Marx; và của nhiá»u nhà thần há»c Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i vá»›i Jacques Derrida, Jacques Lacan, và Jürgen Habernas. Ãt nữa các ngÆ°á»i vô thần trong bản liệt kê nà y có đủ nháºn thức vá» thần há»c để là m cho cuá»™c trò chuyện hấp dẫn và có lợi. Ngược lại rõ rệt, tầm mức khả năng suy xét thần há»c của các ngÆ°á»i vô thần má»›i quá nông cạn và không chÃnh xác tháºm chà để bắt đầu má»™t cuá»™c trò chuyện nhÆ° váºy.
Những gì có thể xứng đáng sá»± chú ý vá» thần há»c, tuy nhiên, là chủ thuyết toà n bÃch vá» luân lý (moral perfectionism) Ä‘ang khÆ¡i Ä‘á»™ng chủ thuyết vô thần má»›i và là m cho nó thà nh hấp dẫn đến thế vá»›i má»™t số môn đồ của nó. Sá»± phẫn ná»™ tá»± tâm hồn của Sam Harris chống Kitô giáo, nhÆ° được diá»…n đạt qua trÃch dẫn bên trên, là tiêu biểu cho sá»± chỉ trÃch nặng ná» của các ngÆ°á»i vô thần má»›i vá» các đức tin hữu thần vì sá»± thất bại của chúng trong việc là m thà nh hiện thá»±c chÃnh các lý tưởng đạo đức của chúng. Chắc chắn khó cho ngÆ°á»i Ä‘á»c không thiên vị đồng ý rằng các ngÆ°á»i sùng má»™ các đức tin hữu thần thÆ°á»ng thất bại thảm hại trrong việc thá»±c hà nh những gì há» rao giảng. Trong các tá»™i lá»—i to lá»›n vá» quên sót và pháºn vụ bởi các thà nh viên, các tôn giáo Abraham không chối cãi được đáng bị cÆ¡n giáºn dữ chánh đáng của sá»± chÃnh trá»±c. Không thiếu vắng sá»± chÃnh trá»±c vá»›i bá»™ ba mà chúng ta đã lắng nghe trong các chÆ°Æ¡ng trÆ°á»›c.
Việc khiển trách sá»± lạm dụng và tầm thÆ°á»ng tôn giáo, tuy nhiên, đã là má»™t nguyên cá»› chÃnh trong các tiếng nói tiên tri quấy rầy lÆ°Æ¡ng tâm của các công dân Israel và Judah xÆ°a. Tháºt khó tìm thấy trong tất cả các ghi nháºn theo năm tháng của chủ thuyết vô thần vá» việc vạch trần sá»± lạm dụng tôn giáo nhiá»u hÆ¡n những gì đã được ghi nhá»› qua lá»i của Amos, Hôsêa, Isaia, Giêrêmia, Êzêkien, Mica, và cùng loại qua các thá»i đại. Vá»›i sức lá»±c bao la, các tiên tri giữa chúng ta đã nổi dáºy liên tục trong việc phản đối nguy hiểm đến bản thân chống tÃnh tôn giáo quyá»n quà cao đạo của chÃnh các thá»i đại há». Không ná»— lá»±c che Ä‘áºy nổi bất bình của há», hỠđã thẳng thắn lên án các ngÆ°á»i tin đồng bạn của há», cách riêng vì thất bại trong việc thá»±c hiện công bình. Trong truyá»n thống tiên tri đó—của những ai khao khát công bình—Giêsu Nazaret đã khám phá ra chÃnh nhân dạng và nhiệm vụ của NgÆ°á»i.
Vì thế thá»±c là kinh ngạc, không nhÆ° nhiá»u ngÆ°á»i vô thần nghiêm chỉnh trong quá khứ, chẳng má»™t ai trong các tác giả chúng ta đã khảo sát, hình nhÆ° mÆ¡ hồ biết đến truyá»n thống tiên tri đó, cốt lõi luân lý của Do thái và Kitô giáo. Ngược vá»›i nhiá»u va chạm vô thần trÆ°á»›c đây vá»›i Kitô giáo, chủ Ä‘á» công bình xã há»™i khó có thể nháºn ra được là má»™t vấn Ä‘á» vá»›i Dawkins, Harris, và Hitchens. Dawkins quả thá»±c đã Ä‘Æ°a ra má»™t gáºt đầu nhe nhà ng vá»›i má»™t trong các khuôn mặt tiên tri nhất của thá»i đại chúng ta, Martin Luther King Jr. NhÆ°ng ông nhấn mạnh rằng thông Ä‘iệp của King là “ngẫu nhiên†(incidental) vá»›i Kitô giáo của ông ấy (271). Hitchens cÅ©ng cảm thấy bó buá»™c phải Ä‘á» cáºp đến King, nhÆ°ng tuyên bố di sản của King “chẳng dÃnh lÃu gì mấy đến thần há»c ông rao giảng†(180). Chẳng có ai trong các ngÆ°á»i chỉ trÃch cho thấy dấu hiệu nà o chứng tá» hỠđã Ä‘á»c “ThÆ° từ nhà tù Birmingham†của King. Văn kiện cá»™t mốc đó trong phong trà o quyá»n công dân rõ rà ng dẫn chiếu Äức Giêsu và các tiên tri nhÆ° là các tiếng nói uy quyá»n nhất ủng há»™ cho những gì các ngÆ°á»i khác gá»i là “chủ thuyết cá»±c Ä‘oan†của sá»± chống đối của King chống lại sá»± bất công của chủ thuyết kỳ thị mà u da:
Äức Giêsu không phải là má»™t ngÆ°á»i cá»±c Ä‘oan vá» yêu thÆ°Æ¡ng hay sao: “Hãy yêu thÆ°Æ¡ng kẻ thù của quà vị, chúc là nh cho những ai chá»i rủa quà vị, là m Ä‘iá»u thiện cho những ai ghét quà vị, và cầu nguyện cho những ai bất chấp lợi dụng quà vị, và bắt bá»› quà vị.†Amos đã không phải là má»™t ngÆ°á»i cá»±c Ä‘oan vá» công bình hay sao: “Hãy để công bình tuôn đổ xuống nhÆ° nÆ°á»›c nguồn và công chÃnh nhÆ° má»™t dòng suối luôn luôn tuôn chảy.†Chẳng phải Phaolô là má»™t ngÆ°á»i cá»±c Ä‘oan vá» phúc âm Kitô giáo hay sao: “Tôi mang trong thân thể tôi các dấu chứng của Chúa Giêsu.â€
Sá»± hiểu sai cố tình nà y vá» King cung cấp má»™t và dụ chÃnh yếu vá» tầm mức trong đó chủ thuyết vô thần má»›i sẽ Ä‘i đến trong việc mÆ¡ hồ phác há»a đức tin kinh thánh nhÆ° là điá»u ác. Nếu hỠđã liên kết King vá»›i truyá»n thống tiên tri, hỠđã công nháºn Kinh thánh vá»›i nhiá»u Ä‘iá»u thiện đạo đức hÆ¡n há» nghÄ© nó đáng có. Vô tình, trong khi Dawkins vất vả thanh luyện King khá»i ảnh hưởng lan truyá»n của Kinh thánh bằng cách liên hệ ông ấy vá»›i Mohandas K. Gandhi—ngÆ°á»i, chúng ta đã biết, không phải là Kitô hữu (271)—Hitchens lại báºn rá»™n không tÃn nhiệm Gandhi vì liên kết thông Ä‘iệp của ông vá» việc gỉải phóng quá gần gủi vá»›i đức tin bất cứ thể loại nà o (184). Các hai tác giả Ä‘á»u khẳng định King có thể đã là má»™t ngÆ°á»i giải phóng xã há»™i hữu hiệu hÆ¡n nếu ông ấy đã không bị dÃnh lÃu đến Kitô giáo và Kinh thánh của nó.
GIÃO THUYẾT THANH GIÃO
(Puritanism)
Quan tâm đến các vấn Ä‘á» nhÆ° công bình xã há»™i và trách nhiệm môi trÆ°á»ng không quan trá»ng trong chỉ trÃch của các ngÆ°á»i vô thần má»›i vá» Kitô giáo, nhÆ° các vấn đỠđó đã là quan tâm của các ngÆ°á»i vô thần khác. HÆ¡n nữa, cÅ©ng chÃnh nhân danh luân lý mà ba ngÆ°á»i toà n bÃch không thần chúa của chúng ta gá»i đến các tia chá»›p mãnh liệt nhất. Sá»± thá»±c, theo quan Ä‘iểm thần há»c Kitô giáo, những gì nổi báºt trên má»i thứ khác trong chủ thuyết vô thần má»›i là chủ thuyết thanh giáo nháºn thức và đạo đức của nó. Các ngÆ°á»i Ä‘á» xuất chủ thuyết nà y tin tưởng hỠđã không bị cản trở Ä‘i đến được chân lý và chÃnh trá»±c đạo đức cho đến nổi giỠđây há» có thể chia cách hoà n toà n vá»›i sá»± không tinh khiết trà tuệ và luân lý của các hiện thân con ngÆ°á»i què quặt đức tin tÃnh đến Ä‘iểm nà y. Quả thá»±c há» tuyên bố cuối cùng đã giải thoát tÃnh hợp lẽ và năng lá»±c bẩm sinh của chúng ta khá»i hà ng thế ká»· nô lệ và o văn chÆ°Æ¡ng xÆ°a cÅ© và sá»± Ä‘iên dại của Thá»i đại đồ sắt của các tôn giáo Abraham. Vá» thông tuệ, chủ thuyết Thanh giáo vô thần má»›i mang hình thái má»™t chủ thuyết khoa há»c không khoan nhượng là m vệ sinh tâm trà chúng ta bằng cách tẩy sạch bụi bặm vỠđức tin. VỠđạo đức, cÅ©ng má»™t nổi ám ảnh thanh giáo đó tá»± tuyên xÆ°ng bằng má»™t hứa hẹn kiá»m hãm luân lý kể từ đây và o má»™t tÃnh hợp lẽ được tẩy sạch bằng khoa há»c khá»i má»i rà ng buá»™c vá»›i tôn giáo.
Lố bịch thay, các ngÆ°á»i Ä‘á» cao chủ thuyết Thanh giáo má»›i hình nhÆ° chẳng há» biết rằng chÃnh chÆ°Æ¡ng trình toà n bÃch của hỠđã khó tá»± thanh luyện khá»i sá»± lá»›n mạnh hoang tưởng hai nguồn xÆ°a đã có hà ng thế ká»· trÆ°á»›c Kitô giáo. Các ngÆ°á»i vô thần má»›i không phải là các ngÆ°á»i sà nh Ä‘iệu đầu tiên đã hứa hẹn sá»± cứu Ä‘á»™ thuần túy bằng kiến thức, và sá»± vắng bóng bất cứ ý nghÄ©a nà o của nghịch lý, lố bịch, khoan nhượng, và mÆ¡ hồ trong các chỉ dạy của há» là hiện tượng của cÆ¡n cám dá»— con ngÆ°á»i kiên trì để trở thà nh bị ám ảnh bởi sá»± thuần khiết nháºn thức và đạo đức bằng và o sá»± thiệt hại của sắc thái và phức tạp.
Sá»± ám ảnh nà y tá»± nó thoát thai từ cảm quan vá» sá»± tách lìa Ä‘Æ°a ra bởi thần thoại hai nguồn—có ngÆ°á»i sẽ cho là “Kiến thức thần thoại†(Gnostic )—không bao giá» thá»±c sá»± được thanh lá»c trong tÆ° duy phÆ°Æ¡ng Tây. Tôi có thể gợi ý, do đó, rằng cá»™i rá»… văn hóa của sá»± ghê tởm vô thần má»›i vá»›i đức tin kinh thánh nằm không chỉ trong sá»± căng thẳng khoa bảng không phê phán của chủ thuyết khoa há»c còn trong cùng má»™t xu hÆ°á»›ng hai nguồn xÆ°a cÅ© vẫn tồn tại cách vô ý thức trong viá»…n ảnh thanh giáo vá» thá»±c tế. NhÆ° nhà triết há»c vÄ© đại Paul Ricoeur đã cho thấy, viá»…n ảnh thanh giáo nà y quay lại vá»›i các thần thoại xÆ°a cÅ© đã chia cách linh hồn (và vá» sau “tâm trÃâ€) hoà n toà n ra khá»i váºt chất và tÃnh có thể xác, má»™t viá»…n ảnh mà Kitô giáo từ khÆ°á»›c ngay từ ban đầu, nhÆ°ng đến nay hiển nhiên vẫn không hoà n toà n thà nh công.
Chủ thuyết thanh giáo vô thần má»›i được bà y tá» rõ rà ng nhất trong việc lên án luân lý Kinh thánh là thánh đối vá»›i ngÆ°á»i Do thái, Kitô giáo và Hồi giáo. Các sách được khẳng định là “thánh†đó, theo các ngÆ°á»i toà n bÃch má»›i của chúng ta, bị ô nhiá»…m trong Ãt nhất bốn phÆ°Æ¡ng cách: thứ nhất, bởi sá»± kiện Ä‘Æ¡n giản của tÃnh cổ xÆ°a của chúng; thứ nhì, bởi sá»± thất bại của chúng trong việc cung cấp kiến thức thá»±c sá»± (nghÄ©a là , khoa há»c); thứ ba, bởi sá»± khoan nhượng của chúng vá»›i các nguyên tắc phẩm hạnh và vai trò khuôn mẫu không đáp ứng các tiêu chuẩn của các ngÆ°á»i vô thần má»›i vá» sá»± chÃnh trá»±c; và thứ tÆ°, bởi việc chúng Ä‘á» cao đức tin.
Thay vì tá»± tách biệt má»™t cách biện giải khá»i lá»i kết tá»™i đó, tuy nhiên, thần há»c có thể trả lá»i rằng Kitô giáo có tá»™i nhÆ° bị lên án. Tất cả những gì tôi muốn nói thêm là rằng bất cứ nÆ¡i đâu lý tưởng của các ngÆ°á»i vô thần má»›i vá» sá»± thuần khiết là m cho há» thấy ô nhiá»…m, Kitô giáo thấy hiện thân (embodiment). Vị Thiên Chúa dá»… bị xúc phạm của Kitô giáo không tách biệt khá»i sá»± há»—n loạn của các tiến trình tá»± nhiên và lịch sá». Thiên Chúa của tôn giáo đó đã nháºp thể (incarnate) không hổ thẹn; mang xác thịt hoà n toà n trong thế giá»›i; và liên hệ máºt thiết vá»›i sá»± trở thà nh hiện hữu, tÃnh xÆ°a cổ, sáng tạo, Ä‘au khổ, không chắc chắn, phải chết, nhược Ä‘iểm, và hy vá»ng.
Äáng hổ thẹn theo tâm trà cố định của các ngÆ°á»i luáºn giải vô thần má»›i là rằng vị Thiên Chúa của Kinh thánh hình nhÆ° không đáng tin cáºy, ghen tÆ°Æ¡ng, giáºn há»n, bạo lá»±c, luáºt pháp, và phán Ä‘oán. (Không được Ä‘á» cáºp đến rằng theo má»™t cách khác, Yavê là cháºm giáºn há»n, khoan dung, yêu thÆ°Æ¡ng, chăm sóc, và tha thứ). Thá»±c là ghê tởm, cách riêng vá»›i Dawkins và Hitchens, rằng đức tin kinh thánh là phá»ng theo hình dạng con ngÆ°á»i (anthrophomorphic) đến thế. Äo lÆ°á»ng theo tiêu chuẩn thanh giáo của há», Äấng Tối cao (the Almighty) phải ở bên trên các liên hệ thá»a hiệp nhÆ° thế vỠđặc tÃnh con ngÆ°á»i. HÆ¡n nữa, nếu Kinh thánh cho là được “viết bởi Thiên Chúa,†nhÆ° Harris nói thế, tại sao Tác giả của nó không gây được ấn tượng đáng được tôn trá»ng hÆ¡n vá» thông tuệ, khoa há»c, luân lý, và cảm xúc? Hitchens cÅ©ng kinh hoà ng vì Kinh thánh thất bại sống kịp vá»›i hình ảnh theo chủ thuyết toà n bÃch của ông vá» sá»± siêu nhiên lý tưởng cho đến nổi ông bị ép buá»™c phải kết luáºn rằng, hỡi Æ¡i, tôn giáo là má»™t Ä‘iá»u gì do hiện thân con ngÆ°á»i “chế tạo nên.†Lý do chÃnh cho việc ông viết Thiên Chúa không vÄ© đại xem ra là để cho chúng ta còn lại biết được khám phá của ông.
Quản trị viên
Ngày tham gia: 13/11/2007 Bài gửi: 2466 Số lần cám ơn: 1 Được cám ơn 295 lần trong 287 bài viết
gửi: 22.07.2010 Tiêu đề:
NHẬP THỂ
(Incarnation)
Trong chÆ°Æ¡ng trÆ°á»›c, chúng ta đã thấy chÃnh ý niệm vá» má»™t Thiên Chúa có tÃnh con ngÆ°á»i nhÆ° thế, không kể các đặc tÃnh rõ rệt, là vấn Ä‘á» vá»›i các ngÆ°á»i vô thần má»›i, cÅ©ng nhÆ° là thế vá»›i hầu hết các ngÆ°á»i thiên nhiên khoa há»c. Tuy nhiên, tháºt khó tưởng tượng là m sao thá»±c tế vá» má»™t huyá»n nhiệm siêu nhiên, nếu quả thá»±c có hiện hữu Ä‘iá»u gì nhÆ° thế, có thể nắm bắt sá»± chú ý và ủng há»™ của hiện thân con ngưòi có tÃnh ngÆ°á»i (personal human beings) nếu nó tá»± trình bà y nhÆ° là bất cứ Ä‘iá»u gì Ãt hÆ¡n là có tÃnh ngÆ°á»i. Hình ảnh theo nhân dạng con ngÆ°á»i (anthromorphic imagery) là m pháºt lòng thể loại Chủ thuyết Kiến thức thần thoại (Gnosticism) nhấn mạnh đến sá»± không liên hệ hoà n toà n của đức tin vá»›i lịch sá», và của Thiên Chúa vá»›i việc liên quan đến thá»i gian, địa Ä‘iểm, và biến cố rõ rệt. NhÆ°ng vá»›i má»™t đức tin nháºp thể, Thiên Chúa không cách biệt vá»›i thế giá»›i nhÆ°ng thay và o đó tuyệt đối liên hệ đến nó. Sá»± liên hệ nà y không thể được hiểu rõ vá»›i những ngÆ°á»i tôn giáo bằng phÆ°Æ¡ng cách của hình ảnh không có tÃnh ngÆ°á»i.
Nếu Thiên Chúa là tình yêu tuyệt đối tá»± cho Ä‘i, nhÆ° đức tin Kitô giáo tuyên xÆ°ng, không gì đáng ngạc nhiên khi tình yêu đó sẽ tá»± bà y tá» khiêm nhượng và ẩn dấu cho các thà nh viên của chủng loại chúng ta trong trang phục hèn kém của tÃnh ngÆ°á»i của con ngÆ°á»i (human personality). Niá»m tin Kitô giáo rằng Thiên Chúa hiện diện hoà n toà n trong Äức Giêsu Kitô nghÄ©a là , Ãt nhất, sá»± toà n bÃch của Thiên Chúa bao gồm không phải sá»± tá»± thanh luyện khá»i tÃnh mÆ¡ hồ vá» tiến hóa của thiên nhiên hay khá»i tÃnh đầy tá»™i lá»—i của lịch sá» con ngÆ°á»i, mà bao gồm má»™t sá»± máºt thiết không ngang bằng vá»›i thế giá»›i trong tất cả má»i phấn đấu và độc ác bất công của nó. Mục Ä‘Ãch của sá»± máºt thiết nà y là để nâng cao hay “siêu nhiên hóa†thế giá»›i, nhÆ°ng Ä‘iểm khởi hà nh của cuá»™c phiêu lÆ°u nà y là má»™t vÅ© trụ rất chÆ°a hoà n tất và không toà n bÃch. Thần há»c Kitô giáo chẳng há» bối rối rằng hình tượng phá»ng theo hình dạng con ngÆ°á»i là thiết yếu cho việc tá»± mặc khải dần dần của Thiên Chúa. Äể tin vá»›i Hitchens rằng tôn giáo do đó là “do con ngÆ°á»i là m ra†chi má»›i là phân ná»a câu chuyện. Phân ná»a còn lại là rằng chÃnh sá»± máºt thiết của Thiên Chúa vá»›i thế giá»›i gây ra việc con ngÆ°á»i trần thế trÆ°á»›c hết “chế tạo†má»™t hình ảnh (imagery) có tÃnh ngÆ°á»i thá»±c sá»± mặc khải.
Diá»…n dịch theo thần há»c, không chỉ đức tin kinh thánh mà cả hà nh trình tôn giáo dà i của toà n thể chủng loại chúng ta là má»™t chuá»—i các đáp ứng vá»›i má»™t lá»i má»i gá»i đến sá»± máºt thiết bởi huyá»n nhiệm vô táºn của Thiên Chúa. NhÆ°ng vì không má»™t hình ảnh riêng biệt nà o có thể bao giá» nắm bắt được sá»± trà n đầy và sâu thẳm của huyá»n nhiệm vô biên khó nắm bắt đó, việc tìm kiếm tôn giáo của nhân loại, kể cả của Kitô hữu, không bao giá» có thể kết luáºn được. Từ đó nhiá»u lần sinh ra và chết Ä‘i của các nam nữ thần chúa xuyên suốt các thá»i đại Ä‘á»u nhất quán theo logic vá»›i sá»± hiện diện và lá»i má»i gá»i im lặng nhÆ°ng thÆ°á»ng xuyên của Äấng Vô biên. Lá»i má»i gá»i siêu nhiên nắm bắt chúng ta hÆ¡n là chúng ta nắm bắt nó, vì thế chúng ta không thể Ä‘Æ°a nó thà nh chủ thể cho việc kiểm soát trà tuệ của chúng ta. Chúng ta chỉ có thể nói vá» nó theo thứ ngôn ngữ không chÃnh xác nhÆ°ng phong phú của biểu tượng (symbols), tÆ°Æ¡ng đồng (analogies), và ẩn dụ (metaphors) có Ä‘iá»u kiện theo văn hóa. NhÆ°ng có lẽ chÃnh việc kiểm soát trà tuệ mà chúng ta muốn. Nếu quả thế, trong cÆ¡n bá»±c bá»™i của chúng ta rằng huyá»n nhiệm siêu nhiên tránh né khá»i sá»± nháºn hiểu khoa há»c, chúng ta xem ra diá»…n dịch tÃnh không khả dÄ© của Thiên Chúa nhÆ° là má»™t sá»± trống rá»—ng vô biên. Sá»± rối loạn giữa sá»± trà n đầy vô biên và sá»± trống rá»—ng vô biên là má»™t trong các dấu hiệu thiết yếu của chủ thuyết vô thần.
Tuy nhiên, sá»± kiện rằng các hình ảnh (icons) tôn giáo đến rồi Ä‘i, hoặc rằng chủ thuyết tượng trÆ°ng vá» Thiên Chúa không hợp khẩu vị chúng ta, không đủ để chứng tá» rằng môi trÆ°á»ng tối háºu và váºn mệnh cuối cùng của thế giá»›i là má»™t sá»± hÆ° vô vô táºn (infinite nothingness). Quả thá»±c, sá»± không vừa lòng tôn giáo luôn mãi của chúng ta, và tháºm chà nổi há»n giáºn thà nh thá»±c của chúng ta vá»›i tôn giáo nhÆ° thế, chỉ có thể xẩy ra nếu ý thức của chúng ta Ä‘ang ở trong tình trạng nắm bắt má»™t Ä‘iá»u gì sâu thẳm và vÆ°Æ¡n xa hÆ¡n. Nếu không phải thế, lúc đó sẽ không có cÆ¡ sở cho các chống đối của chúng ta vá» việc dùng hình ảnh (iconoclastic protests). Các linh hồn nháºy cảm trong má»i giai Ä‘oạn của lịch sá» tôn giáo sẽ trở nên chán nản vá» các phÆ°Æ¡ng cách không vừa ý trong đó các tôn giáo Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i trÆ°ng bà y lý tưởng của chúng. Äôi khi các ngÆ°á»i vô thần nghiêm chỉnh có thể trở nên chán nản vá» các trÆ°ng bà y của sá»± thánh thiện cho đến nổi há» lên án má»i tôn giáo nhÆ° là thô láºu và tục tằn. NhÆ°ng tháºm chà các than phiá»n có ý hÆ°á»›ng tốt đẹp chống “Thiên Chúa†hay các hình ảnh (images) của Thiên Chúa không có má»™t dÃnh lÃu nà o vá»›i chúng trừ phi chÃnh các ngÆ°á»i phiá»n trách tá»± há» Ä‘ang đứng trong má»™t ná»n tảng sâu thẳm hÆ¡n.
KHOAN DUNG VỚI MÆ Há»’
(The Tolerance of Ambiguity)
Quả thá»±c, do đó, các ngÆ°á»i vô thần má»›i Ä‘ang đòi há»i rằng tôn giáo hoặc cung cấp các trÆ°ng bà y toà n bÃch vá» Thiên Chúa (phù hợp vá»›i khẩu vị của há») hoặc bá» rÆ¡i các hình ảnh tất cả, nhÆ°ng Kitô giáo khoan dung vá»›i sá»± mÆ¡ hồ và sá»± không toà n bÃch trong phấn đấu của Kinh thánh để tưởng tượng ra Thiên Chúa. Tại sao? Vì Ä‘iá»u thay thế sẽ tệ hại hÆ¡n nhiá»u, nói rõ ra, má»™t Äấng Tuyệt đối (an Absolute) duy trì miên viá»…n bên trên các phấn đấu của thế giá»›i trong má»™t sá»± xa cách huy hoà ng khá»i hy vá»ng, thảm há»a, buồn rầu, và phấn đấu của những con ngÆ°á»i trần thế yếu Ä‘uối và câu chuyện rá»™ng lá»›n hÆ¡n vá» tiến hóa vÅ© trụ và sinh há»c. Má»™t Thiên Chúa tách rá»i xa cách nhÆ° váºy có thể sẽ là má»™t suy tÆ° chÃnh xác vá» lý tưởng luân lý của các ngÆ°á»i vô thần má»›i, nhÆ°ng sẽ không phải là Thiên Chúa của đức tin Kitô giáo. Sá»± thá»±c, theo quan Ä‘iểm của truyá»n thống tiên tri Kinh thánh, Vị Thiên Chúa thanh giáo của sá»± xa cách huy hoà ng sẽ là má»™t “vai trò kiểu mẫu†không luân lý cho con ngÆ°á»i.
Bản mô tả công việc (job description ) của các ngÆ°á»i vô thần má»›i vá» má»™t thần chúa lý tưởng đòi há»i má»™t sá»± Toà n bÃch (Perfection) được thanh luyện không chỉ khá»i sá»± tục tằn của sá»± hiện hữu bá»™ tá»™c mà còn khá»i sá»± lây nhiá»…m bởi sá»± hiện hữu con ngÆ°á»i nhÆ° váºy. Thiên Chúa Kitô giáo không há»™i đủ Ä‘iá»u kiện. Trá»±c giác của Kitô giáo là rằng Thiên Chúa nháºp thể, rằng Äấng Tạo dá»±ng chấp nháºn thế giá»›i hoà n toà n trong má»i sá»± không toà n bÃch của nó, tháºm chà đến Ä‘iểm trở thà nh má»™t đứa trẻ, ăn vá»›i ngÆ°á»i tá»™i lá»—i, và kinh qua cái chết trên tháºp giá. Lá»i khuyên của thần há»c Kitô giáo vá»›i ngÆ°á»i Ä‘á»c các Ä‘oạn trong Kinh thánh nÆ¡i Thiên chúa hình nhÆ° không hoà n toà n theo tiêu chuẩn luân lý là luôn luôn diá»…n dịch má»i Ä‘iá»u trong Kinh thánh dÆ°á»›i ánh sáng của các chủ Ä‘á» chi phối vá» hy vá»ng, giải thoát, nháºp thể, và tình yêu thÆ°Æ¡ng tá»± cho Ä‘i hết của Thiên Chúa. Ngay khi chúng ta để các chủ Ä‘á» chÃnh đó thoát khá»i tầm mắt, chúng ta sẽ Ä‘i đến chá»— hiểu các Ä‘oạn đó vá»›i sá»± cách biệt nghÄ©a Ä‘en, nhÆ° Dawkins là m khi ông đến chá»— có được chân dung vá» má»™t Thiên Chúa quái váºt của Cá»±u Ước. Äá»c các Ä‘oạn nà o đó trong Kinh thánh, kể cả Kinh thánh Kitô giáo, có thể là má»™t kinh nghiệm hiểm nghèo và hoang mang nếu ngÆ°á»i ta trÆ°á»›c tiên không có má»™t và i cảm quan vá» các chủ Ä‘á» bao trùm của Kinh thánh. Theo quan Ä‘iểm thần há»c Kitô giáo, có lẽ Ä‘iá»u quan trá»ng nhất trong các Ä‘iá»u đó là cảm quan vá» tá»± do, Ä‘iá»u cùng vá»›i chủ Ä‘á» vá»›i lá»i hứa và sá»± trung thà nh của Thiên Chúa rà ng buá»™c hầu hết các sách của Kinh thánh và o trong má»™t liên kết không được các ngÆ°á»i vô thần má»›i nháºn ra. ChÃnh trong sá»± giải thoát há» khá»i chế Ä‘á»™ nô lệ và diệt chủng, dân tá»™c Hebrew tìm thấy cÆ¡ sở kinh nghiệm của sá»± biểu tượng hóa của há» vá» Thiên Chúa nhÆ° là Äấng Giải thoát, thế nhÆ°ng việc liên kết gần gủi của Thiên Chúa vá»›i sá»± giải thoát, má»™t khÃa cạnh định nghÄ©a của các truyá»n thống Abraham, không được Ä‘á» cáºp đến nÆ¡i nà o cả, chÆ°a nói đến chuyện thảo luáºn nghiêm chỉnh trong các cuốn sách chúng ta đã khảo sát.
Má»™t trong các Ãch lợi to lá»›n của việc theo há»c má»™t khóa trình Ä‘á»™ đại há»c vá» văn chÆ°Æ¡ng kinh thánh, hoặc trở thà nh má»™t phần tá» của má»™t nhóm nghiên cứu Kinh thánh được thông tin bởi trình Ä‘á»™ há»c thuáºt theo kịp thá»i đại, là rằng ngÆ°á»i ta có thể há»c cách Ä‘á»c các bản văn kinh thánh má»™t cách nà o đó để má»™t chủ Ä‘á» chÃnh yếu, và dụ giải thoát, vẫn trong sáng trong bối cảnh tháºm chà trong khi chúng ta Ä‘ang Ä‘á»c các Ä‘oạn có thể hình nhÆ° khó chịu vá» luân lý khi Ä‘á»c cách biệt. Và dụ, Hitchens không thể vượt qua được câu chuyện lệnh truyá»n của Thiên Chúa để Abraham giết chết con trai ông ấy. “Không có Ä‘iá»u gì là m nhẹ nhà ng ý nghÄ©a rà nh rà nh của câu chuyện hãi hùng đó,†Hitchens nói theo luân lý (206). NhÆ°ng chÃnh là lối Ä‘á»c thẳng Ä‘uá»™t của Hitchens vá» má»i Ä‘iá»u trong Kinh thánh dẫn ông và các đồng bạn theo chủ thuyết nghÄ©a Ä‘en của ông bá» qua chủ Ä‘á» của đức tin không Ä‘iá»u kiện và o má»™t Thiên Chúa giải thoát nổi báºt trong câu chuyện vá» Abraham và Isaac, cÅ©ng nhÆ° nhiá»u tÆ°á»ng thuáºt kinh thánh khác. Vì Hitchens đã từ khÆ°á»›c đức tin má»i thể loại, giá trị duy nhất Kinh thánh có thể khả dÄ© có đối vá»›i ông là các dạy dá»— luân lý. Má»™t khi các chủ Ä‘á» hoa mỹ vá» lá»i hứa, trung tÃn, và giải thoát đã trắng trợn ra khá»i các trang sách Kinh thánh, nhÆ°ng chúng là thế trong trÆ°á»ng hợp Ä‘á»c hiểu “thẳng tuá»™t†công khai của Hitchens các bản văn cách biệt, lúc đó câu chuyện vá» Abraham và Isaac trở thà nh chẳng là gì ngoại trừ má»™t nghiên cứu trÆ°á»ng hợp cÆ° xá» tệ hại.
TÆ°Æ¡ng tá»±, Dawkins thấy xúc phạm luân lý tháºm chà vá»›i MÆ°á»i Giá»›i răn và việc kinh thánh cấm Ä‘oán thần tượng (237-48). Nhấn mạnh rằng “Kinh thánh không phải là loại sách quà vị nên Ä‘Æ°a cho con em quà vị để hình thà nh luân lý của chúng†(247), ông thất bại trong việc nháºn ra rằng việc cấm Ä‘oán thá» thần tượng trong MÆ°á»i Giá»›i răn và các Tiên tri có thể Ä‘á»c hiểu nhÆ° là má»™t diá»…n đạt của chủ Ä‘á» ná»n tảng của Kinh thánh vá» giải thoát—rằng chúng ta không cần phải trói buá»™c cuá»™c sống của chúng ta và o vá»›i các Ä‘iá»u quá nhá» nhoi vá»›i chúng ta. Việc ông nhạo báng MÆ°á»i Giá»›i răn hoà n toà n bá» mất bối cảnh giao Æ°á»›c và hÆ°á»›ng vá» giải thoát (covenantal and liberation-oriented). Má»™t khi các chủ đỠđó đã bị gá»™t rá»a ra khá»i luáºn giải của ông, chẳng có gì còn lại ngoại trừ các tùy tiện các con phải và không được (thou shalts and shalt nots). NhÆ°ng Ä‘iá»u nà y tốt thôi vá»›i Dawkins vì ông muốn ngÆ°á»i Ä‘á»c của ông cùng vá»›i ông giảm thiểu Kinh thánh xuống chỉ còn là giáo dục luân lý. Hy vá»ng của ông là rằng, má»™t khi ngÆ°á»i Ä‘á»c bị chia trà để là m thà nh cùng má»™t giả định nhÆ° váºy, há» sẽ đồng ý vá»›i ông rằng Kinh thánh chỉ là má»™t sá»± thất bại nhÆ° váºy trong việc hoà n thà nh những gì ông nghÄ© là mục Ä‘Ãch quan trá»ng nhất chÃnh là là m cho tất cả chúng ta còn lại lãng quên nó hoà n toà n.
Theo má»™t quan Ä‘iểm thần há»c Kitô giáo, tuy nhiên, Ä‘iểm chÃnh của Kinh thánh không phải là luân lý dù cách nà o, nhÆ°ng rằng chúng ta không bao giỠđược mất tÃn nhiệm rằng cuá»™c sống của chúng ta, lịch sá» nhân loại, và chÃnh vÅ© trụ Ä‘á»u là thà nh phần của má»™t vở kịch đầy ý nghÄ©a nghiêm trá»ng của giải thoát và lá»i hứa vá» sá»± hoà n thà nh tối háºu. HÆ¡n nữa, cảm quan rằng cuá»™c sống chúng ta có má»™t ý nghÄ©a, và rằng cuá»™c sống là đáng sống trong má»™t tinh thần tÃn nhiệm, cung cấp năng lượng và phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng cho khát vá»ng luân lý nếu không nhÆ° váºy có thể thiếu Ä‘i. Theo sá»± khôn ngoan tôn giáo tÃch lÅ©y của chủng loại chúng ta, không má»™t tÃn nhiệm cÆ¡ bản rằng toà n bá»™ hiện thân, kể cả chÃnh vÅ© trụ, có má»™t ý nghÄ©a, nÆ°á»›c ngá»t đạo đức của chúng ta cuối cùng sẽ khô cạn vì thiếu chất nuôi dưỡng. Thế nhÆ°ng chủ thuyết vô thần má»›i Ä‘ang là m má»i sá»± nó có thể để thuyết phục chúng ta rằng vÅ© trụ là không quan Ä‘iểm và rằng đến lúc cuối cùng cuá»™c sống của chúng ta cÅ©ng nhằm và o hÆ° không nhÆ° váºy—không phải là sá»± sắp đặt thuáºn lợi nhất cho việc nở rá»™ năng lá»±c của chúng ta và o Ä‘iá»u thiện.
Các ngÆ°á»i vô thần má»›i, ngÆ°á»i ta có thể chắc chắn, sẽ tiếp tục nhấn mạnh rằng Kinh thánh không phải là vỠý nghÄ©a nhÆ°ng là vá» luân lý, nhÆ° thể hai Ä‘iá»u đó tách biệt nhau. NhÆ°ng vì thần há»c Kitô giáo tìm ý nghÄ©a trÆ°á»›c khi nó hình thà nh luân lý của nó, nó không tuyên bố rằng má»i Ä‘iá»u trong Kinh thánh là xứng đáng nhÆ° nhau, nói theo luân lý, dù cách nà o. Trên thá»±c hà nh, Ä‘a phần tuyên xÆ°ng Kitô giáo đã cho phép má»™t cách Ä‘á»c hiểu tùy chá»n. Má»™t cách thà nh thá»±c, Kinh thánh gồm cả các bản văn man dã mà không ai thấy nâng cao đạo đức. Thá»±c tế, Ä‘á»i sống phụng vụ của các giáo há»™i đã bình thÆ°á»ng bá» qua các câu của Thánh vịnh và các tác phẩm khác cầu xin Thiên Chúa nghiá»n nát kẻ thù của chúng ta, nói và dụ.
HÆ¡n nữa, tháºm chà sá»± kiện rằng các văn bản nà o đó qua dòng thá»i gian trở thà nh không liên hệ hoặc gây khó chịu cho khẩu vị đạo đức Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i của chúng ta Ä‘á»u hoà n toà n nhất quán vá»›i đặc tÃnh nháºp thể của đức tin kinh thánh. Thay vì nằm dà trong nÆ¡i trú ẩn Plato bên trên sá»± kinh hoà ng của lịch sá», Vị Thiên Chúa của Kitô giáo trở thà nh nháºp thân và o các biến cố phụ thuá»™c và o lịch sá» và văn hóa. Không nghi ngá» gì, má»™t Thiên Chúa mà nhân dạng Ä‘an chéo vá»›i các thá»i đại và địa Ä‘iểm nhất định, cÅ©ng nhÆ° vá»›i Ä‘au khổ và chết chóc, đã luôn luôn là khó nuốt, tháºm chà vá»›i nhiá»u Kitô hữu. Nhiá»u ngÆ°á»i trong những ngÆ°á»i Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i của Äức Giêsu đã chấn Ä‘á»™ng vì NgÆ°á»i hòa đồng dá»… dà ng vá»›i những ngÆ°á»i kém danh tiếng, và vì thế há» thắc mắc là m sao NgÆ°á»i có thể đến từ Thiên Chúa. Thế nhÆ°ng, trong tinh thần của má»™t Thiên Chúa chấp nháºn mÆ¡ hồ, Kitô giáo quyết định tÆ°Æ¡ng đối sá»›m sủa trong lịch sá» của nó, cho dẫu không phải không vá»›i chống đối, để bao gồm trong toà n bá»™ kinh thánh các bản văn mà Dawkins và Hitchens nháºn thấy đáng coi thÆ°á»ng. Cả hai nhà luân lý đó có thể vui hưởng tình đồng bạn của Marcion, má»™t ngÆ°á»i dị giáo đã bị giáo há»™i Kitô giáo sÆ¡ khởi từ khÆ°á»›c vì giáo huấn rằng Vị Thiên Chúa của Kinh thánh Hebrew có thể không chắc là Vị Thiên Chúa của Äức Giêsu Kitô.
Giả thuyết không nói ra đằng sau sá»± khinh thị của Hitchens và Dawkins vá» phÆ°Æ¡ng cách kinh thánh tạo thà nh hình ảnh Thiên Chúa là rằng nó vi phạm các tiêu chuẩn ngấm ngầm của há» vá» sá»± thuần khiết luân lý và tôn giáo. NhÆ°ng chủ thuyết lý tưởng nà y nêu lên câu há»i là m sao các ngÆ°á»i vô thần má»›i tá»± hỠđến được chÃnh cảm quan được tinh luyện của há» vá» sá»± thiện và sá»± ác. Harris cố đến cứu. Ông tuyên bố rằng cảm quan của chúng ta vá» Ä‘iá»u đúng Ä‘iá»u sai đến bằng phÆ°Æ¡ng cách của má»™t “trá»±c giác†trá»±c tiếp không đả Ä‘á»™ng đến bởi sá»± hiện hữu của thá»i gian và lịch sá». “Sá»± kiện rằng chúng ta phải dá»±a và o má»™t số trá»±c giác nà o đó để trả lá»i các câu há»i đạo đức,†ông viết, “Ãt nữa không gợi ý rằng có má»™t Ä‘iá»u gì đó không cụ thể, mÆ¡ hồ, hoặc phụ thuá»™c và o văn hóa vá» chân lý đạo đức†(184). CÅ©ng nhÆ° ông đến được kiến thức Ä‘Ãch thá»±c bằng phÆ°Æ¡ng cách khoa há»c được khá» khá»i trùng đức tin, ngÆ°á»i vô thần má»›i nà y có thể được chuyên chở đến lãnh vá»±c sá»± thiện thuần túy bằng khả năng trá»±c giác cá» sạch khá»i lịch sá» và tháºm chà hiện thá»±c. Thế thì, là m sao Kitô giáo có thể, vá»›i vai trò kiểu mẫu u buồn của nó vá» má»™t Thiên Chúa Ä‘em lòng yêu mến váºt chất (matter), thá»i gian, lịch sá», hiện thá»±c, và ngÆ°á»i tá»™i lá»—i, hy vá»ng có bao giá» theo kịp má»™t tiêu chuẩn nhÆ° váºy vá» sá»± thuần khiết?
Tôi phải ghi nháºn rằng thần há»c Kitô giáo xuyên suốt nhiá»u thế ká»· chia sẻ phần lá»›n sá»± chê trách vá» sá»± kiện rằng các lý tưởng thanh giáo của các ngÆ°á»i vô thần má»›i đã trở nên nằm sẵn trong ná»n văn hóa phụ thần bà (mythic subculture) của ná»n văn hóa thông tuệ và phổ thông phÆ°Æ¡ng Tây. Sá»± thá»±c, nhiá»u ngÆ°á»i hai nguồn vẫn còn tồn tại trong hà ng ngÅ© những ngÆ°á»i tin Kitô giáo cÅ©ng nhÆ° hà ng ngÅ© những ngÆ°á»i vô thần, nhÆ°ng lý tưởng hai nguồn đã luôn luôn hiện hữu căng thẳng vá»›i các ná»n tảng kinh thánh của Kitô giáo. Trong nhiá»u trăm năm vừa qua, thần há»c Kitô giáo đã dần dần lấy lại, cho dẫu không phải không có trở lá»±c, niá»m tin nguyên thủy và phiêu lÆ°u hÆ¡n của nó rằng Thiên Chúa không thể tìm kiếm tách riêng khá»i thế giá»›i váºt chất, hiện thân con ngÆ°á»i, và các mÆ¡ hồ của hiện hữu lịch sá». Từ đó, tháºt hoà n toà n hấp dẫn hÆ¡n khi các ngÆ°á»i vô thần má»›i giỠđây Ä‘ang Ä‘Æ°a Kitô giáo và o khảo sát bằng cách tìm kiếm sá»± ủng há»™ của cùng các chủ Ä‘á» bảo thủ, thanh giáo, hai nguồn mà Kitô giáo đã từng phấn đấu tá»± mình tách rá»i khá»i đó trong hà ng thế ká»·. Cuá»™c chiến đấu của há» vá»›i Kitô giáo ngà y nay là chÆ°Æ¡ng cuối cùng nhất trong sá»± phấn đấu gần nhÆ° miên viá»…n giữa hai lý tưởng tôn giáo xÆ°a cÅ©: thanh giáo và nháºp thể. Trong chừng má»±c há» muốn tránh thoát và tháºm chà loại bá» thần há»c, cuá»™c cỡi ngá»±a đấu kiếm Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i của các ngÆ°á»i vô thần má»›i vá»›i đức tin Kitô giáo là thà nh phần của má»™t vấn Ä‘á» thần há»c lâu dà i, nôi bá»™, và không thể tránh thoát.
Theo phần lá»›n các nhà thần há»c Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i nhất, trong bất cứ trÆ°á»ng hợp nà o, chúng ta không thể hy vá»ng gặp gỡ Thiên Chúa bằng cách tránh né má»i thá»i gian rõ rệt, địa Ä‘iểm nhất định, và kinh nghiệm thá»±c sá»±. Thiên Chúa không phải là má»™t giả thiết có thể trừu tượng khá»i sá»± vÆ°á»›ng mắc vá»›i các ngẫu nhiên của lịch sá» tá»± nhiên và con ngÆ°á»i. Mục Ä‘Ãch của Dawkins để quyết định vấn Ä‘á» Thiên Chúa theo khoa há»c bằng cách biến Thiên Chúa thà nh má»™t giả thiết là má»™t diá»…n đạt vá» chủ thuyết thanh giáo nháºn thức cÅ©ng trắng trợn nhÆ° các ná»— lá»±c kiến thức thần thoại xÆ°a cÅ© để đạt đến kiến thức thuần túy vá» Thiên Chúa bằng cách trÆ°á»›c tiên từ chối việc nháºp thể. NhÆ°ng Thiên Chúa Kitô giáo nháºp thể cách sâu thẳm không thể gặp gỡ được trong không gian nháºn thức thanh luyện theo hai nguồn khép chặt khá»i các biến cố, hình ảnh, biểu tượng, và ẩn dụ cụ thể trá»—i sinh từ các kinh nghiệm ngẫu nhiên vá» văn hóa, địa lý, và lịch sá» của những con ngÆ°á»i thá»±c sá»±. Những ngÆ°á»i thanh giáo, không kể là tôn giáo, khoa há»c, hay luân lý, bối rối rằng những gì là tuyệt đối toà n bÃch có thể trở thà nh bị ô nhiá»…m bởi tÃnh ngẫu nhiên và có thể hÆ° nát. NhÆ°ng đó chÃnh Ä‘Ãch thá»±c là thể loại toà n bÃch mà Vị Thiên Chúa tá»± là m cho trống rá»—ng của đức tin Kitô giáo trình bà y.
Vá»›i Hitchens và Harris, sá»± kiện rằng đức tin Ä‘i kèm vá»›i các hình ảnh vá» Thiên Chúa nếu có, là m cho Kitô giáo không chút giá trị theo thông tuệ. Sá»± không khoan nhượng thanh giáo nà y vá» bất cứ Thiên Chúa nà o mà thá»±c tế trở nên nổi danh qua hình ảnh, chuyển sang việc Ä‘á»c hiểu Kinh thánh của há». Trong má»™t biểu lá»™ khác thÆ°á»ng vá» sá»± Ä‘iá»u Ä‘á»™ nháºn thức, đạo đức, và biện giải, Hitchens và Harris diá»…n dịch má»™t Ä‘a dạng rá»™ng rãi của văn thể và thể loại kinh thánh nhÆ° là chứng cứ của há»c thuáºt không thể chấp nháºn được vá» Thiên Chúa. Tôi đã Ä‘á» cáºp đến nổi sá»ng sốt của Harris rằng nếu Kinh thánh được Thiên Chúa viết, nó phải có khoa há»c và toán há»c của nó ngay hà ng thẳng lối. Vá»›i Hitchens, sá»± sai biệt giữa các tÆ°á»ng thuáºt vá» sá»± sinh ra và đóng Ä‘inh của Äức Giêsu trong các Phúc âm đã đủ để hạ bệ giáo Ä‘iá»u vá» cảm hứng kinh thánh. Là m sao má»™t thần chúa toà n năng khả dÄ© là ngá»n đèn hÆ°á»›ng dẫn Ä‘Ã ng sau các cẩu thả bản văn đó, chÆ°a nói đến vÅ© trụ há»c sai lầm? Tôi thà nh thá»±c ngạc nhiên rằng các thông dịch viên chuyên gia của chúng ta đã quên đánh đòn Luca và Matthêô vì đã đạo văn Maccô và Phúc âm nguồn được biết đến nhÆ° là Q. Tại sao Thiên Chúa được cho phép Ä‘i qua mà không có cÆ°á»›c chú? Tại sao không có tÃnh thông thái hoà n toà n nếu Kinh thánh là má»™t cuốn sách cảm hứng? Tôi có thể tiếp tục tiếp tục, nhÆ°ng tôi giả định đã nói được Ä‘iá»u muốn nói.
TIẾN HÓA VÀ THẦN HỌC KITÔ GIÃO
(Evolution and Christian Theology)
Giả thuyết thanh giáo dẫn Dawkins đến việc từ khÆ°á»›c Kitô giáo trên ná»n tảng luân lý cÅ©ng tạo sÆ¡ sở cho niá»m tin của ông rằng Thiên Chúa của Kitô giáo cÅ©ng phải bị từ khÆ°á»›c trên ná»n tảng khoa há»c nữa. Bức tranh của Darwin vá» sá»± sống, theo Dawkins, hủy hoại Thiên Chúa của Kinh thánh cách quyết định. Là m sao được váºy? Khoa há»c tiến hóa cho thấy rằng thiên nhiên không trÆ°ng bà y má»™t dấu chỉ nà o vá» thiết kế thông minh. Dawkins muốn má»™t vÅ© trụ phù hợp vá»›i ý niệm của ông vá» sá»± duyên dáng cấu tạo và thiết kế toà n bÃch, cÅ©ng nhÆ° ông muốn má»™t Thiên Chúa phù hợp vá»›i khái niệm của ông vá» toà n bÃch luân lý. Ông chẳng được chút nà o cả. Do đó, vá»›i Dawkins, Thiên Chúa Ä‘Æ¡n giản không thể hiện hữu. Má»™t Thiên Chúa toà n bÃch tốt đẹp sẽ không bao giỠđã là m nên má»™t thế giá»›i trong đó có biết bao nhiêu phấn đấu cách mạng, phế phẩm, Ä‘au khổ, và chết chóc xẩy ra. Nếu Thiên Chúa là má»™t kỹ sÆ° toà n bÃch, sẽ không thể có chá»— cho sá»± không toà n bÃch mà các nhà sinh há»c tìm thầy trong thế giá»›i sinh váºt.
Thế thì, từ đó, quan Ä‘iểm thanh giáo vá» luân lý tiêu biểu cho chủ thuyết vô thần má»›i nháºn thấy song hà nh vá»›i mô hình chủ thuyết toà n bÃch vá» tạo dá»±ng siêu nhiên trong đó Thiên Chúa phải đã tạo dá»±ng thế giá»›i trong má»™t tình trạng hoà n tất và cuối cùng má»™t lần trá»n vẹn ngay từ lúc khởi đầu. Hoặc giả vị Thiên Chúa của Kinh thánh phải là má»™t vai trò kiểu mẫu toà n bÃch và là má»™t kỹ sÆ° toà n bÃch, hoặc không nhÆ° váºy vị Thiên Chúa đó không được Dawkins cho phép hiện hữu má»™t chút nà o.
NhÆ°ng vá»›i đức tin Kitô giáo, chủng loại của Dawkins vá» chủ thuyết toà n bÃch, vừa luân lý vừa vÅ© trụ, là má»™t ngõ cụt. Nếu vÅ© trụ được hoà n tất ngay láºp tức, từ đó nó sẽ Ä‘i vỠđâu? Có lẽ, lúc đó, có má»™t lý do thần há»c đúng rằng má»™t Thiên Chúa muốn vÅ© trụ có má»™t tÆ°Æ¡ng lai mở rá»™ng sẽ Ä‘i vá»›i sá»± không toà n bÃch và mÆ¡ hồ. Nếu quà vị không thÃch má»™t thế giá»›i trong đó cả các tên ôm bom tá»± sát cả các Ä‘iá»u kỳ quái tiến hóa không được phép hiện hữu, má»™t thá»±c nghiệm tâm trà tốt là thá» tưởng tượng Ä‘iá»u gì có vẻ sẽ hiện hữu trong vÅ© trụ được thiết kế toà n bÃch đó được lý tưởng hóa bởi các ngÆ°á»i vô thần má»›i và các ngÆ°á»i theo chủ thuyết tạo dá»±ng tổ tiên há». Äể theo đúng vá»›i chủ thuyết theo nghÄ©a Ä‘en kinh thánh của há», vÅ© trụ mà há» muốn sẽ phải đã được hoà n tất đến Ä‘á»™ toà n bÃch và o ngay ngà y đầu tiên của việc tạo dá»±ng. Má»™t hà nh Ä‘á»™ng tiên khởi hoà n tất ngay láºp tức của sá»± khéo tay siêu nhiên có thể bảo đảm sẽ không có Ä‘au khổ, không Ä‘iá»u ác, và không nhu cầu vá» tạo dá»±ng để tiến hóa thà nh má»™t Ä‘iá»u gì khác qua các giai Ä‘oạn dà i mênh mông của thá»i gian. Trong các chỉ dẫn của há» cho má»™t Thiên Chúa Ä‘Ãch đáng phải hà nh Ä‘á»™ng cách nà o, các ngÆ°á»i vô thần má»›i đòi há»i rằng hoặc giả thế giá»›i được hoà n tất má»™t lần duy nhất ngay từ lúc khởi đầu, hoặc nếu không nhÆ° váºy sẽ không có vai trò nà o cho Thiên Chúa đóng giữ cả.Má»™t Thiên Chúa có thể chấp nháºn được theo luân lý sẽ là m cho má»i sá»± hoà n toà n đúng ngay từ ngà y đầu tiên. VÅ© trụ phải là phản ánh không chê trách, không thay đổi của vị kỹ sÆ° siêu nhiên đó. Sẽ không có Ä‘au khổ lá»›n dần, không chết chóc, không các tên khủng bố. CÅ©ng sẽ chẳng có vấn Ä‘á» thần há»c thiên nhiên (theodicy ), vì sẽ chẳng có Ä‘iá»u ác để giao hòa vá»›i sá»± hiện hữu của Thiên Chúa.
CÅ©ng chẳng có, dÄ© nhiên, bất cứ sá»± sống nà o, tá»± do nà o, tÆ°Æ¡ng lai nà o, mạo hiểm nà o, chuyện vá» vÅ© trụ vÄ© đại nà o, lối mở ra nà o đến các chân trá»i vô táºn trÆ°á»›c mắt. CÅ©ng chẳng có cÆ¡ há»™i nà o cho từng ngÆ°á»i trong chúng ta phát triển bản chất và thá»±c hà nh đức hạnh.Vấn Ä‘á» vá»›i lý tưởng ảo thuáºt của các ngÆ°á»i vô thần má»›i vá» tạo dá»±ng—lý tưởng của há» hình nhÆ° má»™t lần nữa đã vay mượn từ những ngÆ°á»i tạo dá»±ng và ngÆ°á»i hữu thần TKTM—là rằng tạo dá»±ng sẽ chẳng nÆ¡i nà o để Ä‘i đến. Bị khóa chặt miên viá»…n trong sá»± toà n bÃch huy hoà ng, vÅ© trụ sẽ không dà nh khoảng trống nà o cho sá»± không quyết định, tai biến, hoặc tá»± do. Má»i chi tiết cuối cùng sẽ bị đông cứng trong má»™t vị trà tiá»n định ngay từ khởi đầu; hiện thân con ngÆ°á»i, nếu ngÆ°á»i ta có thể tưởng tượng chúng hiện hữu được, sẽ là các con rối hay các pho tượng.
Chỉ có má»™t vÅ© trụ vẫn chÆ°a hoà n tất—nhÆ° vÅ© trụ mà địa chất há»c, vÅ© trụ há»c, và sinh há»c Ä‘ang phát hiện cho chúng ta qua hÆ¡n hai thế ká»· vừa qua—có thể cung cấp khung cảnh cho tá»± do và sáng kiến con ngÆ°á»i. DÄ© nhiên, nói rằng vÅ© trụ “chÆ°a hoà n tất†có nghÄ©a hà m ý rằng nó không toà n bÃch, mÆ¡ hồ, và mở ra cho các kết quả tai Æ°Æ¡ng cÅ©ng nhÆ° kỳ diệu. Tháºm chà sá»± kiện rằng chÃnh tá»± các tôn giáo cÅ©ng không toà n bÃch đến thế, và đôi khi là điá»u ác kinh hoà ng, là hoà n toà n nhất quán vá»›i sá»± kiện rằng chúng nữa cÅ©ng là thà nh phần của má»™t vÅ© trụ chÆ°a hoà n tất. Quan trá»ng là phải đối mặt vá»›i các Ä‘iá»u ác liên quan đến các đức tin tôn giáo, và trên cốt lõi đó, các ngÆ°á»i vô thần má»›i đã đúng khi chỉ chúng ra. Äồng thá»i, dẫu thế, khó mà tưởng tượng là m sao má»™t Äáng Tạo dá»±ng thá»±c sá»± yêu tá»± do, Ä‘a dạng, và đổi má»›i có thể đã từng trói buá»™c vá»™i và ng má»i thứ và o trong má»™t vòng tròn khép kÃn và tÄ©nh lặng của tÃnh đồng nhất vÄ©nh cá»u. Má»™t vÅ© trụ toà n bÃch từ đầu sẽ là đã chết.
Mặt má» tối của bất cứ vÅ© trụ nà o chÆ°a hoà n tất, và từ đó không toà n bÃch, là mÆ¡ hồ và điá»u ác, kể các thuốc Ä‘á»™c trong các tôn giáo của chúng ta. Cách thông cảm được, chúng ta mong đợi má»™t thế giá»›i không có Ä‘iá»u ác và nhÆ° thế là thÃch đáng để hy vá»ng má»™t sá»± hoà n thà nh cuối cùng của cuá»™c sống chúng ta và của toà n thể vÅ© trụ. Hy vá»ng của Kitô giáo là vá» má»™t vÅ© trụ trong đó Ä‘iá»u ác sẽ bị chinh phục và nÆ°á»›c mắt tất cả sẽ được lau khô. Má»™t hy vá»ng nhÆ° váºy, bằng sắp đặt ra khả dÄ© vá» má»™t tÆ°Æ¡ng lại má»›i, là má»™t khÃch lệ to lá»›n cho hà nh Ä‘á»™ng luân lý. NhÆ°ng chúng ta cần hết sức cẩn tháºn vá» những gì chúng ta đòi há»i trong chừng mức tình trạng quá khứ và hiện tại của vÅ© trụ quan tâm. Má»™t thiết kế toà n bÃch từ ban đầu, là những gì Dawkins đòi há»i—không phải váºy ông đã không khinh thÆ°á»ng sá»± thất bại của Thiên Chúa nhÆ° là má»™t kỹ sư—sẽ nghÄ©a là điểm chấm dứt của tiến hóa tháºm chà ngay trÆ°á»›c khi nó bắt đầu. Và chủ thuyết toà n bÃc, vừa luân lý vừa khoa há»c, sẽ có nghÄ©a là điểm chấm dứt của hy vá»ng. Chủ thuyết toà n bÃch là phÆ°Æ¡ng cách chắc chắn để đóng lại tÆ°Æ¡ng lai và ngăn cản thế giá»›i và cuá»™c sống chúng ta có bao giá» trở nên được đổi má»›i.
NhÆ° là nên tảng tối háºu của đổi má»›i, tá»± do, và hy vá»ng, Thiên Chúa Kitô giáo cống hiến cho toà n thể vÅ© trụ cÅ©ng nhÆ° chÃnh chúng ta cÆ¡ há»™i để tiếp tục giải thoát khá»i tình trạng không sá»± sống của thiết kế toà n bÃch. Tiến hóa, do đó, có thể được hiểu, ở tầm mức thần há»c, nhÆ° là câu chuyện vá» sá»± trá»—i sinh dần dần của thế giá»›i ra khá»i sá»± há»—n loạn và đơn Ä‘iệu ban đầu, và vá» sá»± tìm kiếm mạo hiểm của nó đến các cách thế trau chuốt mãnh liệt hÆ¡n của hiện thân. Thiên Chúa của tiến hóa khiêm nhượng má»i gá»i các tạo váºt dá»± phần và o sá»± tạo dá»±ng tiếp diá»…n của vÅ© trụ. Lá»i má»i gá»i ân sủng đó để chia sẻ sá»± tạo dá»±ng vÅ© trụ là nhất quán vá»›i niá»m tin Kitô giáo rằng ná»n tảng tối thượng của vÅ© trụ và của chÃnh sá»± sống của chúng ta là lòng Ä‘á»™ lượng yêu thÆ°Æ¡ng, dá»… bị xúc phạm, không bà o chữa, và tá»± là m trống rá»—ng của Thiên Chúa.
Trần Hữu Thuần dịch
Bạn không có quyền gửi bài viết Bạn không có quyền trả lời bài viết Bạn không có quyền sửa chữa bài viết của bạn Bạn không có quyền xóa bài viết của bạn Bạn không có quyền tham gia bầu chọn Bạn không được phép gởi kèm file trong diễn đàn Bạn có thể download files trong diễn đàn